Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 19 - Trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở Mường Lèo

Tuần 19
Ngày soạn: 14/ 01/ 2008 Ngày giảng: Lớp: 8 A: 28/ 01/ 2008
Tiết: 90 Lớp: 8 B: 28/ 01/ 2008
Bài 18
NHỚ RỪNG 
 Thế Lữ
A. Mục tiêu bài học.
1. Kiến thức.
Giúp HS hiểu về sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháo đọc sách qua bài nghị luận sâu sắc, giàu tính thuyết phục của Chu Quang Tiềm.
2. Tích hợp.
Tích hợp với phần Tiếng Việt qua bài Khởi Ngữ.
Tập làm văn qua bài Tập làm văn qua bài phép phân tích và tổng hợp.
Thực tế cuộc sống ở chuyên mục “ Mỗi ngày một cuốn sách – Chương trình chào buổi sáng - Đài truyền hình Việt Nam”.
3. Kĩ năng.
Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu, phân tích luận điểm luận chứng trong văn bản nghị luận.
B. Chuẩn bị của GV và HS.
1. Chuẩn bị của GV.
+ Soạn giảng.
+ Sgk – SgV – STK.
+ TLTK: Tranh ảnh.
2. Chuẩn bị của HS.
+ Đọc Sgk và trả lời các câu hỏi theo yêu cầu trong Sgk.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.
1. Ổn định tổ chức. (1 phút)
2. Kiểm tra bài cũ.
3. Bài mới.
Giới thiệu bài.
? Chương trình chào buổi sáng - Đài truyền hình Việt Nam, em thích mục nào nhất ?
? Mục “ Mỗi ngày một cuốn sách – Chương trình chào buổi sáng - Đài truyền hình Việt Nam”, giúp em hiểu thêm những điều gì ?
HS Trả lời theo hiểu biết của mình.
GV Nhận xét, đánh giá, định hướng cho HS.
GS, TS Chu Quang Tiềm (1897 – 1986), là nhà mĩ học và lí luận văn học lớn của Trung Quốc. Ông nhiền lần bàn về đọc sách, phương pháp đọc sách. Ông muốn truyền lại cho thế hệ sau những suy nghĩ sâu sắc và kinh nghiệm phong phú của bản thân. Bàn về đọc sách Danh nhân Trung Quốc bàn về niềm vui, nỗi buồn của việc đọc sách”- Bắc Kinh do GS, TS Trần Đình Sử dịch.
Ngày nay với sự phát triển cao của nền Kinh tế tri thức, con người có điều kiện tiếp thu mọi tinh hoa văn hoá nhân loại, con người ngày càng ít có thời gian để đọc sách. Tuy nhiên sách vẫn có một giá trị, một vị trí quan trọng trong cuộc sống. Vậy làm thế nào để có thể đọc sách có một hiệu quả cao nhất ? và mỗi người đều có một phương pháp riêng. Vậy GS, TS Chu Quang Tiềm bàn về việc đọc sách như thế nào ? Chúng ta đi tìm hiểu bài học hôm nay.
 Nội dung.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
GV Gọi HS đọc chú thích * Sgk. 10.
 ? Hãy trình bày đôi nét về tác giả - tác phẩm ?
GV Hướng dẫn đọc: đọc rõ ràng, mạch lạc, nhưng vẫn với giọng tâm tình nhẹ nhàng như lời trò chuyện. Chú ý các hình ảnh so sánh trong văn bản.
GV Đọc mẫu – Gọi HS đọc tiếp.
GV Nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm cách đọc của HS.
GV Gọi HS đọc chú thích Sgk. 10.
GV Giải thích một số từ trong chú thích Sgk. 10.
? H·y cho biÕt vÒ thÓ lo¹i cña v¨n b¶n ?
? Chóng ta dùa vµo yÕu tè nµo ®Ó x¸c ®Þnh ®óng tªn, kiÓu, thÓ lo¹i v¨n b¶n ?
HS Dùa vµo hÖ thèng luËn ®iÓm, c¸ch lËp luËn vµ tªn v¨n b¶n ®Ó x¸c ®Þnh ®óng tªn, kiÓu, thÓ lo¹i v¨n b¶n.
 ? H·y cho biÕt bè côc cña v¨n b¶n ®­îc chia lµm mÊy ®o¹n?
G §©y lµ mét ®o¹n trÝch nªn kh«ng ®Çy ®ñ c¸c phÇn cña mét v¨n b¶n nghÞ luËn (më bµi, th©n bµi, kÕt bµi). V× vËy chóng ta chØ ®i gi¶i quyÕt, t×m hiÓu phÇn th©n bµi – Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Nh­ vËy chóng ta chØ ®i t×m hiÓu bè côc ®o¹n trÝch, tøc lµ ®i t×m hiÓu c¸c hÖ thèng luËn ®iÓm cña v¨n b¶n trÝch.
HS Bè côc: Chia lµm 3 ®o¹n.
+ §o¹n 1: Häc vÊn kh«ng chØ lµ... ph¸t hiÖn cña thÕ giíi míi.- Sù cÇn thiÕt vµ ý nghÜa cña viÖc ®äc s¸ch.
+ §o¹n 2: LÞch sö cµng tiÕn bé... tù tiªu hao lùc l­îng. – Nh÷ng khã kh¨n, nguy h¹i hay gÆp ph¶i cña viÖc ®äc s¸ch trong t×nh hßnh hiÖn nay.
+ §o¹n 3: §äc s¸ch kh«ng cèt lÊy nhiÒu... hÕt. – Ph­¬ng ph¸p chän s¸ch vµ ®äc s¸ch.
GV VÊn ®Ò ®äc s¸ch ®­îc bµn chñ yÕu trªn 3 b×nh diÖn. VËy néi dung cña c¸c luËn ®iÓm, luËn chøng Êy nh­ thÕ nµo ? - Ph©n tÝch v¨n b¶n.
GV Gäi HS ®äc ®o¹n 1. Sgk.
T¸c gi¶ ®· lÝ gi¶i tÇm quan träng vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch ®èi víi mçi con ng­êi nh­ thÕ nµo ?
HS §Ó lÝ gi¶i vÊn ®Ò quan träng vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch, t¸c gi¶ ®Æt ra trong mèi quan hÖ víi häc vÊn cña con ng­êi. Tr¶ lêi c©u hái ®äc s¸ch ®Ó lµm g×, v× sao ph¶i ®äc s¸ch. ? T¸c gi¶ ®­a ra c¸c lÝ lÏ.
Mèi quan hÖ gi÷a ®äc s¸ch víi häc vÊn ?
HS §äc s¸ch lµ con ®­êng quan träng cña häc vÊn nh­ng ®ã kh«ng ph¶i lµ con ®­êng duy nhÊt cña häc vÊn.
? Häc vÊn lµ g× ?
HS Häc vÊn lµ thµnh qu¶ tÝch luü l©u dµi cña nh©n lo¹i.
Nh­ng tÝch luü häc vÊn b»ng c¸ch nµo vµ ë ®©u ?
HS TÝch luü b»ng s¸ch vµ ®äc s¸ch
Trong thêi ®¹i ngµy nay, ®Ó trau dåi häc vÊn ngoµi con ®­êng ®äc s¸ch th× cßn cã con ®­êng nµo kh¸c kh«ng ?
HS Ngoµi trau dåi häc vÊn b»ng con ®­êng ®äc s¸ch nh©n lo¹i ngµy nay con tÝch luü tri thøc b»ng con ®­êng v¨n ho¸ nghe nh×n qua s¸ch, b¸o, ®µi, ti vi, vi tÝnh....
G Ngµy nay víi sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ – c¸ch m¹ng tin häc, c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, th«ng tin loµi ng­êi ®­îc truyÒn t¶i phæ biÕn réng kh¾p mäi n¬i, tin tøc cËp nhËt cã thÓ tÝnh tõng phót d­íi nh÷ng h×nh thøc nghe, nh×n rÊt sinh ®éng, hÊp dÉn vµ l«i cuèn, ®Æc biÖt lµ phim ¶nh... v­ît qua phÇn nµo hµng rµo ng«n ng÷ v¨n ho¸ vµ v¨n ho¸ nghe, nh×n trë thµnh nÕp sèng míi cña con ng­êi hiÖn ®¹i, mang l¹i cho con ng­êi nh÷ng lîi Ých to lín....
GV Cung cÊp TLTK: “V¨n ho¸ ®äc vµ v¨n ho¸ nghe, nh×n” trÝch GS. Ph¹m §øc D­¬ng – STK trang 12,13.
? H·y cho biÕt tÇm quan träng vµ ý nghÜa cña viÖc ®äc s¸ch hiÖn nay lµ g× ?
HS S¸ch ®· ghi chÐp rÊt c« ®óc, l­u truyÒn mäi th«ng tin, mäi thµnh tùu mµ loµi ng­êi t×m tßi vµ tÝch luü ®­îc qua mäi thêi ®¹i. Nh÷ng cuèn s¸ch cã gi¸ trÞ cã thÓ xem lµ nh÷ng cét mèc trªn con ®­êng ph¸t triÓn häc thuËt cña nh©n lo¹i. VËy s¸ch lµ kho tµng quý b¸u l­u gi÷ tinh thÇn cña nh©n lo¹i, nh÷ng cét mèc ghi dÊu sù tiÕn ho¸ cña nh©n lo¹i. S¸ch trë thµnh kho tµng quý b¸u cña di s¶n tinh thÇn mµ con ng­êi thu l­îm, suy ngÉm suèt mÊy ngh×n n¨m. S¸ch lµ con ®­êng tÝch luü vµ n©ng cao vèn tri thøc.
G VËy coi th­êng s¸ch vµ kh«ng ®äc s¸ch lµ xo¸ bá qu¸ khø lµ kÎ thôt lïi, l¹c hËu lµ kÎ kiªu c¨ng, ng¹o m¹n mét c¸ch ngu xuÈn. §äc s¸ch lµ tr¶ nî qu¸ khø, lµ «n l¹i kinh nghiÖm loµi ng­êi, lµ h­ëng thô kiÕn thøc... lêi d¹y t©m huyÕt cña qu¸ khø.
? Em hiÓu c©u: “Cã ®­îc sù chuÈn bÞ nh­ thÕ th× loµi ng­êi míi cã thÓ lµm ®­îc cuéc tr­êng chinh v¹n dÆm trªn con ®­êng häc vÊn nh»m ph¸t hiÖn thÕ giíi míi” nh­ thÕ nµo ?
G §èi víi mçi ng­êi ®äc s¸ch chÝnh lµ sù chuÈn bÞ ®Ó cã thÓ lµm mét “cuéc tr­êng chinh v¹n dÆm trªn con ®­êng häc vÊn nh»m ph¸t hiÖn thÕ giíi míi” tiÕp tôc tiÕn xa trªn con ®­êng häc tËp ph¸t hiÖn thÕ giíi. Vµ kh«ng thÓ thu ®­îc c¸c thµnh tùu míi trªn con ®­êng ph¸t triÓn häc thuËt nÕu nh­ kh«ng biÕt kÕ thõa vµ ph¸t huy thµnh tùu cña c¸c thêi ®¹i ®· qua.
G Râ rµng c¸ch lËp luËn nh­ trªn lµ hîp lÝ lÏ, thÊu t×nh ®¹t lÝ, kÝn kÏ, s©u s¾c trªn con ®­êng gian nan trau dåi häc vÊn cña con ng­êi, ®äc s¸ch trong t×nh h×nh hiÖn nay vÉn lµ con ®­êng quan träng trong nhiÒu con ®­êng kh¸c. §äc s¸ch lµ con ®­êng tÝch luü tri thøc, n©ng cao kiÕn thøc. §äc s¸ch lµ con ®­êng tù häc. §äc s¸ch lµ häc víi c¸c thÇy v¾ng mÆt... §äc s¸ch cã ý nghÜa lín lao vµ l©u dµi ®èi víi mçi con ng­êi. Dï v¨n ho¸ nghe, nh×n, thùc tÕ cuéc sèng ®ang lµ nh÷ng con ®­êng häc tËp quan träng kh¸c nh­ng kh«ng bao giê thay thÕ ®­îc ®äc s¸ch – v¨n ho¸ ®äc.
I. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n.
 1. T¸c gi¶ - T¸c phÈm.
- T¸c gi¶: ThÕ L÷
- T¸c phÈm: Nhí rõng
 2. §äc v¨n b¶n.
 3. Gi¶i thÝch tõ khã.
 4. Bè côc – ThÓ lo¹i. 
- ThÓ lo¹i: v¨n b¶n nghÞ luËn (LËp luËn, gi¶i thÝch mét vÊn ®Ò x· héi).
- Bè côc: Chia lµm 3 ®o¹n.
II. Ph©n tÝch v¨n b¶n.
 1. Sù cÇn thiÕt vµ ý nghÜa cña viÖc ®äc s¸ch.
4. Củng cố.
 GV Cung cấp TLTK: Văn hoá đọc và văn hoá nghe, nhìn. STK trang 12, 13.
 ? Qua sách báo... vô tuyến, đài... em học tập được gì ?
5.Dặn dò – Hướng dẫn HS.
 Học bài: Sự cần thiết và ý nghĩa của việc đọc sách.
 Tìm hiểu TLTK phần củng cố.
 Qua nền văn hoá đọc, văn hoá nghe, nhìn, em học tập được những gì ?
 Đọc kĩ văn bản Bàn về đọc sách. 
 Chuẩn bị tiết 2.
6. Nhận xét – Rút kinh nghiệm.
...............................................................................................................................................
Ngày soạn: 15/ 01/ 2008 Ngày giảng: Lớp: 9 A: 18/ 01/ 2008
Tiết: 91 Lớp: 9 B: 18/ 01/ 2008
Bài 18
NHỚ RỪNG 
 Thế Lữ
A. Mục tiêu bài học.
 1. Kiến thức.
 Giúp HS hiểu về sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháo đọc sách qua bài nghị luận sâu sắc, giàu tính thuyết phục của Chu Quang Tiềm.
 Nắm rõ hai trở ngại trong việc nghiên cứu học vấn và hai cái hại thường gặp khi đọc sách. Cách đọc sách, chọn sách có hiệu quả. 
 2. Tích hợp.
 Tích hợp với phần Tiếng Việt qua bài Khởi Ngữ.
 Tập làm văn qua bài Tập làm văn bài phép phân tích và tổng hợp.
 Thực tế cuộc sống ở chuyên mục “ Mỗi ngày một cuốn sách – Chương trình chào buổi sáng - Đài truyền hình Việt Nam”.
 3. Kĩ năng.
 Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu, phân tích luận điểm luận chứng trong văn bản nghị luận.
B. Chuẩn bị của GV và HS.
 1. Chuẩn bị của GV.
 + Soạn giảng.
 + Sgk – SgV – STK.
 + TLTK: Tranh ảnh.
 2. Chuẩn bị của HS.
 + Đọc Sgk và trả lời các câu hỏi theo yêu cầu trong Sgk.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.
 1. Ổn định tổ chức.
 2. Kiểm tra bài cũ.
 ? Hãy trình bày sự cần thiết và ý nghĩa của việc đọc sách ?
Đáp án.
 Đọc sách là con đường quan trọng của học vấn. Là thành quả tích luỹ lâu dài của nhân loại. sách là kho tàng quý báu lưu giữ thông tin của nhân loại, những cột mốc ghi dấu sự tiến hoá của loài người. Đọc sách là trả nợ quá khứ, ôn lại kỉ niệm của loài người. Là chuẩn bị hành trang thực lực về mọi mặt để con người tiếp tục tiến xa trên con đường vạn dặm chinh phục thế giới mới
 3. Bài mới.
 Giới thiệu bài.
 Ngay từ khi còn để chỏm, trong những ngày đầu tiên cắp sách đến trường, các học trò nho ở Trung Quốc, Việt Nam xưa đều đã học thuộc mấy câu giáo điều thánh hiền: 
Thiên Tử trọng hiền tài
Văn chương giáo nhĩ tào
Vạn ban giai hạ phẩm
Duy hữu độc thư cao
 Nghĩa là vua coi trọng người hiền đức, văn chương giáo dục con người, trên đời mọi nghề thấp kém, chỉ có đọc sách là cao quý nhất.
 Gạt bỏ đi những cái lạc hậu, cực đoan, lỗi thời của tơ tưởng phong kiến, vẫn còn đó sự đánh giá cao vai trò của việc đọc sách. Đọc sách là việc cao quý, nó làm cho con người trở nên cao quý hơn. Đã có biết bao ý kiến hay, sâu sắc bàn về việc cao quý này. Và với tác phẩm Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiềm là một minh chứng. Nội dung tiết học trước chúng ta đã tìm hiểu sự cần thiết và ý nghĩa của việc đọc sách. Hôm nay chúng ta tìm hiểu hai trở ngại trong việc nghiên cứu học vấn và hai cái hại thường gặp khi đọc sách. Cách đọc sách, chọn sách có hiệu quả và đúng đắn nhất. 
 Nội dung.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
GV Tác giả nêu ra sự cần thiết và ý nghĩa quan trọng của việc đọc sách. Nhưng tác giả không tuyệt đối hoá việc đọc sách.
GV 
GV Nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm cách đọc của HS.
GV Gọi HS  ... + ý nghĩa: hỏi thăm sức khoẻ vào thời điểm hiện tại, không biết trước đó tình trạng sức khoẻ của người được hỏi như thế nào.
b. Anh đã khoẻ chưa?
+ Hình thức: câu nghi vấn sử dụng cặp từ đã... chưa.
+ ý nghĩa: hỏi thăm sức khoẻ vào thời điểm hiện tại, nhưng người hỏi biết rõ trước đó người được hỏi có tình trạng sức khoẻ không được tốt...
 Bài tập 5.
a. Bao giờ anh đi Hà Nội?
+ Bao giờ đứng ở đầu câu: hỏi về thời điểm sẽ thực hiện hành động đi.
b. Anh đi Hà Nội bao giờ về?
+ Bao giờ đứng ở cuối câu: hỏi về thời điểm đã diễn ra hành động đi.
 Bài tập 6.
a. Chiếc xe này bao nhiêu ki lô gam mà nặng thế?
+ Câu nghi vấn này đúng vì người hỏi đã tiếp xúc với sự vật, hỏi để biết chính xác trọng lượng của nó.
b. Chiếc xe này giá bao nhiêu mà rẻ thế?
+ Câu nghi vấn này sai vì người hỏi chưa biết giá chính xác của chiếc xe thì không thể thắc mắc về chuyện đắt hay rẻ được.
4. Củng cố. (5 phút)
 GV Một bé gái hỏi mẹ:
Mẹ ơi ai sinh ra con?
Mẹ cười:
Mẹ chứ còn ai?
Thế ai sinh ra mẹ?
Bà ngoại chứ còn ai?
Thế ai sinh ra bà ngoại?
Cụ ngoại chứ còn ai?
Thế ai sinh ra cụ ngoại?
Khổ lắm! Sao con hỏi nhiều thế?
Bé gái ngúng ngẩy:
Con ứ biết thì con mới hỏi mẹ chứ?
Mẹ mỉm cười:
Trười sinh ra cụ ngoại chứ còn ai?
Thế ai sinh ra trời?
Con đi mà hỏi trời ấy!
 ? Câu nào là câu nghi vấn? Tại sao?
 ? Câu nào không phải là câu nghi vấn? Tại sao?
 GV Gợi ý: Tất cả các câu bé hỏi mẹ đều là câu nghi vấn trừ câu: Con ứ biết thì con mới hỏi mẹ chứ? Tất cả các câu mẹ trả lời không phải câu nghi vấn vì là câu khẳng định, dấu chấm hỏi cuối câu là dấu hỏi tu từ.
5.Dặn dò – Hướng dẫn HS. (1 phút)
 Học bài và làm bài tập Sgk- Sách bài tập.
 Qua các văn bản Bàn về đọc sách hãy xác định các khởi ngữ. 
 Chuẩn bị bài Các thành phần biệt lập.
6. Nhận xét – Rút kinh nghiệm.
...............................................................................................................................................
Ngày soạn: 17/ 01/ 2008 Ngày giảng: Lớp: 8 A: 28/ 01/ 2008
Tiết: 76 Lớp: 8 B: 28/ 01/ 2008
Bài 18
VIẾT ĐOẠN VĂN TRONG VĂN BẢN 
THUYẾT MINH
A. Mục tiêu bài học.
 1. Kiến thức.
 Giúp HS biết nhận dạng, sắp xếp ý và viết một đoạn văn thuyết minh.
 2. Tích hợp.
 Tích hợp với phần Tiếng Việt qua bài: Câu nghi vấn.
 Văn qua bài: Nhớ rừng.
 3. Kĩ năng.
 Rèn luyện kĩ năng xác định chủ đề và phát biểu ý viết một đoạn văn thuyết minh.
B. Chuẩn bị của GV và HS.
 1. Chuẩn bị của GV.
 + Soạn giảng.
 + Sgk – SgV – STK.
 + TLTK.
 2. Chuẩn bị của HS.
 + Đọc Sgk và trả lời các câu hỏi theo yêu cầu trong Sgk.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.
 1. Ổn định tổ chức. (1 phút)
 2. Kiểm tra bài cũ. 
 3. Bài mới. (6 phút)
 Giới thiệu bài.
 ? Thế nào là đoạn văn? Vai trò của đoạn văn trong bài văn? Cờu tạo thường gặp của đoạn văn?
 ? Em hiểu thế nào là câu chủ đề? Câu chủ đề trong đoạn văn?
 HS Trả lời theo hiểu biết của mình.
 GV Nhận xét, đánh giá: 
1. Đoạn văn là một bộ phận của bài văn. Nhiều đoạn văn kết hợp với nhau làm thành một bài văn. Một đoạn văn phải có từ hai câu trở nên và được xắp xếp theo một trình tự nhất định.
2. Chủ đề: ý chính, ý chủ chốt và khái quát nhất của đoạn văn. Một đoạn văn chỉ có một câu chủ đề – một chủ đề. Câu chủ đề: Nội dung và hình thức thể hiện của chủ đề. Câu chủ đề thường là ngắn gọn và có đủ hai thành phần. Tuỳ loại đoạn văn mà câu chủ đề có thể đặt ở những vị trí khác nhau: đầu câu, giữa câu, cuối câu. Và cách viết một đoạn văn thuyết minh như thế nào ? Chúng ta đi tìm hiểu bài học hôm nay. 
 Nội dung.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
GV Gọi HS đọc đoạn văn a Sgk 13.
? Đoạn văn trên gồm mấy câu? 
HS Đoạn văn 5 câu.
? Hãy chỉ ra nội dung chính của các câu đó?
HS Nội dung chính:
Câu 1: Giới thiệu khái quát vấn đề thiếu nước ngọt trên thế giới.
Câu 2: Cho biết tỉ lệ nước ngọt so với tổng lượng nước trên trái đất.
Câu 3: Giới thiệu sự mất tác dụng của phần lớn lượng nước ngọt.
Câu 4: Giới thiệu số lượng người khổng lồ thiếu nước ngọt.
Câu 5: Dự báo về tình hình thiếu nước.
? Từ nào được nhắc lại trong các câu đó? 
HS Câu nào cũng có từ “nước” được nhắc đi nhắc lại và được sử dụng đầy dụng ý. Đó là từ quan trong nhất thể hiện chủ đề của đoạn văn.
? Từ đó có thể khái quát chủ đề của đoạn văn là gì? 
HS Chủ đề của đoạn văn được thể hiện ở câu 1, tập chung vào cụm từ ngữ “thiếu nước sạch nghiêm trọng”.
? Vậy đây có phải là đoạn văn miêu tả, kể chuyện hay biểu cảm, nghị luận không? Vì sao?
GV Yêu cầu HS trao đổi- thảo luận.
HS Trao đổi- thảo luận. 
GV Gọi HS trình bày. 
GV Nhận xét, đáng giá.
GV Gợi ý: Đây là đoạn văn viết về nước nhưng không phải đoạn văn:
+ Miêu tả: Vì đoạn văn không tả màu sắc, mùi vị, hình dáng, chuyển vận... của nước.
+Kể chuyện: Vì đoạn văn không kể, không thuật những chuyện, việc về nước.
+Biểu cảm: Vì đoạn văn không biểu hiện cảm xúc gì của người viết, trực tiếp hay gián tiếp.
+Nghị luận: Vì đoạn văn không bàn luận, phân tích, chứng minh, giải thích vấn đề về nước.
G Bởi vậy đoạn văn a là đoạn văn thuyết minh vì cả đoạn nhằm giới thiệu vấn đề thiếu nước ngọt trên thế giới hiện nay. Thuyết minh một sự việc, hiện tượng tự nhiên- xã hội.
? Vai trò của từng câu trong đoạn văn như thế nào trong việc thể hiện và phá triển chủ đề? 
GV Gọi HS đọc đoạn văn b Sgk 13.
? Đoạn văn trên gồm mấy câu? 
HS Đoạn văn gồm 3 câu.
? Hãy chỉ ra nội dung chính của các câu đó?
HS Nội dung chính:
+ Câu 1: Vừa nêu chủ đề vừa giới thiệu quê quán, khẳng định phẩm chất và vai trò của ông: Nhà cách mạng nhà văn hoá.
+ Câu 2: Sơ lược giới thiệu quá trình hoạt động cách mạng và những cương vị lãnh đạo của Đảng và Nhà nước mà đồng chí Phạm Văn Đồng trải qua.
+ Câu 3: Nói về quan hệ giữa ông và Chủ Tịch Hồ Chí Minh.
? Từ nào được nhắc lại trong các câu đó? 
HS Câu nào cũng nói tới một người. Đó là đồng chí Phạm Văn Đồng. 
? Từ đó có thể khái quát chủ đề của đoạn văn là gì? 
HS Chủ đề của đoạn văn: Giới thiệu về đồng chí Phạm Văn Đồng. Cụm từ trung tâm là Phạm Văn Đồng.
G Đoạn văn thuyết minh- giới thiệu về một danh nhân, một con người nổi tiếng theo kiểu cung cấp thông tin về các hoạt động khác nhau của con người đó.
GV Gọi HS đọc đoạn văn a Sgk 14.
? Đoạn văn trên thuyết minh về cái gì?
HS Đoạn văn giới thiệu một dụng cụ học tập quen thuộc- đó là một vật thông dụng: Chiếc bút bi.
? Cần đạt những yêu cầu gì? Cách sắp xếp?
HS Yêu cầu:
+ Nêu rõ chủ đề.
+ Cấu tạo của Chiếc bút bi; công dụng của Chiếc bút bi.
+ Cách sử dụng Chiếc bút bi.
? Đối chiếu với các chuẩn ấy thì đoạn văn a mắc những lỗi gì?
HS Đối chiếu với các chuẩn trên, ta dễ dàng nhận thấy đoạn văn còn những nhược điểm: không rõ câu chủ đề, chưa có công dụng, các ý lộn xộn, thiếu mạch lạc. Cần tách thành 3 ý rõ ràng: Cấu tạo, công dụng, sử dụng.
? Cần nên sửa chữa, bổ xung như thế nào?
GV Yêu cầu HS trao đổi- thảo luận.
HS Trao đổi- thảo luận. 
GV Gọi HS trình bày. 
GV Nhận xét, đáng giá.
GV Gọi HS đọc đoạn văn b Sgk 14.
? Đoạn văn trên gồm mấy câu? 
HS Đoạn văn gồm 5 câu
? Đoạn văn trên thuyết minh về cái gì?
HS Đoạn văn giới thiệu một đèn bàn quen thuộc- đó là một vật thông dụng trong gia đình: Chiếc đèn bàn..
? Cần đạt những yêu cầu gì? Cách sắp xếp?
HS Yêu cầu:
+ Nêu rõ chủ đề.
+ Cấu tạo của Chiếc đèn bàn; công dụng của Chiếc đèn bàn..
+ Cách sử dụng Chiếc đèn bàn...
? Đối chiếu với các chuẩn ấy thì đoạn văn b mắc những lỗi gì?
HS Đối chiếu với các chuẩn trên, ta dễ dàng nhận thấy đoạn văn còn những nhược điểm: không rõ câu chủ đề, chưa có công dụng, các ý lộn xộn, phức tạp hoá khi giới thiệu chiếc đèn - một vật thông dụng trong gia đình, thiếu mạch lạc. Câu 1 gắn kết với các câu 2, 3 ,4 ,5 gượng gạo.
? Cần nên sửa chữa, bổ xung như thế nào?
GV Yêu cầu HS trao đổi- thảo luận.
HS Trao đổi- thảo luận. 
GV Gọi HS trình bày. 
GV Nhận xét, đáng giá.
? Vậy thế nào là viết một đoạn văn thuyết minh?
GV Gọi HS đọc Ghi nhớ Sgk 10.
GV. Và để đi củng cố khắc sâu kiến thức về một đoạn văn thuyết minh...
GV Gọi HS đọc Bài tập 1 Sgk 15.
GV Yêu cầu HS trao đổi- thảo luận.
HS Trao đổi- thảo luận Bài tập 1.
GV Gọi HS trình bày Bài tập 1.
GV Nhận xét, đáng giá.
GV Gọi HS đọc Bài tập 2 Sgk 15.
GV Yêu cầu HS trao đổi- thảo luận.
HS Trao đổi- thảo luận Bài tập 2.
GV Gọi HS trình bày Bài tập 2.
GV Nhận xét, đáng giá.
I. Đoạn văn trong văn bản thuyết minh. (24 phút)
 1. Nhận dạng các đoạn văn thuyết minh.
 Ví dụ a. 
 Ví dụ b.
 2. Sửa lai các đoạn văn thuyết minh chưa chuẩn.
 Ví dụ a.
 Sắp xếp sửa chữa: “Hiện nay bút bi là loại thông dụng trên thế giới. Bút bi khác bút mực ở chỗ là đầu bút có hòn bi nhỏ xíu. Ngoài ống nhựa có vỏ bút. Đầu bút có nắp đậy, có móc thẳng để cài vào túi áo. Loại bút không có nắp đậy thì có lò xo và nút bấm. Khi viết, hòn bi lăn làm mực trong ống nhựa chảy ra, ghi thành chữ, khi thôi viết thì ấn nút bấm cho ngòi bút thụt vào bên trong vỏ bút. Dùng bút bi rất nhẹ nhàng, tiện lợi. Nhưng học sinh các cấp tiểu học chưa nên dùng vì đầu bút bi tròng, cứng và trơn nên khó có thể luyện được nét thanh nét đậm”
 Ví dụ b.
 Sắp xếp sửa chữa: “Đèn bàn là chiếc đèn để trên bàn làm việc ban đêm. Đèn bàn có hai loại chủ yếu: đèn điện, đèn dầu. ở đây chỉ giới thiệu sơ lược của một kiểu đèn bàn cháy sáng bằng điện. Nếu tính từ dưới lên, từ ngoài vào trong ta thấy: đầu tiên là đế đèn (được làm bằng một khối thuỷ tinh vững chắc) có gắn công tắc để bật hay tắt, tuỳ ý người sử dụng. Dây dẫn điện từ nguồn điện qua đế đèn, nối với công tắc, luồn hướng lên trên trong một ống thép không gỉ thẳng đứng, tới đầu ống, nối với đui đèn. Bóng đèn bàn thường có công suất từ 25 đến 75 oát. Để tập trung nguồn sáng, là chao đèn làm bằng đồng, sắt, hay hợp kim (hoặc vải, lụa có khung sắt và vòng thép gắn vào bóng đèn)”
 * Ghi nhớ Sgk 10.
II. Luyện tập. (10 phút)
 Bài tập 1. 
 Mở bài: Mời bạn đến thăm trường tôi– ngôi trường be bé, nằm ở một vùng xa sôi của một huyện miền núi biên giới Tây Bắc – ngôi trường thân yêu – mái nhà chung của chúng tôi.
 Thân bài: Trường tôi như thế đó, giản dị, khiêm nhường mà xiết bao gắn bó. Chúng tôi yêu quý vô cùng ngôi trường như yêu ngôi nhà mình. Chắc chắn những kỉ niệm về trường sẽ đi theo mãi suốt cuộc đời.
 Bài tập 2. 
 Viết đoạn văn thuyết minh cho chủ đề: Hồ Chí Minh, lãnh tụ vĩ đại của nhân dân Việt Nam.
 Cụ thể hoá phát triển thành các ý nhỏ sau:
+ Năm sinh, năm mất, quê quán và gia đình.
+ Đôi nét về quá trình hoạt động và sự nghiệp.
+ Vai trò cống hiến to lớn với dân tộc và thời đại....
4. Củng cố. (3 phút)
 ? Hãy trình bày phần mở bài cho bài tập 2?
5.Dặn dò – Hướng dẫn HS. (1 phút)
 Học bài và làm bài tập Sách bài tập.
 Hoàn thiện bài tập Sgk: viết phần mở bài, thân bài, kết bài.
 Chuẩn bị bài: Thuyết minh một phương, một cách làm.
6. Nhận xét – Rút kinh nghiệm.