Giáo án dạy học Ngữ văn 8 - Tuần 16

S:30/11/09
G:2/12/09 
 Tiết 62: HDĐT:Muốn làm thằng cuội.
 Tản Đà
A, Mục tiêu cần đạt:
1.Kiến thức:
- Hiểu được tâm sự của nhà thơ lãng mạn Tản Đà: buồn chán trước thực tại đen tối và tầm thường, muốn thoát li khỏi hiênj thực ấy bằng một ước mộng rất ngông.
- Cảm nhận được cái mới mẻ trong hình thức một bài thất ngôn bát cú đường luật của Tản Đà: lời lẽ thật giản dị, trong sáng rất gần với lối nói thông thường, không cách điệu, xa vờ, ý tứ hàm xúc khoáng đạt, cảm xúc bộc lộ thật tự nhiên, thoải mái , giọng thơ thanh thoát, nhẹ nhàng pha chút hóm hỉnh duyên dáng.
2.Kĩ năng:
- Học sinh có kỹ năng phân tích thơ đường luật thể thất ngôn bát cú.
3.Thái độ:
- Học sinh có lòng kính yêu, trân trọng những giá trị văn hoá nước nhà.
 B, Đồ dùng dạy học:
Sách :” Thi nhân Việt Nam” 
C, Phương pháp: 
Thuyết trình,đàm thoại.
D,Tổ chức giờ học:
1, ổn định tổ chức:1p
2, Kiểm tra đầu giờ:(3p)
Đọc thuộc lòng bài “Đập đá ở Côn Lôn” của Phan Châu Trinh? Phân tích hai câu thơ đầu?
Câu thơ đầu: Tạo dưngj tư thế sánh ngang trời đất của người trai đứng giữa đất trời Côn Đảo. Toát lên một vẻ đẹp hùng tráng , biểu lộ một tư thế con người đường hoàng làm chủ mình.
Câu thơ sau: Tả thực công việc đập đá, khắc hoạ được hình ảnh bậc anh hùng dựng nước hăm hở quả quyết với những hành động mạnh mẽ, phi thường.
3, Bài mới:
 Khởi động:
Mục tiêu: Tạo sự chú ý vào bài mới
Thời gian:3p
Đồ dùng: ảnh Tản Đà
Cách tiến hành:
GV cho học sinh quan sát ảnh Tản Đà, giới thiệu bài mới.
Tản Đà vốn xuất thân từ một gia đình nhà nho nhưng lại sống giữa thời buổi nho học tàn tạ, là nghệ sĩ có tài, có tình, có cá tính độc đáo, nhân cách cao thượng. Tản Đà không muốn hoà mình với xã hội phong kiến xấu xa, nhơ bẩn, hỗn tạp, xô bồ nên đã tìm cách thoát li vào rượu vào thơ, vào cõi mộng, cõi tiên. Để hiểu rõ tâm trạng ấy chúng ta cùng tìm hiểu bài hôm nay.
HĐ1: Đọc -hiểu văn bản.
Mục tiêu: Tạo sự chú ý vào bài mới
Thời gian:27 p
Đồ dùng: ảnh Tản Đà
Cách tiến hành:
Bước 1: Đọc-thảo luận chú thích.
GV hướng dẫn đọc: rõ ràng, ngắt nhịp 4/3 hoặc 2/2/3.
GV đọc mẫu, hs đọc.
Nhận xét.
Theo dõi chú thích sao, nêu vài nét về tác giả?
Kể tên một số tác phẩm tiêu biểu của tác giả?
Khối tình con I,II (thơ - 1917)
Giấc mộng con I (tiểu thuyết - 1917)
Thề non nước (tiểu thuyết - 1920).
Giấc mộng con II (1932).
Giấc mộng lớn ( tự truyện - 1932).
Em biết gì về bài “Muốn làm thằng cuội”?
Bài thơ đựoc viết theo thể thơ gì?
- Thất ngôn bát cú đường luật.
Bước 2: Tìm hiểu văn bản.
Đọc hai câu thơ đàu, giải thích “chị Hằng”, “Trần thế”?
Hai câu thơ nói về điều gì?
- Tâm sự của chị Hằng với Tản Đà.
Đó là tâm sự gì? Vì sao tác giả có tâm trạng đó?
- Đó là tâm trạng buồn chán trước cảnh đời, đêm thu vốn đã buồn, lại chán chường thực tại bế tăc , ngột ngạt của xã hội , khiến nhà thơ chán cả cõi đời.
GV: Xã hội phong kiến Việt đầu thế kỷ XX là một xã hội đen tối ngột ngạt, vì vậy những người có đàu óc, muốn thoát li mà không thoát li nổi họ phải thoát li vào mộng tưởng, vào cõi tiên, vào thơ. Trong bài “Giải sầu” Tản Đà viết: Từ độ sầu đến nay, ngày nào cũng có lúc sầu, đêm cũng có lúc sầu, mưa dầm lá rụng mà sầu, trămg trong gió mát mà càng sầu, nằm vắt tay lên trán mà sầu, đem thơ văn ngâm vịnh mà càng sầu... sầu không có mối chém sao cho đứt, sầu không có khối đập cho tan.
Đời đáng chán biết thôi là đủ
Sự chán đời xin nhủ lại tri âm.
Hay: Gió gió mưa mưa đã chán phèo
Sự đời nghĩ đến lại buồn teo.
Đọc bốn câu thơ tiếp.
Nhiều người đã nhận xét một cách xác đáng rằng: “Tản Đà là một hồn thơ “ngông”. Em hiểu “ngông” nghĩa là gì?
ngông : là làm những việc trái với lẽ thường, khác mọi người xung quanh. Trong văn học, ngông là biểu hiện của ngòi bút có cá tính mạnh mẽ, bất hoà sâu sắc với xã hội đương thời, không chịu gò ép mình trong khuôn khổ chật hẹp của lễ nghi, lề thói thông thường. Tản Đà đã từng nhận mình là ngông:
Bẩm quả có tên Nguyễn Khắc Hiếu
Đầy xuống hạ giới về tội ngông.
Em hãy phân tích cái ngông của Tản Đà trong 4 câu thơ trên?
- Câu 3: Cung quế.. chửa -> như một câu hỏi thăm dò, cung trăng đã có ai ở đó chưa?
- Câu 4: thể hiện ước muốn được chị Hằng nhắc lên chơi.
- Câu 5 thể hiện rõ tính ngông , chất đa tình của Tản Đà. Từ cách xưng hô “chị”, “em” có vẻ thân mật đúng đắn đã chuyển sang tình tri kỉ, mong muốn được sống cùng người đẹp Hằng Nga và thiên nhiên mây gió. Quả là một tâm hồn lãng mạn.
Tác giả từng viết: 
Chung quanh những đã cùng cây
Biết người tri kỉ đâu đây mà tìm.
Hay: Kiếp sai xin chớ làm người
Làm đôi chim nhạn tung trời mà bay.
Cõi trần Tản Đà luôn thấy buồn, trống vắng, cô đơn và khắc khoải đi tìm tâm hồn tri kỉ , giờ đây lên cung quế được sánh vai bầu bạn với người đẹp được thoả chí cùng mây gió thì còn gì lí thú hơn.
Đọc hai câu cuối.
Phân tích hình ảnh “Tựa nhau trông xuống thế gian cười”. Em hiểu cái cười ở đây có nghĩa là gì?
- Cái cười có thể hiểu theo hai ý nghĩa: thoả mãn vì đã đạt được khát vọng thoát li mãnh liệt, xa lánh hẳn cõi trần bụi bặm.
- Thể hiện sự mỉa mai khinh bỉ cõi trần giờ đây chỉ bé tí khi mình đã bay bổng lên cung trăng.
-> Đó là đỉnh cao của tâm hồn lãng mạn và ngông của Tản Đà.
Theo em những yếu tố nghệ thuật nào tạo nên sức hấp dẫn cho bài thơ.
I, Đọc – Thảo luận chú thích.
1, Đọc.
2, Thảo luận chú thích.
- Tản Đà (1889- 1939) tên khai sinh là Nguyễn Khắc Hiếu, quê ở Sơn Tây.
- Thơ ông tràn đầy cảm xúc lãng mạn, đậm đà bản sắc dân tộc.
- “Muốn làm thằng cuội” nằm trong “Khối tình con”- 1917.
II, Tìm hiểu văn bản.
1, Hai câu đầu.
- Hai câu thơ là tâm trạng của tác giả trước cảnh đời buồn chán, một nỗi buồn da diết khôn nguôi.
2, Bốn câu thơ tiếp.
- Cặp câu 3, 4 với cách xưng hô “chị” - “em” thân mật thậm chí hơi suồng sã -> thể hiện khát vọng thoát li trần thế của Tản Đà.
* Cặp câu 5-6.
- Câu 5, 6 thể hiện khát vọng của Tản Đà là chạy trốn và xa lánh cõi trần “nhem nhuốc” với đầy đủ bản lĩnh đa tình và ngông của mình.
3, Hai câu cuối.
- Hình ảnh tưởng tượng đầy bất ngờ và ý vị: đêm trung thu trăng sáng, trên cung trăng Tản Đà tựa vai chị Hằng Nga ngắm thế gian và cười.
4, Nghệ thuật.
- Cảm xúc mãnh liệt, dồi dào, phóng túng bay bổng và sâu lắng thiết tha được biểu hiện một cách tự nhiên, thoải mái, nhuần nhuỵ.
- Lời lẽ giản dị, trong sáng.
- Sức tưởng tượng phong phú, táo bạo.
- Thể thơ đường luật vẫn tuân thủ vần luật nhưng không gò bó, công thức.
HĐ2 : Hướng dẫn học sinh tổng kết.
Mục tiêu: Khắc sâu kiến thức trọng tâm.
Thời gian:3p
Đồ dùng: 
Cách tiến hành:
Nêu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ?
Học sinh trả lời.
GV: Chốt kiến thức.
Gọi học sinh đọc ghi nhớ.
III, ghi nhớ (SGK)
HĐ3: Hướng dẫn học sinh luyện tập.
Mục tiêu: TáI hiện lại tác phẩm.
Thời gian:7p
Đồ dùng:
Cách tiến hành:
Đọc bài 1 SGK- 157, nêu yêu cầu.
Gọi vài em lên chữa bài tập.
HS nhận xét.
GV sửa chữa bổ sung.
Đọc bài tập 2, xác định yêu cầu, làm bài.
GV hướng dẫn, bổ sung.
IV, Luyện tập.
1, Bài 1 (157).
- Cặp câu 3-4 và 5-6 đối nhau.
+ Đối từ loại: cung quế- cành đa.
 đã ai- xin chị nhấc...
+ Đối ý: 
2, Bài 2 (157). So sánh ngôn ngữ, giọng điệu bài thơ này với “ Qua Đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan.
Giải:
- Bài “Qua Đèo Ngang” tuy chất chứa tâm trạng nhưng giọng điệu mực thước, trang trọng, đăng đối.
- Bài “Muốn làm thằng cuội” giọng nhẹ nhàng thanh thoat pha chút tình tứ, hóm hỉnh có nét phóng túng ngông nghênh của một hồn thơ lãng mạn thoát ly. 
Kết luận: Tổng kết và hướng dẫn học ở nhà(3p)
Bài thơ cho em hiểu gì về tâm trạng của Tản Đà? Vì sao tác giả có tâm trạng đó?
Học bài, làm bài tập SBT.
Chuẩn bị: Ôn tập và kiểm tra Tiếng Việt. Trả lời câu hỏi SGK.
.............................................
Ngày soạn: 25/ 11/2010
Ngày giảng:27/11/2010
 Tiết 58: ôn tập phần tiếng việt
 I. Mục tiêu:
1.Kiến thức:
- Hệ thống hoá các kiến thức chủ yếu về từ vựng (cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ; trường từ vựng; từ tượng hình, từ tượng thanh; từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội; các biện pháp tu từ: nói quá, nói giảm nói tranh); ngữ pháp (trợ từ, thán từ, tình thái từ, câu ghép).
2.Kĩ năng:
- Biết vận dụng những kiến thức trên vào hoạt động giao tiếp.
3.Thái độ :
- Cẩn thận trong dùng từ
II.Các kĩ năng sống cơ bản cần giáo dục trong bài
- Đặt mục tiêu
- Quản lí thời gian.
III.Chuẩn bị
Bảng phụ
IV.Phương pháp/KTDH:
- Thảo luận ,vận động
- Hỏi chuyên gia
V.Tổ chức giờ học:
1. ổn định tổ chức:(1p)
2. Kiểm tra đầu giờ: (3p)
? Nêu các lỗi thường gặp khi sử dụng dấu câu?
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động:
Khởi động: 2 ph
Mục tiêu: Nhấn mạnh vai trò của phần từ vựng và ngữ pháp đã học.
GV: Yêu cầu học sinh: Kể tên các bài từ vựng đã học
Hoạt động 1: Ôn tập về từ vựng:18 ph
Mục tiêu: Nhấn mạnh vai trò của phần từ vựng 
? Thế nào là nghĩa của từ ngữ?
? Tìm trường từ vựng chỉ phương tiện di chuyển và xác định nghĩa rộng, nghĩa hẹp?
Phương tiện di chuyển: máy bay, ô tô, xe máy, xe đạp, 
Thế nào là từ tượng hình, tượng thanh?
? Viết hai câu có sử dụng từ tượng thanh và tượng hình?
VD: - Cây cam cao chót vót.
 - Đường đi khúc khuỷu.
? Thế nào là từ địa phương và biệt ngữ xã hội?
? Lấy VD?
Má, mẹ, bầm, u, 
? Thế nào là nói quá, nói giảm nói tránh?
I. Từ vựng:
1. Cấp độ khái quát nghĩa của từ ngữ:
- Nghĩa của một từ có thể rộng hơn hoặc hẹp hơn nghĩa của một từ.
- Trường từ vựng là tập hợp những từ có nét nghĩa chung.
2. Từ tượng hình và từ tượng thanh:
- Từ tượng hình: gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, hoạt động, trạng thái của sự vật.
- Từ tượng thanh: mô phỏng âm thanh của tự nhiên, con người.
3. Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội:
- Từ ngữ địa phương: sử dụng trong một địa phương nhất định.
- Biệt ngữ xã hội: chỉ dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định.
4. Biện pháp tu từ:
- Nói quá: phóng đại quá mức độ, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
- Nói giảm, nói tránh: tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ, thô tục 
Hoạt động 2: Ôn tập về ngữ pháp. 18 ph
Mục tiêu: Nhấn mạnh vai trò của phần ngữ pháp đã học.
? Hãy xác định câu ghép trong đoạn trích trên? Có thể tách câu ghép đó thành câu đơn được không? Có thay đổi sự diễn đạt không?
? Hãy xác định câu ghép trong đoạn trích trên? 
II. Ngữ pháp: 
1. Trợ từ, thán từ, tình thái từ.
2. Câu ghép.
 a. Bài 1:
Pháp /chạy, Nhật /hàng, vua Bảo Đại/ thoái vị.
 C V C V C V
-> Câu ghép này có thể tách thành ba câu đơn nhưng sẽ không diễn đạt được sức mạnh như vũ bão của cuộc Cách mạng tháng Tám.
b. Bài 2:
- Chúng ta /không thể nói tiếng ta đẹp như thế nào
 C V
cũng như ta /không thể nào phân tích cái đẹp của
 C V 
 ánh sáng, của thiên nhiên
- Có lẽ tiếng Việt của chúng ta /đẹp bởi vì tâm hồn
 C V
 người VN ta / rất đẹp, bởi vì cuộc sống, cuộc đấu 
 C V C
tranh của nhân dân ta từ trước tới nay /là cao quý,
 ... ng ửụực nguyeọn muoỏn laứm thaống Cuoọi
 Goùi hs ủoùc 2 caõu keỏt 
(?) Coự 3 haứnh ủoọng chửựa ủửùng trong moọt caõu thụ . ẹoự laứ nhửừng haứnh ủoọng naứo ?
 (Tửùa , troõng xuoỏng theỏ gian , cửụứi )
(?) Trong ủoự haứnh ủoọng naứo ủửụùc nhaỏn maùnh nhử sửù boọc loọ trửùc tieỏp thaựi ủoọ cuỷa taực giaỷ ? ( Cửụứi)
(?) Vaọy em hieồu haứnh ủoọng cửụứi trong caõu thụ cuoỏi cuứng coự yự nghúa gỡ ? 
- Coự 2 yự nghúa : Vửứa thoaỷ maừn vỡ ủaừ ủaùt ủửụùc khaựt voùng thoaựt li maừnh lieọt , ủaừ xa laựnh haỳn ủửụùc coừi traàn buùi baởm , vửứa theồ hieọn sửù mổa mai , khinh bổ caựi coừi traàn gian giụứ ủaõy chổ coứn laứ “ beự tớ” khi mỡnh ủaừ bay boồng ủửụùc leõn treõn noự . ẹoự laứ ủổnh cao cuỷa hoàn thụ laừng maùn vaứ ngoõng cuỷa Taỷn ẹaứ
(?) ẹeỏn ủaõy , lụứi thụ ủaừ boọc loọ ra taõm sửù saõu saộc naứo cuỷa taực giaỷ ?
(?) Em hieồu gỡ veà taõm hoàn laừng maùn tửứ baứi thụ Muoỏn laứm thaống cuoọi ?
 ( Noói buoàn chaựn thửùc taùi c/s . Khaựt voùng ủửụùc soỏng coự yự/n cho caự nhaõn) 
(?) Tửứ ủoự em hieồu ủửụùc nhửừng gỡ veà nhaứ thụ laừng maùn Taỷn ẹaứ vaứ thụứi ủaùi cuỷa oõng ? 
( HSTLN)
Noọi dung
I, ẹoùc – tỡm hieồu chung
 1) Giụựi thieọu taực giaỷ , taực phaồm 
 - Taỷn ẹaứ (1889-1939), teõn khai sinh Nguyeón Khaộc Hieỏu, queõ laứng Kheõ Thửụùng, Baỏt Baùt,Sụn Taõy(nay laứ Ba Vỡ-Haứ Taõy). Baứi thụ name trong quyeồn Khoỏi Thỡnh Con xuaỏt baỷn name 1917.
2, ẹoùc – tỡm hieồu chuự thớch 
3, Boỏ cuùc 
II, ẹoùc – tỡm hieồu vaờn baỷn 
 1)Hai caõu ủeà 
- Coự noói ửu thụứi theỏ trửụực sửù toàn vong cuỷa ủaỏt nửụực, cuỷa daõn toọc, coự noói coõ ủụn thaỏt voùng, beỏ taộc cuỷa thaõn theỏ caự nhaõn mỡnh. 
- Boọc loọ trửùc tieỏp sửù buoàn, chaựn . Ngoõn ngửừ thaõn maọt, ủụứi thửụứng. 
 Khao khaựt ủửụùc soỏng khaực vụựi coừi traàn do chaựn gheựt thửùc taùi 
2, 4 caõu tieỏp theo ( thửùc , luaọn) 
- Nhu caàu hửụựng veà caựi ủeùp , muoỏn thoaựt li haỳn moùi caựi taàm thửụứng cuỷa traàn gian . Nhu caàu aỏy cao sang , mụựi la
-> Khaựt voùng ủửụùc soỏng vui tửụi tửù do cho chớnh mỡnh giửừa khoõng gian bao 
Qua ủoự ủaừ theồ hieọn ủửụùc caựi ngoõng trong thụ cuỷa Taỷn ẹaứ 
3, Hai caõu keỏt 
Roài cửự moói naờm raốm thaựng taựm 
Tửùa nhau troõng xuoỏng theỏ gian cửụứi 
 -> Buoàn, chaựn ủeỏn cửùc ủieồm thửùc traùng xh mỡnh ủang soỏng. Khaựt khao sửù ủoồi thay xh theo hửụựng toỏt ủeùp, thoaỷ maừn nhu caàu soỏng cuỷa caự nhaõn 
* Ghi nhụự : sgk/159 
4, Cuỷng coỏ : So saựnh gioùng ủieọu, ngoõn ngửừ ụỷ baứi thụ naứy vụựi baứi thụ Qua ẹeứo Ngang cuỷa baứ Huyeọn Thanh Quan ?
5, HDHT: Hoùc thuoọc baứi thụ , Tim moọt soỏ baứi thụ cuỷa oõng vaứ moọt soỏ nhaứ thụ cuứng thụứi coự hoàn thụ “ Ngoõng”
Soaùn baứi “ OÂn taọp TV”.
Tuaàn 16, tieỏt 63,64
Ngaứy soaùn:
Ngaứy daùy:
I, Muùc tieõu caàn ủaùt 
 1.Kieỏn thửực: Giuựp hs heọ thoỏng hoaự nhửừng kieỏn thửực Tieỏng Vieọt ủaừ hoùc ụỷ HKI.
 2.Kú naờng: Reứn caực kú naờng sửỷ duùng tieỏng vieọt trong noựi , vieỏt .
 3.Thaựi ủoọ: Nghieõm tuực hoùc taọp
II, Chuaồn bũ
Gv : Dửù kieỏn khaỷ naờng tớch hụùp ngang vụựi Vaờn , Taọp laứm vaờn.
HS : soaùn baứi , hoùc baứi .
III, Tieỏn traứnh leõn lụựp 
 1, oồn ủũnh toồ chửực 
 2, Kieồm tra baứi cuừ : Kieồm tra vieọc soaùn baứi cuừỷ hs. 
 3, Baứi mụựi :
Hoaùt ủoọng daùy vaứ hoùc
Hoaùt ủoọng 1: OÂn lyự thuyeỏt
(?) Theỏ naứo laứ moọt tửứ coự nghúa roọng vaứ moọt tửứ coự nghúa heùp ? Cho vd 
(?) Tớnh chaỏt roọng , heùp cuaỷ tửứ ngửừ laứ tửụng ủoỏi hay laứ tuyeọt ủoỏi ? taùi sao ? cho vd 
* GV choỏt : Caực tửứ ngửừ thửụứng naốm trong moỏi quan heọ so saựnh veà phaùm vi nghúa , do ủoự tớnh chaỏt roọng heùp nhửng chổ laứ tửụng ủoỏi 
(?) Theỏ naứo laứ trửụứng tửứ vửùng ? Cho vd minh hoaù ?
(?) Phaõn bieọt caỏp ủoọ khaựi quaựt cuỷa nghúa tửứ ngửừ vụựi trửụứng tửứ vửùng . Cho vd? ( HSTLN) 
(?) Tửứ tửụùng hỡnh , tửứ tửụùng thanh laứ gỡ ? Cho vd 
(?) Haừy neõu taực duùng cuỷa tửứ tửụùng hỡnh vaứ tửứ tửụùng thanh ? cho vd 
(?) Theỏ naứo laứ tửứ ủũa phửụng ? cho vd
(?) Theỏ naứo laứ bieọt ngửừ xh ? cho vd 
(?) Theỏ naứo laứ noựi quaự ? Cho vd minh hoaù 
(?) Theỏ naứo laứ noựi giaỷm noựi traựnh ? cho vd 
Hoaùt ủoọng 2: Luyeọn taọp
Baứi taọp 1 yeõu caàu chuựng ta phaỷi laứm gỡ ?
Tieỏt 2
Hoaùt ủoọng 1: Lớ thuyeỏt
(?) Trụù tửứ laứ gỡ ? cho vd
(?) Thaựn tửứ laứ gỡ ? cho vd 
* GV choỏt : thaựn tửứ thửụứng ủửựng ụỷ ủaàu caõu , coự khi noự taựch ra thaứnh moọt caõu ủaởc bieọt 
(?) Theỏ naứo laứ tỡnh thaựi tửứ ? cho vd 
(?) Coự theồ sửỷ duùng tỡnh thaựi tửứ moọt caựch tuyứ tieọn ủửụùc khoõng ? Taùi sao ? cho vd 
(?) Caõu gheựp laứ gỡ ? cho vd 
(?) Cho bieỏt caực quan heọ veà yự nghúa giửừa caực veỏ trong caõu gheựp ?
Hoaùt ủoọng 2: Thửùc haứnh
Goùi hs ủoùc baứi taọp 1 
Noọi dung
I/ Lớ thuyeỏt: 
 1) Caỏp ủoọ khaựi quaựt nghúa cuỷa tửứ. 
- Moọt tửứ coự nghúa roọng khi phaùm vi nghúa cuỷa tửứ ngửừ ủoự ủửụùc bao haứm nghúa cuỷa moọt soỏ tửứ ngửừ khaực 
VD : Thuự coự nghúa roọng hụn voi , hửu 
 Caõy coự nghúa roọng hụn caõy cam , caõy chuoỏi 
Moọt tửứ coự nghúa heùp khi phaùm vi nghúa cuỷa tửứ ngửừ ủoự ủửụùc bao haứm trong phaùm vi nghúa cuỷa 1 tửứ ngửừ khaực 
VD : Caự thu coự nghúa heùp hụn caự 
 Chụù Roàng coự nghúa heùp hụn chụù 
- Tớnh chaỏt roọng , heùp cuỷa nghúa tửứ ngửừ laứ tửụng ủoỏi vỡ noự phuù thuoọc vaứo phaùm vi nghúa cuỷa tửứ ( phaùm vi bieồu vaọt )
VD : Caõy , coỷ , hoa coự nghaừ ửựng vụựi tửựng nhoựm cuứng loaùi thửùc vaọt , do ủoự nghúa cuỷa tửứ thửùc vaọt roọng hụn nghúa cuỷ ba tửứ caõy , coỷ , hoa 
Caõy , coỷ , hoa coự phaùm vi nghúa bao haứm ủoỏi vụựi caực caự theồ cuứng nhoựm , cuứng loaứi : do ủoự nghúa cuỷa ba tửứ caõy, coỷ , hoa roọng hụn nghúa cuỷa caực tửứ ngửừ caõy dửứa , coỷ gaứ , hoa cuực 
 2) Trửụứng tửứ vửùng 
- Trửụứng tửứ vửùng laứ taọp hụùp taỏt caỷ caực tửứ coự ớt nhaỏt moọt neựt chung veà nghúa . 
VD : Taứu , xe, thuyeàn , maựy bay cuứng trửụứng tử vửùng veà phửụng tieọn giao thoõng 
- Caỏp ủoọ khaựi cuỷa nghúa tửứ ngửừ noựi veà moỏi quan heọ bao haứm nhau giửừa caực tửứ ngửừ coự cuứng tửứ loaùi 
VD : Thửùc vaọt ( danh tửứ ) bao haứm caõy , coỷ , hoa ( danh tửứ) caõy , coỷ , hoa bao haứm caõy dửứa , coỷ gaứ , hoa cuực (danh tửứ)
- Trửụứng tửứ vửùng taọp hụùp caực tửứ coự ớt nhaỏt coự moọt neựt chung veà nghúa nhửng coự theồ khaực nhau veà tửứ loaùi 
VD : Trửụứng tửứ vửùng veà ngửụứi :
- Chửực vuù cuỷa ngửụứi : toồng thoỏng , boọ trửụỷng , giaựm ủoỏc 
- Phaồm chaỏt trớ tueọ cuỷa ngửụứi : thoõng minh , saựng suoỏt , ngu , doỏt 
 3) Tửứ tửụùng hỡnh , tửứ tửụùng thanh 
- Tửứ tửụùng hỡnh laứ tửứ gụùi taỷ hỡnh aỷnh , daựng veỷ , hoaùt ủoọng , traùng thaựi cuỷa sửù vaọt 
- Tửứ tửụùng thanh laứ tửứ moõ phoỷng aõm thanh cuỷ tửù nhieõn , cuỷa con ngửụứi 
VD : tửứ tửụùng hỡng : lom khom , ngaỏt ngửụừng , laọp caọp 
Tửứ tửụùng thanh : oang oang , chan chaựt , keỷo kaùt 
* Taực duùng:
Tửứ tuụùng hỡnh , tửứ tửụùng thanh gụùi taỷ hỡnh aỷnh , aõm thanh cuù theồ , sinh ủoọng , coự giaự trũ bieồu caỷm cao ; thửụứng ủửụùc duứng trong vaờn mieõu taỷ vaứ tửù sửù
VD : Lom khom dửụựi nuựi tieàu vaứi chuự 
4) Tửứ ủũa phửụng vaứ bieọt ngửừ xh 
- Tửứ ủũa phửụng laứ tửứ ngửừ chổ sửỷ duùng ụỷ moọt hoaởc moọt soỏ ủũa phửụng nhaỏt ủũnh 
VD : Baộp , traựi , voõ 
Bieọt ngửừ xh laứ nhửừng tửứ ngửừ chổ ủửụùc duứng trong moọt taàng lụựp xh nhaỏt ủũnh
VD : taàng lụựp vua chuựa ngaứy xửa : traóm , khanh , long saứng 
Taàng lụựp hs , sv : ngoóng , gaọy 
5) Noựi quaự 
- Laứ bieọn phaựt tu tửứ phoựng ủaùi mửực ủoọ quy moõ tớnh chaỏt cuỷa sửù vaọt , hieọn tửụùng ủửụùc mieõu taỷ ủeồ nhaỏn maùnh , gaõy aỏn tửụùng , taờng sửực bieồu caỷm 
VD : Loó muừi thỡ taựm gaựnh loõng 
 Choàng yeõu choàng baỷo tụ roàng trụứi cho 
6) Noựi giaỷm noựi traựnh 
laứ moọt bieọn phaựp tu tửứ duứng caựch dieón ủaùt teỏ nhũ , uyeồn chuyeồn , traựnh gaõy caỷm giaực quaự ủau buoàn , gheõ sụù , naởng neà ; traựnh thoõ tuùc , thieỏu lũch sửù
VD : Chũ aỏy khoõng coứn treỷ laộm 
II/ Thửùc haứnh 
Baứi taọp 1 : ẹieàn tửứ thớch hụùp vaứo choồ troỏng 
Truyeọn daõn gian ( truyeàn thuyeỏt , coồ tớch , truyeọn nguù ngoõn , truyeọn cửụứi )
* Nhửừng tửứ coự nghúa heùp trong sụ ủoà treõn giaỷi thớch nhử sau :
+ Truyeàn thuyeỏt : laứ truyeọn daõn gian keồ veà caực nhaõn vaọt vaứ sửù kieọn lũch sửỷ xa xửa , coự nhieàu yeỏu toỏ thaàn kỡ 
+ Truyeọn coồ tớch : laứ truyeọn daõn gian keồ veà cuoọc ủụứi cuỷa moọt soỏ kieồu nhaõn vaọt quan thuoọc ( ngửụứi moà coõi , ngửụứi mang loỏt xaỏu xớ , ngửụứi em , ngửụứi duừng sú ) coự nhieàu chi tieỏt tửụỷng tửụùng kỡ aỷo 
+ Truyeọn nguù ngoõn : Truyeọn daõn gian mửụùn chuyeọn veà loaứi vaọt , ủoà vaọt hoaởc veà chớnh con ngửụứi ủeồ noựi boựng gioự chuyeọn con ngửụứi 
+ Truyeọn cửụứi : truyeọn daõn gian duứng hỡnh thửực gaõy cửụứi ủeồ mua vui hoaởc ủeồ pheõ phaựn, ủaỷ kớch 
- Tửứ chung : laứ truyeọn daõn gian 
I/ Lớ thuyeỏt 
1) Trụù tửứ , Thaựn tửứ 
- Trụù tửứ laứ nhửừng tửứ duứng ủeồ nhaỏn maùnh hoaởc bieồu thũ thaựi ủoọ ủaựnh giaự sửù vaọt , sửù vieọc ủửụùc noựi ủeỏn trong caõu 
VD : Noự ngoài caỷ buoồi chieàu maứ chổ laứm ủửụùc moói 1 baứi taọp 
- Thaựn tửứ laứ nhửừng tửứ duứng laứm daõớu hieọu boọc loọ caỷm xuực , tỡnh caỷm , thaựi ủoọ cuỷa ngửụứi noựi hoaởc duứng ủeồ goùi ủaựp 
VD : oõ hay , toõi tửụỷng anh cuừng bieỏt roài !
2) Tớnh thaựi tửứ 
- Tỡnh thaựi tửứ laứ nhửừng tửứ ủửụùc theõm vaứo caõu ủeồ caỏu taùo caõu nghi vaỏn , caõu caàu khieỏn , caõu caỷm thaựn vaứ ủeồ bieồu thũ caực saộc thaựi tỡnh caỷm cuỷa ngửụứi noựi .
VD : Anh ủoùc xong cuoỏn saựch naứy roài aứ?
Con nghe thaỏy roài aù !
* Sửỷ duùng tỡnh thaựi tửứ
- khoõng theồ sửỷ duùng tỡnh thaựi tửứ moọt caựch tuyứ tieọn ủửụùc vỡ : Phaỷi chuự yự ủeỏ quan heọ tuoồi taực , thửự baọc xh vaứ tỡnh caỷm ủoỏi vụựi ngửụứi nghe, ủoùc 
VD : ẹoỏi vụựi ngửụứi lụựn tuoồi : Baựn giuựp chaựu 1 tay aù !
ẹoỏi vụựi baùn beứ : Baùn giuựp mỡnh moọt tay naứo ! 
3) caõu gheựp 
- Caõu gheựp laứ caõu coự tửứ 2 cuùm C-V trụỷ leõn vaứ chuựng khoõng bao chửựa nhau . Moói cuùm C-V cuỷa caõu gheựp coự daùng moọt caõu ủụn vaứ ủửụùc goùi chung laứ moọt veỏ cuỷa caõu gheựp 
VD : Gớo thoồi , maõy bay , hoa nụỷ 
 Vỡ trụứi mửa neõn ủửụứng laày loọi 
* Quan heọ giửừa caực veỏ trong caõu gheựp 
Quan heọ boồ sung , noỏi tieỏp , nguyeõn nhaõn – keỏt quaỷ , tửụng phaỷn 
II/ Thửùc haứnh 
Baứi taọp 1 
a, Cuoỏn saựch naứy maứ chổ 2000 ủoàng aứ?
 b, Caõu ủaàu cuỷa ủoaùn trớch laứ caõu gheựp , coự theồ taựch caõu gheựp thaứnh 3 caõu ủụn thỡ moỏi lieõn heọ , sửù lieõn tuùc cuỷa 3 sửù vieọc dửụứng nhử khoõng ủửụùc theồ hieọn roừ baống khi goọp thaứnh 3 veỏ cuỷa caõu gheựp 
c, ẹoaùn trớch goàm 3 caõu . caõu 1 vaứ caõu thửự 3 laứ caõu gheựp 
Trong caỷ 2 caõu gheựp , caực veỏ caõu ủeàu ủửụùc noỏi vụựi nhau baống quan heọ tử.ứ 
4, Cuỷng coỏ : Nhaọn xeựt vieọc hoùc baứi , soaùn ủeà cửụng cuỷa hs .
5, HDHT : Chuaồn bũ traỷ baứi kt