Giáo án Ngữ văn lớp 8 tiết 93, 94: Hịch tướng sĩ

Tuần 24
Tiết 93-94:HỊCH TƯỚNG SĨ
I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT.
Giúp học sinh:
-Cảm nhận được lòng yêu nước của Trần Quốc Tuấn thể hiện qua lòng căm thù giặc sâu sắc và tinh thần quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược.
-Nắm được đặc điểm chủ yếu và chức năng của thể hịch.
-Thấy được nghệ thuật đặc sắc của Hịch tướng sĩ:kết cấu chặt chẽ,lập luận sắc bén,lời văn giàu hình tượng,giọng điệu chân tình giàu tình cảm.
II.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP.
Ổn định:
KTBC: Vì sao nói chiếu dời đô ra đời phản ánh ý chí độc lập tự cường và sự phát triển lớn mạnh của dân tộc Đại Việt
Bài mới:Nhà Lý hưng thịnh và phát triển hơn hai trăm năm thì bị diệt vong bởi sự kiện lịch sử (Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh).Nhà Trần ra đời,trong khoảng thời gian nhà Trần trị vì có những sự kiện lịch sử nổi bật (ba lần thắng quân Nguyên) và danh tướng có công lớn nhất là Trần Quốc Tuấn.Trong ba lần lập công ấy,lần thứ hai là vẻ vang hơn cả. Cuộc chiến này gắn liền với sự ra đời của “Hịch tướng sĩ”do Trần Quốc Tuấn soạn thảo.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1
Học sinh đọc phần * chú thích.
?Hãy trình bày những hiểu biết của em về tác giả cũnh như hoàn cảnh ra đời của tác phẩm?
-Trần Quốc Tuấn(1226-1300)
-Là người yêu nước, đặt nợ nướv lên trên thù nhà.
-văn võ song toàn
-Có công rất lớn trong cuộc k/c chống quân Nguyên.
-T/p:thuộc thể loại hịch,ra đời vào khoảng tháng 9/1284,trước cuộc k/c chống quân Nguyên lần thứ hai.
?So sánh đặc điểm của hịch và chiếu?
-Giống:thể văn nghị luận,kết cấu chặt chẽ;cùng là loại văn ban bố công khai; đều làm bằng văn vần,văn xuôi và văn biền ngẫu.
-Khác:Hịch là thể văn chiến đấu cổ động,thuyết phục,răn dạy ,hiểu dụ.
?Hãy tìm một số câu văn biền ngẫu trong bài hịch?
Hoạt động 2
Gv hướng dẫn h/s đọc: đọc hùng hồn,sảng khoái,chiết khúc minh bạch. Đoạn thể hiện nỗi lòng t/g đọc giọng đằm thắm,xúc động.
Gv đọc-h/s đọc tiếp
Kiểm tra phần tìm hiểu chú thích của h/s.
?Theo em thì t/p này có thể chia mấy phần?Nội dung chính của mội phần là gì?
-3 phần:
+Phần 1:Từ đầulưu tiếng tốt =>nêu gương sử sách.
+Phần 2:Tiếp chẳng kém gì =>trong phần này có thể chia 4 phần nhỏ:tội ác của giặc,lòng yêu nước căm thù giặc,mối ân tình giữa tướng và binh sĩ,phê phán cái sai đồng thời khẳng định cái đúng.
+Phần 3:Còn lại =>chủ trương và lời kêu gọi.
?Mở đầu bài hịch,t/g nêu gương sử sách phương Bắc. Đó là những ai?Họ đã làm những việc gì?
-Xưa:
+Kỷ Tínchết thay Cao Đế.
+Do Vuche chở cho Chiêu Vương.
+Dự Nhượngbáo thù cho chủ.
+Thân Khoáicứu nạn cho nước.
+Kính Đứcphò Thái Tông.
+Cảo Khanhkhông theo nghịch tặc.
-Nay:
+Nguyễn Văn LậpVương Công Kiên.
+Xích Tu TưCốt Đãi Ngột Lang.
?Theo em thì nêu gương có gì đáng chú ý?
-Vừa có tướng lĩnh cao cấp,vừa là những người bình thường, có cả gương đời xưa và nay.
?Những n/v được nêu gương có quan hệ như thế nào với chủ tướng?
-Bề tôi gần:Kỉ Tín,Do Vu;bề tôi xa:Thân Khoái,Cảo Khanh
?Những gương sử sách trên có điểm gì chung?
-Quên mình hy sinh vì chủ tức cũng là hy sinh vì nước.
?Vì sao tác giả lại nêu cả gương đời trước và đời nay?Cách nêu gương như vậy nhằm mục đích gì?
=>Theo quan niệm của người Trung đại:thứ nhất lập đức,thứ hai lập công,thứ ba lập ngôn.Vì vậy lập công danh để lại cho đời trở thành lẽ sống lớn của đấng nam nhi thời ấy.Họ cho rằng trung quân là ái quốc ,hy sinh cho vua chúa chủ soái của mình là hy sinh cho nước.
?Sau khi nêu gương xsử sách,tác giả quay về với thực tế trước mắt, đó là việc gì?
?Tội ác của giặc được tác giả lột tả như thế nào?
-nghênh ngang ngoài đường,uốn lưỡi cú diều sĩ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ, giả hiệuđòi ngọc lụa,vơ vét của kho có hạn.
?Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì khi nói đến tội ác của giặc?Qua đó cho thấy Giặc Nguyên như thế nào và thái độ của tác giả đ/v chúng ra sao?
-Bằng nghệ thuật ẩn dụ,t/g đã lột tả tội ác của giặc là một lũ ngang ngược,tham lam,huênh hoang với thái độ căm giận và khinh bỉ.
?Việc kể tội ác của giặc có tác dụng gì?
-Khơi dậy lòng căm thù giặc,nỗi nhục mất nước.
?Trước tội ác của giặc,tác giả đã thể hiện nỗi lòng của mình như thế nào?
-quên ăn,ruột dau như cắt,nước mắt đầm đìa.
-muốn xẻ thịt lột dan ăn gan uống máu quân thù.Dù trăm thân phơi ngoài nội cỏ,nghìn xácbọc trong da ngựacũng vui lòng.
?Những điều đó cho ta thấy Trần Quốc Tuấn là người như thế nào?
=>bao nhiêu bút mực tâm huyết của tác giả dồn vào mỗi chữ ,mỗi lời như chảy trực tiếp từ trái tim.Câu văn chính luận mà đã khắc họa thật sinh động hình tượng người anh hùngyêu nước: đau xót đến quặn lòng trướccảnh tình đất nước,căm thù đấn bầm gan tím ruột,mong rửa nhục đến mất ngủ,quên ăn.Vì nghĩa lớn mà coi thường xương tan thịt nát.Khi tự bày tỏ khúc ruột của mình ,chính ông đã là một tấm gương yêu nước,có tác dụngh động viên to lớn đến tinh thần của quân sĩ.
Sau khi bày tỏ nỗi lòng của mình,t/g nêu lên mối ân tình giữa chủ tướng và quân sĩ(đọc đoạn văn)và cho biết mối ân tình đó dựa trên mối quan hệ nào?
-Mối quan hệ chủ tướng với quân sĩ.
-Mối quan hệ của những người cùng cảnh ngộ.
?Khi nêu lên mối ân tình ấy,Trần Quốc Tuấn đã khích lệ điều gì ở quân sĩ?
-Ý thức trách nhiệm,lòng trung quân ái quốc và lòng nhân nghĩa thủy chung của người cùng cảnh ngộ.
I.Giới thiệu:
1.Tác giả:
2.Tác phẩm:
II.Tìm hiểu tác phẩm
1.Đọc-chú thích.
2.Bố cục: 3 phần
3.Phân tích.
a.Nêu gương sử sách:
-Khích lệ ý chí lập công danh,hy sinh vì nước của các tướng sĩ.
b.Nhận định tình hình.
*Tội ác của giặc:
-Tham lam, hống hách, ngang ngược.
*Nỗi lòng của tác giả.
-Yêu nước căm thù giặc sâu sắc
*Mối ân tình:
-Quan hệ chủ tướng-quân sĩ.
-Quan hệ cùng cảnh ngộ.
=> Ý thức trách nhiệm,lòng trung quân ái quốc và lòng nhân nghĩa thủy chung của người cùng cảnh ngộ.