Giáo án Ngữ văn 8 tuần 3 - Trường THCS Phúc Sơn

Tiết 10 
 TỨC NƯỚC VỠ BỜ
 (Trích tiểu thuyết Tắt đèn) 
 - Ngô Tất Tố- 
I. MỤC TIÊU .
1.Kiến thức:.	
 - Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ.
 - Giá trị hiện thực và nhân đạo qua một đoạn trích trong tác phẩm Tắt đèn.
 - Thành công của nhà văn trong việc tạo dựng tình huống truyện, miêu tả, kể chuyện và xây dựng nhân vật. 
2.Tư tưởng:
 - Giáo dục học sinh có tấm lòng thương cảm, quý trọng người phụ nữ, căm ghét chế độ người bóc lột người.
3.Kĩ năng
 - Tóm tắt văn bản truyện.
 - Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân tích tác phẩm tự sự theo khuynh hướng hiện thực.
II. CHUẨN BỊ:
- Thày: Soạn giáo án, ảnh chân dung Ngô Tất Tố, tác phẩm “Tắt đèn”
- Trò: Soạn bài ở nhà.
III. TIẾN TRÌNH DẠY VÀ HỌC
1. Ổn định tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ: 
? Phân tích tâm trạng của bế Hồng khi gặp lại mẹ và khi ở trong lòng mẹ.
? Em hiểu gì về chú bé Hồng qua đoạn trích “Trong lòng mẹ”
A.Là một chú bé dễ xúc động, tinh tế và nhạy cảm.
B.Là một chú bé phải chịu nhiều nỗi đau mất mát.
C.Là một chú bé có tình thương yêu vô bờ bế đối với mẹ.
D.Cả A,B,C.
-G/v cho học sinh nhận xét và nhận xét cho điểm.
3.Bài mới.
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG 
Ho¹t ®éng 1 :
- Dùa vµo CT, em h·y giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ Ng« TÊt Tè?
- §äc cã s¾c th¸i biÓu c¶m, chó ý lêi ®èi tho¹i.
- §äc l¹i CT : 3, 4, 6, 9, 11
- Gäi HS tãm t¾t
Ho¹t ®éng 2 :
- Khi bän tay sai x«ng vµo, nhµ chÞ DËu lóc Êy cã ai? Søc kháe cña anh DËu ntn? Nh÷ng ®øa con cña chÞ ra sao?
- Anh DËu ®ang lµ môc tiªu g× cña bän tay sai?
- ChÞ DËu b¸n c¶ con vµ æ chã cho NghÞ QuÕ cã ®ñ tiÒn nép s­u cho chång vµ em chång kh«ng?
- Qua ®ã, em thÊy t×nh thÕ cña chÞ DËu ntn?
Ho¹t ®éng 3 :
- Cai lÖ lµ chøc danh g×? (tay sai m¹t h¹ng)
- Tªn cai lÖ cã mÆt ë lµng §«ng X¸ víi vai trß g×? (thóc s­u cña nh÷ng ng­êi cßn thiÕu)
- H¾n vµ tªn ng­êi nhµ LÝ tr­ëng x«ng vµo nµh anh dËu víi ý ®Þnh g×? (thu nèt suÊt s­u cña ng­êi em ®· chÕt)
- Th¸i ®é, cö chØ, hµnh ®éng vµ ng«n ng÷ cña tªn cai lÖ ®­îc thÓ hiÖn ntn?
(kh«ng ph¶i ng«n ng÷ cña con ng­êi, gièng nh­ tiÕng sña, gÇm cña thó d÷; d­êng nh­ rªn; hÕt nãi tiÕng ng­êi, kh«ng cã kh¶ n¨ng nghe tiÕng nãi cña ®ång lo¹i).
(ra tay ®¸nh trãi kÎ thiÕu s­u, bá ngoµi tai mäi lêi van xin, hµnh ®éng ®Óu c¸ng t¸ng tËn l­¬ng t©m)
- Em cã nhËn xÐt g× vÒ b¶n chÊt tÝnh c¸ch tªn cai lÖ?
(Lµ hiÖn th©n sinh ®éng cña “ nhµ n­íc” s¸t nh©n)
Ho¹t ®éng 4 :
(GV nh¾c l¹i t×nh thÕ cña chÞ DËu)
- ChÞ DËu ®èi phã víi bän tay sai ®Ó b¶o vÖ chång b»ng c¸ch nµo?
- V× sao chÞ l¹i ph¶i thiÕt tha van xin? (bän tay sai hung h·n, chång chÞ ®ang cã téi, biÕt râ th©n phËn m×nh)
- V× sao chÞ dËu cù l¹i?
(cai lÖ ®¸nh chÞ, x«ng vµo anh DËu )
- ChÞ cù l¹i ntn?
- Theo em, sù thay ®æi th¸i ®é cña chÞ dËu cã hîp lý kh«ng?
- Do ®©u chÞ DËu cã søc m¹nh quËt ng· hai tªn tay sai? (lßng c¨m hên, lßng yªu th­¬ng chång)
(Hµnh ®éng cña chÞ DËu chØ lµ bét ph¸t)
- Qua ®o¹n trÝch, em cã nhËn xÐt g× vÒ tÝnh c¸ch chÞ DËu? HiÓu g× vÒ x· héi TDPK ®­¬ng thêi?
- NÐt ®Æc s¾c vÒ NT cña ®o¹n trÝch lµ g×?
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶
2. T¸c phÈm
® Chó thÝch
3. §äc, t×m hiÓu chó thÝch
4. Tãm t¾t
II.Ph©n tÝch
1. T×nh thÕ cña chÞ DËu
- Bän tay sai ®i thóc s­u
- Anh DËu lµ ng­êi thiÕu s­u
- ChÞ DËu kh«ng cã tiÒn nép s­u.
® B¶o vÖ chång trong t×nh thÕ nguy ngËp.
2. Nh©n vËt cai lÖ
- Th¸i ®é hèng h¸ch
- Ng«n ng÷ h¸ch dÞch
- Hµnh ®éng vò phu
® Lµ kÎ tµn b¹o, kh«ng chót t×nh ng­êi
3. Nh©n vËt chÞ DËu
- Cè thiÕt tha van xin
- Cù l¹i
+ B»ng lÝ lÏ : vÞ thÕ cña kÎ ngang hµng, s½n sµng ®Ì bÑp ®èi ph­¬ng.
+ B»ng lùc : søc m¹nh tiÒm tµng.
® ChÞ DËu yªu th­¬ng chång tha thiÕt 
III. Tæng kÕt
-ND : Ghi nhí
-NT : Kh¾c ho¹ nh©n vËt sinh ®éng, miªu t¶ t©m lý nh©n vËt ch©n thùc hîp lý.
4. Cñng cè: 
- Nh¾c l¹i gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña ®o¹n trÝch?
- Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ nh©n vËt chÞ DËu qua ®o¹n trÝch?
- Em häc tËp ®­îc g× qua nghÖ thuËt kÓ chuyÖn cña t¸c gi¶ ?
5. H­íng dÉn häc ë nhµ: 
- LuyÖn ®äc ph©n vai 4 nh©n vËt : ChÞ DËu, anh DËu, cai lÖ , ng­êi nhµ lý tr­ëng.
- Tãm t¾t ®o¹n trÝch, n¾m ®­îc gi¸ trÞ néi dung nghÖ thuËt 
- Em cã ®ång t×nh víi c¸ch can ng¨n cña anh DËu kh«ng ? v× sao ?
- So¹n bµi :X©y dùng ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n 
Tiết 11 
Ngày giảng: 
8a................/................/2012
8b................/................/2012
8c................/................/2012
XÂY DỰNG ĐOẠN VĂN TRONG VĂN BẢN
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT.
1. Kiến thức:
- Nắm được khái niệm đoạn văn, từ ngữ chủ đề, câu chủ đề, quan hệ giữa các câu trong đoạn văn .
2. Tư tưởng:
-Học sinh viết được các đoạn văn mạch lạc đủ sức làm sáng tỏ một nội dung nhất định .
3. Kỹ năng:
 - Nhận biết được từ ngữ chủ đề, câu chủ đề , quan hệ giũa các câu trong một đoạn văn .
 - Hình thành chủ đề, viết các từ ngữ và câu chủ đề, viết các câu liền mạch theo chủ đề và quân hệ nhất định.
- Trình bày một đoạn văn theo kiểu quy nạp, diễn dịch, song hành, tổng hợp.
II. CHUẨN BỊ:
- Thày:xem lại cách trình bày nội dung đoạn văn ở sách TiếngViệt9(cũ) .
- Trò:đọc trước bài ở nhà, suy nghĩ trả lời câu hỏi.
III.TIẾN TRÌNH DẠY VÀ HỌC
1. Ổn định tổ chức: 
2. Kiểm tra bài cũ
?Thế nào là bố cục văn bản
?Nhiệm vụ từng phần
?Cách sắp xếp, bố trí nội dung phần thân bài của văn bản 
-Giải bài tập 3sgk trang 27
G/v nhận xét, cho điểm.
3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG
Hoạt động 1 :
- HS đọc VB
* TL nhóm (2 bạn)
- Vb trên gồm mấy ý? Mỗi ý được viết thành mấy đoạn văn?
- Em thường dựa vào dấu hiệu nào để nhận biết đoạn văn?
- Hãy khái quát các đặc điểm cơ bản của đoạn văn?
- Qua phân tích, em hãy cho biết thế nào là đoạn văn? ® HS đọc ghi nhớ
Hoạt động 2 :
- HS đọc đoạn 2a
- Tìm từ ngữ duy trì đối tượng?
- Thế nào là từ ngữ chủ đề?
- HS đọc đoạn 2b
- Tìm câu nêu ý khái quát của đoạn?
- Em hãy cho biết vị trí và cấu tạo của câu chủ đề trong đoạn văn?
- Em hiểu thế nào là từ ngữ chủ đề và câu chủ đề của đoạn văn? Chúng đóng vai trò gì trong VB?
Hoạt động 2 :
- Hãy phân tích và so sánh xách trình bày ý của các đoạn văn trong văn bản trên ?
- Đoạn 1 có câu chủ đề không ?
- yếu tố nào duy trì đối tượng trong đoạn văn ?
- Mối quan hệ ý nghĩa giữa các câu trong đoạn văn NTN ?
- ND của đoạn vă được trình bày theo trình tự nào ?
- Câu chủ đề của đoạn 2 được đặt ở vị trí nào ?
- ý của đoạn văn được trình bày theo trình tự nào ?
- Đoạn văn có câu chủ đề không ? Nếu có thì nó ở vị trí nào ?
- ND của đoạn văn trình bày theo trinh tự nào ?
- Qua đó , em hiểu có mấy cách trình bày ND trong đoạn văn ?
Hoạt động 3 :
I. Thế nào là đoạn văn
1.VB : Ngô Tất Tố và tác phẩm “ Tắt đèn ”
-Đoạn văn : 
+Vai trò
+Hình thức
+Nội dung
+Số lượng câu
2. Ghi nhớ 1 (SGK)
II.Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề trong đoạn văn
1.Từ ngữ chủ đề
* Đoạn 1 : Ngô Tất Tố; ông; nhà nho; nhà báo; học giả.
2. Câu chủ đề
- Đoạn 2 : Tắt đèncủa Ngô Tất Tô
+ Vị trí : đầu đoạn
+Cấu tạo : gồm hai thành phần : chủ ngữ - vị ngữ
3. Ghi nhớ 2 (SGK)
III. Cách trình bày nội dung đoạn văn
1. Nhận xét
- Đoạn 1 :
+Không có câu chủ đề
+ yếu tố duy trì đối tượng : NTT, ông
+ Quan hệ câu độc lập
+ ND triển khai theo trình tự : Quê hương- gia đình – con người – nghề nghiệp – tác phẩm
- Đoạn 2 :
+ Câu chủ đề : đầu đoạn
+ ND triển khai theo trình tự phân tích ND – NT
- Đoạn 2b
+ Câu chủ đề cuối đoạn
+ ND trình bày theo trình tự : các ý cụ thể đến ý kết luận
2. Ghi nhớ (sgk )
II. Luyện tập 
Bài 1 : VB có 2ý ; 2đoạn
Bài 2 : cách trình bày ND trong đoạn văn
+ a : diễn dịch ( câu 1 : câu chủ đề )
+ b : Song hành ( không có câu chủ đề )
4. Củng cố: 
- Nhắc lại các nội dung cần nắm trong bài:
? Khái niệm đoạn văn.
?Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề. 
?Cách trình bày nội dung đoạn văn .
5. Hướng dẫn học ở nhà:
 - Tìm mỗi quan hệ giữa các câu trong một đoạn văn cho trước, từ đó chỉ ra cách trình bày các ý trong một đoạn văn.
 - Làm bài tập 4 SGK - Tr 37 ; bài tập 5 SBT - Tr 18
- So¹n bµi ; Tõ t­îng h×nh ,t­îng thanh 
Ngày giảng: 
8a................/................/2012
8b................/................/2012
8c................/................/2012
 Tiết 12 
TỪ TƯỢNG HÌNH 
 - TỪ TƯƠNG THANH
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1.Kiến thức: 
- Đặc điểm của từ tượng hình, tượng thanh.
- Công dụng của từ tượng hình, tượng thanh.
2.Tư tưởng
- Có ý thức sử dụng từ tượng hình, từ tượng thanh để tăng thêm tính hình tượng, tính biểu cảm trong giao tiếp.
3.Kĩ năng
- Nhận biết từ tương hình, tượng thanh và ggiá trị của chúng trong văn miêu tả.
- Lựa chọn, sử dụng từ tượng hình, tượng thanh phù hợp với hoàn cảnh nói viết.
II. CHUẨN BỊ:
- Giáo viên: SGK ,SGV Bài soạn 
- Học sinh: Đọc trước bài ở nhà và suy nghĩ trả lời câu hỏi trong SGK 
III. TIẾN TRÌNH DẠY VÀ HỌC:
1. Ổn định tổ chức: 
2. Kiểm tra bài cũ: 
 ? Thế nào là trường từ vựng .
? Khi sử dụng trường từ vựng cần lưu ý điều gì.
? Giải bài tập 5, 6, 7 SGK - tr21
3.Bài mới
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG
Hoạt động 1 :
- HS đọc VD. Chú ý các từ in đậm
- Phân nhóm, thảo luận :
+ Từ nào gợi hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật?
+ Những từ nào mô phỏng âm thanh của tự nhiên, con người?
+ Những từ đó có tác dụng gì trong cách miêu tả và tự sự của tác giả?
- Vậy em hiểu thế nào là từ tượng hình, từ tượng thanh?
- Tìm một số từ tượng hình, tượng thanh?
- Qua các VD trên, em thấy các từ tượng hình, tượng thanh có giá trị ntn trong quá trình giao tiếp?
Hoạt động 2 :
* HS đọc yêu cầu BT :
- Cá nhân suy nghĩ, trả lời
- Cá nhân làm theo mẫu
- Phân nhóm 4 :
+ Thảo luận
+ Đại diện trả lời
+ GV ra đáp án
I. Đặc điểm, công dụng
1. VD
- Từ gợi hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật : móm mém, xồng xộc, vật vã, rũ rượi, sòng sọc, xộc xệch.
- Từ mô phỏng âm thanh : hu hu, ư ư
- Tác dụng :
+ Hình dung cụ thể hình ảnh lão Hạc
+ Đoạn văn sinh động, gợi cảm.
2. Đặc điểm
- Ghi nhớ 1 (SGK)
- VD : lác đác, thưa thớt, rì rầm,
3. Công dụng
- Ghi nhớ 2 (SGK)
II. Luyện tập
BT1 :
- Từ tượng hình : rón rén, lẻo khoẻo, 
- Từ tượng thanh : xoàn xoạt, bịch, đốp.
BT2 :
- Từ tượng hình gợi tả dáng đi của người : đủng đỉnh, khệnh khạng, lẫm chẫm, lừng thững, thướt tha.
BT3 :
Phân biệt ý nghĩa của các từ tượng thanh tả tiếng cười :
- Ha hả : gợi tả tiếng cười to, tỏ ra rất khoái chí.
- Hi hi : mô phỏng tiếng cười phát ra đằng mũi, thường biểu lộ sự thích thú, bất ngờ.
- Hô hố : mô phỏng tiếng cười to và thô lỗ.
- Hề hề : mô phỏng tiếng cười thoải mái, vui vẻ không cần che đậy, giữ gìn
4. Củng cố: 
? Nêu khái niệm từ tượng hình, tượng thanh .
? Tác dụng của từ tượng hình , tượng thanh.
5. Hướng dẫn học ở nhà: 
- Học thuộc ghi nhớ.
- Làm bài tập 5: Ví dụ: ''Động Hương Tích'' - Hồ Xuân Hương
Bày đặt kìa ai khéo khéo phòm
Nứt ra một lỗ hỏm hòm hom
Người quen cõi Phật chen chân xọc
Kẻ lạ bầu tiên mỏi mắt dòm
Giọt nước hữu tình rơi thánh thót
Con đường vô trạo cúi lom khom
Lâm tuyền quyến cả phồn hoa lại
Rõ khéo trời già đến dở dom.
- So¹n v¨n b¶n : L·o H¹c