Giáo án Ngữ văn 8 Tuần 23 - Tiết 90: Câu cảm thán

Tuần 23 - Tiết 90
Ngày soạn
Ngày dạy
CÂU CẢM THÁN
I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh
 - Hiểu rõ đặc điểm hình thức của câu cản thán , phân biệt câu cảm thán với các kiểu câu khác
 - Nắm vững chắc năng của câu cảm thán , biết sử dụng câu cảm thán phù hợp với tình huống giao tiếp .
II. Chuẩn bị:
 - GV: Soạn giáo án
 - HS: Học bài câu cầu khiến, soạn câu cảm thán
III. Tiến trình lên lớp
 1. Ổn định
 2. Kiểm bài cũ: - Đặc điểm và chắc năng của câu cầu khiến
 - Những từ ngữ nào thường được dùng trong câu cầu khiến.
 - Đặt câu cầu khiến có chủ ngữ, không có chủ ngữ
 3. Tổ chức các hoạt động
Hoạt động của thầy
Hđ của trò
Nội dung ghi
*Hoạt động 1: Than ôi. Thời oanh liệt nay còn đâu?
Đó chính là câu thơ bộc lộ cảm xúc hay ta còn gọi là kiểu câu cảm thán. Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu kiểu câu này.
* Hoạt động 2: Gọi HS đọc các đoạn trích
- Trong những đoạn trích trên, câu nào là câu cảm thán?
- Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cảm thán?
- Câu cảm thán dùng để làm gì? (Bộc lộ trực tiếp cảm xúc)
- Cách đọc câu cảm thán có gì khác (dấu câu) loại câu khác? ( đọc với giọng biểu cảm, kết thúc bằng dấu chấm than?
-Những từ ngữ nào thường dùng trong câu cản thán?
- Có nét gì khác biệt về hình thức giữa các câu cùng bộc lộ cảm xúc như: câu cảm thán, câu nghi vấn, cầu trần thuật? (Người nói viết có thể bộc lộ cảm xúc bằng nhiều kiểu câu khác: câu nghi vấn, caau trần thuật như y trong câu cảm thán, cảm xúc của người nói được biểu thị bằng phương tiện đặc thù: từ ngữ cảm thán)
* Thêm từ ngữ cảm thán và dấu chấm than để chuyển đổi các câu sau thành câu cảm thán
+ Anh đến muộn quá Trời ơi, anh đến muộn quá!
+ Buổi chiều thơ mộng Buổi chiều thơ mộng biết bao!
+Những đêm trăng lên Ôi, những đêm trăng lên !
* Hoạt động 3.
*Gọi HS đọc bài tập 1: Xđ yêu cầu
- Hãy xác định câu cảm thán trong từng đoạn?
- Vì sao em nhận ra câu cảm thán? Hãy xác định các từ ngữ cảm thán trong câu?
- Các câu cảm thán trên được kết thúc bằng dấu gì? (a, b bằng dấu chấm than, c bằng dấu chấm)
- Câu: “Sức người trời!”,”Thế đênước!” kết thúc bằng dấu chấm than nhưng có phải là câu cảm thán không? (Không vì không có cảm thán)
* Gọi hs đọc và xác định yêu cầu bt2
- Gọi hs đọc và trả lời từng câu a,b,c,đ.
- Các câu trên đều bộc lộ tình cảm, cảm xúc, có thể xếp chúng vào kiểu câu cảm thán không? Vì sao? ( không vì không có dấu hiệu đặc trưng của câu cảm thán ( từ ngữ cảm thán, dấu chấm than)
- Có thể xếp các câu trên vào lọai câu gì? Vì sao? (Câu nghi vấn có chức năng bộc lộ cảm xúc. Vì có đặc điểm hình thức của câu nghi vấn: Từ nghi vấn: ai, ai đâu, thế nào dấu chấm hỏi.
* gọi hs đọc bt3. Xác định yêu cầu.
- GV gợi ý: xác định đối tượng (mẹ, cha, ông, bà)
 đặc điểm câu cảm thán: từ ngữ cảm thán
* Hãy nhắc lại đặc điểm hình thức và chức năng các câu cầu khiến, cảm thán nghi vấn. So sánh (từ ngữ, dấu câu, chức năng chỉ có câu nghi vấn có chức năng khác.
HS đọc
Trả lời
HS đọc ghi nhớ
Hs trả lời
HS gạch dưới câu cảm thán trong sgk
HS đọc
HS trả lời
I Đặc điểm hình thức và chức năng
- Từ ngữ cảm thán
a. Hởi ơi
b Than ôi!
-Dấu chấm than
* Ghi nhớ: (sgk 44)
II Luyện tập
1/- Câu cảm thán
Có từ ngữ cẩm thán.
Than ôi, thay.
Hỡi, ơi.
Chao ôi
2/ Cảm xúc thể hiện trong câu:
a. Lời than thở của người nông dân dưới chế độ phong kiến.
b. Lời than thở của người chinh phụ trước nỗi truân chuyên do chiến tranh gây ra.
c.Tâm trạng bế tắc của nhà thơ trước cuộc sống.
d. Sự ân hận của Dế Mèn trước cái chết thảm thương oan ức của Dế Choắt 
 Không có câu là câu cảm thán.
3/ Đặt câu
Chao ôi, một ngày vắng mẹ sao dài đằng đẳng.
Đẹp thay cảnh mặt trời buổi bình minh
 * Hoạt động 4 Hướng dẫn học ở nhà
- Học bài, xem lại bài tập, tập đặc câu.
 - Xem lại lý thuyết văn thuyết minh, tìm tư liệu thuyết minh một phương pháp hay một di tích, một loài hoa
IV Rút kinh nghiệm