Sáng kiến kinh nghiệm ''Hướng dẫn học sinh giải bài tập động học'' Vật lí Lớp 8 - Phạm Văn Cảnh

KINH NGHIỆM
HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIẢI BµI TẬP ĐỘNG HỌC
A) ĐẶT VẤN ĐỀ.
3) Các phương pháp nghiên cứu:
 a) Điều tra thực tế:
 Vật lí là môn học tìm hiểu thế giới tự nhiên, lí thuyết vật lí chỉ là việc phản ánh lại bản chất của tự nhiên. Học sinh thường học thuộc lí thuyết mà không hiểu bản chất các khái niệm. Chẳng hạn, học sinh dễ dàng “thuộc” được phát biểu : “ lực làm biến đổi chuzayển động”. Nhưng thực chất, trong hầu hết tư duy của các học sinh luôn nghĩ rằng: lực là nguyên nhân gây ra chuyển động. Ngay cả học sinh có tư duy tốt cũng dễ bị nhầm lẫn khi chọn đáp án đúng trong bài vận dụng sau:
Ném một vật lên cao, khi rời khỏi tay vật tiếp tục chuyển động lên phía trên vì:
A. lực đẩy của tay B. quán tính của vật
C. lực hút của Trái Đất D. lực ma sát của không khí
 Chuyển động là tính chất của tự thân vật đó, không có lực cũng có thể có chuyển động. Tương tự như thế, hàng loạt vấn đề của động học mà học sinh có thể phát biểu trôi chảy nhưng không hiểu bản chất.
 Chương trình học cũng gây khó khăn với học sinh:
PPCT của vật lí 8 không có tiết bài tập, trong SGK và SBT cũng không có hướng dẫn về phương pháp giải bài tập. Học sinh là đối tượng đang “học”, cần có hướng dẫn mẫu để học sinh có cơ sở vận dụng theo. Tôi thực sự không hiểu tại sao sách bài tập vật lí lại không có hướng dẫn giải, khi học sinh chỉ được trang bị lí thuyết thuần túy thì việc làm bài tập sẽ là một gánh nặng.
 b) Sưu tầm và nghiên cứu tài liệu.
 c) Kiểm tra kết quả học tập của học sinh theo các nhóm.
4) Biện pháp thực hiện.
a) Đối với giáo viên:
Chủ động, sáng tạo trong việc giảng dạy kiến thức, chú ý minh họa thực tiễn giúp các em sáng tỏ vấn đề.
Sưu tầm, phân loại bài tập sao cho phù hợp với nhận thức của từng đối tượng học sinh.
Phân bố thời gian hợp lí trong tiết học nhằm tranh thủ truyền đạt thêm kỹ năng làm bài tập vật lí cho các em.
b) Đối với học sinh:
Tăng cường kiểm tra, củng cố kiến thức trong từng phần của bài học bằng các câu hỏi trắc nghiệm khách quan.
Hướng dẫn một số bài tập cần thiết trước khi giao về nhà.
Học sinh cần tạo thói quen “ngẫm nghĩ” cho kỹ, cho hiểu các khái niệm mới ( tránh lối thuộc vẹt); chịu khó suy nghĩ về các công thức vật lí và chịu khó làm bài tập vận dụng.
5) Phạm vi áp dụng:
 Bài tập về chuyển động cơ học tương đối đa dạng. Trong bài viết này chỉ phổ biến bốn dạng cơ bản thường gặp nhất. 
 Với hệ thống bài tập khá phong phú, có chọn lọc và có mức độ phân hóa cao; mỗi kiểu bài trình bày cụ thể một phương pháp; bằng cách đó, bài viết này có thể áp dụng cho đại trà các em học sinh tham khảo. Đặc biệt, đây là tài liệu thích hợp cho các bạn học sinh Khá, Giỏi tìm hiểu thêm về chuyển động.
B) GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
Vì khó khăn lớn nhất của học sinh là làm các bài tập có tính toán, vận dụng và biến đổi công thức nên trong chuyên đề này tôi chỉ đề cập đến các bài toán định lượng. Tôi tạm chia thành bốn phần để hướng dẫn.
PHẦN 1:CÔNG THỨC VẬN TỐC.
 Để giải được bài tập, yêu cầu chung là học sinh cần nắm vững lí thuyết, thuộc các công thức và có khả năng biến đổi tốt các liên hệ giữa các đại lượng. Trong phần này, học sinh cần nắm vững kiến thức cơ bản sau:
+ Vận tốc v = S/t S = v.t và t = S/v.
+ Hiểu các đại lượng trong công thức tính vận tốc và đơn vị của vận tốc.
 Ví dụ, giải thích được vì sao 1m/s = 3,6km/h.
Các ví dụ mẫu:
Ví dụ 1.1: Đổi đơn vị đo .
1m/s = km/h.
1km/phút = km/h
36km/h = m/s
0,5cm/s = ..m/h
Hướng dẫn:
 + GV chú ý cho học sinh biến đổi đơn vị ở cả “tử” ( quãng đường) và “mẫu” ( thời gian).
 a) 1m/s = b) 1km/phút = 
c) 18km/h = d) 0,5cm/s = 
+ Nhận xét: Ta có thể dùng ngay 1m/s = 3,6km/h mà không cần giải thích lại. Bài này biến đổi là để học sinh rõ cách làm.
Ví dụ 1.2: Một xạ thủ bắn một phát đạn vào bia ở cách xa 510 mét.Từ lúc bắn đến lúc nghe thấy tiếng đạn trúng mục tiêu là 2 giây.Vận tốc của âm thanh truyền trong không khí là 340m/s. Tính vận tốc của đạn?
Hướng dẫn:
 Tóm tắt : S = 510m , t = 2s, v = 340m/s. v’ =?
Vì cần tính vận tốc nên cần tìm quãng đường và thời gian đạn chuyển động.
Học sinh cần rõ “2 giây” trong bài là thời gian đạn chuyển động cộng với thời gian âm thanh dội lại.
Thời gian âm thanh truyền trong quãng đường S = 510m là:
 t1 = = 510/340 = 1,5s
Thời gian đạn chuyển động từ lúc bắn đến lúc chạm mục tiêu là:
 t2 = t – t1 = 2-1,5 = 0,5s
Vận tốc của đạn là v’ = = 510/0,5 = 1020m/s.
Ví dụ 1.3: Một chiếc xe đang chuyển động với vận tốc 15m/s thì bị một viên đạn bắn xuyên qua hai thùng xe theo phương vuông góc với phương chuyển động của xe. Xác định vận tốc của đạn biết hai thùng xe cách nhau 2,4mét và hai vết đạn cách nhau 6cm tính theo phương chuyển động.
Hướng dẫn:
 Tóm tắt: S1 = 2,4m , S2 = 6cm = 0,06m , v = 15m/s. v’ =?
 Đầu bài có khá nhiều dữ kiện, các số liệu đều gắn với đối tượng khác với “viên đạn”, học sinh dễ bị lúng túng nếu không hiểu hiện tượng xảy ra.
 Ta cần xác định “quãng đường” viên đạn chuyển động và khoảng ‘thời gian” tương ứng. Theo đầu bài, khi xe chuyển động được 6cm thì đạn chuyển động quãng đường 2,4 mét.
Thời gian xe chuyển động được quãng đường S2 là :
 t = = 0,06/15 = 0,004s.
Đó cũng là thời gian viên đạn chuyển động hết khoảng cách giữa hai thành toa xe.
Vận tốc của đạn là v' = = 2,4/ 0,004= 600m/s.
+ Nhận xét: Hai ví dụ trên cho thấy, học sinh cần hiểu thật rõ hiện tượng xảy ra, hiểu rõ vấn đề đặt ra của bài toán. Việc hiểu rõ câu hỏi sẽ giúp chúng ta có hướng đi đúng và chúng ta sẽ có tư duy để liên hệ các số liệu trong bài.
Ví dụ 1.4: Một ôtô và một xe đạp cùng xuất phát từ bến A. Ôtô xuất phát muộn hơn 20 phút và sau khi đi được 1giờ thì dừng lại nghỉ 10 phút (ở vị trí B) rồi lại chạy quay về A và đã gặp xe đạp ở chính giữa quãng đường AB. Tính vận tốc xe đạp biết ôtô có vận tốc không đổi là 60km/h.
Hướng dẫn:
+ Ta cần xác định “quãng đường” và ‘thời gian” xe đạp đã đi.
+ t1 = 20’= 1/3h, t2 = 1h, t3 = 10’= 1/6 h v1 = 60km/h
Gọi C là điểm gặp lại của ôtô và xe đạp, AC = 30km.
Thời gian ôtô chuyển động từ B về C là t4 = t2/2 = 0,5h.
Thời gian xe đạp đi hết quãng đường AC là t = t1 + t2 + t3 + t4 = 2 h 
 vận tốc xe đạp là v = AC/t = 15km/h. 
 Ví dụ 1.5: Hai xe máy cùng xuất phát từ A để về B với cùng vận tốc 40km/h. Sau khi đi được 1/4 quãng đường AB xe thứ hai tăng tốc thành 60km/h nên đã đến B trước xe thứ nhất 30 phút.
Tính độ dài quãng đường AB.
Hướng dẫn:
Độ lệch thời gian là do sự thay đổi vận tốc trên quãng đường cuối S = 3/4AB 
Ta có: S/40 = S/60 + 1/2 S = 60km AB = 80Km.
 Ví dụ 1.6: Một người dự định đi bộ trên một quãng đường với vận tốc 5km/h. Sau khi đi được nửa đường thì người đó đi nhờ xe đạp với vận tốc 12km/h nên đã đến sớm hơn so với dự định là 28 phút.
Hỏi người đó đi bộ hết quãng đường đó trong bao lâu?
Hướng dẫn:
Gọi t(h) là thời cần tìm, độ dài quãng đường là 5t (km)
Vì độ lệch thời gian 28 phút = 7/15h là do sự thay đổi trên nửa sau quãng đường nên ta có:
 t = 1,06h = 1h36’
Ví dụ 1.7: Một xe chuyển động đều từ A về B với vận tốc 15km/h. Một xe khác xuất phát muộn hơn 12 phút với vận tốc 20km/h và hai xe đã đến B cùng lúc. Tính độ dài quãng đường AB?
Hướng dẫn:
 t = 12’ = 1/5 h.
Ta có ngay = + AB = 12km.
Ví dụ 1.8: Hai xe cùng xuất phát từ bến A để về bến B. Xe thứ hai xuất phát muộn hơn 20 phút và gặp xe thứ nhất ở 2/3 quãng đường. Hỏi xe thứ hai về B trước xe thứ nhất một khoảng thời gian bao lâu?
Hướng dẫn:
2/3 quãng đuờng đầu xe thứ hai mất ít thời gian hơn xe thứ nhất 20 phút nên 1/3 quãng đường còn lại xe thứ hai xe về trước xe thứ nhất 10 phút.
Ví dụ 1.9: Trên quãng đường AB có hai xe chuyển động ngược chiều nhau, xe thứ nhất qua A lúc 7 giờ, xe thứ hai qua B lúc 7 giờ 15 phút. Sau khi qua B được 30 phút thì xe thứ hai gặp xe thứ nhất ở chính giữa quãng đường . Khi xe thứ hai về đến A thì xe thứ nhất còn cách B 10km.Tính vận tốc của mỗi xe và quãng đường AB.
Hướng dẫn:
Theo đầu bài thì để đi hết nửa quãng đường, xe thứ nhất cần nhiều thời gian hơn xe thứ hai là t = 15’ = 1/4h 
 Trên quãng đường S = 10km cuối xe thứ nhất đi trong 1/4h.
Vận tốc xe thứ nhất là v1 = S/t = 40km/h
Quãng đường AB là 60km và vận tốc xe thứ hai là 60km/h.
Nhận xét: Bài toán khá thú vị, học sinh cần phát hiện ra mấu chốt: trong nửa quãng đường, xe thứ nhất cần nhiều thời gian hơn xe thứ hai là t = 15’ = 1/4h.
Ví dụ 1.10: Hai xe cùng xuất phát từ A về B . Xe thứ nhất xuất phát trước 5 phút và chạy liên tục với vận tốc 40km/h . Xe thứ hai sau khi chạy được 15 phút thì có việc phải quay về A ( với vận tốc cũ) . Sau khi dừng ở A 10 phút , xe thứ hai tiếp tục chạy về B với vận tốc tăng thêm 10km/h so với lần xuất phát đầu và đã đến B sau 1giờ.Tính vận tốc ban đầu của xe thứ hai biết hai xe đến B cùng lúc.
Hướng dẫn:
 t1 = 5’ = , t2 = 15’ = , t3 = 10’ = , t4 = 1h
 v1 = 40km/h, v2 = 10km/h, v3 = ?
Thời gian xe thứ nhất từ A về B là t = t1 + 2t2 + t3 + t4 = 1,75 h
Độ dài quãng đường AB là AB = v1.t = 1,75 .40 = 70km.
Vận tốc lần sau của xe thứ hai là 
 v = AB/ t4 = 70/1 = 70km/h 
Vận tốc ban đầu là 60km/h.
Nhận xét: Vì t2 =15 phút trong bài là thời gian xe thứ hai đi và về nên được tính 2 lần. Nếu không chú ý, học sinh dễ tính nhầm t = t1 + t2 + t3 + t4 = 1,5 h. 
Ví dụ 1.11:Một người đi bộ đến cơ quan. Khi đi được một đoạn thì lên xe khách nên thời gian đến cơ quan chỉ bằng nửa thời gian đi bộ suốt quãng đường nhưng vẫn gấp ba thời gian đi xe khách từ nhà. Hỏi người đó đi bộ được mấy phần quãng đường.
Hướng dẫn:
Gọi S là quãng đường từ nhà đến cơ quan, S’ là quãng đường đi bộ.
v là vận tốc xe khách, v’ là vận tốc người đó đi bộ. 
Ta có : 
 (1) và ( 2) v = 6v’.Thay về (1) S’ = 2/5S.
Ví dụ 1.12: Ba người muốn đi từ A để về B cách nhau 9km, vì có một xe đạp nên một người phải đi bộ để hai người kia đèo nhau . Sau khi đèo nhau một đoạn, một người trên xe đạp xuống đi bộ để một người đi xe đạp quay lại đón người kia và cuối cùng ba người đến B cùng lúc.Tính thời gian từ A đến B của ba người biết vận tốc xe đạp là 12km/h và hai người đi bộ cùng vận tốc là 5km/h.
Hướng dẫn:
Theo đầu bài, ba người cùng xuất phát và đến B cùng lúc nên quãng đường hai người đi bộ là bằng nhau.
. x x x
 A C D B
Gọi D là điểm xe đạp quay lại và C là điểm xe đạp gặp lại người đi bộ,
 ta có AC = DB = x(km)
Sau khi gặp người đi bộ, xe đạp từ C đến B bằng thời gian người đi bộ từ D đến B (Về B cùng lúc), mà vận tốc xe đạp gấp đôi vận tốc người đi bộ nên CB = 2DB =2x.
Hay AC = CD = DB = x x = 9/3 = 3km.
Xét người đầu tiên đi bộ, trên AC với vận tốc 5km/h và trên CB với vận tốc 12km/h nên thời gian đi từ A đến B là:
 t = 3/5 + 6/12 = 1,1h = 1 giờ 6 phút.
Một số bài luyện tập 
1.1)Một xe đi từ A đến B cách nhau 60km dự định trong 2 giờ. Sau khi đi được 30 phút xe dừng lại nghỉ 15 phút . Hỏi sau khi nghỉ , vận tốc của xe là bao nhiêu để đến B đúng dự định. ...  chia cho tæng vËn tèc cña hai vËt ®ã .
B4) T×m ®Þa ®iÓm gÆp nhau : Ta lÊy thêi gian lµm mèc céng víi thêi gian gÆp nhau .
B5) : t×m qu¶ng ®­êng ë chç gÆp nhau c¸ch ®iÓm ban ®Çu ®èi víi tõng vËt .
Ta ®­îc: 
B ) bµi tËp ¸p dông
Lóc 6h s¸ng mét ng­êi ®i tõ A ®Õn B víi vËn tãc 40km/h .lóc 7 h s¸ng ng­êi thø hai ®i tõ B ®ªn A víi vËn tèc 50km/h .hái hai ng­êi gÆp nhau ë ®©u ?vµ lóc mÊy giê ?
( biÕt ®o¹n ®­êng tõ A ®Õn B lµ 130km)
Bµi gi¶i
Ta chän 7h s¸ng lµm mèc .
Lóc nµy ng­êi thø nhÊt ®· ®i ®­îc: S = 40(km/h) .1(h) = 40(km ).
Lóc nµy khaáng c¸ch gi÷a hai ng­êi lµ :
 => S =130(km)-40(km) => S =90(km)
VËy thêi gian hai ng­êi gÆp nhau lµ .
t=S/(v1+v2)=> t =90( km) / [ 50 (km/h)+40(km/h)] =1(h).
Chç gÆp nhau c¸ch ®iÓm A lµ .
S= .
Chç gÆp c¸ch ®iÓm B kµ .
.
Vµ lóc gÆp nhau lµ .
.
§¸p sè : t= 8(h) .
 Sa=80(km) 
 Sb = 50(km) .
C; bµi t©p tù gi¶i .
(T­¬ng tù nh­ bµi tËp ¸p dông )Thay tõ lóc 6(h) s¸ng thµnh tõ 6(h) 30 ( ph) .
( t­¬ng tù nh­ bµi tËp ¸p dông ) thay c¸c sè 7(h) ;40( km/h) ;50(km/h) ;130(km) b»ng c¸c sè :6(h) 30(ph) ;12(km/h) ;16(km/h);48(km). 
Mét ng­êi ®i xe ®¹p tõ A chuyÓn ®éng trªn mét ®­êng th¼ng vÒ B víi vËn tèc 12 (km/h). BiÕt cø sau mçi giê th× vËn tèc cña ngõi ®ã gi¶m di mét nöa . ( trong suèt mét giê ®ã ng­êi ®ã chuyÓn th¼ng ®Òu ) .
Hái sau bao l©u th× ng­êi ®ã ®Õn B ?( biÕt qu·ng ®­êng AB dµi 36 km).
Sau 2 giê mét ng­êi kh¸c chuyÓn ®éng tõ B vµ ®i vÒ A víi vËn tèc kh«ng ®æi 10 (km/h). Hái hä gÆp nhau ë ®©u ?
.
3: Lo¹i to¸n chuyÓn ®éng ®uæi kÞp 
c¸c b­íc gi¶i lo¹i to¸n nµy .
B1) Chän ®Þa ®iÓm ,vµ thêi ®iÓm lµm mèc .
B2) T×m kho¶ng c¸ch giöa hai vËt t¹i thêi ®iÓm lµm mèc .
B3) TÝnh thêi gian ®uæi kÞp :ta lÊy kho¶ng c¸ch chia cho hiÖu vËn tèc cña hai vËt .
B4) t×m thêi gian duæi kÞp : ta lÊy thêi ®iÓm lµm mèc céng víi thêi gian duæi kÞp .
B5) TÝnh qu¶ng ®­êng chç gÆp nhau c¸ch vÞ trÝ ban ®Çu . ta ¸p dông c«ng thøc 
S = hoÆc S= 
b) Bµi tËp ¸p dsông
Lóc 7(h) s¸ng mét ng­êi ®i xe ®¹p tõ tõ nhµ tíi huyÖn víi vËn tèc 12(km/h) .
Sau ®ã lóc 8(h) mét ng­êi ®i xe m¸y còng ®i tõ nhµ tíi huyÖn víi vËn tèc 24(km/h) .
Hái lóc mÊy g×p hä gÆp nhau .vµ c¸ch nhµ bao nhiªu km?
 Bµi gi¶i
B1 Ta chän nhµ vµ lóc 8(h) lµm mèc .
B2 lóc ®ã hai ng­êi c¸ch nhau mét kháang lµ ?
 S =12:(8-7) =12(km) .
B3 vËy hä ®uæi kÞp nhau sau thêi gian lµ .
t=12: ( 24-12) =1(h) .
B4 vËy hä gÆp nhau tai thêi ®iÓm lµ .
t =8(h) +1( h) =9(h) .
C¸ch nhµ mét qu¶ng ®­êng lµ .
C1)S=12(km) +12(km/h).1( h) =24(km) 
C2) S =24(km/h) .1(h) =24(km).
§¸p Sè : Hä gÆp nhau t¹i thêi ®iÓm lµ 9(h0 s¸ng .
Vµ c¸ch nhµ mét ®o¹n lµ : 24(km) .
C)bµi tËp ¸p dông :
1) ( t­íng tù nh­ bµi mét ) thay 8(h) b»ng 9(h) .
2) t­¬ng tù nh­ bµi mét ) thaysè 12(km/h) ; vµ 24(km/h) b»ng sè 40( km/h) vµ 60( km/h) .
3) Lóc 5( h) s¸ng mét ng­êi ®i xe m¸y víi vËn tèc 36(km/h) ®i tõ nhµ ra thanh phè .vµ sau ®o lóc 7(h) s¸ng mét ng­êi ®i xe t¨c xi tõ thµnh phè vÒ nhµ víi vËn tèc 60(km/h) . biÕt qu¶ng ®­êng tõ nhµ tíi thµnh phè lµ 120(km) .hái hä gÆp nhau tai ®©u . do v©n tèc cña mçi ng­êi qu¸ nhanh nªn hä gÆp nhau kh«ng biÕt do ®ã khi vÒ tíi nhµ anh ta nghØ 10 phót th× quay l¹i hái hä gÆp nhau t¹i ®©u .( biÕt ng­êi ®i xe m¸y ®Õn thµnh phè nghØ 20(phót) råi míi quay vÒ .
4: lo¹i to¸n chuyÓn ®éng trßn .
a)C¸ch gi¶i bµi to¸n lo¹i nµy .
B1) chän vËt lµm mèc vµ thêi gian ®Ó vËt chuyÓn ®éng nhanh h¬n ®i hÕt mét vßng .
B2 ) t×m ®o¹n ®­êng ®Ó v©t chuyÓn chËm h¬n ®i ®­îc qu¶ng ®­êng lµ bao nhiªu .
B3) tÝnh thêi gian ®uæi kÞp : ta lÊy kho¶ng c¸ch chia cho hiÖu v©n tèc .
B4 ) TÝnh sè vßng lóc ®uæi kÞp ,vµ chç gÆp nhau c¸ch ®iÓm xuÊt ph¸t lµ bao nhiªu ?
Ta lÊy : tæng qu¶ng ®­êng ®i ®­îc chia cho chu vi cña vßng trßn .sè d­ ra lµ qu¶ng d­êng c¸ch ®iÓm xuÊt ph¸t .
B) bµi tËp ¸p dông
Mét ®oµn ®ua xe ®¹p quanh bê hå .sau khi ®ua ®­îc mét ®oan 
th× ®oµn xe t¸ch tèp .
Tèp 1 ®i víi vËn tèc 40(km/h) tèp hai ®i víi vËn tèc 38(km/h) .
BiÕt qu¶ng ®­êng quanh bê hå lµ 30(km) .vµ xuÊt ph¸t lóc 7(h) s¸ng .
Hái sau bao l©u hä hÆp nhau lÇn thø hai .vµ ë ®©u ?
Bµi gi¶i
Chän ®iÓm xuÊt ph¸t vµ 7(h) s¸ng lµm mèc ,
§oµn xe ®i víi vËn tèc 40(km/h) ®i ®­îc mét vßng hÕt thêi gian lµ .
T =30(km) : 40(km/h) =3/4 (h).
lóc nµy xe thø hai ®i ®­îc qu¶ng ®­êng lµ :
S = 30(km/h) .3/4(h) =90/4(km) .
VËy ®oµn mét ®uæi kÞp ®oµn mét hÕt thêi gian lµ .
t=90/4(km) : [ 40-30] => t= 9/4(h) => t=
Hä gÆp nhau lóc : 
7(h) +3/4 (h) +9/4(h) =........
VËy qu¶ng ®­êng ®oµn mét ®· di lµ .
S = 40(km/h) .9/4(h) => S = 90(km) .
®oµn mét ®i ®­îc sè vßng lµ .
V=90(km);30(km)+1 =4vßng .
Do d­ o nªn hä gÆp nhau tai ®iÓm xuÊt ph¸t .
§oµn thø hai ®i ®­îc sè vßng lµ .
V =90(km) : 30 (km) =3 vßng .
§¸p sè : hä gÆp nhau lóc .........
Vµ sau ®oµn mét ®i ®­îc 4vßng vµ ®oµn hai ®i ®­îc 3vßng .vµ c¸ch ®iÓm xuÊt ph¸t lµ 0 (km) .
C) bµi tËp tù gi¶i :
1) lóc 12(h) ba kim giê ; phót ; gi©y ; gÆp nhau tai .
Hái a) lóc mÊy giê kim phut gÆp kim g©y lÇn n÷a ?
b)lóc mÊy g׬ kim phót gÆp kim giê lÇn thø hai ?
5: c¸ch g¶i bµi to¸n b»ng c¸ch lËp ph­¬ng tr×nh .
a) c¸c b­íc gi¶i .
B1 ) chän vËt lµm mèc vµ thêi ®iÓm lµm mèc .
B2) t×m kho¶ng c¸ch cña mçi vËt .
B3 lËp ph­¬ng tr×nh chuyÓn ®éng cña mçi vËt .
 ) (1)
 (2)
B4)LËp ph­¬ng tr×nh c©n b»ng chuyÓn déng .
Gi¶i ra ta ®­îc thêi gian gÆp nhau .
B5 ) ®Ó tÝnh chç gÆp nhau c¸ch ®iÓm xuÊt ph¸t cña mçi v©t ta lÊy (t) ®· t×m ®­îc thay vµo c¸c ph­¬ng tr×nh trªn . 
b)bµi tËp ¸p dông .
trong héi khoÎ phï ®æng cÊp côm.bé m«n ch¹y v­ît d¹ .ban tæ chøc chia lµ hai ®é tuæi ( 14 -16 tuæi) (11 -13 tu«Ø ).b¹n ch¹y nhanh nhÊt cña ®é tuæi (14-16) víi vËn tèc 8(m/s) .®é tuæi (11-13) ch¹y víi vËn tèc 6(m/s) .hai tèp cïng xuÊt ph¸t t¹i cæng tr­êng ch¹y ®Õn cæng chµo råi quay l¹i .biÕt qu¶ng d­êng tõ cæng tr­êng ®Õn cæng chµo lµ 200(m) .vµ dé tuæi 11-13 ch¹y tr­íc 10 (s) .biÕt dé tuæi (14-16) ch¹y 1600(m) ®é tuæi (11-13) ch¹y 800(m) .hái a) hai tèp gÆp nhau mÊy lÇn vµ ë ®©u .
 b) vÏ ®å thÞ chuyÓn ®éng ?
Bµi g¶i
Ta chän cæng tr­êng vµ thêi ®iÓm dé tuæi (14-16) xuÊt ph¸t lµm m«c .
Luc nµy 
Ta cã ph­¬ng tr×nh chuyÓn ®éng cña c¸c ®é tuæi lµ :
=>t
=>
VËy hai tèp sÏ gÆp nhau sau thêi gian lµ :
Gi¶i ra ta cã :t=30(s).
Chç gÆp nhau tèp 1 ®· ®i d­îc :
S =8(m/s) .30(s) =240(m) .
VËy gÆp nhau lÇn mét hai tèp c¸ch cæng tr­êng lµ
 200(m)-240(m) =-40(m) .®ã lµ 160(m) .
B©y g×ê ta chän cæng tr­êng lµ mãc vµ thêi diÓm khi tèp mét vÒ ®Õn cæng tr­êng lµ mèc .( Thêi gian ®Ó tãp mét vÒ ®Õn cæng tr­êng lµ : 
160 : 8 =20(s)lóc nµy tèp mét ®i ®­îc :20(s) .6(m/s) =120(m) .
Ta cã ph­¬ng tr×nh chuyÓn ®éng cña c¸c tèp lµ : 
	VËy hai tèp gÆp nhau lÇn hai lóc : 
.
Gi¶i ra ta cã : t=20/7(s).
(gi¶ t­¬ng tù ;HS t­ gi¶i) 
b)vÏ ®å thÞ chuyÓn ®éng .
C: bµi tËp vËn dông .
Gi¶i l¹i c¸c bµi tËp trªn b»ng c¸ch lËp ph­¬ng trinh .
Lóc 7 (h) s¸ng hai « t« khëi hanh t¹i hai ®iÓm Avµ B vµ ®i ng­îc chiÒu nhau vµ c¸ch nhau 96(km) .vËn tèc xe ®i tõ A 36 (km/h) vµ xe ®i tõ B vËn tèc 28(km/h) .Hái 
lËp ph­¬ng tr×nh chuyÓn ®éng cña mçi xe .
t×m kho¶ng c¸ch giöa hai xe sau 8(h) .
x¸c ®Þnh thêi ®iÓm vµ vÞ trÝ lóc hai xe gÆp nhau .( gi¶ b»ng c¸ch lËp ph­¬ng tr×nh . 
VÏ ®å thÞ chuyÓn ®éng ?
C-KẾT LUẬN CHUNG
 I- Kết luận:
Chuyên đề này phần nào tháo gỡ những khó khăn, hạn chế của học sinh khi làm bài tập về chuyển động cơ học, giúp các em nâng cao năng lực nhận thức, sáng tạo, nâng cao kĩ năng vận dụng kiến thức, trình bày vấn đề.
II- Kiến nghị:
+ Vì thời lượng làm bài trên lớp rất ít nên yêu cầu các em học sinh cần hết sức chú ý về mặt lí thuyết. Học sao cho hiểu và hiểu thực sự, tránh lối thuộc câu chữ. Cần tăng cường đọc thêm các tài liệu để học tập, rèn luyện thêm. Nên tổ chức các nhóm học ngoài giờ để thảo luận, nhất là các em trong đội tuyển, hình thức này nếu được duy trì và kết hợp với sự hỗ trợ của giáo sẽ có hiệu quả rất lớn.
+ Ban giám hiệu của nhà trường có kế hoạch bồi dưỡng, kiểm tra thường xuyên để giúp học sinh có điều kiện để học tập. Cần đầu tư thêm tài liệu học tập cho đội tuyển HSG.
+ Đối với nghành, cần có những buổi tập huấn để giáo viên giao lưu, trao đổi kinh nghiệm và tìm giải pháp cho những khó khăn trong giảng dạy. Đặc biệt, cần có thêm các hướng dẫn cho các bài tập trong SBT vật lí, nhất là những bài tập khó để học sinh đại trà có cơ sở trình bày.
III- Vấn đề bỏ ngỏ.
Dạng toán chuyển động giải bằng phương pháp đồ thị tương đối phức tạp đối với học sinh. Trong phần này không trình bày đến vì kiểu bài này nghiêng nhiều về mặt toán học. Ví dụ 1.12 và ví dụ 2.7 các sách thường giải bằng phương pháp đồ thị. Tôi thiết nghĩ với học sinh THCS thì phương pháp đồ thị không mấy ý nghĩa.
Một dạng toán nữa mà bài viết này cũng tránh đề cập, đó là kiểu bài thuần túy lí thuyết ( Ví dụ 1.8, ví dụ 1.11 , bài luyện tập 1.4, Ví dụ 3.3, Ví dụ 3.4). Dạng toán này bài tập rất phong phú và nằm lẫn trong 4 dạng chính đã nêu. Đây là kiểu bài hay và khó, học sinh nên chú ý với loại toán này để rèn luyện tư duy tốt hơn. Vì mục tiêu của chuyên đề là khắc họa 4 dạng cơ bản nhất của chuyển động nên tôi không đi sâu vào vấn đề này.
Trên đây là một số nghiên cứu và trình bày kinh nghiệm của tôi, xin chia sẻ với các bạn đồng nghiệp. Trong phạm vi thời gian và kinh nghiệm có hạn, bài viết còn nhiều tồn tại, tôi rất mong mọi người cho ý kiến đánh giá, bổ sung để chuyên đề hoàn thiện hơn. Chúc các thầy cô nhiều sức khỏe, nhiều niềm vui và giảng dạy tốt.
 Tôi xin chân thành cảm ơn!
 TÀI LIỆU THAM KHẢO
1) SGK Vật lí 8, SBT Vật lí 8.
 ( Vũ Quang, Bùi Gia Thịnh..._Nxb Giáo dục)
2) BÀI TẬP CƠ BẢN VÀ NÂNG CAO LÍ 8.
 (Nguyễn Đức Hiệp, Lê Cao Phan _ Nxb Giáo Dục)
3) ĐỘNG HỌC
 ( Đỗ Sanh _ Nxb Giáo Dục)
4) Tạp chí Vật lí và tuổi trẻ.
. ( Hội Vật lí Việt Nam – Cục công nghệ xuất bản)
5) 500 BÀI TẬP VẬT LÍ THCS.
 ( Phan Hoàng Văn _ Nxb ĐHQG Tp Hồ Chí Minh)
6) TUYỂN CHỌN ĐỀ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 CHUYÊN LÍ.
 ( Nguyễn Đức Tài _ Nxb ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ) 
7) TUYỂN CHỌN ĐỀ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 CHUYÊN LÍ.
 ( Nguyễn Quang Hậu, Lương Tất Đạt _ Nxb Hà Nội) 
8) 200 Bài tập vật lí chọn lọc THCS.
 ( Vũ Thanh Khiết _ Nxb Giáo dục)
9) 400 Bài tập Vật lí 8.
 ( Phan Hoàng Văn _ Nxb Đại Học Quốc Gia HCM ) 
 MỤC LỤC
Nội dung
Trang
 A) ĐẶT VẤN ĐỀ.
1) Lí do viết kinh nghiệm.
2) Mục đích nghiên cứu.
3) Các phương pháp nghiên cứu:
4) Biện pháp thực hiện.
5) Phạm vi áp dụng:
1-2
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
PHẦN 1:CÔNG THỨC VẬN TỐC. 2-6
Các ví dụ mẫu:
Một số bài luyện tập
PHẦN 2:TÍNH TƯƠNG ĐỐI TRONG CHUYỂN ĐỘNG 6-10
Các ví dụ mẫu:
Một số bài luyện tập
PHẦN 3:CHUYỂN ĐỘNG TRÊN BỀ MẶT CHUYỂN ĐỘNG. 10-13
Các ví dụ mẫu:
Một số bài luyện tập
PHẦN 4:VẬN TỐC TRUNG BÌNH. 13-18
Các ví dụ mẫu:
Một số bài luyện tập
PhÇn 5: c¸c d¹ng to¸n chuyÓn ®éng th­êng gÆp 18-25
C-KẾT LUẬN CHUNG 26-27
1- Kết luận:
2- Kiến nghị:
3- Vấn đề bỏ ngỏ.