Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 90: Chiếu dời đô - Năm học 2006-2007 - Dương Thị Thảo Trang

Ngày soạn : 6/2/07
Tiết 90 : CHIẾU DỜI ĐÔ
 ( THIÊN ĐÔ CHIẾU )
 (Lí Công Uẩn )
A Mục tiêu. Giúp học sinh .
- Thấy được khát vọng của nhân dân ta về một đất nước độc lập, thống nhất, hùng cường, và khí phách dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh.
- Nắm được đặc điểm cơ bản của thể chiếu, thấy được sức thuyết phục to lớn của Chiếu dời đô là sự kết hợp giữa lí lẽ và tình cảm. Vận dụng bài học để viết văn nghị luận.
- Rèn kĩ năng đọc, phân tích lí lẽ và dẫn chứng trong văn bản nghị luận.
- GD ý thức xây dựng đất nước.
B Chuẩn bị
 I Giáo viên : Tranh ảnh đền thờ Lí Công Uẩn, nghiên cứu nội dung bài giảng.
 II Học sinh : Soạn bài theo hướng dẫn của giáo viên. 
D Tiến trình lên lớp 
 I Ổn định tổ chức:(1p)
 II Bài cũ :(5P)
Đọc thuộc lòng và diễn cảm phiên âm chữ Hán và dịc thơ 2 bài Ngắm Trăng và Đi Đường . Qua hai bài thơ em nhận rõ tâm hồn cách mạng như thế nào ? 
 III Bài mới .
 Giới thiệu bài (2p) Định đô, lập nướclà một trong công việc quan trọng của quốc gia. Với khát vọng xây dựng đất nước Đại Việt hùng mạnh, sau khi suy tôn Lí Công Uẩn đã có quyết định dời kinh đô từ Hoa Lư ra Đại La. Vua ban Thiên đô chiếu cho triều đình và nhân dân được biết .
Hoạt động của GV và HS
Nội dung bài học
Hoạt động 1:(5p) Tìm hiểu chung về tác giả tác phẩm
GV yêu cầu HS đọc chú thích về tác giả tác phẩm SGK 
Nêu những hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm ? 
HS trao đổi, thảo luận, trả lời, GV chốt lại . 
Hoạt động 2:(5p) Hướng dẫn đọc và tìm hiểu chú thích.
GV hướng dẫn : đọc giọng mạch lạc, rõ ràng, chú ý những câu hỏi, câu cảm, các danh từ riêng, từ cổ .
GV đọc, HS đọc , nhận xét cách đọc.
Hoạt động 3: (22p) Tìm hiểu văn bản.
GV Nói thêm về thể loại.
Văn bản được chia làm mấy đoạn ? Nội dung từng đoạn ? 
GV chia nhóm để tìm hiểu văn bản.
Lí Công Uẩn căn cứ vào lịch sử và thực tiễn nào để dời đô ? 
Từ chuyện xưa, tác giả liên hệ phê phán không chịu dời đô như thế nào ? Kết quả ra sao ? 
Ngày naykhách quan nhìn nhận và đánh giá ý kiến của Lí Công Uẩn có thật chính xác không ? ( GV cho HS trao đổi thảo luận, nêu ý kiến, phát biểu ) 
Qua những nhận định đó ta thấy Lí Công Uẩn là người như thế nào ? 
Để đi đến lời ca ngợi thành Đại La xứng đáng là kinh đô bậc nhất , tác giả đã dựa vào luận chứng nào ? 
Nhận xét cách đặt câu, sắp xếp các ý của tác giả ? 
Những lí do đó chứng tỏ nhà vua là người như thế nào ?
Phần kết bài văn thể hiện điều gì ? 
Tại sao kết thúc bài chiếu nhà vua không ra lệnh mà hỏi ý kiến quân thần ?
Thiên đô chiếu có ý nghĩa lịch sử như thế nào ? 
Phân tích trình tự mạch lạc trong hệ thống lập luận của tác giả ? 
I Vài nét về tác giả - Tác phẩm
 1 Tác giả :- Lí Công Uẩn ( 974 - 1028 )Vị vau đầu sáng nghiệp vương triều Lí 
- Người có sáng kiến quan trọng dời đô từ Hoa Lư ra Đại La . 
 2 Tác phẩm : Viết năm 1010 khi Lí Công Uẩn quyết định dời đô từ Hoa Lư ra Đại La .
II Đọc - Tìm hiểu chú thích.
 1 Đọc: 
 2 Tìm hiểu chú thích:SGK
III Tìm hiểu văn bản 
 1 Thể loại:
Chiếu : là thể văn do vua ban bố mệnh lệnh. Chiếu thể hiện tư tưởng chính trị lớn lao, có ảnh hưởng đến vận mệnh triều đại, đất nước.
 2 Bố cục : 3 đoạn 
Đoạn 1 Những tiền đề, cơ sở lịch sử và thực tiễn của việc dời đô.
Đoạn 2 Những lí do để chọn thành Đại La. 
Đoạn 3 Kết luận .
 3 Phân tích.
a. Cơ sở lịch sử và thực tiễn của việc dời đô.
- Căn cứ vào lịch sử Trung Quốc đời Hạ- Thương- Chu 8 lần dời đô đem lai sự phát triển thịnh vượng đất nước. 
- Nhà Đinh, Lê không chịu dời đô, khinh mệnh trời nên triều đại ngắn ngủi, đất nước không phát triển. 
=>Lí Công Uẩn có tầm nhìn xa rộng của một vị vua sáng nghiệp 
b. Những lí do chọn thành Đại La
- Vị trí địa lí : trung tâm trời đất.
- Thế đất : rồng cuộn hổ ngồi 
- Đời sống dân sinh, cảnh vật, văn hóa rất phong phú, thuận lợi.
- Câu văn viết theo lối văn biền ngẫu các vế đối nhau cân xứng. 
=> Nhà vua có cặp mắt tinh đời, hơn đời, toàn diện, sâu sắc khi lựa chọn kinh đô.
c. Đoạn kết .
- Nêu rõ khát vọng, mục đích của nhà vua, của nhân dân 
- Qua câu hỏi cuối nhà vua mong muốn việc dời đô trở thành ý nguyện chung của trăm họ.
4 Tổng kết 
 Nội dung : Thiên đô chiếu có nghĩa lịch sử xã hội to lớn phản ánh ý chí đ ộc lập tự cường phát triển lớn mạnh của dân tộc ta ở thế kỉ XI.
Nghệ thuật : Chặt chẽ, có lí có tình , phân tích và dẫn chứng.
Tư tưởng truyền thống : thiên thời - địa lợi - nhân hòa.
 IV Củng cố - Dặn dò.(5p)
 1 Củng cố : HS đọc và suy nhẫm nội dung mục ghi nhớ .
 2 Dặn dò : Học bài.Chuẩn bị : Câu phủ định .