Giáo án Sinh học 8 - Tiết 15: Đông máu và nguyên tắc truyền máu

Ngày soạn:12/10/2009 Ngày giảng:8A: 14/10/2009 
	8B 17/10/2009
Tiết 15: đông máu và nguyên tắc truyền máu
 I. Mục tiêu bài học:
 1. kiến thức:
 - HS trình bày được cơ chế đông máu và vai trò của nó trong bảo vệ cơ thể.
 - Trình bày được các nguyên tắc truyền máu và cơ sở khoa học của nó
 2. Kĩ năng:
 - Rèn kĩ năng quan sát, giải thích hiện tượng
 - Hoạt động nhóm
 3. Giáo dục:
 - ý thức giữ gìn, bảo vệ cơ thể.
 II. Chuẩn bị:
 1.Thầy: 
 - Tranh phong to SGK Tr 48- 49
 - Bảng phụ, phiếu học tập
 2. Trò:
 - Chuẩn bị bài ở nhà
III. Tiến trình lên lớp
 1. Kiểm tra bài cũ: 
 ? Các bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ nào để bảo vệ cơ thể?
* Đáp án:
 - Bạch cầu tạo nên 3 hàng rào phòng thủ để bảo vệ cơ thể:
 + Sự thực bào do các BC trung tính và các đại thức bào thực hiện.
 + Sự tiết ra kháng thể để vô hiệu hoá các kháng nguyên do các BC limpho B thực hiện 
 + Sự phá huỷ các TB cơ thể đã nhiễm bệnh do các TB limpho T thực hiện
 * Nêu vấn đề: Trong lịch sử y học con người đã biết truyền máu song rất nhiều trường hợp gây tử vong .Sau này chính con người đã tìm ra nguyên nhân tử vong. Đó là do khi truyền máu thì máu bị đông lại. Vậy yếu tố nào gây nên và theo cơ chế nào? .
 2. Nội dung bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Ghi bảng
G
HS
G
Yêu cầu HS hoàn thành nội dung phiếu học tập g
g HS tự n/c ắvà sơ đồ Tr 48 g ghi nhớ kiến thức
Trao đổi nhóm hoàn thành các nội dung trong phiếu học tập g cử đại diện nhóm trình bày KQ trên phiếu kẻ sẵn g các nhóm khác bổ sung
Lưu ý: Cần để 3 nhóm trình bày và tất cả các nhóm khác bổ sung g Gv đưa đáp án đúng để các nhóm tự đối chiếu và sửa chữa vào vở
I. Đông máu:
Tiêu chí
Nội dung
1. Hiện tượng:
Khi bị đứt mạch máu g máu chảy ra 1 lúc rồi ngừng nhờ khối máu bịt vết thương
2. Cơ chế:
 TB máu g Tiểu cầu vỡ gG.phóng 
 Enzim 
 Ionca Tơ máu giữ các TB máu
Máu lỏng:
 Huyết tương gChất sinh tơ máu
 Khối máu đông 
3. Khái niệm:
Đông máu là hiện tượng hình thành một khối máu đông hàn kín vết thương
4. Vai trò:
Giúp cơ thể tự bảo vệ chống mất máu
G
 ?
 ?
 ?
 ?
G
 ?
 ?
G
 ?
 ?
 ?
 ?
 ?
G
 ?
G
Nhìn vào cơ chế đông máu hãy cho biết :
Sự đông máu có ý nghĩa gì đối với sự sống của cơ thể ?
(Đông máu là 1 cơ chếtự bảo vệ của cơ thể. Nó giúp cơ thể không mất máu nhiều khi bị thương)
 Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu ?
(liên quan tới h/đ của tiểu cầu là chủ yếu)
Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là do đâu?
(Nhờ búi tơ máu được hình thành ôm giữ các TB máu làm thành khối máu đông bịt kín vết rách ở mạch máu)
Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?
(- Bám vao vết rách và bám vào nhau tạo thành nút tiểu cầu bịt tạm thời vết rách
- Giải phóng chất giúp hình thành bức tơ máu để tạo thành khối máu đông)
Treo bảng H.15 Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK .
Hồng cầu máu người cho có loại kháng nguyên nào?
(Có 2 loại kháng nguyên trên hồng cầu là A và B)
Huyết tương máu nhận có có loại khang thể nào? chúng có gây kết dính hông cầu máu người cho không?
(Có 2 loại kháng thể trong huyết tương là gây kết dính A và gây kết dính B ) 
Gọi 1 HS lên bảng đánh dấu chiều mũi tên để phản ánh mối quan hệ cho va nhận giữa các nhóm máu để không gây kết dính hồng cầu ?
Lưu ý:- Nhóm máu O là nhóm máu chuyên cho.
 - Nhóm máu AB là nhóm máu chuyên nhận.
Vậy khi truyền máu ta phải tuân thủ các nguyên tắc nào?
Máu có cả khang nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? vì sao?
Máu không có kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? vì sao?
Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (vi rút viêm gan B, HIV.) có thể đem truyền cho người khác được không ? vì sao?
Vậy ta đã giải quyết được vấn đề đặt ban đầu chưa?
Yêu cầu HS rút ra kết luận về nguyên tắc truyền máu. 
Khi bị chảy máu việc đầu tiên cần làm là gì?
Yêu cầu 1 HS đọc kết luận chung cuối bài
II. Nguyên tắc truyền máu :
 1. Các nhóm máu ở người:
- ở người có 4 nhóm máu:O,A,B và AB.
- Sơ đồ cho và nhận giữa các nhóm máu:
 A
 E
 A
OD O ABD AB 
 B
 E
 B 
2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu
* Khi truyền máu cần tuân theo nguyên tắc :
 - Lựa chọn nhóm máu phù hợp
 - Kiểm tra mầm bệnh trước khi truyền máu.
* Kết luận chung: (SGK)
3. Củng cố, luyện tập:
 Sử dung bảng phụ và câu hỏi trắc nghiệm
4. Hướng dẫn tự học ở nhà:
 - Học bài trả lời câu hỏi SGK
 - Đọc mục “ Em có biết ”
 - Chuẩn bị bài mới