Giáo án Vật lí Lớp 8 - Tiết 28, Bài 24: Công thức tính nhiệt - Năm học 2006-2007

Tuần 28	Ngày 28/03/06
Tiết 28: 	Bài 24
Công thức tính nhiệt lượng
I- MỤC TIÊU:
1- Kiến thức:
Kể được tên các yếu tố quyết định độ lớn của nhiệt lượng một vật cần thu vào để nóng lên.
Viết được công thức tính nhiệt lượng, kể được tên, đơn vị của các đại lượng có mặt trong công thức.
Mô tả được thí nghiệm và sử lý được bảng ghi kết quả TN chứng tỏ nhiệt lượng phụ thuộc vào m, t và chất làm vật.
2. Kĩ năng:
Phân tích bảng số liệu về kết quả TN có sẵn.
Rèn kĩ năng tổng hợp, khái quát hoá.
3. Thái độ: Nghiêm túc trong học tập.
II- CHUẨN BỊ
Cả lớp: 2 giá TN, 2 lưới amiăng, 2 đèn cồn ( bấc được kéo lên đều nhau), 2 cốc thuỷ tinh chịu nhiệt, kẹp, 2 nhiệt kế ( chỉ dùng để minh hoạ các TN trong bài).
Mỗi nhóm: 3 bảng kết quả TN bảng 24.1, 24.2, 24.3 vào một tờ giấy phóng to có thể treo lên được . 
III- CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC
TL
THẦY
TRÒ
KIẾN THỨC
5p
5p
8p
8p
8p
5p
5p
HĐ1: KTBC- TCTHHT
- Kể tên các cách truyền nhiệt đã học?
- Định nghĩa nhiệt lượng ?
* Tổ chức tình huống học tập: 
Không có dụng cụ nào có thể đo trực tiếp nhiệt lượng. Vậy muốn xác định nhiệt lượng người ta phải làm thế nào?
HĐ 2: Thông báo về nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên phụ thuộc những yếu tố nào?
- GV nêu vấn đề: Nhiệt lượng mà vật cần thu vào để nóng lên nhiều hay ít phụ thuộc vào những yếu tố nào?
-Để tiết kiệm thời gian, GV có thể thông báo ngay nội dung của phần này:nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên phụ thuộc vào 3 yếu tố: khối lượng của vật, độ tăng nhiệt độ của vật và chất cấu tạo nên vật.
- Để kiểm tra xem nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên có phụ thuộc 3 yếu tố trên không người ta phải làm thế nào?( để trả lời câu hỏi này hãy nhớ lại những trường hợp tương tự đã học ở các lớp dưới. Ví dụ: tìm hiểu sự phụ thuộc của tốc độ bay hơi vào nhiệt độ, mặt thoáng và gió)
HĐ 3: Tìm hiểu mối quan hệ giữa nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên và khối lượng của vật.
- Để kiểm tra mối quan hệ giữa nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên và khối lượng của vật, người ta làm TN vẽ ở hình 24.1.Hãy mô tả TN đó.
- GV giới thiệu bảng kết quả TN 24.1 . Yêu cầu HS phân tích kết quả trả lời câu C1, C2 
HĐ4: Tìm hiểu mối quan hệ giữa nhiệt lượng cần thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ.
- Các em hãy thảo luận trong nhóm về cách làm TN để kiểm tra mối quan hệ giữa nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên ä và độ tăng nhiệt độ.Trong khi thảo luận các em cần lưu ý những vấn đề sau đây:
+ Yêu cầu 1 HS đọc câu C3: trong TN này phải giữ không đổi những yếu tố nào?Cách làm?
+ Yêu cầu 1 HS đọc C4: trong TN này phải thay đổi yếu tố nào? Cách làm?
- GV giới thiệu bảng kết quả TN 24.2. Yêu cầu HS phân tích bảng số liệu 24.2, nêu kết luận rút ra qua việc phân tích số liệu đó.
HĐ 5: Tìm hiểu mối quan hệ giữa nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên với chất làm vật.
- Để kiểm tra sự phụ thuộc của nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên với chất làm vật người ta làm TN như hình 24.3. Hãy mô tả TN đó?
- Trong TN này những yếu tố nào thay đổi, không thay đổi?
- GV yêu cầu HS phân tích bảng số liệu 24.3, thảo luận theo nhóm để rút ra kết luận cần thiết.
HĐ 6: Giới thiệu công thức tính nhiệt lượng
- GV yêu cầu HS nhắc lại nhiệt lượng của một vật thu vào để nóng lên phụ thuộc vào những yếu tố nào?
- GV giới thiệu công thức tính nhiệt lượng, tên và đơn vị của các đại lượng trong công thức.
- Từ công thức này có thể tìm m, c, Dt được không?
- Giới thiệu khái niệm về nhiệt dung riêng, bảng nhiệt dung riêng của một số chất.
- Gọi HS giải thích ý nghĩa con số nhiệt dung riêng của một số chất thường dùng như nước, nhôm, đồng
HĐ 7: vận dụng- Củng cố- hướng dẫn về nhà
- Gọi 1,2 HS đọc phần ghi nhớ cuối bài.
- HS vận dụng trả lời C8.
- Yêu cầu HS vận dụng trả lời câu C9 để HS ghi nhớ công thức tính nhiệt lượng.
- GV hướng dẫn HS làm câu C10.
- HS:Có 3 cách truyền nhiệt đó là: dẫn nhiệt, đối lưu và bức xạ nhiệt.
-HS nhắc lại định nghĩa nhiệt lượng.
- HS: Để kiểm tra sự phụ thuộc của nhiệt lượng vào 1 trong 3 yếu tố đó, ta phải làm các TN trong đó yếu tố cần kiểm tra cho thay đổi còn 2 yếu tố kia phải giữ nguyên.
- HS mô tả TN H24.1: dùng đèn cồn lần lượt đun hai khối lượng nước khác nhau, 50g và 100g, đựng trong hai cốc thuỷ tinh giống nhau, để nước ở trong các cốc đều nóng lên thêm 200C.
- HS các nhóm phân tích kết quả TN ở bảng 24.1, thống nhất ý kiến ghi vào bảng.
- Cử đại diện nhóm thông báo kết quả của nhóm mình và tham gia thảo luận trên lớp.
C1:Độ tăng nhiệt độ và chất làm vật được giữ giống nhau; khối lượng khác nhau. Để tìm hiểu mối quan hệ giữa nhiệt lượng và khối lượng.
C2:Qua TN trên có thể kết luận: Khối lượng càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
+HS: 
C3: phải giữ khối lượng và chất làm vật giống nhau;muốn vậy hai cốc phải đựng cùng một lượng nước.
+HS:
 C4: Phải cho độ tăng nhiệt độ khác nhau.Muốn vậy phải để cho nhiệt độ cuối của 2 cốc khác nhau bằng cách cho thời gian đun khác nhau.
- HS phân tích bảng số liệu 24.2, tham gia thảo luận trên lớp câu trả lời C5.
C5:Độ tăng nhiệt độ càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
- HS mô tả TN: dùng đèn cồn đun nóng 50g bột băng phiến và 50g nước cùng nóng thêm lên 20oC.
-HS:
C6: khối lượng không đổi, độ tăng nhiệt độ giống nhau, chất làm vật khác nhau .Để kiểm tra sự phụ thuộc của nhiệt lượng vào chất làm vật.
C7: nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên phụ thuộc vào chất làm vật.
- HS nêu được nhiệt lượng mà một vật thu vào để nóng lên phụ thuộc vào khối lượng, độ tăng nhiệt độ của vật và chất làm vật.
- HS ghi vở công thức tính nhiệt lượng và ý nghĩa, đơn vị các đại lượng trong công thức.
- HS : có thể được:
ví dụ: m= 
 c = 
 Dt = 
- Hiểu được ý nghĩa con số nhiệt dung riêng.
- Giải thích ý nghĩa nhiệt dung riêng của một số chất.
- HS đọc phần ghi nhớ cuối bài .
- HS:C8: Tra bảng để biết nhiệt dung riêng; cân vật để biết khối lượng, đo nhiệt độ bằng nhiệt kế để xác định độ tăng nhiệt độ.
-C9: 
tóm tắt
m= 5kg
t1 = 200C
t2= 50oC
c = 380J/kg.K
Q= ?
Bài làm
Aùp dụng công thức:
Q= m.c.Dt 
Thay số ta có:
Q= 5.380. (50 – 20) = 57000(J)
Vậy nhiệt lượng cần truyền cho 5 kg đồng để tăng nhiệt độ từ 200C lên 500C là 57000 J hay 57kJ.
C10:
Tóm tắt:
m1= 0,5kg
m2 = 2kg
t1=250C
t2 = 1000C
c1= 880J/kg.K
c2= 4200J/kg.K
Q= ?
Bài làm 
-Nhiệt lượng truyền cho ấm nhôm:
Q1= m1.c1.Dt1 = 0,5.880.(100-25)= 
- Nhiệt lượng truyền cho 2 lít nước :
Q2= m2. c2. .Dt2= 2.4200.(100-25)= 
- Nhiệt lượng tổng công :
Q= Q1 + Q2= 663000J
I- Nhiệt lượng một vật thu vào để nóng lên phụ thuộc những yếu tố nào?
Nhiệt lượng một vật cần thu vào để làm vật nóng lên phụ thuộc vào 3 yếu tố:
+ Khối lượng của vật
+Độ tăng nhiệt độ của vật
+Chất cấu tạo nên vật
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên và khối lượng của vật.
Thí nghiệm: H24.1 SGK
b) Kết luận:
Khối lượng càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ.
a) Thí nghiệm: H 24.2 SGK
b) Kết luận:
Độ tăng nhiệt độ càng lớn thì nhiệt lượng vật cần thu vào càng lớn.
3. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên với chất làm vật.
a)Thí nghiệm: H 24.3
b)Kết luận:
Nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên phụ thuộc vào chất làm vật.
II- CÔNG THỨC TÍNH NHIỆT LƯỢNG
Nhiệt lượng vật thu vào được tính theo công thức:
Q = m .c.Dt
Trong đó:
Q là nhiệt lượng vật thu vào (J)
m là khối lượng của vật (kg)
Dt=t2 – t1 là độ tăng nhiệt độ của vật (oC hoặc K)
c là nhiệt dung riêng của chất làm vật (J/kg.K)
*Nhiệt dung riêng của một chất cho biết nhiệt lượng cần thiết để làm cho 1kg chất đó tăng thêm 1oC.
* Hướng dẫn về nhà:1phút
Đọc phần “ Có thể em chưa biết”.
Làm các bài tập từ 24.1 đến 24.7 SBT.
Học thuộc phần ghi nhớ.
Xem trước bài 25: PHƯƠNG TRÌNH CÂN BẰNG NHIỆT
RÚT KINH NGHIỆM – BỔ SUNG
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................