Bài soạn môn Sinh học lớp 8 - Tiết 38: Thân nhiệt

 Ngµy so¹n: 13/12
Ngµy gi¶ng: 15/12
TiÕt 38:
Bµi 33: th©n nhiƯt
A, Mơc tiªu: 
I. KiÕn thøc:
- HS tr×nh bµy ®­ỵc kh¸i niƯm th©n nhiƯt vµ c¸c c¬ chÕ ®iỊu hoµ th©n nhiƯt.
- Gi¶i thÝch ®­ỵc c¬ së khoa häc vµ vËn dơng ®­ỵc vµo ®êi sèng c¸c biƯn ph¸p chèng nãng l¹nh,®Ị phßng c¶m nãng, c¶m l¹nh.
II. KÜ n¨ng:
- KÜ n¨ng t­ duy tỉng hỵp, kh¸i qu¸t.
- KÜ n¨ng vËn dơng lÝ thuyÕt vµo thùc tiƠn.
- KÜ n¨ng ho¹t ®éng nhãm.
III. Th¸i ®é:
- HS cã ý thøc tù b¶o vƯ c¬ thĨ, ®Ỉc biƯt khi m«i tr­êng thay ®ỉi.
B, Ph­¬ng tiƯn d¹y häc:
 GV: Gi¸o ¸n.
 HS: Nghiªn cøu tr­íc bµi
C, TiÕn tr×nh lªn líp:
 I, ỉn ®Þnh tỉ chøc: (1 phĩt)
 II, KiĨm tra bµi cị: (5 phĩt)
 ? so s¸nh gi÷a ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸ ? Nªu mèi quan hƯ gi÷a chĩng?
 III, Bµi míi: (35 phĩt)
 1, §Ỉt vÊn ®Ị:
NhiƯt do dÞ ho¸ gi¶i phãng ®­ỵc bï vµo phÇn ®· mÊt, tøc lµ thùc hiƯn ®iỊu hoµ th©n nhiƯt. Vëy th©n nhiƯt lµ g×? C¬ thĨ cã nh÷ng biƯn ph¸p nµo ®Ĩ ®iỊu hoµ th©n nhiƯt? §ã lµ néi dung cÇn nghiªn cøu ë bµi h«m nay.
 2, TriĨn khai bµi:
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß
H§ 1:(5 phĩt)
- GV Y/C häc sinh ®äc th«ng tin SGK cho biÕt:
? Th©n nhiƯt lµ g×?
- HS tr¶ lêi.
- GV kÕt lơ©n.
? Ng­êi ta ®o th©n nhiƯt nh­ thÕ nµo vµ ®Ĩ lµm g×?
? NhiƯt ®é c¬ thĨ ë ng­êi khoỴ m¹nh khi trêi nãng, l¹nh lµ bao nhiªu vµ thay ®ỉi nh­ thÕ nµo?
- HS tr¶ lêi, HS kh¸c bỉ sung.
- GV nhËn xÐt, kÕt luËn.
+ §o th©n nhiƯt b»ng c¸ch ngËm nhiƯt kÕ ë miƯng, kĐp ë n¸ch hoỈc cho vµo hËu m«n.
+ Th©n nhiƯt ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng søc khoỴ: NÕu th©n nhiƯt lªn ®Õn 380C, 390C hoỈc xuèng thÊp d­íi møc 36,50C lµ c¬ thĨ bÞ bƯnh
+ ë ng­êi khoỴ m¹nh th©n nhiƯt kh«ng phơ thuéc vµo nhiƯt ®é m«i tr­êng do c¬ chÕ ®iỊu hoµ,; qu¸ tr×nh chuyĨn hãa sinh ra nhiƯt.
- GV chuyĨn ý: c©n b»ng gi÷a sinh nhiƯt vµ to¶ nhiƯt lµ c¬ chÕ tù ®iỊu hoµ th©n nhiƯt.
H§ 2:(20 phĩt)
- GV Y/C HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hái sau:
? NhiƯt do ho¹t ®éng cđa c¬ thĨ sinh ra ®· ®i ®©u vµ ®Ĩ lµm g×?
? Khi lao ®éng nỈng, c¬ thĨ cã nh÷ng ph­¬ng thøc to¶ nhiƯt nµo?
? v× sao vµo mïa hÌ, da ng­êi ta hång hµo, cßn mïa ®«ng, nhÊt lµ khi trêi rÐt, da th­êng t¸i hoỈc sën gai èc?
? Khi trêi nãng, ®é Èm kh«ng khÝ cao, kh«ng tho¸ng giã (trêi oi bøc), c¬ thĨ cã ph¶n øng g× vµ cã c¶m gi¸c nh­ thÕ nµo?
- HS th¶o luËn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, nhãm kh¸c bỉ sung.
- GV nhËn xÐt, bỉ sung.
1. NhiƯt do ho¹t ®éng cđa c¬ thĨ t¹o ra th­êng xuyªn®­ỵc m¸u ph©n phèi kh¾p c¬ thĨ vµ to¶ ra m«i tr­êng ®¶m b¶o cho th©n nhiƯt ỉn ®Þnh.
2. C¬ thĨ to¶ nhiƯt qua h¬i n­íc ë ho¹t ®éng h« hÊp vµ to¶ nhiƯt qua da, qua sù bèc h¬i cđa må h«i.
3. Mïa hÌ, mao m¹ch ë da d·n, l­u l­ỵng m¸u qua da nhiỊu t¹o ®iỊu kiƯn cho c¬ thĨ t¨ng c­êng to¶ nhiƯt.
Mïa ®«ng, mao m¹ch co l¹i, l­u l­ỵng m¸u qua da Ýt nªn da tÝm t¸i. ®ång thêi c¬ ch©n l«ng co l¹i nªn sën gai èc lµm gi¶m thiĨu sù to¶ nhiƯt qua da.
4. Må h«i tiÕt nhiỊu, khã bay h¬i nªn må h«i ch¶y thµnh dßng, sù to¶ nhiƯt khã kh¨n, ta c¶m thÊy bøc bèi khã chÞu.
- GV Y/C HS rĩt ra kÕt luËn vỊ vai trß cđa da trong sù ®iỊu hoµ th©n nhiƯt?
- HS tr¶ lêi, HS kh¸c bỉ sung.
- GV nhËn xÐt, kÕt luËn.
- GV Y/C 1 HS ®äc th«ng tin SGK tr¶ lêi c©u hái:
? HƯ thÇn kinh cã vai trß g× trong ®iỊu hoµ th©n nhiƯt?
- HS tr¶ lêi.
- GV kÕt luËn.
H§ 3: (10 phĩt)
- GV Y/C HS N/C th«ng tin SGK th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái phÇn lƯnh mơc III SGK.
- HS th¶o lu©n ®¹i diƯn c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, bỉ sung.
- GV nhËn xÐt, kÕt luËn.
? Cã nh÷ng biƯn ph¸p nµo ®Ĩ phßng chèng nãng, l¹nh?
- HS tr¶ lêi.
- GV kÕt luËn.
Néi dung
I. Th©n nhiƯt.
- Th©n nhiƯt lµ nhiƯt ®é cđa c¬ thĨ.
- Th©n nhiƯt lu«n ỉn ®Þnh 370C lµ do sù c©n b»ng gi÷a sinh nhiƯt vµ to¶ nhiƯt.
II. Sù ®iỊu hoµ th©n nhiƯt.
1, Vai trß cđa da trong ®iỊu hoµ th©n nhiƯt.
- Da cã vai trß quan träng nhÊt trong ®iỊu hoµ th©n nhiƯt.
- C¬ chÕ:
+ Khi trêi nãng lao ®éng nỈng: mao m¹ch ë da d·n giịp to¶ nhiƯt nhanh, ®ång thêi t¨ng c­êng tiÕt må h«i. 
+ Khi trêi rÐt: mao m¹ch co l¹i, c¬ ch©n l«ng co ®Ĩ gi¶m sù to¶ nhiƯt.
 2, Vai trß cđa hƯ thÇn kinh trong ®iỊu hoµ th©n nhiƯt.
Mäi ho¹t ®éng ®iỊu hoµ th©n nhiƯt ®Ịu lµ ph¶n x¹ d­íi sù ®iỊu khiĨn cđa hƯ thÇn kinh.
III. Ph­¬ng ph¸p phßng chèng nãng, l¹nh.
- BiƯn ph¸p phßng chèng nãng l¹nh:
+ RÌn luyƯn th©n thĨ(rÌn luyƯn da) t¨ng kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cđa c¬ thĨ.
+ N¬i ë vµ n¬i lµm viƯc ph¶i phï hỵp cho mïa nãng vµ l¹nh
+ Mïa hÌ: §éi mị nãn khi ®i ®­êng, lao ®éng, sau khi lao ®éng nỈng kh«ng nªn t¾m ngay, kh«ng bËt qu¹t m¹nh.
+ Mïa ®«ng: Gi÷ Êm ch©n, cỉ, ngùc, thøc ¨n nãng, nhiỊu mì.
+ Trång nhiỊu c©y xanh quanh nhµ vµ n¬i c«ng céng.
 IV, KiĨm tra, ®¸nh gi¸: (4phĩt)
	? Th©n nhiƯt lµ g× ? T¹i sao th©n nhiƯt lu«n ỉn ®Þnh
	? Tr×nh bµy c¬ chÕ ®iỊu hoµ th©n nhiƯt khi trêi nãng vµ l¹nh
 V, DỈn dß: (1 phĩt)
	Häc bµi cđ, tr¶ lêi c©u hái cuèi bµi
	§äc mơc em cã biÕt
	¤n l¹i nh÷ng bµi ®· häc chuÈn bÞ thi häc k× 1.
D. rĩt kinh nghiƯm:
g b ị a e
 Ngµy so¹n: 25/12/06.
Ngµy gi¶ng:
kiĨm tra häc k× i
A. Mơc tiªu: 
 Khi häc xong bµi nµy häc sinh:
- Cđng cè l¹i néi dung ®· häc.
- Cã kÜ n¨ng lµm bµi kiĨm tra.
- Cã th¸i ®é nghiªm tĩc trong thi cư
b. ®å dïng d¹y – häc.
 - GV: §Ị kiĨm tra trªn giÊy A4.
 - HS: «n l¹i nh÷ng bµi ®· häc.
c. ho¹t ®éng d¹y – häc.
 I. ỉn ®Þnh tỉ chøc. (1 phĩt) 
 II. KiĨm tra bµi cị. 
 III. Bµi míi. (41 phĩt)
 * §Ị kiĨm tra:
a. Tr¾c nghiƯm: (4 ®iĨm)
C©u 1: Khoanh trßn c©u tr¶ lêi ®ĩng nhÊt trong nh÷ng c©u sau:
 1. Ho¹t ®éng b¶o vƯ c¬ thĨ cđa b¹ch cÇu:
	a, Thùc bµo, tiÕt kh¸ng thĨ tiªu diƯt.
	b, TÕ bµo Limph« T, tÕ bµo Limph« B.
	c, Thùc bµo, tÕ bµo Limph« B, tÕ bµo Limph« T.
 2. Trong hƯ tiªu ho¸ thøc ¨n ®­ỵc tiªu ho¸ ë ®©u lµ quan träng nhÊt:	
a, D¹ dµy
	b, Khoang miƯng
	c, Ruét non
C©u 2: Chän c¸c cơm tõ: T©m nhÜ ph¶i, t©m nhÜ tr¸i, t©m thÊt ph¶i, t©m thÊt tr¸i ®iỊn vµo chç trèng trong c¸c c©u sau:
a, M¸u tõ phỉi ®­ỵc chuyĨn vỊ.t©m thÊt tr¸i
b, M¸u tõ..®­ỵc tim co bãp chuyĨn ®i kh¾p c¬ thĨ ®Ĩ cung cÊp oxi vµ c¸c chÊt dinh d­ìng cho c¸c c¬ quan.
c, M¸u tõ..®­ỵc chuyĨn lªn phỉi ®Ĩ thùc hiƯn sù trao ®ỉi khÝ.
d, M¸u tõ kh¾p c¬ thĨ trë vỊ..qua c¸c tØnh m¹ch chđ.
b. Tù luËn: (6 ®iĨm)
C©u 1: Ph©n biƯt ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸ ? Nªu râ mèi quan hƯ gi÷a hai qu¸ tr×nh nµy ?
C©u2: X­¬ng cã nh÷ng ®Ỉc tÝnh nµo ? C¸c yÕu tè chđ yÕu nµo giĩp x­¬ng cã ®­ỵc ®Ỉc tÝnh ®ã ?
* §¸p ¸n vµ thang ®iĨm:
I. Tr¾c nghiƯm:
C©u 1: 1c (1 ®iĨm)
 2c (1 ®iĨm) 
C©u 2: 
 a, T©m nhÜ tr¸i (0,5 ®iĨm)
	b, T©m thÊt tr¸i (0,5 ®iĨm) ( 0,5 ®iĨm x 4 = 2 ®iĨm)
	c, T©m thÊt ph¶i (0,5 ®iĨm)
	d, T©m nhÜ ph¶i (0,5 ®iĨm)
II. Tù luËn: 
C©u 1: 
 - §ång ho¸:	+ Tỉng hỵp c¸c chÊt
	+ TÝch luü n¨ng l­ỵng
 + X¶y ra trong tÕ bµo. (1,5 ®iĨm)
 - DÞ ho¸:	+ Ph©n gi¶i c¸c chÊt
	+ Gi¶i phãng n¨ng l­ỵng
 + X¶y ra trong tÕ bµo. (1,5 ®iĨm)
 §ång ho¸ vµ dÞ ho¸ lµ 2 qu¸ tr×nh ®èi lËp nhau, m©u thuÉn nhau, nh­ng thèng nhÊt vµ g¾n bã chỈt chÏ víi nhau. (1 ®iĨm)
C©u 2: 
 - X­¬ng cã ®Ỉc tÝnh dµn håi vµ r¾n ch¾c do cã sù kÕt hỵp gi÷a chÊt h÷u c¬ vµ v« c¬ (1 ®iĨm)
 + §µn håi do x­¬ng cã thµnh phÇn chÊt h÷u c¬ t¹o ra tÝnh ®µn håi vµ dỴo dai (0,5 ®iĨm).
 + R¾n ch¾c do x­¬ng cã thµnh phÇn v« c¬ ( 0,5 ®iĨm)
IV. KiĨm tra ®¸nh gi¸. (2 phĩt)
	GV thu bµi, nhËn xÐt.
 V. DỈn dß. (1 phĩt)
	Xem tr­íc bµi 34 sgk.
d. rĩt kinh nghiƯm.
g b ị a e