Bài giảng Ngữ văn tiết 52: Số từ và lượng từ

Giáo viên: NGUYỄN MINH CHÍTRƯỜNG THCS THỊ CẦUCHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIÒ THĂM LỚPCHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIÒ THĂM LỚPKiểm tra bài cũ? Thế nào là cụm danh từ? Lấy ví dụ minh họa và đặt câu ? ?Trả lời: Cụm danh từ là tổ hợp từ do danh từ và một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo .*Ví dụ: một giáo viên, những em học sinh..* Đặt câu: Mẹ em là một giáo viên .Tiết 52: SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪI. Số từ1.Bài tập: a. Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: “ Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi” ( Sơn Tinh, Thủy Tinh)b. Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. ( Thánh Gióng)Các từ được in đậm bổ sung ý nghĩa cho những từ nào? 1.Bài tập: a.Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: “ Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi” ( Sơn Tinh, Thủy Tinh)Các từ được in đậm đứng ở vị trí nào trong cụm từ và bổ sung ý nghĩa gì ?Đứng trước danh từ Bổ sung ý nghĩa về số lượngb. Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. ( Thánh Gióng)Từ được in đậm đứng ở vị trí nào trong cụm từ và bổ sung ý nghĩa gì ?Đứng sau danh từ Bổ sung ý nghĩa về số thứ tự? Em hiểu như thế nào là số từ?*Ghi nhớ ý 1: Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. Khi biểu thị số lượng của sự vật, số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, số từ đứng sau danh từ? Lấy Ví dụ về số từ trong những văn bản đã học?a. Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: “ Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi” ( Sơn Tinh, Thủy Tinh)? Từ đôi đứng ở vị trí nào trong cụm từ và ý nghĩa của từ đó?Đôi: đứng sau số từ Ý nghĩa: chỉ số lượng là haiĐôi: không phải số từ vì đôi không mang đặc điểm của số từ? Từ đôi có phải số từ không? Vì sao? Trong mô hìnhcụm danh từ, từđôi đứng ở vị trí nào ?Phần trước Phần trung tâmPhần saut2t1T1T2s1s2Một đôitrâu- Vị trí của danh từ chỉ đơn vịHai chiếc dépMột đôi chiếc dép? Cách nói nào đúng, cách nói nào sai? Vì sao?Hai chiếc dép => đúngMột đôi chiếc dép => sai Có thể nói: Một đôi dép? Từ đôi mang đặc điểm của từ loại nào?Đôi: là danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng*Ghi nhớ ý 2: Cần phân biệt số từ với những danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng? Khi sử dụng số từ cần lưu ý điều gì?? Tìm thêm các từ có ý nghĩa khái quát và công dụng như từ đôi?các từ có ý nghĩa khái quát và công dụng như từ đôi: Cặp, tá, chục.Ghi nhớ * Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. Khi biểu thị số lượng của sự vật, số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, số từ đứng sau danh từ.* Cần phân biệt số từ với những danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng.Bài tập nhanh: Tìm số từ trong đoạn văn sau:a.Lần thứ hai cất lưới lên cũng thấy nặng tay, Thận không ngờ thanh sắt vừa rồi lại chui vào lưới mình. Chàng lại ném nó xuống sông. Lần thứ ba, vẫn thanh sắt ấy mắc vào lưới.Lấy làm lạ, Thận đưa thanh sắt lại cạnh mồi lửa nhìn xem. Bỗng chàng reo lên: - Ha ha ! Một lưỡi gươm ! ( Theo Sự tích Hồ Gươm)II. Lượng từ:Bài tập 1:a.() Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thach Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa. ( Thach Sanh)Bài tập 1:() Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng.Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thach Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa. ( Thach Sanh)? Các từ được in đậm bổ sung ý nghĩa cho từ nào ?? Các từ được in đậm đứng ở vị trí nào trong cụm từ và bổ sung ý nghĩa gì ?Đứng trước danh từ, bổ sung ý nghĩa về lượng (lượng nhiều) cho danh từ.b. Đầu lòng hai ả tố nga,Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.Mai cốt cách tuyết tinh thần,Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười. (Nguyễn Du)- Bổ sung ý nghĩa về lượng ( lượng ít) cho danh từ và đứng trước danh từ? Thế nào là lượng từ ?* Ghi nhớ ý 1:Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật? Kể tên một số lượng từ trong những văn bản đã học?Ví dụ: Cả bọn thấy mệt mỏi, rã rời, mỗi người một việc, ( Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng); các thầy. ( Thầy bói xem voi)? So sánh lượng từ với số từ có gì giống và khác nhau?*Giống nhau:- Đều đứng trước danh từ và bổ sung ý nghĩa cho danh từ*Khác nhau:Số từ chỉ số lượng hoặc thứ tự của sự vật Lượng từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật ? Xếp các lượng từ nói trên vào mô hình cụm danh từ?Phần trướcPhần Trung tâmPhần saut2t1T1T2s1s2Cáchoàng tửNhữngkẻthua trậnCảmấyvạntướng lĩnh, quân sĩMỗingười? Dựa vào vị trí trong cụm danh từ, chia lượng từ thành mấy nhóm?Lượng từ chia làm hai nhóm: -Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể: cả1.Các hoàng tử,2.những kẻ thua trận,3.Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ, 4. Mỗi người- Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối: các, những, mấy, mỗi ? Tìm thêm những từ có ý nghĩa và công dụng tương tự?-Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể:- Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phốiTất cả, tất thảy.Mỗi, từng.*Ghi nhớ ý 2:Dựa vào vị trí trong cụm danh từ, có thể chia lượng từ thành hai nhóm :Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể;Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối.Ghi nhớ Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật*Dựa vào vị trí trong cụm danh từ, có thể chia lượng từ thành hai nhóm :Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể;Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối. Bài tập nhanh: Tìm lượng từ trong đoạn thơ sau?Rồi Bác đi dém chănTừng người từng người mộtSợ cháu mình giật thộtBác nhón chân nhẹ nhàng( Minh Huệ)III. Luyện tập:Bài 1: Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các số từ ấyKhông ngủ đượcMột canhhai canhlại ba canh,Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.( Hồ Chí Minh) * Một, hai, ba ( canh), năm ( cánh)- chỉ số lượng* Bốn, năm ( canh bốn, canh năm)- chỉ số thứ tự3. Bài tập 2: các từ in đậm trong hai dòng thơ sau được dùng với ý nghĩa như thế nào? Con đi trăm núi ngàn kheChưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm. ( Tố Hữu)	Trăm, ngàn, muôn- dùng với ý nghĩa chỉ số lượng rất nhiều3. Bài tập 3: Qua hai ví dụ sau, em thấy nghĩa của từ từng và mỗi có gì khác nhau:a.Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, rời từng dãy núi ()( Sơn Tinh, Thủy Tinh)b. Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả(Sự Tích Hồ Gươm)Giống nhau:Mỗi, từng: đều tách ra từng sự vật, từng cá thểKhác nhau:- Từng: mang ý nghĩa lần lượt theo trình tự, hết cá thể này đến cá thể khác- Mỗi: mang ý nghĩa nhấn mạnh, tách riêng từng cá thể, không mang ý nghĩa lần lượtMột con chim2. Những bông hoa cúc trắngBÀI TẬP CỦNG CỐDùng số từ, lượng từ gọi tên những sự vật trong các bức tranh sau?Số từKHÁI NIỆMĐặc điểmSố từ là những từ chỉsố lượng và thứ tự của sự vậtPhân loạiLượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vậtLượng từSố từ đứng trước danh từ biểu thị số lượngSố từ đứng sau danh từ biểu thị số thứ tựNhóm chỉ ý nghĩa toàn thểNhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phốiHoạt động tiếp nối: *Học sinh yếu- kém:Học ghi nhớ,nắm chắc nội dung bài, làm bài tập 1,2 SBT, tìm chép những câu văn, đoạn văn có sử dụng số từ, lượng từ*Học sinh kha giỏi: Ngoài những yêu cầu trên làm BT 3, 4 SBT, Viết đoạn văn có sử dụng số từ, lượng từ theo chủ đề tự chọn.CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ