Ngày soạn: 30/10/2019 Tuần: 15 Ngày dạy: . /11/2019 Tiết: 57 CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG (Phần Văn) I. MỤC TIÊU Giúp HS: 1. Kiến thức: - Cách tìm hiểu về các nhà văn, nhà thơ ở địa phương. - Cách tìm hiểu về tác phẩm văn thơ viết về địa phương. 2. Kĩ năng: - Sưu tầm, tuyển chọn tài liệu văn thơ viết về địa phương. - Đọc - hiểu và thẩm bình thơ văn viết về địa phương. - Biết cách thống kê tài liệu, thơ văn viết về địa phương. 3. Thái độ: Có ý thức tìm hiểu các tác phẩm thơ văn của địa phương. II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: Bài chấm, đáp án, nhận xét, bảng thống kê điểm. 2. Học sinh: Kiến thức về văn biểu cảm đã học. III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP 1.Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ (Kiểm tra sự chuẩn bị của Hs) 3. Bài mới Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG 1: Hướng dẫn Hs tìm I. Giới thiệu văn bản Trời chiều bơi hiểu văn bản Trời chiều bơi thuyền thuyền trên sông trên sông 1. Tác giả - Tạ Quốc Bửu (1879 – 1945) tại Láng Gv: Nêu vài nét về tác giả, tác phẩm? Giài, Hòa Bình, huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu. - Còn có tên là Tạ Anh, hiệu Tinh Anh. - Ông là người trọng nghĩa khinh tài. - Tác phẩm chính: Tinh Anh thi tập gồm trên 600 bài thơ chia làm 7 quyển. 2. Tác phẩm Thể hiện cảm xúc nhẹ nhàng, thanh thoát song vẫn lắng đọng một tình yêu thiên nhiên, quê hương đất nước thiết Gv: Bài thơ được viết theo thể thơ gì? tha, nồng hậu. 3. Tìm hiểu nội dung văn bản Gv: Có thể chia bài thơ làm mấy a. Thể loại phần? Đó là những phần nào? Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. b. Bố cục Gồm 2 phần: - Phần 1: 4 câu đầu -> Bức tranh thiên nhiên. - Phần 2: 4 câu cuối Gv: Ngay trong nhan đề Trời chiều -> Tâm hồn người thi sĩ bơi thuyền trên sông đã gợi ra bối c. Nội dung cảnh không gian, thời gian được miêu * Bức tranh thiên nhiên tả trong bài thơ. Em hãy chỉ ra điều - Thời gian: buổi chiều đó? - Không gian: trên sông Gv: Qua đó, em thấy bức tranh thiên - Khung cảnh: nước trong veo, tranh nhiên như thế nào? ráng dệt, cánh buồm treo. => Thoáng đãng, rộng rãi, trong sáng, Gv: Trước khung cảnh thiên nhiên mát mẻ. như vậy, tâm hồn người thi sĩ như thế * Tâm hồn người thi sĩ nào? Tâm cảnh thư thái, thảnh thơi, nhẹ Gv: Qua bài thơ, em nhận xét gì về nhàng, sảng khoái. tấm lòng của tác giả? => Thể hiện tình yêu thiên nhiên, tình Gv gọi hs đọc ghi nhớ. yêu quê hương đất nước. * Ghi nhớ (Sgk/61) HOẠT ĐỘNG 2: Hướng dẫn Hs tìm hiểu thêm về các tác giả, tác phẩm của Bạc Liêu - Kẻ bảng thống kê các nhà thơ, nhà văn ở địa phương với các thông tin theo hướng dẫn của Sgk. - Gọi Hs lên bảng điền các thông tin đã chuẩn bị ở nhà, gọi các Hs khác nhận xét. - Gv bổ sung để hoàn thành bảng thống kê: Stt Họ và tên Bút danh Năm sinh Quê quán Tác phẩm chính Tạ Quốc 1879 - Giá Rai, 1 Tinh Anh Tinh Anh thi tập Bửu 1945 Bạc Liêu Ngô Văn Tố Phang, Vĩnh Lợi, - Cô gái thành (thơ, 2 1910 Phát Thuần Bạc Liêu 1938) Phong - Những cuộc bể dâu (thơ, 1938) - Bức tranh vân cẩu (thơ, 1930 - 1944) - Đồng quê (tiểu thuyết phóng sự, 1942) - Dân quê (tiểu Lâm Thế 1917 - Thành phố 3 Phi Vân thuyết, 1949) Nhơn 1977 Bạc Liêu - Tình quê (tiểu thuyết, 1949) - Cô gái quê (truyện ngắn, 1950) Các kịch bản cải lương: Dệt gấm, Thạch Sanh, Nàng Lưu Tấn 1922 – Hồng Dân, 4 Chi Lăng tiên Mẫu Đơn, Lửa Tài 1982 Bạc Liêu Diên Hồng, Hòn Đất, Thái hậu Dương Vân Nga. Dương Văn Bên bờ sông Trẹm 5 Dương Hà 1934 Bạc Liêu Chánh (tiểu thuyết, 1952) HOẠT ĐỘNG 3: Hướng dẫn Hs tìm hiểu thêm một số tác phẩm - Gv gọi Hs trình bày những gì đã sưu tầm: nếu bài thơ ngắn thì lên bảng ghi, nếu bài văn dài thì đứng tại chỗ đọc. - Gv nhận xét và cung cấp thêm ví dụ cho Hs: CON ỐC BƯƠU - Tạ Quốc Bửu - Tánh ưa nội quạnh chẳng ưa bò, Giống ốc bươu là giống ít lo. Vỏ cứng bọc quanh hình vặn ngược, Vóc tròn uốn khúc ruột nằm co. Tấm thân hữu dụng ông trời phó, Cái tiếng phi thường miệng thế cho. Giúp kẻ mù mờ con mắt sáng, Liều mình chi tiếc nhúm tàn tro. Kiến thức nâng cao: Em hãy trình bày suy nghĩ của mình khi đọc bài thơ này. HẬN NGHÌN ĐỜI (Trích Dưới đồng sâu) - Phi Vân- Tiểu dẫn Phi Vân là nhà báo, nhà văn chuyên viết phóng sự và truyện ngắn, truyện vừa. Mảng hiện thực đời sống thu hút cảm hứng sáng tạo của Phi Vân là làng quê Nam Bộ. Đây là đề tài quen thuộc trong các tác phẩm của ông. Những làng quê ấy với những con người khi đã trở thành hình tượng trong tác phẩm của Phi Vân bao giờ cũng đậm đà màu sắc Nam Bộ. Chính màu sắc Nam Bộ trong các tác phẩm của Phi Vân đã làm nên một nét đặc trưng trong phong cách sáng tạo của ông. Phóng sự tiểu thuyết Dưới đồng sâu thực chất là một thiên truyện vừa, gồm 12 chương và một đoạn kết, in chung với 8 bài phóng sự ngắn trong tập Đồng quê. Dưới đồng sâu được Phi Vân viết năm 1942, đến năm 1943 thì tác phẩm này được trao giải Nhất trong cuộc thi văn chương của Hội Khuyến học Cần Thơ. Năm 1950, tác phẩm đã được một nhà văn Trung Quốc dịch ra bạch thoại. Dưới đồng sâu thể hiện khát vọng chân chính của những người nông dân Nam Bộ muốn thoát khỏi ách áp bức, bóc lột của giai cấp địa chủ và mưu cầu một cuộc sống ấm no. Tác phẩm có giá tri nhân đạo sâu sắc. Đoạn trích dưới đây thuộc chương XII – chương cuối cùng của phóng sự tiểu thuyết Dưới đồng sâu, được tác giả đặt tên là Hận nghìn đời. Đoạn trích kể về việc sau khi cho Sáu “đờn kìm” cày mướn năm mươi công ruộng, trong một lần đến chơi nhà Sáu “đờn kìm”, địa chủ Trần Háo Nghĩa biết được Sáu “đờn kìm” có người mẹ trẻ (ba của Sáu “đờn kìm” mới chết được ba năm). Địa chủ Trần Háo Nghĩa đã có vài lần “nới tay” ban ơn cho mẹ con Sáu “đờn kìm” với dụng tâm gạ gẫm mẹ Sáu “đờn kìm”. Trong một đêm đập lúa, bị Tư Bồ khiêu khích, Sáu “đờn kìm” đã thách đấu với Tư Bồ. Lúc trận đấu mới diễn ra, Tám Én đã lập tức xông tới đạp vào chỗ hiểm của Tư Bồ, khiến Tư Bồ tắt thở. Nhằm lúc ấy, Năm Ô – cùng nhóm với Tư Bồ - đã dùng cặp đập lúa đánh vào đầu Sáu “đờn kìm” khiến cho Sáu “đờn kìm” bị thương, mê man bất tỉnh. Tám Én chở Sáu “đờn kìm” đi ẩn nấp. Khi tỉnh lại, Sáu “đờn kìm” chạy về nhà và chứng kiến cảnh người mẹ bị trói, bị đánh sắp chết. Lúc hấp hối, người mẹ đã nói cho Sáu “đờn kìm” biết kẻ nào đã gây nên mối “hận nghìn đời” này. * Do đoạn trích quá dài nên Gv chỉ giới thiệu sơ lược nội dung, xong hướng dẫn Hs tìm đọc trong sách Ngữ văn địa phương Bạc Liêu (Tài liệu dạy – học tại các trường THCS thuộc tỉnh Bạc Liêu) – trang 65, 66, 67, 68, 69. 4. Củng cố: Nhắc lại các tác giả của địa phương. 5. Hướng dẫn tự học - Tìm đọc tài liệu theo hướng dẫn ở trên (Thư viện trường). - Soạn bài Đập đá ở Côn Lôn: + Đọc diễn cảm bài thơ. + Trả lời các câu hỏi đọc hiểu văn bản. IV. RÚT KINH NGHIỆM ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ......................................... Ngày soạn :8/ 11/ 2019 Ngày dạy: /11 /2019 Tiết 58. Tuần :15 Đập đá ở Côn Lôn ( Phan Châu Trinh ) I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 1. Kiến thức - Sự mở rộng kiến thức về VH cách mạng đầu thế kỉ XX. - Chí khí lẫm liệt, phong thái đàng hoàng của nhà chí sĩ yêu nước PCT. - Cảm hứng hào hùng, lãng mạn được thể hiện trong bài thơ. 2. Kĩ năng - Đọc - hiểu văn bản thơ yêu nước viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. - Phân tích được vẻ đẹp hình tượng nhân vật trữ tình trong bài thơ. - Cảm nhận được giọng thơ, hình ảnh thơ ở các VB. 3. Thái độ - Giáo dục ý chí kiên cường, lòng yêu nước, vượt qua khó khăn, thử thách. 4. Năng lực cần đạt - Năng lực cảm nhận, đánh giá, phân tích... II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ - Thầy: Đọc tư liệu, soạn bài. - Trò: Đọc văn bản, soạn bài theo hướng dẫn. III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC 1. Ổn định lớp: ( 1 phút) 2. Kiểm tra bài cũ: (3 phút) Nêu ND, NT của văn bản Thơ về nhà mình ? 3. Dạy và học bài mới: Hoạt động của thầy Nội dung cần đạt I. Hoạt động khởi động Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho HS. Phương pháp: Thuyết trình Thời gian: 1 phút II. Hoạt động hìnhthành kiến thức Hoạt động 1: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm Mục tiêu: HS nắm được vài nét về tác giả, thể loại và xuất xứ của văn bản; nắm được vị trí, thể loại, bố cục và phương thức biểu đạt của bài.. Phương pháp: Vấn đáp Kĩ thuật: Động não Thời gian: 6 phút Hoạt động của thầy Nội dung cần đạt HS đọc chú thích * sgk/ 149 I. TÁC GIẢ, TÁC Nêu một vài nét về nhà thơ Phan Châu Trinh ? PHẨM * GV bổ sung thêm: 1. Tác giả - Ông là người học giỏi, thi đỗ phó bảng, làm - Phan Châu Trinh quan một thời rồi cáo quan đi du ngoạn nhiều nơi . (1872 - 1926) hiệu Tây - Từng dạy học ở Đông Kinh Nghĩa Thục và nêu Hồ, quê Tây Lộc - Hà cao phong trào Duy Tân. Đông - tỉnh Quảng Nam. - 4 / 1908 ông bị bắt, bị đày đi Côn Đảo và bị vu - Ông là nhà nho yêu cho tội khởi xướng phong trào chống thuế ở Trung kì. nước, nhà cách mạng lớn Sau hơn ba năm, ông được tha, ông đã sang Pháp sống ở nước ta đầu thế ký XX. và hoạt động, cổ vũ cho phong trào yêu nước theo tư - Ông là người giỏi biện tưởng dân chủ. luận và có tài văn -1926 ông về nước và bị mất đột ngột. Đám tang chương. ông được tổ chức với nghi lễ một quốc tang và trở thành một phong trào yêu nước rầm rộ khắp Bắc - Trung - Nam. Kể tên một số tác phẩm chính của PCT ? 2. Tác phẩm Bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” ®îc ra ®êi trong hoµn - Bài thơ ra đời trong c¶nh nµo ? thời kỳ Phan Châu Trinh - §Ëp ®¸ ë C«n L«n: Gi÷a n¾ng giã biÓn kh¬i, trªn bị đày ở Côn Đảo. hßn ®¶o tr¬ träi trong chÕ ®é nhµ tï kh¾c nghiÖt, ngêi - Bài thơ được viết bằng ®i buéc ph¶i lao ®éng khæ sai hÕt søc cùc nhäc cho chữ Nôm. ®Õn khi kiÖt søc vµ kh«ng Ýt ngêi ®· gôc ng·. - §Ëp ®¸: 1 h×nh thøc lao ®éng cùc nhäc ë C«n §¶o. Bän cai ngôc b¾t tï nh©n vµo nói khai th¸c ®¸, ®Ëp ®¸ héc, ®¸ to thµnh nh÷ng m¶nh, viªn nhá ®Ó lµm ®êng. - GV hướng dẫn đọc: Đọc diễn cảm thể hiện khẩu - Thể thơ: Thất ngôn bát khí ngang tàng, giọng điệu hào hùng . cú Đường luật. - GV đọc, gọi HS đọc, nhận xét cách đọc của HS - Bố cục: gồm 2 phần Bài thơ được viết theo thể thơ nào ? Bố cục của bài thơ gồm mấy phần ? GV: Bài thơ vẫn có đủ bố cục 4 phần nhưng xét về ý thì 4 câu đầu có ý liền mạch, 4 câu sau có ý liền mạch nên có thể chia làm 2 phần như sau: + 4 câu đầu: Nêu việc đập đá và khí phách của người tù. + 4 câu cuối: ý chí kiên cường, tấm lòng son sắt của người chiến sĩ cách mạng. Nêu nội dung của bài thơ ? - Nội dung: Bài thơ thể hiện tấm lòng yêu nước, khí phách hiên ngang kiên cường lẫm liệt của người tù yêu nước. - HS đọc phần chú thích để tìm hiểu nghĩa của từ khó. Điều chỉnh, bổ sung: Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu chi tiết văn bản Mục tiêu: HS nắm được giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản. Phương pháp: Vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề, thuyết trình, so sánh đối chiếu, ... Kĩ thuật: động não Thời gian: 21 phút - Gọi hs đọc 4 câu thơ đầu. III. ĐỌC – HIỂU GV: Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nhà thơ đang VĂN BẢN là tù nhân và phải lao động khổ sai là đập đá. Đây là 1. Công việc đập đá công việc rất cực nhọc, nhất là lại ở trong tù và thiên nhiên khắc nghiệt. Mở đầu bài thơ, tác giả đã giới thiệu về công việc đập đá như thế nào ? - Làm trai .nói non. Qua c©u th¬ t¸c gi¶ ®· gîi ra tríc m¾t ta h×nh ¶nh nµo? - T thÕ ®øng cña mét kÎ lµm trai gi÷a ®Êt trêi C«n L«n. Em cã c¶m nhËn g× vÒ t thÕ Êy ? - §©y kh«ng ph¶i lµ thÕ ®øng cña kÎ tÇm thêng mµ lµ t thÕ cña ngêi ®ang lµm phËn sù cña mét kÎ anh hïng, mét bËc trîng phu ®µng hoµng hiªn ngang, lÉm liÖt. GV: §óng nh vËy, tõ xa xa nh©n d©n ta còng ®· tõng quan niÖm kÎ lµm trai tøc lµ ph¶i ®ång nghÜa víi anh hïng .ChÝ lµm trai lµ chÝ khÝ cña ngêi anh Hïng. Nh NguyÔn C«ng Trø ®· tõng nãi: -ChÝ lµm trai, Nam B¾c T©y §«ng Cho phØ søc vÉy vïng trong bèn bÓ. -§· mang tiÕng ë trong trêi ®Êt Ph¶i cã danh g× víi nói s«ng. Hay Lµm trai cho ®¸ng nªn trai Phó Xu©n còng tr¶i §ång Nai còng tõng. (Ca dao) Nh vËy, qua c©u th¬ më ®Çu em hiÓu g× vÒ t thÕ cña nhµ th¬ ? - Sõng s÷ng, hiªn ngang to¸t lªn vÎ ®Ñp hïng tr¸ng. - GV: Cã thÓ nãi, ®ã lµ c¸ch nãi cña ngêi cã chÝ khÝ, cã t thÕ hiªn ngang kh«ng hÒ nao nóng tríc khã kh¨n thö th¸ch . - HS theo dâi 3 c©u th¬ tiÕp - GV: 3 c©u th¬ nµy miªu t¶ c«ng viÖc ®Ëp ®¸. C«ng viÖc ®Ëp ®¸ ®îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh thÕ nµo Lõng lÉy lµm cho lë nói non X¸ch bóa ®¸nh tan n¨m b¶y ®èng Ra tay ®Ëp bÓ mÊy tr¨m hßn §äc c¸c c©u th¬ lªn, em cã c¶m nhËn g× vÒ c«ng viÖc cña ngêi tï ? - Dïng bóa khai th¸c ®¸ ë hßn nói ngoµi C«n §¶o, c«ng viÖc vÊt v¶ nÆng nhäc . - GV: môc ®Ých cña kÎ thï lµ chän viÖc ®Ëp ®¸ ®Ó cìng bøc lao ®éng nh»m huû ho¹i søc lùc, lµm tª liÖt ý chÝ ®Êu tranh cña ngêi tï. Trong 3 c©u th¬ nµy t¸c gi¶ dïng BP nghÖ thuËt g×? T¸c dông ? - Tõ l¸y “lõng lÉy” gîi t¶ ©m thanh ®Ëp ®¸ lµm chÊn ®éng ®Êt trêi . - C¸ch nãi khoa tr¬ng, c©u th¬ kh«ng chØ miªu t¶ ch©n thùc c«ng viÖc lao ®éng nÆng nhäc vÊt v¶ mµ cßn kh¾c ho¹ tÇm vãc khæng lå, søc m¹nh to lín, khÝ thÕ hiªn ngang lõng lÉy nh bíc vµo cuéc chiÕn ®Êu ®Çy quyÕt liÖt víi kÎ thï kh«ng ®éi trêi chung. - Dïng h×nh ¶nh gîi t¶ “Lµm cho lë nói non” nãi lªn hiÖu qu¶ cña mét søc m¹nh phi thêng, mét chiÕn c«ng vang déi lµm kinh thiªn ®éng ®Þa. Qua 4 c©u th¬ em cã c¶m nhËn g× vÒ h×nh ¶nh ngêi tï C¸ch m¹ng ? - Là 1 việc khổ sai => - GV: H×nh ¶nh ngêi tï c¸ch m¹ng trong t thÕ khí phách hiên ngang, ng¹o nghÔ v¬n cao ngang tÇm vò trô. BiÕn mét c«ng kiên cường trước gian viÖc ®Ëp ®¸ lao ®éng cìng bøc mÖt nhäc, vÊt v¶ thµnh nan của người tù yêu mét c«ng viÖc chinh phôc thiªn nhiªn dòng m·nh cña nước. con ngêi cã søc m¹nh thÇn k×. §äc 4 c©u th¬ nµy em liªn tëng tíi søc m¹nh cña nh©n vËt nµo trong thÇn tho¹i ? - TÇm vãc lín lao phi thêng cña ngêi tï nh §am San, S¬n Tinh, Thuû Tinh, Th¸nh Giãng trong c¸c truyÖn thÇn tho¹i cæ xa. C¶m nhËn kh¸i qu¸t cña em vÒ h×nh ¶nh ngêi tï ®Ëp ®¸ ? + C©u th¬ dùng lªn tîng ®µi uy nghi vÒ con ngêi anh hïng víi khÝ ph¸ch hiªn ngang lÉm liÖt sõng s÷ng gi÷a ®Êt trêi. + KhÈu khÝ ngang tµng ng¹o nghÔ cña con ngêi gi¸m coi thêng gian nan, thö th¸ch. ChuyÓn ý: NÕu 4 c©u th¬ ®Çu lµ sù miªu t¶ kÕt hîp víi biÓu c¶m th× 4 c©u th¬ cuèi t¸c gi¶ trùc tiÕp béc lé c¶m xóc vµ suy nghÜ cña m×nh vÒ c«ng viÖc ®Ëp ®¸. §äc hai c©u luËn, em h·y chØ ra kÕt cÊu ®èi lËp ? 2.Cảm nghĩ từ công Th¸ng ngµy Th©n sµnh sái việc đập đá Ma n¾ng D¹ s¾t son Ngoµi h×nh ¶nh ®èi lËp, t¸c gi¶ cßn dïng biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ? - Èn dô: ma, n¾ng; th©n sµnh sái; d¹ s¾t son. Th«ng qua h×nh ¶nh Èn dô nhµ th¬ muèn göi g¾m ®Õn ta ®iÒu g× ? H·y c¶m nhËn cô thÓ qua tõng h×nh ¶nh ? + Th¸ng, ngµy: thêi gian kh«ng ph¶i lµ mét sím mét chiÒu, mµ dµi d»ng dÆc, triÒn miªn qua nhiÒu n¨m th¸ng. + Ma, n¾ng: thö th¸ch vÊt v¶, gian khæ. + Th©n sµnh sái, d¹ s¾t son: ý chÝ chiÕn ®Êu bÒn gan v÷ng chÝ kh«ng bao giê thay ®æi. C¶ hai c©u th¬ 5, 6 t¸c gi¶ kÝn ®¸o bµy tá t©m sù g× cña m×nh ? - GV: B»ng h×nh ¶nh Èn dô, ®èi lËp, t¬ng ph¶n, t¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh: Dï gÆp gian khæ, hiÓm nguy, t¸c gi¶ vÉn bÒn gan, v÷ng chÝ, ®ã lµ tÊm lßng son s¾t cña ngêi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng kh«ng g× lay chuyÓn næi. - GV: C©u kÕt 7, 8 lµ chñ ®Ò cña bµi th¬. Em h·y nhËn xÐt kÕt cÊu cña hai c©u th¬ trªn - §èi lËp: Sù nghiÖp >< ý chÝ c¸ch m¹ng: Nh÷ng kÎ v¸ trêi khi lì bíc Gian nan chi kÓ viÖc con con §äc côm tõ nh÷ng kÎ v¸ trêi gióp em liªn tëng ®Õn c©u chuyÖn thÇn tho¹i nµo ? - Bµ N÷ Oa ®éi ®¸ v¸ trêi gióp ®µn con tho¸t khái c¬n ho¹n n¹n. Ngoµi h×nh ¶nh ®èi lËp, t¸c gi¶ cßn sö dông h×nh ¶nh Èn dô? ChØ ra h×nh ¶nh Èn dô ®ã? Ph©n tÝch ? - H×nh ¶nh Èn dô, ®èi lËp, gi÷a nh÷ng ngêi gi¸m - Tin tưởng mãnh liệt ở mu ®å sù nghiÖp lín ®¸nh giÆc cøu níc, cøu d©n ®Çu sự nghiệp cứu nước thÕ kØ XX- mét c«ng viÖc mµ ai còng tin søc ngêi cã - Coi khinh gian lao, tù thÓ lµm ®îc víi nh÷ng thö th¸ch gian khæ nh N÷ Oa đày. ®éi ®¸ v¸ trêi, mµ ®îc xem nh viÖc con con. Hai c©u kÕt 7, 8 gióp em c¶m nhËn ®îc g× ? - Ta thÊy ®îc mét h×nh ¶nh ®Ñp ngang tµng lÉm liÖt cña ngêi anh hïng cøu níc, dï gÆp gian nguy mµ kh«ng sên lßng, n¶n chÝ - «ng rÊt l¹c quan tin tëng s¾t ®¸ vµo sù nghiÖp c¸ch m¹ng th¾ng lîi. - Më réng thªm: Bµi th¬ mang nÆng t tëng nho gi¸o - coi träng c¸i t«i mét m×nh cã thÓ xoay chuyÓn ®îc tr¸i ®Êt. Điều chỉnh, bổ sung: III. Hoạt động tổng kết Mục tiêu: HS khái quát kiến thức. Phương pháp: Vấn đáp, ... Kĩ thuật: động não Thời gian: 3 phút Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ ? IV. TỔNG KẾT - Là bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật. 1. Nghệ thuât - Giọng điệu thơ cứng cỏi , khẩu khí ngang tàng, cách nói khoa trương tạo nên vẻ đẹp cao cả của người tù cách mạng. - Sử dụng bút pháp lãng mạn hào hùng, tạo ra hình tượng nghệ thuật giàu chất sử thi gây ấn tượng mạnh 2. Nội dung . cho người đọc. Qua bài thơ, em cảm nhận được gì về tính cách, thái độ và khí phách của người tù cách mạng ? * Ghi nhớ: SGK - Qua bài thơ, giúp ta thấy được vẻ đẹp của một nhân cách lớn. Đó là tư thế hiên ngang , khí phách hào hùng, ý chí kiên định, tinh thần bất khuất của người tù chiến sĩ cách mạng Phan Châu Trinh. Điều chỉnh, bổ sung: IV. Hoạt động luyện tập Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức đã học để thực hiện. Phương pháp: Thuyết trình, ... Kĩ thuật: Động não Thời gian: 3 phút - HS đọc yêu cầu BT 2. V. LUYỆN TẬP * Đặc điểm chung: - Cả hai bài thơ đều là khẩu khí của bậc anh hùng hào kiệt khi sa cơ, lỡ bước khi rơi vào vòng tù ngục. - Tác giả: Đều là những nhà nho yêu nước, lãnh tụ cách mạng nổi tiếng ở nước ta đầu thế kỷ XX. - Tư thế hào hùng, phong thái ung dung, lạc quan tin tưởng của người vượt lên hoàn chảnh khó khăn, hiểm nguy trong chốn tù đày, không những giữ vững tư tưởng và phẩm chất mà còn sẵn sàng chấp nhận và vượt lên hoàn cảnh, quyết trí thực hiện hoài bão, lý tưởng cứu nước cứu dân. - Loại thơ tỏ chí, tỏ lòng ít thiên về tả thực. Giọng thơ hào khí, lối nói khoa trương, vận dụng nhuần nhuyễn thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật với phép đối ở 2 cặp câu thực, luận rất chặt, rất chỉnh. * Vẻ đẹp hào hùng lãng mạn của hình tượng nhà nho yêu nước và cách mạng đầu thế kỷ XX: biểu hiện trước hết ở khí phách ngang tàng, lẫm liệt ngay cả trong thử thách gian lao, có thể đe doạ đến tính mạng (xem ở tù như một bước dừng chân tạm nghỉ, xem việc lao động khổ sai như một việc cỏn con, không đáng kể đến). Vẻ đẹp ấy còn thể hiện ở ý chí chiến đấu và niềm tin ở dời đổi vào sự nghiệp của mình (Thân ấy sự nghiệp, tháng ngày cỏn con) Điều chỉnh, bổ sung: IV. Hoạt động vận dụng Mục tiêu: HS khắc sâu kiến thức vừa học nhờ việc làm bài tập vận dụng. Phương pháp: Thuyết trình, ... Kĩ thuật: Động não Thời gian: 3 phút Giới thiệu thêm về cuộc đời của tác giả Phan Châu Trinh Điều chỉnh, bổ sung: V. Hoạt động tìm tòi, mở rộng Mục tiêu: Tìm hiểu sâu hơn về vấn đề đang học Thời gian: 1 phút Tìm hiểu thơ, văn yêu nước của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, ... Điều chỉnh, bổ sung: 4. Củng cố: 2 phút - Đọc lại bài thơ, khái quát nội dung chính của bài 5. Hướng dẫn HS học bài ở nhà: 1 phút - Học thuộc lòng bài thơ, phần phân tích, ghi nhớ. - Chuẩn bị bài: Ôn tập về dấu câu IV.Rút kinh nghiệm : ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ....... Ngày soạn : 8/ 11/ 2019 Ngày dạy: ...../ 11/ 2019 Tiết : 59.Tuần :15 DẤU NGOẶC KÉP I. MỤC TIÊU DẠY HỌC 1. Kiến thức - Phát biểu được công dụng của dấu ngoặc kép. 2. Kĩ năng - Sửa lỗi về dấu ngoặc kép. 3. Thái độ - Có ý thức sử dụng đúng dấu ngoặc kép 4. Năng lực Nhận xét, hợp tác, giao tiếp, tạo lập văn bản. II. CHUẨN BỊ: - Thầy: Bảng phụ. - Trò: sgk III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1. Ổn định lớp: ( 1 phút) 2. Kiểm tra bài cũ: 3 phút Trình bày công dụng của dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm ? - HS làm bài tập 6. 3. Dạy và học bài mới: Hoạt động của thầy, trò Nội dung cần đạt I. Hoạt động khởi động Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho HS. Phương pháp: Thuyết trình Thời gian: 1 phút Làm bài tập Vào bài Điều chỉnh, bổ sung: II. Hoạt động hình thành kiến thức: T×m hiÓu c«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp. Mục tiêu: HS nắm được c«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp. Phương pháp: Vấn đáp, giải thích, minh họa, nêu và giải quyết vấn đề, ... Kĩ thuật: Động não Thời gian: 18 phút Hoạt động của thầy, trò Nội dung cần đạt I. CÔNG DỤNG Dấu ngoặc kép trong VD (a) dùng để làm gì ? 1. Ví dụ: sgk /141 - Dấu ngoặc kép dùng để: Dấu ngoặc kép trong VD (b) dùng để làm gì ? a. Đánh dấu lời dẫn trực - Đánh dấu từ được hiểu theo nghĩa đặc biệt “ Dải tiếp (lời của Găng- đi). lụa” - hình ảnh ẩn dụ chỉ chiếc cầu đẹp mềm mại như b. Đánh dấu từ được hiểu dải lụa. theo nghĩa đặc biệt, nghĩa được hình thành trên Dấu ngoặc kép trong VD (c) dùng để làm gì ? phương thức ẩn dụ. Dấu ngoặc kép trong VD (d) dùng để làm gì ? GV: Dấu ngoặc kép thường dùng để đánh dấu lời c. Đánh dấu từ ngữ có hàm dẫn trực tiếp, đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc ý mỉa mai. biệt, hoặc đánh dấu tên tác phẩm được dẫn. Đây chính d. Đánh dấu tên các vở là những công dụng của dấu ngoặc kép. kịch. Vậy theo em dấu ngoặc kép có những công dụng gì ? 2. Ghi nhớ: sgk/142 Điều chỉnh, bổ sung: III. Hoạt động luyện tập Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức vào bài tập thực hành. Phương pháp: Vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, ... Kĩ thuật: Động não Thời gian: 15 phút II. LUYỆN TẬP Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong Bài tập 1 những đoạn trích sau ? a. Đánh dấu lời dẫn trực tiếp . a. Lời giãi bày của lão Hạc với ông giáo về b. Đánh dấu từ ngữ được dùng con chó. (lão Hạc tưởng như là con Vàng muốn với hàm ý mỉa mai. nói với lão). c. Đánh dấu lời dẫn trực tiếp. d. Đánh dấu lời dẫn trực tiếp, có hàm ý mỉa mai. e. Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp từ hai câu thơ của Hãy đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào Nguyễn Du. chỗ thích hợp trong những đoạn trích sau và Bài tập 2 giải thích lí do. a. Dùng dấu hai chấm sau từ “cười bảo” - để báo trước lời đối thoại. - Đặt dấu ngoặc kép ở “cá tươi” và “tươi” -> dùng để đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp. b. Đặt dấu hai chấm sau “ chú Tiến Lê”-> dùng để báo trước lời dẫn trực tiếp. - Đặt dấu ngoặc kép vào phần “cháu hãy ... với cháu” -> đánh dấu lời dẫn trực tiếp. c. Đặt dấu hai chấm sau “bảo hắn” dùng báo trước lời dẫn trực tiếp. - Đặt dấu ngoặc kép ở “Đây là .mét sµo”- ®¸nh dÊu lêi dÉn trùc tiÕp. ? V× sao hai c©u sau ®©y cã ý nghÜa gièng nhau mµ dïng dÊu c©u kh¸c nhau ? Bài tập 3 a. §¸nh dÊu lêi dÉn trùc tiÕp (dÉn nguyªn v¨n lêi nãi v¨n lêi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh). b. Kh«ng dïng dÊu ngoÆc kÐp vµ dÊu hai chÊm v× c©u nãi kh«ng ®îc dÉn nguyªn v¨n (lêi dÉn gi¸n tiÕp). Điều chỉnh, bổ sung: IV. Hoạt động vận dụng Mục tiêu: HS khắc sâu kiến thức vừa học nhờ việc làm bài tập vận dụng. Phương pháp: Thuyết trình, ... Kĩ thuật: Động não Thời gian: 2 phút Phân biệt công dụng dấu “” và dấu ( ) ? Điều chỉnh, bổ sung: V. Hoạt động tìm tòi, mở rộng Mục tiêu: Tìm hiểu sâu hơn về vấn đề đang học Thời gian: 1 phút Dấu ngoặc kép thường được đi kèm với loại dấu nào trong câu? Khi đó nó biểu thị ý nghĩa gì? 4: Củng cố: 3 phút - Kể tên các loại dấu câu đã học? - Nhắc lại công dụng của dấu ngoặc kép? 5: Hướng dẫn HS học bài ở nhà: 1 phút - Học bài, làm bài tập 4, 5. - Chuẩn bị bài: Ôn luyện về dấu câu. - Quan sát: Cái phích nước để làm bài luyện nói TM một thứ đồ vật. IV.Rút kinh nghiệm : ....................................................................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ......... Ngày soạn:8/11/2019 Ngày dạy: / / 2019 Tiết : 60.Tuần :15 ÔN LUYỆN VỀ DẤU CÂU I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 1. Kiến thức - Hệ thống các dấu câu và công dụng của chúng trong hoạt động giao tiếp. - Việc phối hợp sử dụng các dấu câu hợp lí tạo nên hiệu quả cho VB; ngược lai, sử dụng dấu câu sai có thể làm cho người đọc không hiểu hoặc hiểu sai ý người viết định diễn đạt. 2. Kĩ năng - Vận dụng kiến thức về dấu câu trong quá trình đọc - hiểu và tạo lập văn bản. - Nhận biết và sửa các lỗi về dấu câu 3. Thái độ - Có ý thức sử dụng dấu câu trong giao tiếp. 4. Năng lực cần đạt - Năng lực nhận biết , vận dụng, tạo lập văn bản,... II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ - Thầy: Đọc tư liệu, soạn bài, sưu tầm các ví dụ. - Trò: Soạn bài theo hướng dẫn. III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1.Ổn định lớp: 1 phút 2. Kiểm tra bài cũ: Kết hợp trong giờ học 3. Dạy và học bài mới Hoạt động của thầy, trò Nội dung cần đạt I. Hoạt động khởi động Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho HS. Phương pháp: Thuyết trình Thời gian: 1 phút Học sinh nhắc lại một số loại dấu câu đã học II. Hoạt động h×nh thµnh kiến thức: Hướng dẫn ôn tập về dấu câu. Mục tiêu: HS hệ thống lại phần kến thức về công dụng của một số dấu câu, cách phát hiện và sửa lỗi khi dùng dấu câu. Phương pháp: Vấn đáp, giải thích, minh họa, nêu và giải quyết vấn đề, ... Kĩ thuật: Động não Thời gian: 20 phút Hoạt động của thầy, trò Nội dung cần đạt Ở lớp 6, em đã được học những dấu câu nào? I. TỔNG KẾT VỀ DẤU CÂU Nêu công dụng của những dấu câu đó ? 1. Dấm chấm - Hs trao đổi, thảo luận và trả lời câu hỏi. 2. Dấu chấm hỏi 1. Dấm chấm: Dùng để kết thúc câu trần thuật 3. Dấu chấm than 2. Dấu chấm hỏi: Dùng để kết thúc câu nghi vấn. 4. Dấu phẩy 3. Dấu chấm than: Dùng để kết thúc câu cầu khiến, câu cảm thán. 4. Dấu phẩy: Dùng để phân tích thành phần, các bộ phận của câu. - Ngoài tác dụng riêng của mỗi loại dấu, các dấu câu này còn có tác dụng bày tỏ thái độ, tình cảm của người viết. 5. Dấu chấm lửng Ở lớp 7, lớp 8 chúng ta đã học những dấu câu nào ? Hãy nêu công dụng của mỗi loại dấu câu này ? Lớp 7: 5. Dấu chấm lửng: Biểu thị bộ phận chưa 6. Dấu chấm phẩy liệt kê hết. - Biểu thị lời nói ngập ngừng, đứt quãng. - Làm giảm nhịp điệu câu văn hài hước, dí dỏm. 7. Dấu gạch ngang 6. Dấu chấm phẩy: Đánh dấu ranh giới giữa các vế trong 1 câu ghép . - Dùng để ngăn cách các bộ phận trong 1 phép liệt kê phức tạp. 7. Dấu gạch ngang: Đánh dấu bộ phận 8. Dấu gạch nối giải thích, chú thích trong câu. - Đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật - Biểu thị sự liệt kê. 9. Dấu ngoặc đơn - Nối các bộ phận trong liên danh(VD: Va- ren) 8. Dấu gạch nối: Nối các tiếng trong 1 từ phiên âm tiếng nước ngoài. 10. Dấu hai chấm Lớp 8: 9. Dấu ngoặc đơn: Đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm ). 10. Dấu hai chấm: Đánh dấu (báo trước) phần giải thích, thuyết minh cho một phần 11. Dấu ngoặc kép trước đó. - Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp hay lời đối thoại . 11. Dấu ngoặc kép: Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp. - Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai . - Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san... được dẫn. II. CÁC LỖI THƯỜNG GẶP Theo em trong trường hợp này, người viết đã VỀ DẤU CÂU thiếu dấu ngắt câu ở chỗ nào ? 1. Thiếu dấu ngắt câu khi câu - Thiếu dấu ngắt câu sau từ xúc động . đã kết thúc Vì sao em biết ? * Ví dụ: sgk/151 - Vì đến đó câu văn đã diễn đạt được một ý trọn ven. Phần đằng sau đã chuyển sang một ý khác: + Ý 1: ấn tượng về tác phẩm “Lão Hạc”. + Ý 2: cuộc sống của người nông dân trong xã hội cũ. GV: Vì phần văn bản này có 2 lời văn, diễn đạt 2 ý trọn vẹn cả về nội dung lẫn hình thức nên phải dùng dấu ngắt câu. Nên dùng dấu gì để kết thúc câu ở chỗ đó? Em hãy sửa lại cho hợp lí ? - Sửa lại: Tác phẩm “Lão Hạc” làm em vô cùng xúc động. Trong xã hội cũ, biết bao nhiêu người nông dân đã sống nghèo khổ cơ cực như lão Hạc. Qua ví dụ này ta thấy khi sử dụng dấu câu, 2 Dùng dấu ngắt câu khi câu người viết đã mắc lỗi sai gì ? chưa kết thúc. * Ví dụ : sgk/ 151 Ở ví dụ, người viết dùng dấu chấm sau từ “này” đúng hay sai ? Vì sao ? - Sai ,vì căn cứ vào nội dung và hình thức của câu: Chưa thông báo cho ta một nội dung trọn vẹn: Thời còn trẻ của ai, ai là người học giỏi ở trường, câu mới chỉ có thành phần trạng ngữ. Theo em nên sửa câu như thế nào cho hợp lí. - Thời còn trẻ, học ở trường này, ông là học sinh xuất sắc nhất. Phân tích cấu trúc ngữ pháp của câu ? Nhận xét gì về chức vụ ngữ pháp của các từ ở 3. Thiếu dấu thích hợp để bộ phận chủ ngữ ? tách các bộ phận của câu khi - Đồng chức vụ ngữ pháp (làm chủ ngữ) . cần thiết Để phân biệt ranh giới giữa các thành phần * Ví dụ : sgk /151 đồng chức người ta phải dùng dấu gì ? - Dùng dấu phẩy. Như vậy trong ví dụ người viết đã thiếu dấu gì? Dấu phảy. Em hãy sửa lại cho đúng ? Cam, quýt, bưởi, xoài là đặc sản của vùng này. Cho biết ví dụ có mấy câu ? (3 câu ) 4. Lẫn lộn công dụng các dấu Nêu nội dung của từng câu ? Nhận xét cách câu sử dụng dấu câu cuối các câu ? * Ví dụ : sgk /151 - Câu 1: Câu trần thuật - Dùng sai dấu (?) - Câu 2: Câu nghi vấn - dùng sai dấu (.) - Câu 3: dùng sai dấu kết thúc câu, câu cầu khiến. Căn cứ vào đâu, em thấy người viết dùng sai dấu ? (Mục đích nói ) Theo em nên sửa như thế nào cho đúng ? - Cuối câu 1: Câu trần thuật, dùng dấu (.) - Cuối câu 2: Câu nghi vấn, dùng dấu (?) - Cuối câu 3: dùng dấu (!) Theo em vì sao người viết dùng sai dấu ở những trường hợp này ? - Nhầm lẫn công dụng giữa các dấu câu. Như vậy khi sử dụng dấu câu người ta cũng có thể mắc lỗi sai nào ? - Gọi học sinh đọc phần ghi nhớ SGK. * Ghi nhớ SGK/ 151 Điều chỉnh, bổ sung: III. Hoạt động luyện tập Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức vào bài tập thực hành. Phương pháp: Vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, ... Kĩ thuật: Động não Thời gian: 15 phút - Gọi Hs đọc và nêu yêu cầu bài tập 1 II. LUYỆN TẬP Điền dấu câu thích hợp vào chỗ có dấu ngoặc Bµi tËp 1 đơn ? - PhÈy, chÊm. - ChÊm. - PhÈy, - Giáo viên gợi ý để học sinh làm bài tập. hai chÊm. - Cho HS thảo luận nhóm, cử đại diện - G¹ch ngang, chÊm than (4 nhóm lên điền nhanh đáp án của nhóm. dÊu). - GVnhận xét đưa đáp án đúng. - PhÈy, phÈy, chÊm, phÈy, chÊm. - PhÈy (3 dÊu). chÊm. - PhÈy, hai chÊm. - G¹ch ngang, hái chÊm (3 dÊu), chÊm than. - GV đọc bài tập 2, nêu yêu cầu của bài tập. Phát hiện lỗi về dấu câu sau đó sửa lại Bµi tËp 2 cho thích hợp ? a. Sao m·i giê anh míi vÒ ? MÑ - Cho HS nhận xét nhanh lỗi sai, nêu cách ë nhµ chê anh m·i. MÑ dÆn lµ sửa. anh ph¶i lµm xong bµi tËp trong Cho biết nguyên nhân của lỗi sai trong chiÒu nay. các trường hợp trên ? b. Tõ xa, trong cuéc sèng lao - GV nhận xét, sửa. ®éng vµ s¶n xuÊt, nh©n d©n ta cã truyÒn thèng th¬ng yªu, gióp ®ì nhau trong khã kh¨n gian khæ. V× vËy, cã c©u tôc ng÷ “l¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch” c. MÆc dï ®· qua bao nhiªu n¨m - Cho HS làm bài ra giấy nháp. th¸ng, nhng t«i vÉn kh«ng quªn ®îc nh÷ng kØ niÖm ªm Gọi một số HS đọc bài tập. HS khác nhận ®Òm thêi häc sinh. xét, sửa chữa lỗi sai (nếu có ). Bµi tËp 3: H·y viÕt mét ®o¹n GV nêu yêu cầu BT, hướng dẫn HS viết, đọc, v¨n cã sö dông dÊu c©u ®· häc nhận xét. vµ nªu râ c«ng dông cña dÊu c©u mµ em ®· sö dông. Điều chỉnh, bổ sung: IV. Hoạt động vận dụng Mục tiêu: HS khắc sâu kiến thức vừa học nhờ việc làm bài tập vận dụng. Phương pháp: Thuyết trình, ... Kĩ thuật: Động não Thời gian: 3 phút Qua ôn tập em thấy trong tiếng Việt người ta dùng dấu câu để làm gì ? - Làm phương tiện ngữ pháp để tạo câu. Khi dùng dấu câu làm phương tiện ngữ pháp, dấu câu có tác dụng gì ? - Giúp ta phân biệt được cấu tạo ngữ pháp của câu trong văn bản. - Chỉ ra ranh giới giữa câu với câu, giữa các thành phần trong câu đơn, các vế trong câu ghép, giữa các yếu tố trong cụm từ. GV: Dấu câu còn là phương tiện để người viết biểu thị các sắc thái ý nghĩa về tư tưởng, tình cảm, thái độ. Khi dùng dấu câu chúng ta sẽ có thuận lợi gì ? - Giúp người đọc hiểu rõ ràng chính xác nội dung, nghĩa, dụng ý biểu đạt của người viết. Nếu dùng sai dấu câu sẽ dẫn đến hậu quả gì ? - Gây sự hiểu lầm hoặc sai lạc nội dung ý nghĩa cần diễn đạt. - GV: Do đó dấu câu là phương tiện hết sức quan
Tài liệu đính kèm: