Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 17 - Năm học 2004-2005

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8 (HKI)
Tuần 17
BÀI 17:
	Tiết 65+66: Hai chữ nước nhà.
	Tiết 69+70+71+72:
	ÔN TẬP HỌC KỲ I
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
Cảm nhận được nội dung tình yêu nước trong đoạn thơ trích: nỗi đau mất nước và ý chí phục thù.
Tìm hiểu sức hấp dẫn nghệ thuật của ngòi viết Trần Quang Khải: cách khai thác đề tài lịch sử, sự lựa chọn thể thơ thích hợp, việc tạo dựng không khí, tâm trạng, nỗi đau mất nước được thể hiện qua giọng thơ thống thiết.
Nắm được một cách vững vàng và toàn diện các kiến thức cơ bản về Văn; Tiếng Việt và Tập làm văn trong học kì I.
Biết vận dụng những kiến thức ấy để hoàn thành bài kiểm tra học kì theo tinh thần thích hợp ( trắc nghiệm, tự luận).
TIẾT 65+66:
Văn bản:	 HAI CHỮ NƯỚC NHÀ
Trần Tuấn Khải
I. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU:
II.TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY:
	1. Oån định.
	2. Kiểm tra bài cũ:
 _ Đọc thuộc bài “ Muốn làm thằng Cuội”.
 _ Phân tích giá trị nội dung bài thơ. Những đặc sắc về nghệ thuật ? Chỉ ra những yếu tố lãng mạn trong bài.
	3. Giới thiệu bài mới:
Phần câu hỏi và diễn giảng
Phần ghi bảng
*Hoạt động 1:tìm hiểu chú thích
Gọi HS đọc phần chú thích
?Hãy nêu vài nét về tiểu sử của tác giả?Điểm nổi bật về bút pháp của ông là gì?
à GV nhận xét và chốt ý.
GV gọihọc sinh đọc bài thơ.
Xác định thể loại văn bản ?
Thể thơ này có thế mạnh là gì ?
( Bộc lộ nhiều cung bậc tình cảm khác nhau)
*Hoạt động 2: Tìm hiểu ý chính và cảm xúc bao trùm đoạn thơ.
? Em hãy xác định nội dung đọan thơ.
( Đây là lời trăn trối của người cha đối với con trước giờ vĩnh biệt trong bốiw cảnh nước mất nhà tanà giọng thơ lâm ly, thống thiết).
*Hoạt động 3: Tìm hiểu bố cục
Bài thơ chia làm mấy phần? Ý mỗi phần?
( 3 phần: 8 câu đầu: tâm trạng người cha trong cảnh ngộ éo le, đau đớn; 20 câu tiếp theo: hiện tình đất nước; 8 câu cuối: thế bất lực của người cha và trao gửi cho con).
*Hoạt động 4:
HS đọc lại 8 câu đầu:
? Tìm những chi tiết miêu tả bối cảnh không gian xảy ra câu chuyện?
? Bối cảnh không gian ở đây có ý nghĩa như thế nào? àAûi Bắc: nơi biên giớià lần ra đi không ngày trở lại
?Em có nhận xét gì về việc miêu tả cảnh vật nơi ấy?
à Cảnh hoang vắng, gợi tang tóc
?Tìm những chi tiết miêu tả hoàn cảnh éo le và tâm trạng của hai nhân vật: Phi Khanh và Nguyễn Trãi? 
?Trong bối cảnh như thế, lời khuyên của Phi Khanh đối với Nguyễn Trãi có ý nghĩa như thế nào? 
à Lời khuyên cũng là lời trăn trốià người nghe phải khắc cốt ghi xương
*Hoạt động 5: Phân tích 20 câu thơ tiếp theo
?Phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ là gì?
àTự sư
?Giọng điệu ở đây là giọng điệu của ai? Đoạn thơ kể lại những sự việc gì?
à Tác giả nhập vai một người vong quốc đang đi vào chỗ chết để miêu tả hiện tình đất nước và tội ác của giặc Minh
?Xen kẽ vào những dòng tự sự còn có những yếu tố gì nữa? Hãy tòm những câu chứa đựng yếu tố ấy và nêu tác dụng của chúng?
è Xen kẽ những câu tự sự là các câu cảm thán với những hình ảnh thơ diễn tả cảm xúc mạnh, sâu, tác động mạnh mẽ đến tình cảm con người.
? Như vậy, nỗi đau ấy có còn là nỗi đau, nỡi bi kịch cá nhân hay không? Em có nhận xét gì về giọng thơ ở đây?
 àNỗi đau này là nỗi đau thiêng liêng, kinh động cả đất trời: nỗi đau mất nước. Giọng thơ trở nên lâm ly, thống thiết xen lẫn uất ức, hờn căm
*Hoạt động 6: Phân tích đoạn cuối
? Phân tích sự bất lực của người cha và làm rõ ý nghĩa những lời nhắn nhủ của Phi Khanh với Nguyễn Trãi?
3. Lời trao gửi:
_ Cha : tuổi già sức yếu
_  đành chịu bó tay
mất nước để kích thích lòng yêu nước , tinh thần trách nhiệm.
* Hoạt động 7:
HS thảo luận về nhan đề bài thơ.
?Tại sao tác giả lại lấy nhan đề “ Hai chữ nước nhà” làm đầu đề? Nó gắn với tư tưởng chung của bài thơ như thế nào?
è Nước và nhà trong hoàn cảnh này là mối quan hệ không thể tách rời. Lấy nước làm nhà, lấy nghĩa với nước thay cho chữ hiếu với cha sẽ vẹn cả đôi đường.
? Bài thơ thành công chủ yếu về mặt nào?
àMượn câu chuyện lịch sửà khích lệ lòng yêu nước
_ Học sinh đọc “ Ghi nhớ”.
*Hoạt động 8: Luyện tập.
Gợi ý
_ Tìm những từ ngữ ước lệ, sáo mòn: mây sầu, gió thảm, hổ thét chim kêu, tầm tã châu rơi, giời than.
_ Những từ ngữ trên chẳng những không là nhược điểm mà trái lại có sức truyền cảm mạnh bởi nó làm giọng thơ thêm thống thiết phù hợp với hoàn cảnh chung của đất nước và rất phù hợp với việc miêu tả tâm trạng của những nhân vật thời trung đại.
I.Giới thiệu:
1.Tác giả:
	_Trần Tuấn Khải (1895-1983)
 2. Tác phẩm:
 _Song thất lục bát.
II.Tìm hiểu văn bản:
1.Cảnh ngộ và tâm trạng của người cha:
è Nói đến thế bất lực của cha cũng như nhắc đến cơ nghiệp tổ tông nhằm khơi gợi niềm tự hào, nỗi nhục 
ï
 _ ..ải Bắc ..sầu ảm đạm,
 _ .. giời Nam..thảm đìu hiu,
_ ..ải Bắc ..sầu ảm đạm,
_ ..giời Nam..thảm đìu hiu,
_...hổ thét chim kêu.
àNơi heo hút , thê lương ,ảm đạm.
_ Cha : hạt máu nóng..
_ Con : tầm tã châu rơi..
àTình nhà nghĩa nước đều sâu đậm nên đều đau đớn, xót xa.
2.Hiện tình đất nước:
_ ..quân Minh xâm lăng
_ Bốn phương khói lửa..
_ .. xương rừng máu sông
_ ..thành tung quách vỡ,
_.. bỏ vợ lìa con,
àchết chóc, bi thảm.
_ Thảm vong quốc kể sao xiết kể,
_  xé tâm can
_ đất khóc giời than
_  nòi giống lầm than..
àNỗi đau mất nước được thể hiện bằng giọng thơ thống thiết lẫn hờn căm.
..tổ tông ..vì nước gian lao,
_ Ngọn cờ độc lập máu đào còn đây..
àHun đúc ý chí gánh vác non sông cho con.
III. Ghi nhớ : SGK
IV.LUYỆN TẬP: Làm bài trang 170.
4. Củng cố:
Giáo viên nhận xét kết quả thảo luận.
5. Dặn dò:
_ Học thuộc thơ.
_ Chuẩn bị ôn tập.
@?@?@?@?&@?@?@?@?
Tiết 69+70+71+72: 	
ÔN TẬP HỌC KÌ I
I. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU:
II.TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY:
	1. Ổn định
	2. Kiểm tra bài cũ:
_ Đọc thuộc lòng 8 câu đầu bài “ Hai chữ nước nhà”. Phân tích nội dung 
_ Đọc thuộc lòng 20 câu giữa “ Hai chữ nước nhà”. đoạn thơ
_ Phân tích bút pháp lãng mạn của bài thơ trên và nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật.
	3. Bài mới:
LÝ THUYẾT:
	1.VĂN BẢN:
_ Nắm được tiểu sử tác giả.
_ Nắm được nội dung cụ thể, vẻ đẹp của tác phẩm trữ tình, nội dung, cách thức trữ tình, vẻ đẹp của ngôn ngữ thơ ca, vai trò, tác dụng của những biện pháp tu từ trong các tác phẩmtrữ tình.
_ Nắm được nội dung, ý nghĩa của văn bản nhật dụng.
	2. TIẾNG VIỆT:
 a. Nắm được một số khái niệm:
_ Từ tượng hình, tượng hình.
_ Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ.
_ Trường từ vựng.
_ Các biện pháp tu từ từ vựng: đặc điểm, tác dụng.
_ Câu ghép và các kiểu câu ghép.
_ Hệ thống dấu câu: đặc điểm và công dụng.
 b. Biết vận dụng những kiến thức trên khi viết và khi đọc các văn bản.
	3. TẬP LÀM VĂN:
 a. Tìm hiểu chung về văn tự sự lết hợp với miêu tả, biểu cảm:
_ Đặc điểm của văn tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm.
_ Các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong vaăn tự sự.
 b. Biết cách làm một bài văn tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm:
_ Cách lập dàn ý.
_ Cách làm một bài văn theo phương pháp trên.
_ Thực hành viết.
 c. Biết cách làm một bài văn thuyết minh.
@?@?@?@?&@?@?@?@?