Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 101 đến 104 - Tuần 26

ày giảng :
Tiết 101 
Bàn luận về phép học
I/ Mục tiêu cần đạt : 
 1/ Kiến thức: Giúp HS :
 - Thấy được mục đích, tác dụng của việc học chân chính: Học để làm người, học để biết và làm, học để góp phần làm cho đất nước hưng thịnh, đồng thời thấy được tác hại của lối học chuộng hình thức, cầu danh lợi.
- Nhận thức được phương pháp học tập đúng, kết hợp học với hành. Học tập cách lập luận của tác giả, biết cách viết bài văn nghị luận theo chủ đề nhất định.
 2/ Kĩ năng : Đọc , phân tích , tìm hiểu tác phẩm.
 3/ Thái độ: Giáo dục ý thức học tập.
II/ Chuẩn bị :
* Thầy: SGK + SGV + Bảng phụ
* Trò: - Trả lời câu hỏi phần Đọc - Hiểu văn bản.
III/ Tiến trình dạy và học :
1/ Tổ chức: (1') 8A: , 8B: 
2/ Kiểm tra: Không.
3/ Bài mới: Giới thiệu bài mới ( 1' )
Hoạt động của Thầy và trò
Nội dung bài học 
Hoạt động I: HDHS tìm hiểu tác giả, tác phẩm( 5' )
HS :Đọc chú thích ( SGK)
GV: Treo chân dung tác giả 
GV: Em hiểu gì về tác giả? 
HS: Nguyễn Thiếp từng làm quan dưới triều Lê, cùng vua Quang Trung xây dựng triều Tây Sơn.
GV: Nêu hoàn cảnh ra đời tác phẩm?
HS: Trả lời.
GV: Nêu qua nội dung bài tấu? Có 3 việc:
+ Bàn về "quân đức" ê đức của vua, mong bậc đế vương một lòng tu đức...
+ "dân tâm" ê khẳng định "dân là gốc nước, gốc vững nước mới yên".
+ "Học pháp" ê Phép học.
 Qua đó thấy được tấm lòng yêu nước và nhân cách chính trực của La Sơn Phu Tử.
Hoạt động II: HDHS đọc VB và tìm hiểu chú thích.( 5' )
GV: Hướng dẫn đọc: Giọng khúc triết, rõ ràng, chậm rãi, chân tình, bày tỏ thiệt hơn, vừa tự tin, vừa khiêm tốn.
- Đọc mẫu.
HS: Đọc bài.
GV: Nhận xét , uốn nắn 
HS: Đọc chú thích.
GV: Lưu ý chú thích 2, 3. 
Hoạt động III: HDHS tìm hiểu văn bản( 30' )
GV: Văn bản được viết theo thể gì?
HS: Trả lời.
GV: Em hiểu gì về đặc điểm thể tấu?
HS: Tấu là lời của Thần dân tâu lên vua chúa để trình bày sự việc, ý kiến, đề nghị (cùng dạng có biểu, sớ...).
GV: Vậy chiếu, hịch, cáo và tấu có gì khác nhau?
HS: Chiếu, hịch, cáo là thể văn do vua chúa ban xuống thần dân, còn tấu thì ngược lại.
Chuyển ý:
HS: Đọc đoạn đầu.
GV: Phần đầu tác giả nêu ý gì?
GV: Em có nhận xét gì về câu châm ngôn đó?
HS: Dễ hiểu, có sức thuyết phục cao.
GV: Khái niệm "học" được giải thích bằng biện pháp gì? Tác dụng của nghệ thuật đó?
HS: Giải thích bằng hình ảnh so sánh cụ thể.
GV: Vậy mục đích chân chính của việc học là gì?
HS: Suy nghĩ, trả lời: Học cách đối xử với mọi người xung quanh.
HS: Đọc tiếp từ "Nước Việt ta... ấy"
GV: Đoạn này cho ta biết điều gì?
HS: Phê phấn lối học lệch lạc, sai trái.
GV: Tác giả chỉ ra lối học lệch lạc sai trái nào?
HS: Chuộng hình thức, cầu danh lợi.
HS : Thảo luận nhóm 
GV: Giao việc : Nguyễn Thiếp quan niệm thế nào là lối học chuộng hình thức, cầu danh lợi?
HS: Thảo luận nhóm lớn .
- Thời gian ( 5' )
- Nhiệm vụ các nhóm tập trung giải quyết vấn đề.
 Nhóm 1 + 2 cử đại diện trình bày.
Các nhóm khác nhận xét chéo 
GV: Bổ xung, kết luận (bảng phụ).
- Chuộng hình thức: Học thuộc lòng câu chữ mà không hiểu nội dung, chỉ có cái danh mà không hiểu thực chất.
- Cầu danh lợi: Học để có danh tiếng, được trọng vọng, nhàn nhã, nhiều lợi lộc...
GV: Lối học ấy có tác hại gì?
HS: Chúa tầm thường, thích sự chạy chọt, luồn cúi, không có thực chất ê nước mất nhà tan.
GV: Cho HS liên hệ thực tế
HS: Đọc tiếp "Cúi xin... bỏ qua".
GV: Để khuyến khích việc học, Nguyễn Thiếp khuyên vua Quang Trung thực hiện những chính sách gì?
HS: Mở rộng trường, mở rộng thành phần người học, tạo điều kiện thuận lợi cho người học.
GV: Tác giả còn đưa ra phương pháp học tập như thế nào?
HS: Trả lời:
- Học tuần tự từ thấp đến cao.
- Học rộng, nghĩ sâu, biết tóm lược những điều cơ bản.
- Học phải biết kết hợp với hành, học không phải chỉ để biết mà còn để làm.
GV: Liên hệ thực tế:
- Tinh thần hiếu học của nhân dân ta.
- Chính sách khuyến học của Nhà nước ta hiện nay.
- ý thức học tập của HS trong lớp.
HS: Đọc tiếp đoạn cuối "Đạo... thinh trị".
GV: Đoạn này cho ta biết điều gì?
HS: Suy nghĩ, trả lời.
GV: Việc chấn chỉnh sẽ có tác dụng gì?
HS: Trao đổi, thảo luận (theo nhóm nhỏ).
Nhóm 2 cử đại diện trình bày.
Các nhóm khác nhận xét.
GV: Nhận xét, kết luận.
HS: Đọc ghi nhớ.
GV: Nhấn mạnh ghi nhớ.
Cho HS lập sơ đồ trình tự lập luận một đoạn văn
HS: Đọc bài tập.
GV: Hướng dẫn HS làm.
Gợi ý: Thực hành để kiểm nghiệm lại lý thuyết.
I / Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
* Tác giả: Nguyễn Thiếp (1723 - 1804). Quê ở Hà Tĩnh.
- Ông là người học rộng, tài cao.
* Tác phẩm:
Tháng 8/ 1791 Nguyễn Thiếp gửi vua Quang Trung bản tấu này.
II/ Đọc văn bản - chú thích 
1/ Đọc văn bản. 
2/ Chú thích.
III/ Tìm hiểu văn bản
A. Vài nét chung.
- Thể tấu.
B. Phân tích:
1/ Bàn về mục đích học tập:
 a. Mục đích chính của việc học:
- Mục đích của việc học là học để làm người.
b. Phê phấn lối học lệch lạc, sai trái:
 - Chuộng hình thức, cầu danh lợi.
* Tác hại: Không có thực chất dẫn đến nước mất, nhà tan.
2/ Khẳng định quan điểm, phương pháp đúng đắn trong học tâp.
* Quan điểm:
- Việc học phải được phổ biến rộng khắp.
- Việc học phải bắt đầu từ những kiến thức cơ bản.
* Phương pháp học:Từ thấp đến cao, học rộng nghĩ sâu, học đi đôi với hành.
3/ Tác dụng của việc học chân chính:
- Đất nước nhiều nhân tài, chế độ vững mạnh, quốc gia hưng thịnh.
* Ghi nhớ: SGK.
IV/ Luyện tập:
4/ Củng cố : (2')
 - Từ t hực tế việc học của bản thân, em thấy phương pháp học tập như thế nào 
 là tốt nhất ?
5/ Hướng dẫn học ở nhà : ( 1' )
 - Học bài và phân tích 
 - Soạn bài: Thuế máu
Ngày giảng :
Tiết 102
Luyện tập
Xây dựng và trình bày luận điểm
I/ Mục tiêu cần đạt:
 1/ Kiến thức:
Giúp HS:
- Củng cố chắc chắn hơn những hiểu biết về cách thức xây dựng và trình bày luận điểm.
- Vận dụng được những hiểu biết đó vào việc tìm, sắp xếp và trình bày luận điểm trong một bài văn nghị luận có đề tài gần gũi, quen thuộc.
2/ Kĩ năng : Tìm ý , tìm luận điểm ( phát triển luận điểm thành các luận cứ ) và sắp xếp luận cứ thành dàn ý .
3/ Thái độ : Giáo dục ý thức học tập .
II/ Chuẩn bị: Thầy: SGV + SGK + Bảng phụ
Trò: - Xem trước bài, tập xây dựng và trình bày luận điểm
III/ Tiến trình dạy và học
1/ Tổ chức : (1') 8A:	, 8B:
2/ Kiểm tra: (2')
- Đoạn văn trình bày luận điểm câu chủ đề thường đặt ở vị trí nào?
3/ Bài mới: Giới thiệu bài mới ( 1' )
Hoạt động của Thầy và trò
Nội dung bài học
Hoạt động I:GV kiểm tra bài của học sinh ( 2' )
HS: Cán bộ lớp , tổ kiểm tra kết quả chuẩn bị bài của từng bạn .
GV: Khuyến khích động viên những em đẫ có tinh thần chuẩn bị bài tốt
Hoạt động II HDHS luyện tập.( 15)
HS: Đọc những luận điểm phần 1(SGK)
GV: Em có nên sử dụng hệ thống luận điểm được nêu đó không?
GV: Vậy nội dung cần làm sáng tỏ của đề bài là gì?
HS: Là cần phải học tập chăm chỉ.
GV: Theo em, hệ thống luận điểm này có chỗ nào chưa chính xác?
HS: - Luận điểm (a) còn có nội dung không phù hợp với vấn đề trong đề bài là thừa ý "lao động tốt" ê loại bỏ.
 - Thiếu những luận điểm cần thiết khiến vấn đề không được sáng rõ như:
 + Đất nước rất cần những người tài giỏi.
 + Người tài giỏi không tự nhiên mà có, phải chăm học mới học giỏi, mới thành tài.
 - Sự sắp xếp luận điểm chưa hợp lí ((b) sau (a) làm bài thiếu mạch lạc; (d) phải đứng sau (e)) 
HS: Hoạt động nhóm.
GV: Giao việc:Em hãy bổ sung và sắp xếp lại hệ thống luận điểm cho hợp lí.
HS: Thảo luận.nhóm lớn 
- Thời gian ( 5' )
- Nhiệm vụ các nhóm tập trung giải quyết vấn đề, cử thư kí ghi phiếu học tập .
- Đại diện các nhóm trình bày , nhận xét chéo 
GV: Nhận xét, kết luận. (Bảng phụ).
HS: Tự ghi vào vở
 Hoạt động II: HDHS cách trình bày luận điểm.( 15' )
GV: Em hãy nhắc lại những điều cần chú ý khi trình bày luận điểm?
HS: - Thể hiện rõ ràng, chính xác nội dung của luận điểm trong câu chủ đề.
 - Tìm đủ luận cứ cần thiết, tổ chức lập luận theo trình tự hợp lý.
 - Trình bày luận điểm có sức thuyết phục.
HS: Đọc yêu cầu bài 2 ý a SGK ( Tr 83 )
GV: Có thể dùng câu nào để giới thiệu luận điểm (e)?
HS: Câu 1+3
GV: Có phải tất cả các câu giới thiệu luận điểm ở (a) đều chính xác không?
HS: Cách 2 không được vì 2 luận điểm ấy không có quan hệ nhân quả để có thể nối bằng "do đó" ((d) không phải là nguyên nhân để (e) là kết quả)
GV: Cách chuyển đoạn của các câu còn lại có gì khác không?
HS: - Câu 1: Đơn giản, dễ làm theo.
 - Câu 3: Giọng gần gũi, thân thiết.
GV: Em hãy nêu cách giới thiệu luận điểm của em?
HS:
 Ví dụ:- Nhưng rất đáng tiếc, đáng buồn là một số bạn trong lớp chưa thấy rằng...
- Một số bạn lại phát biểu công khai: Tuổi học trò là tuổi vui chơi, tội gì không vui chơi cho thoải mái đi! Các bạn ấy chưa thấy rằng...
HS: Đọc bài 2 ý b ( Tr 83)
GV: Theo em những luận cứ đó có thể chấp nhận được không? Nếu được thì sắp xếp như thế nào cho hợp lý?
HS: Luận cứ đó đã làm rõ được luận điểm. (Sắp xếp:(2 - 3 - 1 - 4)
GV: Theo em nên viết câu kết đoạn như thế nào cho phù hợp với yêu cầu của bạn?
HS: Làm việc độc lập, nêu ý kiến.
Ví dụ:"Bởi vậy, với người học sinh hôm nay, học chăm không chỉ là nhiệm vụ cần thiết, tự giác mà còn là niềm vui, niềm tin cho ngày mai, cho tương lai."
GV: Làm thế nào để nhận biết đoạn văn được trình bày diễn dịch hay quy nạp?
HS: Ta xác định vị trí của câu chủ đề trong đoạn văn đó.
GV: Muốn chuyển đoạn văn diễn dịch thành quy nạp và ngược lại có phải chỉ thay đổi vị trí câu chủ đề không?
HS: Không chỉ đơn giản thế, còn cần phải sửa lại những câu văn sao cho mối liên kết trong đoạn, trong bài không bị mất đi.
 Hoạt động IV : HS luyện tập(5' )
GV: Cho HS phát triển và trình bày thành luận điểm 
HS: - Các nhóm cử đại diện trình bày luận điểm các em vừa chuẩn bị.
-Các nhóm khác nhận xét chéo 
GV: Nhận xét những ưu điểm mà các em đã đạt được, đồng thời chỉ ra những hạn chế mà các em cần khắc phục, sửa chữa.
I/ Kiểm tra việc chuẩn bị bài :
II/ Luyện tập:
 1/ Xây dựng hệ thống luận điểm:
a. Đất nước đang rất cần những người tài giỏi...mọi mặt
b. Quanh ta đã và đang có nhiều tấm gương HS chăm chỉ học...
c. Nhưng muốn học giỏi phải chăm...
d. Đáng tiếc còn một số bạn ham chơi...phiền lòng
e. Nếu không học hậu quả sau nàý trong hiện tai và tương lai sẽ rất tồi tệ
g. Vậy các bạn bớt vui chơi ...làm vui lòng thấy cô và cha mẹ.
2/ Trình bày luận điểm:
Ví dụ a:
Câu: 1 - 3
Ví dụ b:
- Sắp xếp luận cứ: 3 - 1 - 2 - 4.
* Viết kết đoạn:
Ví dụ: - Đến lúc ấy nhiều bạn trong chúng ta hối hận thì cũng đã muộn.
 4/ Củng cố: (3')
 - Thế nào là đoạn văn trình bày luận điểm?
 - Hướng dẫn làm bài tập 4 SBT (Tr 58 - 60)
 	5/ Hướng dẫn học ở nhà ( 1' )
- Học bài.
	- Ôn văn nghị luận, giờ sau viết bài số 6.
Ngày giảng :
Tiết 103+104 
 Viết bài tập làm văn số 6
Văn nghị luận
(Đề bài +đáp án nhà trường )