Giáo án Ngữ văn khối 8 tiết 95: Hành động nói

ngày soạn : 
ngày giảng :
tiết 95 : hành động nói 
i – mục tiêu cần đạt :
sau bài này học sinh có được :
kiến thức :
- nói cũng là một thứ hành động .
- số lượng hành động nói khá lớn , nhưng có thể quy lại thành một số kiểu khá quát nhất định.
- cách thực hiện hành động nói .
2) kĩ năng :
- vận dụng hành động nói trong giao tiếp.
3) thái độ :
- sử dụng hành động nói đúng mục đích , nội dung.
ii – chuẩn bị của giáo viên và học sinh :
giáo viên :
bài giảng 
bảng phụ 
giấy + bút dạ 
học sinh 
đọc trước bài ở nhà 
SGK – bài tập 
iii – hoạt động của giáo viên và học sinh :
ổn định tổ chức : ..........
kiểm tra bài cũ : 
? khái niệm câu phủ định ? lấy ví dụ minh hoạ . chức năng của câu phủ định ?
hs : trả lời cau hỏi 
hs khác nhận xét câu trả lời của bạn và bổ sung (nếu có).
GV nhận xét chung và cho điểm .
bài mới :
giới thiệu bài mới :
xã hội muốn tồn tại và phát triển thì cần có sự giao tiếp với nhau . chủ tịch hồ chí minh đã từng nói : “ tiếng nói là thứ của cải vô cùng quý giá ”. tiếng nói là công cụ của giao tiếp , giao tiếp có thể là giữa hai người với nhau, cũng có thể là nhiều người nhằm một mục đích nào đó . Như vậy chúng ta đã thực hiện hành động nói . Vậy hành động nói là gì?.để hiểu rõ hơn hôm nay cô trò ta cùng nhau đi tìm hiểu bài “ hành động nói ”. Cả lớp mở sách vở ra ghi bài.
bài mới :
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
Gv : yêu cầu học sinh đọc đoạn trích và yêu cầu của đoạn trích đó.
Hs : đọc đoạn trích và yêu cầu.
Gv : cho học sinh thảo luận nhóm , 4 nhóm theo 4 yêu cầu của bài ( 4 phút )
? 1) lí thông nói với thạch sanh nhằm mục đích chính là gì ?
Câu nào thể hiện rõ nhất mục đích ấy?
2) lí thông có đạt được mục đích của mình không ? chi tiết nào nói lên điều đó ? 
3) lí thông đã thự hiện mục đích của mình bằng phương tiện gì?
4) nếu hiểu hành động là “ việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định ”thì việc làm của lí thông có phải là một hành động không ? vì sao?
Gv : lấy ví dụ tình huống 
- Gv mời một học sinh đứng dậy
- sau khi học sinh đứng dậy . Gv nói tiếp:
- cô mời em ngồi xuống 
? cô dùng cách nói để điều khiển học sinh đứng lên và ngồi xuống hay dùng hành động bằng tay?
Hs : suy nghĩ và trả lời 
Đ/á: cô đã thực hiện một hành động nói 
Qua ví dụ vừa phân tích em có nhận xét gì về hành động nói ?
Qua ví dụ và phần nhận xét ta có phần ghi nhớ. 
Hs đọc ghi nhớ trong SGK –T62
I – hành động nói là gì?
1) ví dụ : SGK – T62 
- MĐ : đẩy thạch sanh đi để mình hưởng lợi .
+ câu : con trăn ấy ...ở nhà lo liệu .
- lí thông đạt được mục đích.
+ chi tiết : thạch sanh lại thật thà tin ngay... nuôi thân .
-phương tiện : lời nói 
-là một hành động 
+ vì có mục đích : đuổi thạch sanh để cướp công .
2) nhận xét :
- là hành động được thực hiện bằng lời nói.
- nhằm mục đích nhất định .
3) ghi nhớ : SGK – T62 
Gv : cho học sinh đọc lại đoạn trích với câu nói của lí thông : “ con trăn ấy ... lo liệu ”
? mỗi câu trong lời nói của lí thông nhằm mục đích gì?
Hs : suy nghĩ đứng tại chỗ trả lời 
Lớp nhận xét và bổ sung ?(nếu có)
Gv : treo bảng phụ và yêu cầu học sinh đọc.
Bảng phụ :
chị dậu xám mặt , vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn :
cháu van ông , nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc , ông tha cho !
.....
chồng tôi đau ốm , ông không được phép hành hạ !
.....
mày trói ngay chồng bà đi , bà cho mày xem !
(trích : tức nước vỡ bờ – tắt đèn – ngô tất tố)
? những lời nói của chị dậu nhằm mục đích gì?
? vậy hành động điều khiển nhằm mục đích gì ?
Gv : yêu cầu học sinh đọc đoạn trích 2 ở mục II.
Hs : đọc đoạn trích và yêu cầu của đoạn trích.
? chỉ ra các hành động nói ở đoạn trích và mục đích của mỗi hành động ?
VD : (tiếp) 
Câu cuối trong tác phẩm “ chiếu dời đô ” Lí Công Uẩn nói:
 “ trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở . Các khanh nghĩ thế nào ?
? Lí Công Uẩn muốn nói với ai?
TL : nói với các quan có mặt tại đó .
? Lí Công Uẩn muốn các quan nghe điều gì?
TL : biết suy nghĩ của mình 
? vậy hành động hỏi là hành động như thế nào?
Qua quá trình tìm hiểu và phân tích ta có phần ghi nhớ.
Hs : đọc ghi nhớ trong SGK – T63.
Hs đọc bài tập 1 ,2 và xác định yêu cầu.
 (thảo luận nhóm : 5 phút )
BT 1 : tổ 1-3 
? Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhắm mục đích gì? Thể hiện ở câu nào? vai trò của câu ấy với việc thực hiện mục đích chung .
BT 2 : tổ 2-4 
? chỉ ra các hành động nói ? mục đích của mỗi hành động nói ?
Ii – một số kiểu hành động nói thường gặp
hành động điều khiển
* VD 1 : 
câu 1 : trình bày
câu 2 : đe doạ 
câu 3 : đuổi khéo
câu 4 : hứa hẹn
* VD 2 :
=> muốn : cai lệ tha cho chồng.
=> muốn : cai lệ không được phép hành hạ anh dậu.
=>thách cai lệ trói chồng mình.
MĐ : người nói muốn người nghe làm một việc gì đó.
hành động hỏi 
lời của cái tý 
-vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
=> hỏi .
-U nhất định bán con đấy ư ? U không cho con ở nhà nữa ư ?
=> hỏi và van xin .
-khốn nạn thân con thế này ! trời ơi !
=> bộc lộ cảm xúc .
lời chi dậu 
- con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài
=> trình bày , thông báo .
người nghe cung cấp thông tin giải đáp điều chưa rõ , chưa biết .
ghi nhớ : SGK –T63
iii – luyện tập 
bài tập 1
-MĐ : khích lệ tướng sĩ học tập binh thư yếu lược và lòng yêu nước của tướng sĩ .
+ Vd : các ngươi ở cùng ta ... cùng nhau vui cười .
-Vai trò : khích lệ ý thức trách nhiệm , nghĩa vụ với lẽ tôi – vua , tình cốt nhục.
bài tập 2 
a )- bác trai đã khá rồi chứ ? => hỏi 
- bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn . => điều khiển .
- phải giục anh ấy ăn mau lên đi . => điều khiển .
b) lời của Lê Thận : hứa hẹn .
c) – cậu vàng đi đời rồi , ông giáo ạ ! => báo tin 
- Cụ bán rồi ? => trình bày 
- thế nó cho bắt à ? => để hỏi 
- khốn nạn ... Ông giáo ơi!
=> bộc lộ cảm xúc.
bài tập 3 : BTVN 
củng cố :
em hiểu thế nào là hành động nói .
nêu các kiểu hành động nói thuờng gặp.
dặn dò : 
học bài và làm bài tập 3 
chuẩn bị bài : hành động nói (tiếp)
d – tự rút kinh nghiệm giờ dạy :
......................................................................................................................
......................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................