Giáo án tự chọn Ngữ văn 8 tiết 1: Ôn tập (trường từ vựng)

Soạn: 
Giảng: Ôn tập (Trường từ vựng)
I. Mục tiêu:
- Hiểu được thế nào là trường từ vựng và xác lập được một số trường từ vựng gần gũi. 
 - Tập hợp các từ có chung nét nghĩa vào cùng một trường từ vựng.
- Vận dụng kiến thức về trường từ vựng để đọc – hiểu và tạo lập văn bản.
Ii. tổ chức giờ học.
Hoạt động của Thầy và trò
Nội dung chính
H: Các từ “mặt, mắt ,da, gò má, đùi, cánh tay” dùng để chỉ đối tượng là người, động vật hay sinh vật? Tại sao em biết điều đó?
H: Nét chung về nghĩa của các nhóm từ trên là gì? Qua đó em có nhận xét gì về các từ này?
- Chỉ bộ phận cơ thể người
* GV: Như vậy, nhóm từ trên đều có nét chung về nghĩa -> chính là cơ sở để hình thành trường. Nếu không có đặc điểm chung về nghĩa thì không có trường.
-> khăng định đó là trường từ vựng.
H: Em hiểu thế nào là trường từ vựng?
Gọi HS đọc ghi nhớ
H: Nếu các từ không có đặc điểm chung về nghĩa cá thể gọi là trường từ vựng không?
- Cơ sở để hoàn thành trường là đặc điểm chung về nghĩa không có đặc điểm chung về nghĩa thì không có trường.
- Một trường từ vựng mắt có các trường nhỏ sau: 
+ Bộ phận của mắt: lòng đen, lòng trắng, con ngươi, lông mày..
+ Hoạt động của mắt: ngó, trông. liếc...
H: Trong một trường từ vựng có thể tập hợp những từ có từ loại khác nhau không? Tại sao?
- Danh từ chỉ sự vật: con người, lông mày.
- Động từ chỉ hành động: Ngó, liếc
- Tính từ chỉ tính chất: lờ đờ, tinh nhanh...
H: Do hiện tượng có nhiều nghĩa, một từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau không? cho ví dụ?
 Trường mùi vị: chát, đắng, 
Ngọt Trường âm thanh: the thé,êm dịu
 Trường thời tiết: Hanh, ẩm...
 HS đọc VD phần (d) – SGK.
H: Các từ in đậm là lời của ai nói với đối tượng nào? T/g sử dụng biện pháp NT gì?Những từ đó dùng để chỉ đối tượng nào?ở đây có gì khác?
- Lời của lão Hạc nói với con chó vàng -> sử dụng nghệ thuật nhân hoá. Những từ đó dùng để chỉ suy nghĩ, hành động, xưng hô của con người.
-> Tác giả đã chuyển trường từ vựng “người” sang “động vật”.
H: cách chuyển như vậy có tác dụng gì?
H: Trường từ vựng và cấp độ khái quát của từ ngữ khác nhau ở điểm nào? Cho VD?
-Trường từ vựng: là một tập hợp những từ ngữ có ít nhất một nét chung về nghĩa, trong đó các từ có thể khác nhau về từ loại.
GV gọi HS đọc bài tập nêu yêu cầu bài tập
- HS hoạt động độc lập.
HS đọc và xác định yêu cầu bài tập.
- HS đọc và xác định yêu cầu bài tập.
- GV HD HS dựa vào nội dung của phần lưu ý để xác định.
- HS HĐ nhóm nhỏ (2p), báo cáo. GV nhận xét , sửa sai.
I. Thế nào là trường từ vựng?
* Bài tập: (SGK – T21)
- Các từ : mặt, mắt ,da, gò má, đùi, cánh tay 
-> dùng để chỉ bộ phận của cơ thể con người. Các từ này đều có nét chung về nghĩa.
- K/n trường từ vựng.
*. Lưu ý:
- Một trường từ vựng bao gồm nhiều trường từ vựng nhỏ hơn.
- Một trường từ vựng bao gồm những từ khác biệt nhau về từ loại.
- Một từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau.
- Tác dụng: Làm tăng sức gợi cảm
II. Luyện tập.
* Bài 1: Tìm các từ thuộc trường từ vựng “người ruột thịt” trong văn bản “trong lòng mẹ”?
- Trường từ vưng “người ruột thịt”: mẹ, bố, con, bà cô, em
* Bài tập 2: Tìm các trường từ vựng của mỗi từ sau:
- Lưới : + Trường dụng cụ đánh bắt thủy sản: lưới, nơm...
+ Trường đồ dùng cho chiến sĩ: võng, tăng, bạt...
+ Trường các hoạt động săn bắn của con người: Lưới, bẫy, bắt...
* Bài tập ( bổ trợ): Lập các trường từ vựng nhỏ về cây: bộ phận của cây, đặc điểm, bệnh
 ( GV hướng dẫn học sinh tự làm)
4. Củng cố (3p): GV nhấn mạnh trọng tâm bài
 - Trường từ vựng là gì? Các bậc trường từ vựng?
5. HDVN(2p) : - Học thuộc ghi nhớ, các bậc trường từ vựng? tác dụng?