Chuyên đề Ngữ văn: Phương pháp dạy một văn bản nhật dụng ở bậc THCS - Tiết 45: Ôn dịch, thuốc lá -Nguyễn Khắc Viện

Ngày soạn: 9/ 11 /2010
Ngày dạy: 11/ 11/2010 
Chuyên đề ngữ văn
Phương pháp dạy một văn bản nhật dụng ở bậc thcs
Người thực hiện: Bùi Văn Thành
Tổ: Khoa học xã hội
Tiết 45: Ôn dịch, thuốc lá
 -Nguyễn Khắc Viện-
I. Mục tiêu cần đạt	 
 Giúp học sinh:
xác định được quyết tâm phòng chống thuốc lá trên cơ sở nhận thức được tác hại to lớn. nhiều mặt của thuốc lá đối với đời sống cá nhân và cộng đồng.
Thấy được sự kết hợp chặt chẽ giữa hai phương thức lập luận và thuyết minh trong VB.
II. Chuẩn bị
- Giáo viên: Soạn bài, máy chiếu
- Học sinh: Soạn bài, sưu tầm các thông tin về hút thuốc lá.
III. Tiến trình dạy học
1. Kiểm tra bài cũ: Hãy nêu tác hại của việc sử dụng bao bì ni lông và một số biện pháp hạn chế sủ dụng bao bì ni lông?
2. Bài mới:
Hút thuốc lá là một thói quen, một thú vui, thậm chí có tể xem là một phần của phong tục tập quán, một phần văn hoá của nhiều quốc gia, trong đó có VN. Thế nhưng hút thuốc lá lại vô cùng có hại cho sức khoẻ con người.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung bài học
Giới thiệu vài nét về VB?
- Giải thích chú thích 1, 4, 8?
- Cho biết văn bản có thể chia làm mấy phần? Nội dung cụ thể của mỗi phần?
GV hướng dẫn đọc: Rõ ràng, mạch lạc, chú ý những dòng chữ in nghiêng cần đọc chậm. Những câu cảm phải đọc với giọng phù hợp.
GV đọc mẫu-> HS đọc tiếp
- Giải thích chú thích 1, 4, 8?
- Cho biết văn bản có thể chia làm mấy phần? Nội dung cụ thể của mỗi phần?
- Phân tích ý nghĩa của việc dùng dấu phẩy trong nhan đề VB?
Ôn dịch: chỉ chung các loại bệnh nguy hiểm, lây lan rộng làm chết người hàng loạt trong một thời gian nhất định.
Nếu đề bài sử thành “Ôn dịch thuốc lá” hoặc “Thuốc lá một loại ôn dịch” thì về mặt ND không sai, nhưng tính chất biểu cảm không rõ bằng khi dùng dấu phẩy giữa hai cụm từ.
- Trong phần mở đầu VB đã cho đưa ra những thông tin gì?
- Trong đó thông tin nào mang chủ đề của VB?
Tác giả đã dựa vào kết luận của hơn năm vạn công trình nghiên cứu để đưa ra nhận định đó như một định đề, không cần chứng minh, bàn luận.
- Em có nhận xét gì về cách mở bài của tác giả?
Mở đầu phần tác hại tác giả dẫn lời THĐ, một nhà quân sự thiên tài.
- Trong đó tác giả đã so sánh việc chống thuốc lá với sự việc nào? Có tác dụng gì?
Tằm ăn dâu đến đâu biết đến đó. Còn khói thuốc, người hút thường không thấy tác hại của nó ngay. 
- Tác hại của thuốc lá được thuyết minh trên những phương diện nào?
Sức khoẻ
Đạo đức cá nhân và cộng đồng
Trên phương diện sức khoẻ thuốc lá gây ra những tác hại gì?
Hàng vạn công trình nghiên cứu đã phát hiện tới trên 4000 chất hoá học trong khói thuốc lá có khả năng gây hại cho sức khoẻ con người:
Cơ thể được cấu tạo bởi hàng tỉ tế bào, tất cả những tế bào ấy đều cần ô- xi. Nhờ không khí ta thở ra ô- xi xuyên thấm vào phổi. 
- Máu tiếp nhận ô- xi và chuyển tới toàn bộ cơ thể. ở những người hút thuốc lá, một số chất có thể ngăn cản phổi thực hiện chức năng của nó. 
- Bồ hóng và hắc in của khói thuốc lá làm phổi và các ống dẫn của nó đọng cáu ghét dẫn đến các bệnh về họng và những cơn ho. nếu các tế bào bị công kích, chúng sẽ phát triển nhanh có thể gây ung thư.
- Ô- xít các bon và ni- cô- tin đi khắp nơi cùng máu, làm cho máu đặc thêm nhiều khiến cho sự vận chuyển nghẽn tắc đó là nguyên nhân gây nhồi máu cơ tim.
- Vì sao tác giả đặt giả định “Có người bảo...mặc tôi”?
Sau đó bằng những dẫn chứng sinh động và tình cảm nhiệt thành tác giả đã bác bỏ luận điệu sai lầm ấy bằng cách
- Khẳng định điều gì?
- Qua đây em rút ra nhận xét gì về tác hại của việc hút thuốc lá đối với sức khoẻ?
Các dẫn chứng được đưa ra phân tích trên cơ sở nào? Có tác dụng gì?
- Trong đoạn văn thuyết minh về tác hại của thuốc lá đối với đạo đức có những thông tin nào?
- Trong thông tin này tác giả sử dụng phương pháp gì để thuyết minh? Có tác dụng ntn? 
Cảnh báo nạn hút thuốc ở một nước nghèo như VN làm nảy sinh các tệ nạn khác.
- Qua những thông tin trên em có nhận xét gì?
- Phần cuối VB cung cấp những thông tin gì?
- Chiến dịch: là toàn bộ các HĐ nhằm tập trung khẩn trương huy động nhiều lực lượng XH trong một thời gian ngắn để thực hiện một mục tiêu cụ thể nào đấy.
- Chiến dịch chống thuốc lá: tất cả các hoạt động thống nhất và rộng khắp của XH nhằm chống lại một cách hiệu quả ôn dịch thuốc lá.
- Từ đó tác giả bày tỏ thái độ như thế nào và đư ra những kiến nghị gì?
- Trong phần kết này tác giả sử dụng những phương pháp TM nào?
Tìm hiểu tình trạng hút thuốc lá ở những người xung quanh em
I. Giới thiệu chung về văn bản
- Trích trong cuốn: “Từ thuốc lá đến ma tuý- bệnh nghiện”.
- Là văn bản nhật dụng- Thuyết minh về một vấn đề khoa học xã hội.
2. Chú thích
3. Bố cục
- Phần 1: Từ đầu...nặng hơn cả AIDS
-> Thông báo về nạn dịch thuốc lá
- Phần 2: Tiếp .... con đường phạm pháp
- > tác hại của thuốc lá
- Phần 3: còn lại
-> Kiến nghị về việc chống thuốc lá.
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Đọc.
2. Chú thích
3. Bố cục
- Phần 1: Từ đầu...nặng hơn cả AIDS
-> Thông báo về nạn dịch thuốc lá
- Phần 2: Tiếp .... con đường phạm pháp
- > tác hại của thuốc lá
- Phần 3: còn lại
-> Kiến nghị về việc chống thuốc lá.
4. Tìm hiểu văn bản
* Nhan đề văn bản
Dấu phẩy được sử dụng theo lối tu từ để nhấn mạnh:
 - Thuốc lá là một loại dịch bệnh nguy hiểm, lây lan rộng.
- Thái độ nguyền rủa, tẩy chay dịch bệnh này.
a. Thông báo về nạn dịch thuốc lá
- Có nhiều ôn dịch mới xuất hiện cuối TK XX, đặc biệt là nạn dịch AIDS và thuốc lá
- Ôn dịch thuốc lá đang đe doạ sức khoẻ và tính mạng con người.
-> Thông báo ngắn gọn, chính xác và nhấn mạnh hiểm hoạ to lớn của nạn dịch này.
b. Tác hại của thuốc lá
- Dẫn lời THĐ bàn về việc đánh giặc, để:
+ Cảnh báo thuốc lá là một kẻ thù nguy hiểm
+ Khẳng định cần phải hành động kịp thời nhưng bền bỉ, lâu dài.
-> mượn lối nói so sánh để gây ấn tượng mạnh, tạo sức thuyết phục trong việc thuyết minh tác hại của thuốc lá 
* Đối với sức khoẻ
- Chất hắc- ín làm tê liệt các lông mao ở vòm họng, phế quản, nang phổi, gây ho hen, viêm phế quản, ung thư.
- Chất ô- xít- các- bon thấm vào máu không cho tiếp nhận ô- xi khiến sức khoẻ giảm sút.
- Chất ni- cô- tin làm co thắt các động mạch, gây huyết áp cao, tắc động mạch, nhồi máu cơ tim, có thể gây tử vong.
- Khói thuốc lá còn đầu độc những người xung quanh.
=> Là những chứng cớ khoa học, các số liệu cụ thể để khẳng định thuốc lá huỷ hoại nghiêm trọng sức khoẻ con người 
* Về mặt đạo đức
- Tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc ở các TP lớn nước ta ngang hàng với các TP Âu- Mĩ
-> so sánh
- Để có tiền hút, thiếu niên có thể sinh ra trộm cắp
- Từ nghiện thuốc lá có thể dẫn tới nghiện thuốc phiện.
=> Huỷ hoại lối sống, nhân cách người VN, nhất là TTN
c. Kiến nghị về việc chống thuốc lá
- Các nước phát triển tiến hành những chiến dịch, thực hiện những biện pháp ngăn ngừa, hạn chế quyết liệt -> hiệu quả cao
 - Chúng ta cần phải quyết tâm chống lại nạn dịch thuốc lá.
- T/ G cổ vũ nhiệt tình và bày tỏ niềm tin vào sự chiến thắng của chiến dịch này
-> phương pháp thuyết minh: nêu số liệu, so sánh
III. Tổng kết và luyện tập
1. Tổng kết
* Nội dung:
 - Hút thuốc lá gây tác hại đới với sức khoẻ và đạo đức
- Cần phải chống lại nạn dịch này với quyết tâm cao và những biện pháp triệt để
* Phương pháp TM: So sánh, nêu số liệu, liệt kê
2. Luyện tập
D. Củng cố và hướng dẫn về nhà
1. Củng cố: - Nắm được tác hại của nạn dịch thuốc lá
 - Quyết tâm chống lại nạn dịch này
2. Huớng dẫn về nhà:
 - Học thuộc phần kết luận trong vở ghi
 - BTVN: Sưu tầm các VB, ĐV thuyết minh
* Rút kinh nghiệm giờ dạy: .
..
..
================