Giáo án Vật lí Lớp 8 - Tiết 6, Bài 6: Lực ma sát - Năm học 2009-2010 - Phạm Thị Hương

Tuần 6 - Tiết 6.
Ngày soạn:24/9/2009.
Ngày dạy: 8a/9/2009.
 8b/9/2009.
 8c,/9/2009.
Bài 6
Lực ma sát
	 I.Mục tiêu
* Kiến thức: - Nhận biết lực ma sát là một loại lực cơ học.
 - Phân biệt được ma sát trượt, ma sát nghỉ, ma sát lăn.Làm thí nghiệm để phát hiện ma sát nghỉ.
 - Phân tích được một số hiện tượng về lực ma sát có lợi,có hại trong đời sống và kĩ thuật.
 - Nêu được cách khắc phục tác hại của lực ma sát và vận dụng ích lợi của lực này.
*Kĩ năng: - Rèn kĩ năng đo lực, đo Fms để rút ra nhận xét về đặc điểm của Fms.
	 - Thấy được tác dụng của lực ma sát trong thực tế.
*Thái độ: - Nghiêm túc,trung thực và hợp tác trong thí nghiệm, phát huy tính tích cực của học sinh trong giờ học, có ý thức bảo vệ môi trường sạch đẹp không có khói bụi.
 	 II.Chuẩn bị
1.Học sinh: Học bài và làm bài tập.
2.Giáo viên: Giáo án.
 *Mỗi nhóm: 1 lực kế, 1 miếng gỗ có móc, 1 quả cân., tranh vẽ vòng bi.
 	III.Tổ chức hoạt động dạy học
A.Tổ chức: 8A:/..8b/...8C: /.
B.Kiểm tra
HS1:Thế nào là hai lực cân bằng? Hiện tượng gì xảy ra khi có lực cân bằng tác dụng lên vật? Chữa bài tập 5.1(SBT)
 *Gợi ý: Nội dung ghi nhớ 1. Bài 5.1 D.
HS2: nêu nội dung ghi nhớ ,Chữa bài tập 5.2 (SBT).
 *Gợi ý: Nội dung ghi nhớ, Bài 5.2 D.
C.Bài mới
 Hoạt động của GV
 Hoạt động của HS
HĐ 1: Tổ chức tình huống học tập (3ph)
-Yêu cầu HS đọc tình huống trong SGK và so sánh sự khác nhau giữa trục bánh xe bò ngày xưa với trục xe đạp và trục bánh ôtô.
-Sự phát minh ra ổ bi có ý nghĩa như thế nào?Chúng ta cùng tìm hiểu....
HĐ 2:Nghiên cứu khi nào có lực ma sát (18ph)
Yêu cầu HS đọc thông tin mục 1 và trả lời câu hỏi: Fmstrượt xuất hiện ở đâu?
-Lực ma sát trượt xuất hiện khi nào?
-Yêu cầu HS hãy tìm Fmscòn xuất hiện ở đâu trong thực tế
-Yêu cầu HS đọc thông tin và trả lời câu hỏi: Fmslăn xuất hiện giữa hòn bi và mặt sàn khi nào?
-Yêu cầu HS tìm thêm ví dụ về ma sát lăn trong đời sống và trong kĩ thuật
Lực ma sát lăn xuất hiện khi nào?
-Cho HS quan sát và yêu cầu HS phân tích H6.1 để trả lời câu hỏi C3
-Yêu cầu HS đọc hưóng dẫn thí nghiệm và nêu cách tiến hành.
-Yêu cầu HS tiến hành TN theo nhóm
-Yêu cầu HS trả lời C4 và giải thích
-Lực ma sát nghỉ xuất hiện trong trường hợp nào?
Lưu ý:Fmsnghỉ có cường độ thay đổi theo lực tác dụng lên vật
-Yêu cầu HS tìm ví dụ về ma sát nghỉ
HĐ 3:Tìm hiểu về lợi ích và tác hại của lực ma sát trong đời sống và trong kĩ thuật (10ph)
-Yêu cầu HS quan sát H6.3,mô tả lại tác hại của ma sát và biện pháp làm giảm ma sát đó
-GV chốt lại tác hại của ma sát và cách khắc phục: tra dầu mỡ giảm ma sát 8-10 lần;dùng ổ bi giảm ma sát 20-30 lần
-Việc phát minh ra ổ bi có ý nghĩa ntn?
-Yêu cầu HS quan sát H6.4 chỉ ra được lợi ích của ma sát và cách làm tăng(C7)
? Nếu trời mưa trơn đường có nhiều bùn đất , có thể gây ra những tai nạn giao thông không đáng có làm thế nào để giảm hiện tượng đó ?
( Các phương tiện tham gia giao thông phải đảm bảo tiêu chuẩn, thưỡng xuyên vệ sinh mặt đường, cấm ccác phương tiện giao thông vượt quá trọng tải của con đường.)
HĐ 4: Vận dụng và ghi nhớ(10ph)
-Yêu cầu HS giải thích các hiện tượng trong C8 và cho biết trong các hiện tượng đó ma sát có ích hay có hại
* Qua bài học cần nhớ nội dung gì?
-HS đọc tìng huống trong SGK và thấy được sự khác nhau giữa trục bánh xe bò ngày xưa với trục xe đạp và trục bánh ôtô vì có sự xuất hiện ổ bi.
-Ghi đầu bài
I.Khi nào có lực ma sát?
1.Lực ma sát trượt Fmst
-HS đọc thông tin QS hình 6.1 và trả lời được: Fms trượt ở má phanh ép vào bánh xe.
*Khái niệm: Lực ma sát trượt xuất hiện khi vật chuyển động trượt trên mặt vật khác
-C1:Ma sát giữa dây cung ở cần kéo của đàn nhị,violon,...với dây đàn;....
2.Lực ma sát lăn Fmsl.
-HS đọc thông tin và trả lời: Fmslăn xuất hiện khi hòn bi lăn trên mặt sàn
*Khái niệm: Lực ma sát lăn xuất hiện khi một vật chuyển động lăn trên mặt vật khác.
-C2:Ma sát sinh ra ở các viên bi đệm giữa trục quay với ổ trục
Ma sát giữa các con lăn với mặt trượt
(dịch chuyển các vật nặng,đầu cầu,....).
-C3: Cường độ lực ma sát lăn nhỏ hơn ma sát trượt
3.Ma sát nghỉ. Fmsn.
-HS đọc và nắm được cách tiến hành TN
-Làm thí nghiệm theo hướng dẫn và đọc số chỉ của lực kế
-C4:Vật vẫn đứng yên chứng tỏ vật chịu tác dụng của hai lực cân bằng(Fk=Fmsn)
*Khái niệm: Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi vật chịu tác dụng của lực kéo mà vật vẫn đứng yên.
-C5:Trong sản xuất: sản phẩm chuyển động cùng với băng truyền nhờ MS nghỉ
Trong đời sống: nhờ có ma sát nghỉ con người mới đi lại được...
II.Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật
1.Lực ma sát có thể có hại.
HS quan sát H6.3 và nêu tác hại của lực ma sát.
-C6:a.Ma sát trượt làm mòn xích đĩa
 Khắc phục: tra dầu mỡ.
 -b.Ma sát trượt làm mòn trục,cản trở CĐ
 Khắc phục: lắp ổ bi,tra dầu mỡ.
- c. Ma sát trượt làm cản trở CĐ của thùng.
 Khắc phục: lắp bánh xe con lăn.
-HS trả lời C9:T/ d của ổ bi:giảm lực ma sát.
2.Lực ma sát có thể có ích.
HS quan sát H6.4 và nêu tác dụng của lực ma sát.
C7:Cách làm tăng lực ma sát:
a.Tăng độ nhám của bảng
b.Tăng độ sâu của rãnh ren
 Độ nhám của sườn bao diêm
c.Tăng độ sâu khía rãnh mặt lốp
III.Vận dụng
HS thảo luận và từng em trả lời ghi vở
1.BàiC8: a.Vì ma sát nghỉ giữa sàn với chân người rất nhỏma sát có ích
b.Lực ma sát lên lốp ôtô quá nhỏ nên bánh xe bị quay trượtma sát có ích
c.Vì ma sát giữa mặt dường với đế giày làm mòn đếma sát có hại
d.Để tăng độ bám của lốp xe với mặt đườngma sát có lợi.
2.BàiC9:Nhờ dùng ổ bi đã giảm được lực cản lên các vật CĐ làm cho máy móc hoạt động dễ dàng hơn.
3.Ghi nhớ: SGK (t24(.
Hai HS đọc ghi nhớ.
D.Củng cố 
 -Yêu cầu HS hệ thống lại kiến thức .
 -GV giới thiệu mục:Có thể em chưa biết
E.Hướng dẫn về nhà: 
 -Học thuộc nội dung ghi nhớ và làm bài tập 6.1, 6.2, 6.3( SBT).
*Câu hỏi ôn tập giờ sau kiểm tra 1 tiết:
1.Chuyển động cơ học là gì? tại sao nói chuyển động và đứng yên có tính tương đối.
2. Nêu đặc điểm của vận tốc, công thức tính vận tốc của chuyển động đều và CĐ không đều, đơn vị tính dụng cụ đo.
3. Nêu cách biểu điễn lực, khi nào có 2 lực cân bằng, quán tính là gì?
4. Có mấy loại lực ma sát , các lực đó sinh ra khi nào, nêu tác hại và ích lợi của lực ma sát?