Giáo án Ngữ văn 8: Đi bộ ngao du (Trích “ Ê-Min hay về giáo dục”)

Ngày soạn: 13/3/2010
Ngày dậy: 15/3/2009
 (Trích “ Ê-min hay về giáo dục”)
 A. Mục tiêu bài học:
Học xong văn bản này,hs có được:
- Giúp học sinh hiểu rõ đoạn văn nghị luận trích trong luận văn tiểu thuyết với cách lập luận, chứng minh chặt chẽ, hoà quyện với thực tiễn cuộc sống của tác giả, không những rất sinh động mà qua đó ta còn thấy bóng dáng tinh thần của nhà văn, một con người giản dị rất yêu tự do và thiên nhiên.
- Rèn kỹ năng đọc văn nghị luận vừa gọn, rõ, vừa truyền cảm, tìm hiểu và phân tích các luận điểm, luận cứ và cách trình bày chúng trong bài văn nghị luận.
B. Chuẩn bị:
	- Giáo viên soạn giảng, sưu tầm bản dịch tiếng Việt tác phẩm Ê-min hay về giáo dục.
- Học sinh đọc, hiểu văn bản.
C. Tiến trình lên lớp:
	1. ổn định tổ chức 
	2. Kiểm tra bài cũ:
? Nêu rõ các thủ đoạn mánh khoé bắt lính của bọn thực dân? Người dân thuộc địa có thực "tình nguyện" hiến dâng xương máu như lời lẽ bịp bợm của bọn cầm quyền không?
? Kết quả của sự hy sinh của người dân thuộc địa trong các cuộc chiến tranh như thế nào?
+ Học sinh trả lời đ Học sinh nhận xét, bổ sung 
Giáo viên nhận xét đ cho điểm.
3. Bài mới:
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
? Hãy nêu những nét cơ bản về tác giả.
I. Tìm hiểu chung
Học sinh trả lời đ Học sinh bổ sung
GV Nhấn mạnh : Jăng Jắc Ru-xô (1712-1778) là nhà văn Pháp, mồ côi mẹ từ sớm, cha là thợ đồng hồ. Thời thơ ấu ông chỉ được đi học vài năm (12á 14 tuổi) sau đó chuyển sang làm nghề thợ chạm, bị chủ xưởng chửi mắng... , lang thang nhiều nơi, trải qua nhiều nghề kiếm ăn trước khi trở thành nhà triết học, nhà văn nổi tiếng. Luận điểm triết học bao trùm nhiều tác phẩm chính của Ru-xô là sự đối lập giữa con người tự nhiên và con người xã hội.: Ru-xô là nhà văn, nhà triết học, nhà hoạt động xã hội nổi tiếng của nước Pháp thế kỷ XVIII. Ông là tác giả của nhiều cuốn tiểu thuyết trong đó có “Êmin hay về giáo dục..”
1. Tác giả
- Ru-xô (1712-1778) là nhà văn Pháp nhà triết học, nhà hoạt động xó hội Phỏp.
? Nêu những hiểu biết của em về văn bản "Đi bộ ngao du"
Học sinh trả lời đ Nhận xét bổ sung
-Luận văn –tiểu thuyết “ ấ-min hay về giỏo dục”, 1762
- Trớch quyển V
2. Văn bản
-Văn bản "Đi bộ ngao du" trích trong quyển 5, quyển cuối cùng của tác phẩm " Êmin hay về giáo dục
. Nhõn vật:
với 2 nv chớnh
- Tụi: ( ngụi thứ nhất) là nhà văn đang đảm nhiệm vai trũ gia sư
Em: là ấ-min,nhõn vật do Ru-xụ tưởng tượng ra
G.V chốt: Văn bản "Đi bộ ngao du" trích trong quyển 5, quyển cuối cùng của tác phẩm " Êmin hay về giáo dục".với 2 nv chớnh Êmin hay về giáo dục là một thiên luận văn, tiểu thuyết, nội dung đề cập đến việc giáo dục một em bé từ khi mới ra đời cho đến lúc khôn lớn. Nhà văn tưởng tượng ra em bé đó tên là Êmin và thầy giáo gia sư đảm nhận công việc giáo dục là bản thân ông. Tác giả chia thành 5 quyển tương ứng với 5 giai đoạn liên tiếp của quá trình giáo dục.
 -Khi E-min ra đời->2,3 tuổi :nhiệm vụ gd là làm sao cho cơ thể em phỏt triển tự nhiờn
 -từ 4,5->12,13 tuổi:GD một số nhận thức bước đầu nhẹ nhàng khụng gũ bú
 -từ 13->16 t:dạy khiến thức về KH thật cú ớch nhưng học trong cs và thiờn nhiờn chứ khụng phải trong sỏch vở
-từ 16-.20: GD về đạo đức và tụn giỏo
-Ngoài 20 trưởng thành:Gia sư bố trớ cho em tỡnh cờ gặp Xụ-phi,một cụ gỏi nết na được giỏo dục từ bộ theo nguyờn tắc như E-min-2 người yờu nhau,trước khi cưới E-min đi du lịch 2 năm để thử thỏch về đạp đức và nghị lực
Văn bản ở đây là do người biên soạn SGK dịch và đặt nhan đề.
? Giáo viên hướng dẫn đọc:
- Giọng rõ ràng, dứt khoát, tình cảm, thân mật. Lưu ý các từ tôi, ta dùng xen kẽ các câu kể, câu hỏi, câu cảm.
Gv đọc đoạn đầu-gọi hs đọc
Học sinh đọc (3 học sinh)
-nhận xét cách đọc
Phần giải thích từ khó, chú thích 
-hs nêu chú thích
? Qua phần đọc cho biết văn bản trên thuộc thể loại gì?
Học sinh trả lời
-Thể loại:Luận văn-Tiểu thuyết
-PTBĐ:NL
? Hãy nêu rõ 3 luận điểm chính mà Ru-xô đã trình bày thành 3 đoạn văn trong văn bản.
Đ1- Đi bộ ngao du thì ta hoàn toàn được tự do, tuỳ theo ý thích, không bị lệ thuộc vào bất cứ ai, bất cứ cái gì?
Đ2- Đi bộ ngao du thì ta sẽ có dịp trau dồi vốn tri thức của ta.
Đ3- Đi bộ ngao du có tác dụng tốt đến sức khoẻ và tinh thần.
? Em có nhận xét gi về trật tự sắp xếp 3 luận điểm trên?
-Bố cục, luận điểm rất rõ ràng, mạch lạc theo cách sắp xếp riêng.
-Bố cục:3 đoạn
- Chúng ta sẽ tìm hiểu văn bản theo 3 phần, 3 luận điểm chính.
III. Phân tích văn bản 
Tìm những dẫn chứng, lý lẽ để làm nổi bật luận điểm.
HS đọc-trả lời
? Đọc đoạn 1? Ngao du là gì?
-Dạo chơi đú đõy bằng cỏch đi bộ
1. Đi bộ ngao du được tự do thưởng ngoạn.
Ở đoạn văn này,tỏc giả đó dựng những luận cứ(lớ lẽ và dẫn chứng) nào?
? Để làm nổi rõ những luận cứ này tác giả dùng nhiều dẫn chứng nào?
HS -trả lời
-Ta ưa đi lỳc nào thỡ đi,dừng lỳc nào thỡ dừng,ta muốn hành động nhiều ớt thế nào là tuỳ
-Ta quan sỏt khắp nơi;ta quay phải,trỏi; ta xem xột tất cả những gỡ thấy hay hay; ở mọi khớa cạnh
-Thấy sụng ư,tụi đi men theo sụng;rừng rậm ư, tụi
đi vào;một hang động ư,tụi đến tham quan;
một mỏ đỏ ư, tụi xem xột khoỏng sản
Tụi thớch , tụi lưu lại. Tụi thấychỏn, tụi bỏ đi luụn
-- Không phụ thuộc vào con người, phương tiện.
-Tụi chẳng cần chọn lối đi cú sẵn hay con đường
 thuận tiện; tụi đi qua bất cứ nơi nào...;tụi xem tất cả
-Nếu tụi mệt
Nhận xột về cỏch xưng hụ của tỏc giả trong đoạn văn.?
Khi nào thỡ xưng là ta,khi nào thỡ xưng là tụi? 
? Tác dụng của cách xưng hô ấy như thế nào?
HS -trả lời
- Xưng tôi- ta xen kẽ.Đây không phải là sự tuỳ tiện, tự do mà là dụng ý nghệ thuật của tác giả. Khi xưng tôi là tác giả muốn nói về những kinh nghiệm riêng mang tính cá nhân.xưng ta là lớ luận chung
- Cách xưng hô thay đổi đbài văn sinh động, cái chung và cái riêng gắn liền nhau.
- Xưng tôi- ta xen kẽ - Bài văn trở nên sinh động gắn cái riêng với cái chung, lại như một câu chuyện kể gần gũi, thân mật, giản dị và dễ hiểu, dễ làm theo.
?Em cú nhận xột gỡ về cỏc dẫn chứng t/g đưa ra?
?Từ đú t/g muốn người đọc tin vào những lợi ớch nào của đi bộ?
(GV tớch hợp với mụi trường thiờn nhiờn thoải mỏi ,trong lành giỳp cho con người cú sức khoẻ tốt làm việc thư thỏi minh mẫn)
-hs trả lời 
- Luận cứ phong phú, dẫn chứng lý lẽ xen kẽ tiếp nối tự nhiên,phộp liệt kờ dẫn chứng,điệp ngữ 
đ cảm hứng tự do tuyệt đối cho người đi: đi để chơi, để học, để rèn luyện.
-Lớ lẽ và dẫn chứng phong phỳ,quen thuộc,nhiều lớ lẽ và dẫn chứng là những trải nghiệm của nhà văn
->Đi bộ được hoà hợp với thiờn nhiờn,đem lại cảm giỏc tự do thưởng ngoạn
? Ngay từ đầu đoạn văn tác giả quả quyết :"Tôi chỉ quan niệm... đi bộ" tác giả đã tự cho mình là người như thế nào?
Hs thảo luận –nhận xột
- Ưa thích ngao du bằng đi bộ.
- Quý trọng sở thích và nhu cầu cá nhân.
- Muốn mọi người cũng yêu thích đi bộ như mình.
G.V: Đi bộ ngao du đem lại cảm hứng tự do tuyệt đối cho người đi. Ngoài ra đi bộ ngao du còn giúp ta được điều gì nữa? Tiết học sau chúng ta cùng tìm hiểu tiếp...
HS đọc-trả lời
? Đọc phần 2
2. Đi bộ ngao du để trau dồi kiến thức 
? Đi bộ ngao du là đi như thế nào (Theo quan điểm của tác giả)
HS -trả lời
- Đi như Talét, Palatông, Pitago.
? Họ là người như thế nào?
-Là cỏc nhà triết học ,toỏn học lừng danh 
? Đi bộ ngao du như họ sẽ thu được những kiến thức gì?
- Triết gia: Xem xét tài nguyên phong phú trên mặt đất
- Người yờu mến nụng nghiệp: Tìm hiểu các sản vật nông nghiệp và cách trồng tạo ra chúng.
- Người cú chỳt ớt hứng thỳ với tự nhiờn học: Sưu tập các mẫu vật phong phú, đa dạng của thế giới tự nhiên.
?Để nói về sự hơn hẳn của các kiến thức thu được khi đi bộ ngao du,t/g đã dùng phép so sánh kèm theo lời bình nào?
-hs phát hiện:
Phũng sưu tập của vua chỳa
Phũng sưu tập của ấ-min
-cú cỏc thứ linh tinh
phong phỳ hơn – là cả 
trỏi đất, nơi mỗi vật đều ở đỳng chỗ của nú
ý nghĩa của cách diễn đạt này như thế nào?
- Đề cao kiến thức thực tế khách quan.
- Xem thường kiến thức sách vở, giáo điều.
Cỏch nờu luận cứ ở đoạn văn 2 cú gỡ giống và khỏc so với đoạn 1?
(Gợi ý so sỏnh :Cú liệt kờ hàng loạt dẫn chứng)
-Dùng phép liệt kê
? Em có nhận xét gì về lời văn và câu văn được tác giả sử dụng trong đoạn?
-hs tỡm-trả lời
- Nhiều kiểu câu khác: nhau: So sánh, cảm xúc, câu hỏi tu từ
? Cỏch nờu luận cứ ấy cú tỏc dụng gỡ trong việc biểu đạt nội dung? ? Vậy đi bộ ngao du có lợi ích gì?
-hs trả lời
-Được bồi dướng kiến thức ,làm giàu sự hiểu biết của con người
-Đi bộ ngao du thỡ ta sẽ cú dịp trau dồi vốn tri thức của
 ta 
-Mở mang năng lực khám phá đời sống, mở rộng tầm hiểu biết, làm giầu trí tuệ, giầu óc sáng tạo
G.V: Ru-Xô là người thuở nhỏ hầu như không được học hành (học hành rất ít 12 đ14 tuổi). Ông rất khao khát kiến thức, cả đời ông phải nỗ lực tự học. Có lẽ vì thế nên lập luận trau dồi vốn tri thức không phải trong sách vở mà từ thực tiễn sinh động của thiên n hiên được ông xếp ở vị trí thứ hai trong số các lợi ích của đi bộ ngao du.
? Đọc phần 3
Luận điểm chớnh được nờu ở đoạn thứ 3 là gỡ?
Để làm sỏng tỏ luận điểm ấy tỏc giả sử dụng phộp lập luận nào? Hóy chỉ ra... 
HS đọc-trả lời
HS -trả lời
3. Đi bộ ngao du tốt cho sức khoẻ và tinh thần
? Những lợi ích cụ thể nào của việc đi bộ ngao du được nói tới?
-Ta hõn hoan biết bao khi về gần về đến nhà!
-Một bữa cơm đạm bạc mà sao cú vẻ ngon lành thế!
Ta thớch thỳ biết bao khi lại ngồi vào bàn ăn!
Ta ngủ ngon giấc biết bao trong một cỏi giường tồi tàn!
? Để làm sáng tỏ luận điểm tác giả đã sử dụng bút pháp nghệ thuật gì. Tác dụng của nó?
So sánh 2 trạng thái tinh thần khác: 
-Những kẻ ngồi trong cỏc cỗ xe tốt: mơ màng, buồn bó, cỏu kỉnh hoặc đau khổ
-Những người đi bộ:luụn luụn vui vẻ,khoan khoỏi,và hài lũng với tất cả
? Em có nhận xét gì về cách dùng từ ngữ của tác giả.? Sử dụng hàng loạt các tính từ liên tiếp có ý nghĩa gì.
? Ngoài ra tác giả còn sử dụng loại câu nào mà chúng ta đã học?
Hàng loạt tính từ.
Cảm giác phấn chấn trong tinh thần của người đi bộ ngao du.
-Dùng tính từ liên tiếp,câu cảm thán,điệp ngữ
? Sự diễn đạt bằng câu cảm thán thể hiện phong cách đặc điểm nào của văn nghị luận Ru-xô?
- Lồng cảm xúc trực tiếp của cá nhân và các lí lẽ 
? Bằng các lý lẽ kết hợp với các kinh nghiệm thực tế đó tác giả muốn bạn đọc tin vào những tác dụng nào của việc đi bộ ngao du.
HS -trả lời
-Nâng cao sức khoẻ và tinh thần,khơi dậy niềm vui sống,tính tình được vui vẻ
? Qua đó bộc lộ trạng thái tinh thần đặc biệt nào của người viết?
- Tràn đầy phấn khởi vui vẻ, tin tưởng ở việc đi bộ ngao du.
? Vậy đọc bài văn này em hiểu thêm những lợi ích nào của việc đi bộ ngao du.
 -hs thảo luận nhóm-khái quát lại
- Thoả mãn nhu cầu thưởng ngoạn tự do.
- Mở rộng tầm hiểu biết cuộc sống.
- Nhân lên niềm vui sống cho con người.
III/Tổng kết
? Với em tác dụng nào của đi bộ ngao du có ý nghĩa hơn cả?
?Hãy nêu những ích lợi của đi bộ mà em đã thực hiện hoặc người khác thực hiện?
Học sinh trả lời cá nhân
-hs dựa vào việc những người xung quanh tập thể dục đi bộ vào buổi tối hoặc sáng để trả lời
? Có những biểu hiện hình thức nào làm nên tính hấp dẫn của bài văn này.
Học sinh thảo luận đ trả lời
Gợi ý: Chứng cớ lấy từ kinh nghiệm cá nhân.
- Đan xen yếu tố tự sự, biểu cảm trong khi lập luận
- Câu văn tự do, phóng túng.
- Giọng điệu vui tươi nhẹ nhàng.
? Qua bài "Đi bộ ngao du" ta hiểu gì về con người và tư tưởng của tác giả Ru-Xô.
?Gọi Học sinh đọc ghi nhớ
- Tôn trọng kinh nghiệm đời sống, coi trọng tự do cá nhân, yêu quý đời sống tự nhiên, tâm hồn gợi trí tuệ sáng láng..
Học sinh đọc ghi nhớ
.
* Ghi nhớ
4/ Củng cố
-Giáo viên khái quát lại nội dung toàn bài
-Đọc lại một đoạn văn trong bài mà em thích
?Có thể thay đổi sắp xếp trật tự 3 luận điểm trên được không?Vì sao t/g lại sắp xếp như vậy?
Em học tập được gỡ ở tinh thần Ru-xụ?
?. Em học tập được gỡ ở cỏch trỡnh bày luận điểm trong bài văn?
-
5/ Dặn dò: 	
 -Học bài và soạn bài tiếp theo “Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục”