Giáo án tự chọn Ngữ văn 8 kì 1

 NS: 22 - 8 - 2012
Chñ ®Ò I : 4 tiÕt: Vai trß vµ t¸c dông cña dÊu c©u 
TiÕt 1 : DÊu chÊm, dÊu chÊm hái, dÊu chÊm than, dÊu chÊm phÈy
A. Môc tiªu cÇn ®ạt: Giúp HS
1. Kiến thức:
- HS nắm được các kh¸i của c¸c lo¹i dÊu c©u: DÊu chÊm, dÊu chÊm hái, dÊu chÊm than, dÊu chÊm phÈy vµ c¸ch sö dông dÊu c©u trong nh÷ng môc ®Ých nãi vµ viÕt cô thÓ.
- Hiểu được ý nghÜa, hiÖu qu¶ biÓu ®¹t cña viÖc sö dông dÊu c©u trong c¸c v¨n b¶n nghÖ thuËt.
- C¶m nhËn, ph©n tÝch vai trß, t¸c dông cña dÊu DÊu chÊm, dÊu chÊm hái, dÊu chÊm than, dÊu chÊm phÈy trong c¸c v¨n b¶n nghÖ thuËt.
2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng sö dông thµnh th¹o dÊu c©u trªn trong các mục đích và trong những ng÷ c¶nh nãi vµ viÕt.
B. Chuẩn bị: - GV: Soạn bài 
 - HS ôn tập - Lập bảng hệ thống dấu câu đã học
C. TiÕn tr×nh dạy học:
1. æn ®Þnh tæ chøc
2.Bµi cò : KÕt hîp bµi míi
3. Bµi míi :
? LiÖt kª c¸c lo¹i dÊu c©u ®· häc trong ch­¬ng tr×nh tõ líp 6 ->líp 8?
? ë líp 6 em ®· häc nh÷ng lo¹i dÊu c©u nµo? 
- GV ghi các VD minh họa
- HS đọc
? Nêu tác dụng của dấu chấm?
HS đọc VD	
? Dấu chấm hỏi được dùng để làm gì?
? Dựa vào những đặc điểm nào để nhận biết đó là câu nghi vấn?
? Lấy VD minh họa
- GV treo bảng phụ có ghi các VD minh họa
- HS đọc VD
? Dựa vào đặc điểm nào để nhận biết đó là những câu cảm thán?
? Qua các VD trên em hãy rút ra công dụng của dấu chấm than?
? Cho VD minh họa?
? Dựa vào kiến thức đã học hãy nêu công dụng của dấu phẩy?
? Cho VD?	
? Ngoµi c«ng dông trªn dÊu c©u cßn dïng ®Ó
 lµm g×?
? KÓ tªn c¸c dÊu c©u vµ c«ng dông cña dÊu c©u ®· häc ë líp 7?
? Dấu chấm lửng được dùng để làm gì?
? Cho VD?
GV: Trong những câu ghép vế sau có tác dụng bổ sung cho vế trước, cũng có thể dùng dấu chấm phẩy giữa hai vế câu 
? Dấu gạch ngang có công dụng gì?
? Cho VD minh họa?
? Dấu gạch nối dùng để làm gì?
? Dấu ngoặc đơn trong VD được dùng để làm gì
? DÊu ngoÆc ®¬n được dùng để làm gì?
? Dựa vào kiến thức đã học em hãy cho biết dấu hai chấm có công dụng gì?
? Cho VD?	
? Dấu ngoặc kép được dùng để làm gì?
1. DÊu c©u häc ë líp 6:
- häc sinh liÖt kª
- Häc sinh liÖt kª c¸c lo¹i dÊu c©u ®· häc ë líp 6
a. DÊu chÊm (.)
VD: - Mẹ đã về .
 - Nó đang khóc .
 - Anh ấy đang học .
-> Tác dụng : Dùng để kết thúc câu trần thuật
b. DÊu chÊm hái (?)
VD: Anh ấy đã ăn cơm chưa?
 Nam đi rồi à?
-> Dấu chấm hỏi được dùng để hỏi những điều chưa rõ (nghi ngờ)
+ Đặc điểm: Dựa vào kết thúc cuối câu là dấu chấm (?). Các từ ngữ dùng để hỏi như: à, chưa, hử, ư?
HS lấy - nhận xét, bổ sung 
3. DÊu chÊm than (!)
VD: - A ! Mẹ đã về .
 - Chiếc cặp này đẹp quá!
 - Ôi ! Sao cậu lại làm thế?
-> Dựa vào: - Kết thúc dấu !
 - Từ ngữ bộc lộ cảm xúc
-> Công dụng: Được dùng để kết thúc câu cầu khiến hoặc câu cảm thán
VD: Đi nhanh lên nào! (câu cầu khiến)
 Ồ ! Mẹ đã về .(câu cảm thán)
4. DÊu phÈy (,)
+ Công dụng:
- Dùng để phân cách các thành phần phụ với thành phần chính
VD: Sáng nay, lớp 8B đi lao động .
- Dùng để phân cách các thành phần cùng giữ một chức vụ
VD: Lan, Huệ, Hòa là học sinh lớp 8D
 Họ đâm ra uất ức, chán nản 
* L­u ý:
- DÊu c©u cßn cã c«ng dông bµy tá t×nh c¶m, th¸i ®é cña ng­êi viÕt
Dấu chấm được đặt cuối các câu nào? được dùng làm gì?
 Một vận động viên đang tích cực luyện tập để tham gia thế vận hội. Không may, anh ta bị cảm nặng. Bác sĩ bảo:
 - Anh sốt cao lắm! Hãy nghỉ ngơi ít ngày đã!
 Người bệnh hỏi:
 - Thưa bác sĩ, tôi sốt bao nhiêu độ?
 Bác sĩ đáp:
 - Bốn mươi mốt độ.
 Nghe thấy thế, anh chàng ngồi phắt dậy:
 - Thế kỉ lục thế giới là bao nhiêu?
Dấu câu	Vị trí	Tác dụng
Dấu chấm
	Cuối câu 
1, 2, 9	Dùng để kết thúc câu kể.
Dấu 
chấm hỏi	Cuối câu 
7, 11	Dùng để kết thúc câu hỏi.
Dấu 
chấm than	Cuối câu 
4, 5	Dùng để kết cảm (câu 4); câu khiến (câu 5).
 TiÕt 2: dÊu chÊm l÷ng, dÊu g¹ch ngang, dÊu g¹ch nèi
a. DÊu chÊm löng ()
* Công dụng:
- BiÓu thÞ bé phËn liÖt kª ch­a hÕt
VD: Lớp 8D có bạn A, bạn B...
- BiÓu thÞ lêi nãi ngËp ngõng chưa nói hết, ng¾t qu·ng
VD: Anh ấy đã
- Lµm gi¶m nhÞp ®iÖu c©u v¨n, hµi h­íc, dÝ dám.
b. DÊu g¹ch ngang (-)
* Công dụng:
- Dùng để đ¸nh dÊu bé phËn gi¶i thÝch, chó thích của câu
VD: Lan - người học giỏi nhất lớp 8D là bạn thân của tôi 
- Dùng để biÓu thÞ sù liÖt kª
+ Dấu gạch nối
- Dùng để dánh dấu các bộ phận trong một từ có nhiều âm tiết
VD: Bôn-sê-vích; Ma-lai-xi-a
TiÕt 3 : DÊu ngoÆc ®¬n , dÊu ngoÆc kÐp , dÊu hai chÊm
a. DÊu ngoÆc ®¬n ( )
VD: Tố Hữu (1920-2002) là nhà thơ nổi tiếng về đề tài thơ cách mạng
- Đánh dấu - làm rõ năm sinh và năm mất của tác giả
 -> Dấu ngoặc đơn dùng để đ¸nh dÊu phÇn chó thÝch (gi¶i thÝch, thuyÕt minh, bæ sung thªm)
b. DÊu hai chÊm (:) 
* Công dụng
- §¸nh dÊu (Báo trước) phÇn gi¶i thÝch, thuyÕt minh, bæ sung thªm cho một phần trước đó
VD: Người xưa có câu: Tốt gỗ hơn tốt nước sơn
- §¸nh dÊu (báo trước) lêi dÉn trùc tiÕp (dïng víi dÊu ngoÆc kÐp) hay lêi ®èi tho¹i (dïng víi dÊu g¹ch ngang)
VD: Anh ấy nói rằng: - Chị hãy ăn đi!
c. Dấu ngoặc kép 
* Công dụng:
- Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn văn trực tiếp
VD: Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài thật ngọt, thật rõ
- Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hoặc có ý mỉa mai
- Đánh dấu tên, tác phẩm, tờ báo, tạp chí được dẫn
VD: Nam Cao là tác giả của những tác phẩm nổi tiếng như “Chí Phèo”, “Lão Hạc”
II. Luyện tập
Bµi 1: Nh÷ng ®o¹n v¨n, th¬ sau ng­êi ta l­îc bá mét sè dÊu c©u, c¨n cø vµo chøc n¨ng cña dÊu c©u em h·y ®iÒn chóng vµo vÞ trÝ thÝch hîp.
a. “Ngµy mai d©n ta sÏ sèng sao ®©y
 S«ng Hång ch¶y vÒ ®©u vµ lÞch sö
 Bao giê d·y Tr­êng S¬n bõng giÊc ngñ
 C¸nh tay Phï §æng sÏ v­¬n m©y
 Råi cê sÏ ra sao TiÕng h¸t sÏ ra sao
 ¤i ®éc lËp ”
 ( ChÕ Lan Viªn)
Gîi ý
 “ Ngµy mai d©n ta sÏ sèng sao ®©y?
 S«ng Hång ch¶y vÒ ®©u? vµ lÞch sö?
 Bao giê d·y Tr­êng S¬n bõng giÊc ngñ
 C¸nh tay Phï §æng sÏ v­¬n m©y?	
 Råi cê sÏ ra sao? TiÕng h¸t sÏ ra sao?
 ¤i! ®éc lËp. ”
b. Ng­êi ta nhí nhµ nhí cöa nhí nh÷ng nÐt mÆt th©n yªu nhí nh÷ng con ®­êng ®· ®i vÒ n¨m tr­íc nhí ng­êi b¹n chiÕu ch¨n d¾t tay nhau ®i trªn nh÷ng con ®­êng v¾ng vÎ ngµo ng¹t mïi hoa xoan cßn th¬m m¸t h¬n c¶ hoa cau hoa b­ëi ng­êi ta nhí heo may giÕng vµng ng­êi ta nhí c¸ mÌ rau rót ng­êi ta nhí tr¨ng b¹c chÐn vµng
 (Vò B»ng)
Gîi ý: Ng­êi ta nhí nhµ ,nhí cöa, nhí nh÷ng nÐt mÆt th©n yªu, nhí nh÷ng con ®­êng ®· ®i vÒ n¨m tr­íc, nhí ng­êi b¹n chiÕu ch¨n d¾t tay nhau ®i trªn nh÷ng con ®­êng v¾ng vÎ, ngµo ng¹t mïi hoa xoan cßn th¬m m¸t h¬n c¶ hoa cau, hoa b­ëi. Ng­êi ta nhí heo may giÕng vµng; ng­êi ta nhí c¸ mÌ, rau rót; ng­êi ta nhí tr¨ng b¹c, chÐn vµng.
 (Vò B»ng)
Bµi 2:Nh÷ng c©u sau c©u nµo ®Æt dÊu c©u ®óng? C©u nµo ®Æt dÊu c©u ch­a ®óng, h·y ghi ch÷ § (®óng), S (sai) vµo chç trèng tr­íc mçi c©u.
 A - Con ®­êng n»m gi÷a hµng c©y, to¶ rîp bãng m¸t.
 B - Con ®­êng n»m gi÷a hµng c©y to¶ rîp bãng m¸t.
 C - H­¬ng cø trÇm trå khen nh÷ng b«ng hoa ®Ñp qu¸!
 D - H­¬ng cø trÇm trå khen nh÷ng b«ng hoa ®Ñp qu¸.
 Gîi ý
A -> S C -> S
B -> § D -> §
Bµi 3: ®o¹n v¨n d­íi ®©y cã nh÷ng dÊu chÊm c©u ®Æt sai vÞ trÝ. Em h·y söa l¹i cho ®óng.
 Trªn con ®­êng xuyªn tØnh Hoµng Liªn S¬n. Xe chóng t«i lao ®i vun vót. Nh÷ng ®¸m m©y tr¾ng nh­ sµ xuèng cöa kÝnh « t«. T¹o nªn mét c¶m gi¸c bång bÒnh, huyÒn ¶o. Nh÷ng th¸c n­íc tr¾ng xo¸. Nh÷ng rõng c©y ©m ©m xanh r×. HiÖn nhanh vµ l­ít qua loang lo¸ng tr­íc khung cöa nhá.
 Gîi ý
 Trªn con ®­êng xuyªn tØnh Hoµng Liªn S¬n, xe chóng t«i lao ®i vun vót. Nh÷ng ®¸m m©y tr¾ng nh­ sµ xuèng cöa kÝnh « t« t¹o nªn mét c¶m gi¸c bång bÒnh, huyÒn ¶o. Nh÷ng th¸c n­íc tr¾ng xo¸, nh÷ng rõng c©y ©m ©m xanh r× hiÖn nhanh vµ l­ít qua loang lo¸ng tr­íc khung cöa nhá.
Bµi 4: Häc sinh ®äc ®o¹n v¨n sau:
 “ Bçng “choang” mét c¸i, th«i ph¶i råi, h¾n ®Ëp c¸i chai vµo cét cængå h¾n kªuH¾n võa chöi võa kªu lµng nh­ bÞ ng­êi ta c¾t häng. å h¾n kªu! ”
 Cïng mét th«ng tin (å h¾n kªu) nh­ng sau mçi c©u v¨n t¸c gi¶ l¹i dïng dÊu c©u kh¸c nhau, em h·y so s¸nh ®Ó nhËn ra môc ®Ých vµ t¸c dông cña dÊu c©u trong hai c©u v¨n trªn.
 Gîi ý
 §o¹n v¨n lÆp l¹i hai lÇn c©u “å h¾n kªu” nh­ng víi hai dÊu c©u kh¸c nhau. DÊu chÊm löng sau c©u thø hai ®­îc dïng mang ý nghÜa miªu t¶, diÔn t¶ mét hµnh vi l¹ lïng cña ChÝ PhÌo. DÊu chÊm than sau c©u thø 4 l¹i mang ý nghÜa c¶m th¸n, diÔn t¶ sù ng¹c nhiªn, bÊt ngê cña ng­êi chøng kiÕn tr­íc hµnh vi l¹ lïng ®ã cña ChÝ PhÌo.
Bµi 5: C¸c c©u ®­îc sö dông trong ®o¹n trÝch d­íi ®©y cã gi¸ trÞ tu tõ râ rÖt. H·y ph©n tÝch.
 “Ng­êi ta xóm l¹i, tãm ngang nã. Nã kh«ng ch¹y. Nh­ng nã vÉn nhai, vÉn nuèt. Råi biÕt thÕ nguy, nã kh«ng nhai, trîn m¾t lªn nuèt chöng. Råi l¹i hÊp tÊp ngèn thªm miÕng n÷a.
 Chöi. Kªu. §Êm. §¸. Thôi. BÞch. C¼ng ch©n. C¼ng tay. Nh­ m­a vµo ®Çu. Nh­ m­a vµo l­ng. Nh­ m­a vµo vµo ch©n nã.”
 Tr¶ lêi
 Toµn bé ®o¹n trÝch lµ nh÷ng c©u ®¬n vµ c¸c c©u ®¬n ®Æc biÖt, phï hîp víi néi dung sù viÖc ®­îc diÔn t¶ trong ®o¹n v¨n: Sù viÖc diÔn ra nhanh, ®ã lµ viÖc ®¸nh kÎ ‘¨n c¾p” vµ dån dËp, liªn tôc, kh«ng ngõng víi sù tham gia cña nhiÒu ng­êi, ®¸nh b»ng mäi c¸ch.
Bài 6: Giải thích sự khác nhau trong các câu sau đây:
a. Lan học giỏi thật . -> Câu trần thuật khẳng định (khẳng định việc Lan học giỏi)
b. Lan học giỏi thật ? -> Câu nghi vấn (nghi vấn về việc Lan học giỏi)
c. Lan học giỏi thật ! -> Câu cảm thán (thán phục việc Lan học giỏi) 
Bài 7: Chỉ ra và chữa lại các lỗi dùng dấu câu trong các câu sau:
a. Nhằm thúc đẩy phong trào thi đua lập thành tích chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam. Chúng em cố gắng đạt nhiều điểm mười
b. Nhà trường huy động (hai lớp 8B và 8C) tham gia lao động xã hội chủ nghĩa
Gợi ý:
a. Nhằm thúc đẩy phong trào thi đua lập thành tích chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam, chúng em cố gắng đạt nhiều điểm mười
b. Nhà trường huy động hai lớp 8B và 8C tham gia lao động xã hội chủ nghĩa
Bài 8: Trong các trường hợp sau, trường hợp nào dùng dấu câu đúng, trường hợp nào dùng dấu câu sai. Giải thích và chữa lại các lỗi đó.
a. Trinh thì thào:
- Cậu xem có thích không? Cả một chùm ổi mọc sát nhau nhé!
b. Trinh chỉ cho tôi xem cả một vườn ổi mọc sát nhau và hỏi tôi có thích không?
c. Tôi bật cười bảo lão:
- Sao cụ lo xa thế?
d. Tôi bật cười bảo sao lão ấy lo xa thế?
Gợi ý: Phải xác định mục đích nói của mỗi câu:
a. Câu nghi vấn (Cậu xem có thích không)
- Cả một chùm ổi mọc sát nhau nhé: câu cảm thán
b. Trinh chỉ cho tôi xem cả một vườn ổi mọc sát nhau và hỏi tôi có thích không: câu trần thuật
c. Sao cụ lo xa thế: câu nghi vấn
d. Tôi bật cười bảo sao lão ấy lo xa thế: câu trần thuật
Bµi 9: §iÒn dÊu c©u mét c¸ch thÝch hîp vµo c¸c ®o¹n trÝch sau:
a. “ Mét canh hai canh l¹i ba canh
 Tr»n träc b¨n kho¨n giÊc ch¼ng thµnh” (Hå ChÝ Minh)
Gîi ý
 “ Mét canh hai canh l¹i ba canh
 Tr»n träc b¨n kho¨n giÊc ch¼ng thµnh”
b. MÑ t«i th­êng d¹y c¸c con
 C¸c con ph¶i th­¬ng yªu nhau gióp ®ì nhau trong cuéc s ... 
-> Thể hiện lòng biết ơn, kính yêu của tác giả đối với Bác. Gợi tả một cách sinh động tình cảm chăm sóc ân cần của Bác đối với chiến sĩ ( 3 điểm ).
Câu 3: HS viết được một đoạn văn ngắn có ít nhất 1 kiểu hoán dụ ( 2 điểm )
D. Củng cố - dặn dò: 
Về nhà làm lại đề vào vở bài tập
Làm bạn với dấu câu
Dấu câu phân biệt rạch ròi
Không dùng, chỉ có người lười nghĩ suy
Dấu nào cũng có nghĩa riêng
Mỗi dấu đặt đúng vào nơi của mình
Dấu phấy (,) thường thấy ai ơi
Tách biệt từng phần, chuyển tiếp ý câu
Dấu chấm (.) kết thúc ý rồi
Giúp cho câu viết tròn câu rõ lời .
Chấm phẩy (;) phân cách vế câu
Bổ sung vế trước, ý càng thêm sâu
Chấm than (!) bộc lộ cảm tình
Gửi gắm đề nghị, mong chờ, khiến sai
Chấm hỏi (?) để hỏi bao điều
Hỏi người và cả hỏi mình tài ghê!
Hai chấm (:) báo hiệu lời người
Còn là giải thích ý vừa nêu trên
Chấm lửng (...) xúc cảm dâng trào
Hay thay cho lời không tiện nói ra
Gạch ngang (-) lời nói mở đầu
Nêu ý chú thích liệt kê trong bài
Ngoặc đơn (    ) tách biệt từng phần
Làm rõ cho lời chú giải bên trong
Ngoặc kép (“  ”) trực tiếp dẫn lời
Đứng sau hai chấm hay dùng nhấn câu
Biết rồi em hãy siêng dùng
Viết dấu đúng chỗ, điểm mười nở hoa.
1. Dấu thường dùng ở cuối câu 
Dấu chấm . 
Đặt cuối câu kể.
1. Giới thiệu về người, vật, việc
Ví dụ:
 Ếch ồm ộp. Cóc kèn kẹt. Chẫu chàng chẳng chuộc. Ễnh Ương uôm oạp. Bọn có càng thì khua càng gõ mõ. Ầm cả lên.                                     (Tô Hoài)
2. Miêu tả đặc điểm
Ví dụ:
    Mưa xuống sầm sập, giọt ngã, giọt bay, bụi nước tỏa trắng xóa.
(Tô Hoài)
3. Nêu ý kiến, nhận xét
Ví dụ:
    Kéo co là một trò chơi thể hiện tinh thần thượng võ của dân tộc ta.
(Theo Toan Ánh)
 Bài tập:
+Dòng nào dưới đây sử dụng đúng dấu chấm?
        A. Trên bầu trời cao xanh vời vợi.
        B. Mùa xuân, trăm hoa khoe sắc.
        C. Học hành chăm chỉ.
+Có bạn viết vội nên không dùng dấu chấm. Em hãy viết lại cho đúng:
Căn nhà tôi núp dưới rừng cọ ngôi trường tôi học cũng khuất trong rừng cọ tôi đi trong rừng cọ đến lớp mỗi ngày
Dấu chấm hỏi ? 
Dấu chấm hỏi thường được dùng:
1. Đặt cuối câu hỏi bày tỏ những điều muốn được trả lời vì chưa biết, chưa rõ .
Ví dụ:
Mấy ngày nữa thì mẹ về hả chị?
(Hồ Thu Hồng)
2. Đặt cuối câu hỏi được dùng với mục đích khẳng định
Ví dụ:
Trong nỗi đau, có ai hơn ai?
(Báo Văn Nghệ)
3. Đặt cuối câu kể nhưng lại được dùng với mục đích nghi vấn.
Ví dụ:
Sáng nay, bạn Lan đi học?
Bài tập:
Dòng nào sau đây đã dùng đúng dấu chấm hỏi?
A. Bài toán này khó?
B. Bài toán này em không giải được phải không?
C. Bài toán này không phải em không giải được?
D. Hãy giải bài toán này?
Dấu chấm cảm (chấm than) ! 
Đặt cuối câu cầu khiến hoặc câu cảm:
1. Bộc lộ trạng thái cảm xúc
Ví dụ:
Ôi chao! Chú chuồn chuồn nước mới đẹp làm sao!
(Nguyễn Thế Hội)
2. Biểu thị lời hô, lời gọi
Ví dụ:
Lan ơi! Ngủ chưa, Lan?
3. Nêu ý đề nghị, yêu cầu, khuyên bảo
Ví dụ:
Dế Choắt, hãy giương mắt ra xem tao trêu con mụ Cốc đây này!
(Theo Tô Hoài)
Bài tập:
Câu nào sử dụng dấu chấm cảm sai?
A. Bạn giải bài tập đi!
B. Bạn phải giải bài tập đấy nhé!
C. Bạn giải bài tập mới nhanh làm sao!
D. Làm sao bạn giải bài tập nhanh thế!
2. Dấu thường dùng ở giữa câu 
Dấu phẩy , 
Đặt ở giữa câu để:
1. Ngăn cách các thành phần cấu tạo ngữ pháp đẳng lập
Ví dụ:
    Mai tứ quý, mai vàng miền Nam, song mai Đông Mĩ của thủ đô Hà Nội điểm xuyết những nụ tươi
(SGK tiếng Việt 3)
2. Tách biệt phần trạng ngữ với nồng cốt câu
Ví dụ:
Hàng năm, cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều.
(Theo Thanh Tịnh)
3. Tách biệt phần chúthích
Ví dụ:
Đan-tê, một nhà thơ lớn của nước I-ta-li-a, là người rất ham đọc sách.
(SGK tiếng Việt 3)
4. Tách biệt phần chuyển tiếp
Ví dụ:
    Cứ thế, khoai và dâu phủ đầy màu xanh trên cát trắng.
(Dương Thị Xuân Quý)
5. Tách biệt phần hô ngữ
Ví dụ:
    Thưa anh, em cũng muốn khôn nhưng không khôn được.
(Tô Hoài)
Bài tập:
1. Dấu phẩy  đặt ở vị trí nào dưới đây là đúng?
        A.  Tiếng mưa êm sợi, mưa đều như dệt.
        B.  Tiếng mưa êm, sợi mưa đều như dệt.
        C.  Tiếngmưa, êm sợi mưa đều như dệt.
2. Đặt dấu phẩy trong đoạn văn sau:
Gà bà Kiên là gà trống tơ lông đen chân chì có bộ giò cao cổ ngắn. Nó nhảy tót lên cây rơm thật cao phóng tầm mắt nhìn quanh. Nó xòe cánh nghểnh cổ chuẩn bị chu đáo, nhưng rốt cục chỉ rặn được ba tiếng ec e e cụt ngủn. Nó ngượng quá đỏ chín mặt hấp tấp nhảy xuống đất.
Dấu chấm phẩy ; 
Dấu chấm phẩy được đặt giữa câu để:
1.  Ngăn cách các bộ phận ngữ pháp đẳng lập (khi trong câu đã có bộ phận nào đó dùng dấu phẩy)
Ví dụ:
    Tiếng  đàn bầu khi thì mưa đêm rả rích, gieo một nỗi buồn vô hạn mênh mông; khi thì như chớp biển mưa nguồn, đêm dài lóe sáng, kích động lòng người.
(Lưu Quý Kỳ)
2. Ngăn cách từng vế câu trong sự liệt kê nối tiếp nhau, hoặc khi vế sau có tác dụng bổ sung cho vế trước, tạo sự cân xứng về cấu tạo và ý nghĩa
Ví dụ:
    Con đường dốc dần lên: ánh sáng đã hửng mờ mờ; rồi ánh sáng lóe lên.
(Theo Xuân Khánh)
Bài tập:
    Vì sao câu dưới đây tác giả lại dùng dấu chấm phẩy?(khoanh vào chữ cái trước ý đúng nhất)
  Hoa phượng tươi, tươi nhưng mà tươi quá quắt; hoa phượng đẹp, nhưng mà đẹp não nùng.                                                                             (Xuân Diệu)
A. để ngắt câu dài và có nhiều ý khác nhau
B. để tạo sự cân xứng về cấu tạo và ý nghĩa
C. để ngắt từng vế câu khi đã có bộ phận dùng dấu phẩy
D. cả ba ý trên
Dấu hai chấm : 
Dấu hai chấm được đặt ở giữa câu để báo hiệu bộ phận đứng sau:
1. Là lời đối thoại trực tiếp của nhân vật (thường được dùng phối hợp với dấu ngoặc kép hay dấu gạch ngang)
Ví dụ:
Chị Cốc liền quát lớn:
-Mày nói gì?
2. Là ý giải thích cho bộ phận đứng trước
Ví dụ:
    Rồi ngày mưa rào. Mưa dăng dăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống mặt biển óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc...
(Vũ Tú Nam)
3. Là phần liệt kê cụ thể, kể ra những nội dung chi tiết
Ví dụ:
       Truyện dân gian gồm có:
          -Truyện cổ tích
          -Truyện thơ
          -Truyện thần thoại...
Bài tập:
1. Chọn ý dưới đây nêu đúng tác dụng của dấu hai chấm (:) trong câu sau:
     Nhìn xuống cánh đồng có đủ các màu xanh: xanh pha vàng của ruộng mía, xanh rất mượt của lúa chiêm đương thời con gái, xanh đậm của những rặng tre, đây đó một vài cây phi lao xanh biếc.
        A.   dẫn lời nói trực tiếp
        B.   báo hiệu ý giải thích
        C.   liệt kê sự vật, sự việc
Dấu ngoặc đơn () 
Dấu ngoặc đơn có thể đặt ở những vị trí khác nhau trong câu để tách biệt phần chú thích (đặt trong ngoặc đơn và luôn đi sau) với phần được chú thích. Phần chú thích có thể là một từ, một ngữ, một câu hoặc nhiều câu  có tác dụng nêu rõ thêm cho phần được chú thích về tình cảm, thái độ, hành động, nơi chốn, v.v...Lưu ý: Trong một số trường hợp,  có thể dùng dấu phẩy (hoặc dấu gạch ngang) thay cho dấu ngoặc đơn.
Ví dụ:
Tôi quê ở Hưng Yên (vùng có rất nhiều nhãn ngon)
Bài tập:
1.Đặt dấu ngoặc đơn vào câu văn sau:
Phiên chợ vùng cao nào cũng bán thắng cố món ăn truyền thống và độc đáo của người Hmong. Cậu bé người Hmong chủ một chảo thắng cố đang khéo léo múc thức ăn cho khách.
2.Đặt một câu sử dụng dấu ngoặc đơn có bộ phận chú thích về:
   - địa điểm
   - thời gian
   - tên tác giả
   - tên tác phẩm
3. Dấu có thể dùng ở nhiều vị trí khác nhau 
Dấu ngoặc kép " " 
Dấu ngoặc kép có thể đặt ở những vị trí khác nhau trong câu và dùng để tách biệt:
1. Lời nói trực tiếp của nhân vật (thường có dấu hai chấm đứng trước)
 Ví dụ:
Rùa vàng không sợ người, nhô đầu lên cao nữa và tiến về phía thuyền Vua. Nó đứng nổi trên mặt nước và nói:" Xin bệ hạ hoàn gươm lại cho Long Vương".
2. Một số từ ngữ mượn lại của người khác được đưa vào trong bài viết (lúc này không cần đặt dấu hai chấm đứng trước)
 Ví dụ:
Giữa khung cảnh vẫn "non xanh nước biếc" như xưa, chúng tôi mải mê nhìn những cánh đồng chiêm mơn mởn, những chiếc cầu sắt mới tinh duyên dáng, những mái trường, những mái nhà tươi roi rói bên cạnh rặng tre non...
                                                                         (Hoài Thanh - Thanh Tịnh)
3. Những từ ngữ được dùng với ý nghĩa đặc biệt (nhấn mạnh, mỉa mai, v,v...)
 Ví dụ:
Một thế kỉ "văn minh", "khai hóa" của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt
                                                                                             (Thép Mới)
Bài tập:
Hãy đặt câu, trong đó có sử dụng dấu ngoặc kép để dẫn những lời cho sẵn dưới đây:
   - Văn hay chữ tốt
   - Lá lành đùm lá rách
   - Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
Dấu gạch ngang - 
Dấu gạch ngang có thể đặt ở những vị trí khác nhau trong câu để :
1.Tách biệt lời nói trực tiếp của nhân vật
Ví dụ:
Một hôm, Bác Hồ hỏi Bác Lê:
- Anh Lê có yêu nước không?
Bác Lê ngạc nhiên, lúng túng trong giây lát rồi trả lời:
- Có chứ!
(Trần Dân Tiên)
2. Tách biệt phần chú thích (có thể dùng dấu phẩy, dấu ngoặc đơn)
Ví dụ:
- Thí sinh cuối cùng - một em bé có dáng chắc nịch với nước da rám nắng - vào phòng thi và bước tới gần bàn của ban giám khảo.
3. Tách biệt từng nội dung liệt kê trong mối quan hệ với nhau
Ví dụ:
Hãy viết đúng các tên riêng dưới đây:
- Buôn Ma Thuột
- Đắc Lắc
- Điện Biên Phủ
(SGK Tiếng Việt 3)
Bài tập:
Viết một đoạn văn với nội dung tự chọn có sử dụng dấu gạch ngang để :
   - liệt kê các ý có quan hệ với nhau.
   - ngăn cách phần chú thích
   - nêu lời nói trực tiếp của nhân vật
Dấu chấm lửng (ba chấm) ... 
Dấu chấm lửng có thể đặt ở những vị trí khác nhau trong câu để:
1. Thay cho những lời không tiện nói ra, hoặc không tiện trích dẫn
Ví dụ:
- U nó cứ yên lòng. Thế nào sáng mai tôi cũng về. Nếu tôi không ra tay, rồi quân cướp cứ nhũng nhiễu mãi, vùng này còn ai làm ăn gì được!
- Đành vậy, nhưng nhỡ ra...
(Nguyễn Công Hoan)
2. Biểu thị sự im lặng, sự kéo dài hay nghẹn ngào, xúc động không nói thành lời
Ví dụ:
- Mẹ ơi, con đau...đau...quá ...!
- Trong tiếng gió thổi , ta nghe tiếng thông reo, tiếng  sóng vỗ, tiếng ve ran và cả tiếng máy, tiếng xe, tiếng cần trục từ trên các tầng than, bến cảng vọng lại. Những âm thanh của sự sống trăm ngã tụ về, theo gió ngân lên vang vọng... (TV5, tập 1)
- Dấu ... trong câu kết của bài thơ sau có khả năng biểu đạt đặc biệt:
      Không gian trắng xóa cả rồi
      Chỉ còn dáng mẹ giữa trời. Và mưa...
Hai từ "Và mưa..." thuộc câu thơ khác, một câu chỉ có từ mưa và dấu... nói lên sự vô tình của thiên nhiên, nhưng thể hiện rõ sự xót lòng, nghẹn ngào của người con.
Bài tập:
Biển vẫn lồng lộn. Nhưng chiếc tàu vẫn cứ đi, cứ tiến, từng tí...từng tí...Suốt đêm...suốt đêm...
Dấu chấm lửng trong câu văn trên có tác dụng:
A. thay cho ý không tiện nói ra .
B. biểu thị sự kéo dài, kiên trì.
C. dùng để ngắt ý, chuyển ý.