Giáo án Ngữ văn 8 tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câu - Trường THCS Lục Sĩ Thành

-Tiết: 114-Tuần: 31
-Ngày soạn:
-Ngày dạy:
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Mục tiêu bài học 
 Qua bài học,học sinh nắm được 
1. Kiến thức: - Trang bị cho học sinh một số hiểu biết sơ giản về trật tự từ trong câu, cụ thể là :
 - Khả năng thay đổi trật tự từ; Hiệu quả diễn đạt của các trật tự từ khác nhau.
 2. Kĩ năng: - Cách sắp xếp trật tự từ trong câu .
 - Tác dụng của những trật tự từ khác nhau.
 3.Thái độ : - Có ý thức vận dụng kiến thức đã học vào giao tiếp, viết vbản.
II. chuẩn bị :
 1. Giáo viên : Bảng phụ, tham khảo tài liệu.
 2. Học sinh : Đọc trước bài, trả lời các câu hỏi trong SGK.
III. Tiến trình hoạt động dạy-học :
Nội dung bài
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Hoạt động 1 : Khởi động :
1/Ổn định :
2/Kiểm tra bài cũ :
3/Giới thiệu bài mới :
-Kiểm diện.
Em hiểu như thế nào là vai xã hội trong hội thoại ? lấy ví dụ ?
Khi nói, viết muốn đạt hiệu quả cao, phù hợp với yêu cầu phản ánh thực tiễn và diễn tả tư tưởng tình cảm của bản thân thì người viết cần biết lựa chọn và xắp xếp trật tự từ trong câu.Vậy việc sắp xếp và lựa chọn trật từ trong câu ntn? Ta tìm hiểu bài học hôm nay.
-Lớp trưởng báo cáo.
-Trả lời.
-Lắng nghe.
Hoạt động 2 : Tìm hiểu bài mới.
I/ Nhận xét chung.
1. Bài tập:
VD : Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều sãi cũ.
*Những cách sắp xếp mới :
( 1 ) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều sãi cũ.
 ( 2 ) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều sãi cũ, gõ đầu roi xuống đất.
 ( 3 ) Thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều sãi cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.
 ( 4 ) Bằng gọng khàn khàn của một người hút nhiều sãi cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét.
 (5 ) Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều sãi cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.
( 6 ) gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều sãi cũ, cai lệ thét.
-> Với một câu cho trước, nếu thay đổi trật tự từ, ta có thể có nhiều cách diễn đạt khác nhau mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu. 
- Việc lặp lạị từ roi ngay ở đầu câu tạo sự liên kết với câu trước.
- Việc đặt từ thét ở cuối câu có tác dụng liên kết với câu sau.
- Việc mở đầu bàng cụm từ  gõ đầu roi xuống đất có tác dụng nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ
->Cách viết của tác giả nhấn mạnh vị thế xã hội của cai lệ, nhấn mạnh thái độ hung hãn của cai lệ, tạo liên kết câu.
Câu
Nhấn mạnh sự hung hãn
Lkc với câu đứng trước
Lkc với 
câu đứng sau
 1
-
+
+
 2
-
+
-
 3
-
-
-
 4
-
-
+
 5
-
-
+
 6
+
-
+
- Hiệu quả diễn đạt của các cách sắp xếp trật tự từ trong 6 câu không hoàn toàn giống nhau, có hiệu quả riêng.
-> Cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.
2. Ghi nhớ: SGK
II/ Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1. Bài tập :
1a- Thể hiện trước sau của các hoạt động( Cụm từ in đậm 1).
- Thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động( Cụ từ in đậm thứ 2).
1b. – Thể hiện bậc cao thấp của các nhân vật ( hoặc phản ánh thứ tự xuất hiện của các nhân vật)
- Trật tự tương ứng với trật tự của cụm từ đướng trước : Cai lệ mang roi song còn người nhà lí trưởng mang tay thước và dây thừng.
2. Cách viết của nhà văn Thép Mới có hiệu quả diễn đạt cao hơn vì nó có nhịp điệu hơn.
3. Tác dụng:
- Thể hiện thứ tự của sự vật, hiện tượng.
- Thể hiện vị thế xh của các nhân vật.
- Nhấn mạnh tính chất, đặc điểm sự việc, hành động.
- Tạo sự liên kết câu, nhịp điệu cho câu văn.
2. Ghi nhớ : SGK
GV đưa phần ngữ liệu đã chuẩn bị sẵn lên bảng.
? Có thể thay đổi trật tự từ trong câu gạch chân theo những cách nào mà không thay đổi nghĩa cơ bản của câu.?
? Vậy để diễn đạt nội dung tương tự câu in đậm trong đoạn văn, có thể có bao nhiêu cách sắp xếp trật tự từ ?
? Vì sao tác giả chọn trật tự từ như vậy trong đoạn trích ? 
? Phân tích tác dụng của trật tự từ trong 6 câu trên ? 
? Hiệu quả diễn đạt các cách xắp xếp trật tự từ trong câu có giống nhau không ? 
? Từ đây em rút ra kinh ngiệm gì trong việc đặt câu ?
Gọi hs đọc BT 1 SGK
? Trật tự từ trong những câu in đậm trong mỗi đoạn trích thể hiện điều gì?
- H/s đọc ngữ liệu
-Suy nghĩ , trả lời.
-Nhận xét bổ xung
- Lí giải
- H/s giải thích
Đọc ghi nhớ
- Đọc bài tập
- 2 hs làm 
Hoạt động 3 : Kiểm tra- đánh giá :
III/ Luyện tập
Bài tập 1:
a. Kể tên các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện của các vị ấy trong lịch sử.
b. Đặt cụm từ đẹp vô cùng trước hô ngữ Tổ quốc ta ơi để nhấn mạnh cái đẹp của non sông đất nước mới được giải phóng.
- Cụm từ hò ô tiếng hát: Đảo hò ô lên trước để bắt vần với sông Lô( vần lưng), tạo cảm giác kéo dài, thể hiện sự mênh mang của sông nước, đồng thời cũng đảm bảo cho câu thư bắt vần với câu trước( vần chân)- ngạt, hát -> Trật tự từ đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm cho lời thơ.
c. Câu văn của NCHoan: Lặp lại các từ và cụm từ mật thám, đội con gái ở hai câu đầu 2 vế câu là để liên kết chặt chẽ câu ấy với câu đứng trước.
? So sánh tác dụng những cách sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận in đậm?
? Từ những điều đã phân tích ở các mục I , II, hãy rút ra nhận xét về tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câu?
Gọi hs đọc và xác định yêu cầu bài tập 1.
? Giải thích lí do sắp xếp trật tự từ trong những bọ phận câu những câu in đậm?
-Nhận xét , bổ sung
-Suy nghĩ trả lời
H/s đọc ghi nhớ
- H/s khái quát 
- H/s đọc
- Đọc và nêu yêu cầu btập.
- Làm bài độc lập.
-Chữa bài
Hoạt động 4 : Củng cố- dặn dò
- Học ghi nhớ, hoàn thành các bài tập còn lại.
 - Đọc và chuẩn bị bài : Lựa chọn trật tự từ (tiếp )