Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 2 - Năm học 2019-2020

 Ngày soạn:1/8/19
 Ngày giảng : 14/8/19 
 Tiết 5-6 :Tuần :1
 Văn bản: TRONG LÒNG MẸ
 Trích Những ngày thơ ấu
 (Nguyên Hồng)
 I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
 1. Kiến thức
 - Khái niệm thể loại hồi kí.
 - Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Trong lòng mẹ.
 - Ngôn ngữ truyện thể hiện niềm khát khao tình cảm ruột thịt cháy bỏng của 
 nhân vật.
 - Ý nghĩa giáo dục: những thành kiến cổ hủ, nhỏ nhen, độc ác không thể làm 
 khô héo tình cảm ruột thịt sâu nặng thiêng liêng.
 2. Kĩ năng
 - Bước đầu biết đọc - hiểu một văn bản hồi kí.
 - Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản 
 tự sự để phân tích tác phẩm truyện.
 3. Thái độ
 - Có thái độ và cách đánh giá đúng mực về tình cảm ruột thịt sâu nặng thiêng 
 liêng.
 4. Năng lực: Giải quyết vấn đề, giao tiếp, hợp tác, tiếp nhận văn bản.
 II. CHUẨN BỊ
 1. Giáo viên: Đọc tư liệu, soạn bài. 
 2. Học sinh: Đọc văn bản, soạn bài theo hướng dẫn. 
 III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 
 1. Ổn định lớp: (1 phút) 
 2. Kiểm tra bài cũ: (3 phút) 
 Diễn biến tâm trạng của tôi trong ngày đầu tiên đi học ?
 3.Bài mới: 
 Hoạt 
 Nội dung cần 
 Hoạt động của thầy động 
 đạt
 của trò
3.1 Hoạt động khởi động: Giới thiệu bài mới 
Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho HS.
Phương pháp: Thuyết trình.
Kĩ thuật dạy học: Trình bày một phút
Thời gian: 1 phút
 Nguyªn Hång lµ mét trong nh÷ng nhµ v¨n cã mét thêi th¬ Êu thËt cay ®¾ng, khèn khæ, nh÷ng kØ niÖm Êy ®· ®­îc nhµ v¨n viÕt l¹i trong tËp håi kÝ " Nh÷ng ngµy th¬ Êu 
" kØ niÖm vÒ ng­êi mÑ ®¸ng th­¬ng qua cuéc trß chuyÖn víi bµ C« vµ qua cuéc gÆp 
gì bÊt ngê víi mÑ lµ mét trong nh÷ng ch­¬ng truyÖn c¶m ®éng nhÊt.
 Điều chỉnh, bổ sung
........................................................................................................................................
.
3.2 Hoạt động hình thành kiến thức mới: 
3.2.1 Hoạt động tìm hiểu tác giả, tác phẩm 
Mục tiêu: HS nắm được vài nét về tác giả, thể loại và xuất xứ của văn bản.
Phương pháp: Vấn đáp, thuyết trình. 
Kĩ thuật: Động não
Thời gian: 6 phút 
 Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt
 I. TÁC GIẢ, TÁC 
 Hãy nêu vài nét về nhà văn Nguyên Hồng ? PHẨM 
 - Trong những nhà văn lớn của nền văn học VN 1. T¸c gi¶
hiện đại.Ông là tác giả của nhiều cuốn tiểu thuyết nổi - Tªn khai sinh lµ 
tiếng: Cửa biển, Bỉ vỏ, tập thơ Trời xanh, Sông núi quê NguyÔn Nguyªn 
hương ... Hång(1918- 1982), quª 
 Đặc điểm phong cách sáng tác của ông ? Nam §Þnh nh­ng sèng 
 - Do hoàn cảnh sống Nguyên Hồng sớm thấm thía chñ yÕu ë H¶i Phßng.
nỗi cơ cực và gần gũi những người nghèo khổ. Ông được - ¤ng h­íng ngßi bót vÒ 
coi là nhà văn của những người lao động cùng khổ, lớp nh÷ng ng­êi cïng khæ.
người “dưới đáy” xã hội, sáng tác của ông hướng về họ - C¸c t¸c phÈm giµu chÊt 
với tình yêu thương mãnh liệt, trân trọng. tr÷ t×nh, d¹t dµo nh÷ng 
 Kể tên một số tác phẩm chính của Nguyên Hồng ? c¶m xóc ch©n thµnh, tha 
Em biết gì về tác phẩm Những ngày thơ ấu ? thiÕt.
 - Thời thơ ấu trải nhiều cay đắng đã trở thành nguồn 2. T¸c phÈm 
cảm hứng cho tác giả viết cuốn hồi kí tự truyện cảm - T¸c phÈm lµ tËp håi ký 
 kÓ vÒ tuæi th¬ cay ®¾ng 
động Những ngày thơ ấu (1938-1940). Tác phẩm gồm 9 
 cña t¸c gi¶; gåm 9 
chương, mỗi chương kể về một kỉ niệm sâu sắc.
 ch­¬ng.
 Điều chỉnh, bổ sung
........................................................................................................................................
..
 3.2.2 Hoạt động: Tìm hiểu chung về văn bản 
 Mục tiêu: HS đọc, nắm được vị trí, thể loại, bố cục và phương thức biểu đạt của 
bài.
 Phương pháp: Vấn đáp, thuyết trình.
 Kĩ thuật: Động não. Thời gian: 10 phút.
 II. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU 
- GV hướng dẫn đọc: giäng chËm, t×nh c¶m, chó ý c¶m CHUNG VỀ VĂN BẢN
xóc cña nh©n vËt t«i, cuéc ®èi tho¹i, giäng cay nghiÖt cña 
bµ c«. GV ®äc 1 ®o¹n, HS ®äc, GV nhËn xÐt c¸ch ®äc 
cña HS.
- HS ®äc c¸c chó thÝch: 1, 5, 6, 7, 8, 13, 14, 17.
 T¸c phÈm thuéc thÓ lo¹i g× ? - Thể loại: hồi kí
 §Æc ®iÓm cña thÓ håi kÝ ? 
- Giíi thiÖu thÓ håi ký: Håi kÝ lµ mét thÓ cña kÝ, ë ®ã 
ng­êi viÕt kÓ l¹i nh÷ng chuyÖn, nh÷ng ®iÒu chÝnh m×nh 
®· tr¶i qua, ®· chøng kiÕn. Nội dung chính: sgk/ 19
 Nªu ND chÝnh cña t¸c phÈm ? - Đoạn trích thuộc 
 chương 4 của tác phẩm.
 VÞ trÝ cña ®o¹n trÝch ? - Nhân vật chính: bé 
 Hồng.
 V¨n b¶n cã nh÷ng nh©n vËt nµo? Ai lµ nh©n vËt chÝnh - Phương thức biểu đạt: 
? tự sự, miêu tả, biểu cảm.
 - Bố cục: 2 phần 
 Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t ? + Đ1: từ đầu đến người 
 ta hỏi đến chứ.
 §o¹n trÝch cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Néi dung tùng 
 + Đ2: phần còn lại. 
phÇn ?
 + §1: cuéc trß chuyÖn gi÷a Hång vµ bµ c«.
 + §2: cuéc gÆp gì gi÷a bÐ Hång víi mÑ.
 Điều chỉnh, bổ sung
........................................................................................................................................
..
 3.2.3 Hoạt động: Hướng dẫn HS tìm hiểu chi tiết văn bản 
 Mục tiêu: HS nắm được giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản.
 Phương pháp: Vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề, thuyết trình, so sánh đối chiếu, 
 Kĩ thuật: Động não.
 Thời gian: 30 phút.
 III. PHÂN TÍCH
 Cảnh ngộ của Hồng có gì đặc biệt ? 1. Cuéc ®èi tho¹i gi÷a 
 - Hồng mồ côi cha; mẹ do nghèo túng phải bỏ con ở ng­êi c« vµ bÐ Hång
lại đi tha hương cầu thực. Hai anh em sống dựa vào a. Nh©n vËt ng­êi c« những người họ hàng thân thích bên họ nội trong đó có 
bà cô.
 Cuộc trò chuyện giữa người cô và bé Hồng diễn ra 
trong hoàn cảnh nào ?
 - Mẹ Hồng ở Thanh Hóa chưa về đã sắp đến ngày 
giỗ đầu bố Hồng.
GV: một hôm, cô gọi Hồng đến bên trò chuyện. Cuộc 
gặp gỡ và đối thoại do chính bà cô tạo ra.
 Câu hỏi đầu tiên mà bà cô hỏi Hồng là gì ? Cách hỏi 
của bà có gì đáng chú ý ?
 - Hồng, mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ 
mày không ?
 - cười hỏi chứ không phải lo lắng hỏi, nghiêm nghị 
hỏi, âu yếm hỏi. - Gi¶ dèi.
 Em hiểu cười rất kịch là cười như thế nào ?Em có 
nhận xét gì về người cô qua nụ cười đó ?
 - Cười rất kịch: rất giống người đóng kịch.
HS theo dõi Tôi cũng cười ... và thăm em bé chứ. Sgk/ 16
 Ngoài ra, người cô còn có những biểu hiện nào khác 
khi trò chuyện với Hồng ?
 - Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt.
 - Rồi hai con mắt long lanh chằm chặp đưa nhìn tôi.
 - vỗ vai cười mà nói.
 Qua những chi tiết trên, em thấy gì trong thái độ của 
của người cô đối với Hồng ? - L¹nh lïng, mØa mai.
 => lời nói, cử chỉ này chứng tỏ sự giả dối, lạnh lùng 
của bà cô và đặc biệt hai tiếng em bé được bà ngân dài 
ra thật ngọt, thật rõ.
 Trong cuộc trò truyện, người cô nhắc đến mẹ và em 
của Hồng với dụng ý gì ?
 - Xoáy sâu vào nỗi đau của mẹ Hồng và Hồng => 
để Hồng hoài nghi, khinh miệt và ruồng rãy mẹ.
 Qua đó, em thấy bà cô là người như thế nào ?
 HS theo dõi Nước mắt tôi ròng ròng đến hết P1. 
Sgk/ 16, 17
 Đáp lại câu hỏi “Sao cô biết mợ con có con ?’’ cña 
Hång lµ th¸i ®é nh­ thÕ nµo cña ng­êi c« ?
 - VÉn cø t­¬i c­êi vµ kÓ chuyÖn vÒ mÑ Hång.
 Khi thÊy bÐ Hång nghÑ ø khãc kh«ng ra tiÕng th× bµ 
c« nh­ thÕ nµo ? - Bçng ®æi giäng, l¹i vç vai, nh×n vµo mÆt, nghiªm 
nghÞ hái, råi tá sù ngËm ngïi th­¬ng xãt thÇy cña Hång.
 => Sù thay ®æi ®Êu ph¸p tÊn c«ng.
 Qua ®ã, em thÊy bµ c« lµ ng­êi nh­ thÕ nµo ? - §éc ¸c, th©m hiÓm.
 - B¶n chÊt cña bµ c« lµ l¹nh lïng ®éc ¸c, th©m hiÓm, - T©m ®Þa xÊu xa, hÑp 
gi¶ dèi. §ã lµ h×nh ¶nh mang ý nghÜa tè c¸o h¹ng ng­êi hßi, tµn nhÉn.
sèng tµn nhÉn, kh« hÐo c¶ t×nh m¸u mñ, ruét rµ trong x· 
héi thùc d©n nöa phong kiÕn lóc bÊy giê.
 BÐ Hång ®· gäi nh÷ng ®iÒu mµ bµ c« nãi lµ g× ?
 - Nh÷ng r¾p t©m tanh bÈn.
 Qua nh©n vËt ng­êi c«, em hiÓu g× vÒ x· héi PKVN 
®­¬ng thêi ?
 - Cßn nhiÒu hñ tôc, nh÷ng ®Þnh kiÕn hÑp hßi ®èi víi 
ng­êi phô n÷ gãa chång. Bµ c« lµ ®¹i diÖn cho nh÷ng hñ 
tôc l¹c hËu Êy.
- Qua nh©n vËt ng­êi c«, t¸c gi¶ muèn tè c¸o nh÷ng ®Þnh 
kiÕn hÑp hßi, thiÕu tÝnh nh©n v¨n vÒ h¹nh phóc cña ng­êi 
phô n÷ trong x· héi cò.
GV: khi nhắc đến mẹ Hồng đã tưởng tượng ra khuôn mặt 
rầu rầu, hiền từ của mẹ. 
? Khi nhận ra nụ cười rất kịch của bà cô, Hồng đã b. Tâm trạng của bé 
phản ứng như thế nào ? Hồng
 - Cúi đầu không đáp.
? Tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng, cảm xúc của 
Hồng khi nghe cô hỏi về mẹ và em bé ?
 - Cũng cười đáp lại cô. (câu hỏi 1)
 - Lại im lặng cúi đầu không đáp, lòng thắt lại, khóe 
mắt cay cay. (câu hỏi thứ 2)
 - Nước mắt ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi 
chan hòa đầm đìa ở cằm và ở cổ; cười dài trong tiếng 
khóc. (câu nói thứ 3).
 - Cổ họng đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. (khi 
nghe cô vẫn tươi cười kể các chuyện về mẹ)
? Em nhận thấy tâm trạng gì của bé Hồng qua các chi - Đau đớn, căm tức, tủi 
tiết ấy ? cực, uất hận trước sự 
 thâm độc của người cô.
? Bé Hồng đã bộc lộ những cảm xúc và suy nghĩ gì khi nghe cô nói về mẹ và em bé ?
 - Nhận ra được ý nghĩ cay độc...gửi cho tôi lấy một 
dồng quà.
 - Hai tiếng em bé ... như ý cô tôi muốn.
 - Giá những cổ tục đã đầy đọa ... nát vụn mới thôi. 
Sgk/ 16
? Trong các câu văn, phương thức biểu đạt nào được 
vận dụng? Tác dụng của phương thức biểu đạt này?
 - Phương thức biểu cảm.
 - Tác dụng: bộc lộ trực tiếp và gợi cảm trạng thái 
tâm lí đau đớn của bé Hồng.
? Em hiểu gì về bé Hồng qua các chi tiết trên?
 - Cô độc, bị hắt hủi.
 - Tâm hồn vẫn trong sáng, tràn ngập tình thương 
yêu đối với mẹ. 
 - Căm hờn cái xấu xa, độc ác.
? Khi kể về cuộc đối thoại của người cô với bé Hồng, 
tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì? Tác dụng ?
 - Phép tương phản: đặt hai tính cách trái ngược 
nhau.
 Người cô hẹp hòi, tàn nhẫn
 Bé Hồng Trong sáng, giàu tình yêu 
 thương
 Tác dụng - Làm nổi bật lên lên tính cách 
 tàn nhẫn của người cô.
 - Khẳng định tình mẫu tử trong 
 sáng, cao cả của bé Hồng.
 GV: Đến ngày giỗ đầu của thầy Hồng, mẹ Hồng đã 
trở về.
? Hình ảnh mẹ Hồng hiện lên qua các chi tiết nào ?
 - Mẹ tôi về một mình đem rất nhiều quà bánh cho 2. Khi bé Hồng gặp mẹ 
tôi và em Quế tôi. vµ trong lßng mÑ
 - Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, ... vừa kéo tay tôi, xoa đầu 
tôi... lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi.
 - Mẹ tôi không còm cõi, xơ xác ... gương mặt ... 
thơm tho lại thường.
? Qua các chi tiết trên, em thấy mẹ bé Hồng là người - MÑ bÐ Hång: hiÒn hËu, phụ nữ như thế nào ? yªu th­¬ng con, can ®¶m.
? Khi thấy bóng một người ngồi trên xe kéo giống mẹ, 
Hồng đã làm gì ?
 - Gọi bối rối.
 Chỉ là bóng của một người trông giống mẹ thôi 
nhưng bé Hồng đã cất tiếng gọi vang lên giữa đường thể 
hiện niềm khao khát gặp mẹ đang cháy lên trong tâm hồn 
non nớt của đứa trẻ mồ côi.
? Tác giả đã đưa ra giả định gì? Phân tích cái hay của 
giả định đó.
 - Giả định người đó không phải mẹ Hồng, khác gì 
cái ảo ảnh của một dòng nước trong suốt chảy dưới bóng 
râm hiện ra trước con mắt gần rạn nứt của người bộ hành 
ngã gục trước sa mạc.
 => Tác giả sử dụng hình ảnh độc đáo, hay, phù hợp 
với việc bộc lộ tâm trạng thất vọng cùng cực của Hồng 
nếu người đó không phải là mẹ nhằm làm nổi bật hạnh 
phúc vô hạn của đứa con đang khao khát tình mẹ, mong 
được gặp mẹ và được trong lòng mẹ.
 - Cuống cuồng đuổi theo xe mẹ, thở hồng hộc, ríu 
cả chân lại, oà khóc nức nở. 
 GV: Trong văn bản, tình yêu thương thương mẹ của 
bé Hồng được bộc lộ một cách trực tiếp. - BÐ Hång khao kh¸t 
 Em nhận thấy điều gì trong tình cảm của Hồng đối với ®­îc gÆp mÑ vµ h¹nh 
mẹ? phóc, sung s­íng ®Õn cùc 
 Hồng có cảm xúc như thế nào khi được gặp mẹ? ®iÓm khi ®­îc ë trong 
 - Phải bé lại và lăn vào lòng ... êm dịu vô cùng. lßng mÑ.
 - Cảm giác sung sướng đến cực điểm của đứa con 
khi ở trong lòng mẹ được Nguyên Hồng diễn đạt bằng 
những rung động rất tinh tế, cảm nhận bằng nhiều giác 
quan.
+ Cảm nhận gương mặt mẹ, đôi mắt, nước da, hai gò má.
+ Cảm giác ấm áp, êm dịu mơn man khắp da thịt.
+ Hương thơm: hơi quần áo, mùi trầu nhai: vừa lạ lùng, 
vừa gần gũi.
? Những giọt nước mắt của bé Hồng lần này có khác 
với những giọt nước mắt khi trò chuyện với người cô 
không ? Vì sao ?
 - Đây là những giọt nước mắt rỗi hờn mà hạnh 
phúc, tức tưởi mà mãn nguyện => xúc động, vui sướng vỡ ra thành tiếng khóc.
 - Trong cuộc trò chuyện với người cô: đau đớn, căm 
tức, uất hận => khóc. 
? Lí do nào khiến Hồng bất giác quên đi tất cả, đặc biệt 
là những lời nói của bà cô ?
- Mẹ đã trở về.
 Điều chỉnh, bổ sung
.....................................................................................................................................
 Hoạt động 2: Hệ thống kiến thức đã tìm hiểu qua bài học 
 Mục tiêu: HS khái quát kiến thức. 
 Phương pháp: Khái quát hóa, ... 
 Kĩ thuật: Động não
 Thời gian: 5 phút
? Những nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích ?
 - Chất trữ tình thấm đượm ở nội dung câu chuyện. IV. Tổng kết
 - Các hình ảnh thể hiện tâm trạng, các so sánh gây 1. Nghệ thuât
sinh động và ấn tượng.
 - Kết hợp nhuần nhuyễn giữa kể với bộc lộ cảm xúc.
 - Lời văn ( nhất là phần cuối chương ) được viết 
trong dòng cảm xúc dạt dào.
? Nêu giá trị nội dung đoạn trích ?
 Đọc ghi nhớ
 2. Nội dung.
 *Ghi nhớ: SGK/ 21
 Điều chỉnh, bổ sung
 - ....... Viết một đoạn văn ghi lại những ấn tượng, cảm nhận rõ nhất, nổi bật 
 nhất của bản thân về người mẹ của mình?
...................................................................................................................................
 3.3 Hoạt động Luyện tập và củng cố
 Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức đã học để thực hiện. 
 Phương pháp: Thuyết trình, ... 
 Kĩ thuật: Động não
 Thời gian: 3 phút
? Có nhà nghiên cứu nhận định Nguyên Hồng là nhà V. LUYỆN TẬP
văn của phụ nữ và nhi đồng. Qua đoạn trích Trong lòng 
mẹ hãy chứng minh nhận định trên ?
 - Nhà văn của phụ nữ và nhi đồng, dành cho họ tấm 
lòng chứa chan thương yêu và thái độ nâng niu trân trọng; thấm thía nỗi tủi cực của họ, thấu hiểu trân trọng vẻ đẹp 
tâm hồn, đức tính cao quí của họ.
 Điều chỉnh, bổ sung
........................................................................................................................................
.
 3.4 Hoạt động tìm tòi mở rộng
 Mục tiêu: Giúp Hs học tập tích cực và chủ động. 
 Phương pháp: Thuyết trình, ... 
 Kĩ thuật: Động não
 Thời gian: ở nhà
 Sưu tầm các tác phẩm mà em biết về Hs về nhà sưu tầm
 tình cảm gia đình
 4. Củng cố: 2 phút
 GV hệ thống nội dung kiến thức của bài
 5. Hướng dẫn HS học bài ở nhà: 2 phút
 - Nắm được đôi nét về tác giả Nguyên Hồng.
 - Hiểu nỗi đau của chú bé mồ côi cha phải sống xa mẹ và tình yêu thương vô 
bờ của chú đối với người mẹ bất hạnh được thể hiện cảm động trong đoạn trích.
 - Nắm được những nét nghệ thuật tiêu biểu trong tác phẩm.
 - Soạn bài Trường từ vựng:
 + Thế nào là trường từ vựng? Một số lưu ý về trường từ vựng.
 + Các bài tập về trường từ vựng.
 IV. RÚT KINH NGHIỆM :
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
.......................................................................................
Tuần 2- Tiết 7
Ngày soạn: 1/ 8/2019
Ngày dạy: 20/ 8/2019
 TRƯỜNG TỪ VỰNG I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
 1. Kiến thức
 - Khái niệm trường từ vựng.
 2. Kĩ năng
 - Sắp xếp các đoạn trong bài theo một bố cục nhất định.
 - Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc - hiểu văn bản.
 3. Thái độ
 - Biết cách sử dụng các từ cùng trường từ vựng để nâng cao hiệu quả diễn 
đạt.
 4. Năng lực: Giải quyết vấn đề, giao tiếp, hợp tác, tạo lập văn bản. 
 II. CHUẨN BỊ 
 1. Giáo viên: Đọc tư liệu, soạn bài, sưu tầm các ví dụ.
 2. Học sinh: Đọc ví dụ, soạn bài theo hướng dẫn. 
 III. BÀI MỚI; 
 1. Ổn định lớp: (1 phút) 
 2. Kiểm tra bài cũ: (1 phút) 
 - GV kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà của HS.
 3. Dạy và học bài mới : 
 Hoạt 
 Hoạt động của thầy động Nội dung cần đạt
 của trò
 3.1 Hoạt động Khởi động: Giới thiệu bài mới 
 Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho HS.
 Phương pháp: Thuyết trình.
 Kĩ thuật dạy học: Trình bày một phút
 Thời gian: 1 phút
 H«m nay c¸c em sÏ ®i t×m hiÓu kh¸i niÖm tr­êng tõ vùng - 1 k/n liªn quan 
 ®Õn hiÖn tưîng ®ång nghÜa, tr¸i nghÜa , AD, HD
 Điều chỉnh, bổ sung
 ....................................................................................................................................
 .....
 3.2 Hoạt động hình thành kiến thức mới: Hình thành khái niệm trường từ 
 vựng. 
 Mục tiêu : HS nắm được khái niệm thế nào là trường từ vựng
 Phương pháp : Vấn đáp, giải thích, minh họa, nêu và giải quyết vấn đề, ... 
 Kĩ thuật : Động não.
 Thời gian : 20 phút. 
 Hoạt động của thầy, trò Nội dung cần đạt
 I. THẾ NÀO LÀ TRƯỜNG TỪ 
 VỰNG ? Đoạn văn viết về ai ? 1. Ví dụ : sgk/ 21
 - Về mẹ bé Hồng. - mặt, mắt, gò má, da, đùi, 
? Viết về mẹ của mình, tác giả đã sử dụng dầu, cánh tay, miệng (danh từ 
những từ ngữ nào để miêu tả trực tiếp ? chỉ bộ phận cơ thể con người) => 
? Những từ này thuộc từ loại nào ? Trường từ vựng.
 - Danh từ
? Chúng có nét chung nào về nghĩa ?
 - Chỉ bộ phận cơ thể con người. * Ghi nhớ : sgk/ 21
? Thế nào là trường từ vựng ?
? Tìm những từ ngữ nằm trong trường từ 
vựng dụng cụ nấu nướng ?
 - xoong, chảo, nồi, siêu, đũa, thìa, bát, ...
? Nếu chỉ có một từ thì có thể tạo thành 
trường từ vựng không ?
 - Không, vì trường từ vựng phải là tập 
hợp các từ ngữ. 2. Lưu ý
 a) Một trường từ vựng có thể 
? Trong trường từ vựng mắt ta có thể tìm ra bao gồm nhiều trường từ vựng 
những trường từ vựng nào nhỏ hơn ? nhỏ hơn.
? Vậy từ đó em rút ra nhận xét gì ? Ví dụ : sgk/ 21, 22
 b) Một trường từ vựng có thể 
? Các trường từ vựng mắt có cùng từ loại với bao gồm những từ khác biệt 
nhau không ? nhau về từ loại.
 Ví dụ : sgk/ 22
 c) Do hiÖn t­îng nhiÒu nghÜa, 
? Từ ngọt thuộc những trường từ vựng nào mét tõ cã thÓ thuéc nhiÒu tr­êng 
? Vì sao ? tõ vùng kh¸c nhau (tõ ®a nghÜa).
 VÝ dô : sgk/ 22
? Hãy cho biết đoạn văn trên tác giả dùng 
phép tu từ gì ?
 - Nhân hoá con chó Vàng của lão Hạc có 
suy nghĩ , hành động như con người.
? Hãy tìm những từ chỉ suy nghĩ, hành động, 
cách xưng hô của con người ?
 - Suy nghĩ của con người : tưởng, ngỡ,
 - Hành động của con người : mừng, chực. d) Cã thÓ chuyÓn tr­êng tõ 
 - Cách xưng hô: cậu. vùng ®Ó lµm t¨ng søc gîi c¶m. GV: Trong đoạn văn tác giả đã chuyển VÝ dô : sgk/ 22
các từ trường từ vựng về người sang trường từ 
vựng về động vật .
? Cách chuyển trường từ vựng như vậy có 
tác dụng gì ?
 - Làm tăng thêm tính nghệ thuật của 
ngôn từ và khả năng diễn đạt cho bài văn.
 Điều chỉnh, bổ sung
....................................................................................................................................
3.3 Hoạt động : Luyện tập 
Mục tiêu : HS vận dụng kiến thức vào bài tập thực hành. 
Phương pháp : Vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, ... 
Kĩ thuật : động não
Thời gian : 16 phút
 II. LuyÖn tËp
? T×m c¸c tõ thuéc tr­êng tõ vùng ng­êi Bµi tËp 1
ruét thÞt ? Tr­êng tõ vùng 
 “ng­êi ruét thÞt” : thÇy 
 , mî, c«, t«i, em.
? H·y ®Æt tªn tr­êng tõ vùng cho mçi d·y tõ Bµi tËp 2
®­íi ®©y : a. Dông cô ®¸nh b¾t 
 thuû s¶n.
 b. Dông cô ®Ó ®ùng.
 c. Ho¹t ®éng cña ch©n.
 d. Tr¹ng th¸i t©m lÝ.
 e. TÝnh c¸ch.
 g. Dông cô ®Ó viÕt ( ®å 
 dïng häc tËp ).
? C¸c tõ in ®Ëm trong ®o¹n v¨n thuéc tr­êng Bµi tËp 3
tõ vùng nµo ? Thuéc tr­êng tõ 
 vùng th¸i ®é.
? XÕp c¸c tõ : mòi, nghe, tai, thÝnh, ®iÕc, Bµi tËp 4
th¬m, râ vµo ®óng tr­êng tõ vùng cña nã - Khøu gi¸c : mòi , 
theo b¶ng. th¬m, ®iÕc, thÝnh. 
 - ThÝnh gi¸c : tai, 
? T×m c¸c tr­êng tõ vùng cña mçi tõ sau ®©y nghe, ®iÕc, râ, thÝnh. 
: l­íi, l¹nh, tÊn c«ng. Bµi tËp 5
 a. L­íi :
 - Tr­êng dông cô ®¸nh b¾t thuû s¶n: 
l­íi, n¬m, c©u, vã... - Tr­êng y phôc cho chiÕn sÜ : ¸o l­íi, mò 
 l­íi, vâng, t¨ng, b¹t, ...
 - Tr­êng c¸c ho¹t ®éng s¨n b¾n cña con 
 ng­êi: l­íi, bÉy, b¾n, ®©m..
 b. L¹nh :
 - Tr­êng thêi tiÕt : l¹nh, nãng, hanh, Èm.
 - Tr­êng tÝnh chÊt cña thùc phÈm: l¹nh 
 (®å l¹nh); nãng(thùc phÈm nãng cã hµm l­îng 
 ®¹m cao)
 - Tr­êng tÝnh chÊt t©m lÝ hoÆc t×nh c¶m cña 
 con ng­êi: l¹nh (tÝnh h¬i l¹nh); Êm (ë bªn chÞ 
 Êy thËt Êm ¸p).
 c. TÊn c«ng : 
 - Tr­êng chØ chiÕn l­îc qu©n sù : tÊn 
 c«ng, phßng thñ, cè thñ.
 - Tr­êng chØ hµnh ®éng tiÕp diÔn : ®Êm, 
 ®¸, thôi.
 ? Trong ®o¹n th¬ sau , t¸c gi¶ ®· Bµi tËp 6
 chuyÓn c¸c tõ in ®Ëm tõ tr­êng tõ vùng nµo Nh÷ng tõ in ®Ëm ®­îc 
 sang tr­êng tõ vùng nµo ? chuyÓn tõ tr­êng qu©n 
 sù sang tr­êng chiÕn sÜ.
 Điều chỉnh, bổ sung
 ...................................................................................................................................
 3.4 Hoạt động tìm tòi mở rộng 
 Mục tiêu : HS chủ động, tích cực học tập 
 Phương pháp : nêu và giải quyết vấn đề ... 
 Kĩ thuật : động não
 Thời gian: ở nhà
 ? Học về trường từ vựng cần lưu ý điều gì ?
 Điều chỉnh, bổ sung 
 Viết một đoạn văn có ít nhất năm từ cùng trường từ vựng "môi trường".
 ...................................................................................................................................
 4.Củng cố
 Gv đặt câu hỏi cho Hs trả lời củng cố: Thế nào là trường từ vựng, lấy ví dụ 
về trường từ vựng.
 5.Dặn dò
 - Nắm được thế nào là trường từ vựng và các lưu ý về trường từ vựng.
 - Làm tiếp các bài tập 5, 6, 7.
 - Soạn bài tiếp theo Bố cục của văn bản: +Chủ đề của văn bản là gì?
 +Văn bản có tính thống nhất về chủ đề khi nào?
 +Các bài tập liên quan đến tính thống nhất về chủ đề của văn bản.
 IV.Rút kinh nghiệm
 ....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
...................................
Tuần 2- Tiết 8.
Ngày soạn: 1/ 8/2019
Ngày dạy: 24 /8/2019
 BỐ CỤC CỦA VĂN BẢN
 I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
 1. Kiến thức
 - Bố cục của văn bản, tác dụng của việc xây dựng bố cục.
 2. Kĩ năng
 - Sắp xếp các đoạn văn trong bài theo một bố cục nhất định.
 - Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc - hiểu văn bản.
 3. Thái độ
 - Học sinh biết xây dựng bố cục văn bản mạch lạc, phù hợp với đối tượng 
 và nhận thức của người đọc.
 4. Năng lực: Giải quyết vấn đề, giao tiếp, hợp tác, tạo lập văn bản. 
 II. CHUẨN BỊ 
 1. Giáo viên: Đọc tư liệu, soạn bài, sưu tầm các ví dụ.
 2. Học sinh: Đọc ví dụ, soạn bài theo hướng dẫn. 
 III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
 1. Ổn định lớp: (1 phút) 
 2. Kiểm tra bài cũ: (3 phút) 
 ? Thế nào là chủ đề của văn bản ? Tính thống nhất về chủ đề của văn bản 
 được thể hiện như thế nào ? 3.Bài mới: 
 Hoạt 
 Nội dung cần 
 Hoạt động của thầy động của 
 đạt
 trò
3.1 Hoạt động Khởi động 
Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho HS.
Phương pháp: Thuyết trình.
Kĩ thuật dạy học: Trình bày một phút
Thời gian: 1 phút
 L©u nay c¸c em ®· viÕt nh÷ng bµi tËp lµm v¨n ®· biÕt ®­îc bè côc cña 1 
v¨n b¶n lµ nh­ thÕ nµo vµ ®ể c¸c em hiÓu s©u h¬n vÒ c¸ch s¾p xÕp, bè trÝ néi dung 
phÇn th©n bµi, phÇn chÝnh cña v¨n b¶n. C« cïng c¸c em sÏ ®i vµo t/h tiÕt häc h«m 
nay.
 Điều chỉnh, bổ sung
....................................................................................................................................
3.2 Hoạt động hình thành kiến thức mới: Hình thành cho HS bố cục của văn 
bản và tác dụng của việc xây dựng bố cục.
Mục tiêu: HS nắm được bố cục của văn bản, tác dụng của việc xây dựng bố cục. 
Phương pháp: Vấn đáp, giải thích, minh họa, nêu và giải quyết vấn đề, ... 
Kĩ thuật: Động não.
Thời gian: 20 phút 
 Hoạt 
 Nội dung cần 
 Hoạt động của thầy động của 
 đạt
 trò
 I. BỐ CỤC CỦA 
 VĂN BẢN
GV: Văn bản thường có bố cục 3 phần: Mở §äc v¨n Văn bản Người thầy 
bài, thân bài, kết bài. b¶n đạo cao đức trọng: 
? Văn bản trên có thể chia thành mấy phần Tr¶ lêi, sgk/ 24
? Chỉ rõ ranh giới giữa các phần đó ? ghi - Bố cục: 3 phần
 + Mở bài Đ1
? Cho biết nhiệm vụ của từng phần trong + Thân bài: Đ2, 3 
văn bản ? + Kết bài Đ4
 + Phần 1: Nêu chủ đề của văn bản. - Nhiệm vụ từng 
 + Phần 2: Trình bày các khía cạnh của phần: 
chủ đề, phát triển ý phần mở bài. + Mở bài: giới thiệu 
 + Phần 3: Tổng kết chủ đề văn bản. Chu Văn An là người 
? Phân tích mối quan hệ giữa các phần thầy đạo cao đức 
trong văn bản ? trọng. 
 - Các phần luôn gắn bó chặt chẽ với + Thân bài: Công lao, nhau, phần trước là tiền đề cho phần sau, uy tín và tính cách 
phần sau là sự nối tiếp phần trước . Tr¶ lêi của thầy (đạo cao: Đ2 
 - Các phần đều tập trng làm rõ chủ đề ; đức trọng: Đ3) 
của văn bản là “Người thầy đạo cao đức + Kết bài: Tình cảm 
trọng”. của mọi người đối với 
? Qua việc phân tích hãy cho biết thế nào là thầy.
bố cục của văn bản ? §äc ghi 
? Bố cục của văn bản gồm mấy phần ? nhí 1, 2 
Nhiệm vụ của từng phần ? Mối quan hệ 
giữa các phần trong văn bản ? 
- Mối quan hệ giữa các phần trong văn bản: 
liên kết về hình thức, thống nhất về nội dung. II. CÁCH BỐ TRÍ, 
 SẮP XẾP NỘI 
? Phần thân bài văn bản Tôi đi học của DUNG PHẦN 
Thanh Tịnh kể về những sự kiện nào ? Các THÂN BÀI CỦA 
sự kiện ấy được sắp xếp theo thứ tự nào ? VĂN BẢN 
- Phần thân bài của văn bản kể về 2 sự kiện: Tr¶ lêi 1. Ví dụ:
cảm xúc của tác giả trong thời điểm hiện tại * Văn bản Tôi đi học
và hồi ức về buổi đầu tiên đi học.
- Sự hồi tưởng về buổi đầu tiên đi học được 
sắp xếp theo trình tự thời gian: những cảm 
xúc khi cùng mẹ trên đường đến trường, 
những cảm xúc khi đứng trong sân trường, 
cảm xúc khi rời bàn tay mẹ bước vào lớp học 
và bắt đầu buổi học đầu tiên ...
 + Sắp xếp theo sự liên tưởng đối lập 
những cảm xúc về cùng một đối tượng trước 
đây và buổi tựu trường đầu tiên.
? Văn bản Trong lòng mẹ của Nguyên Hồng 
chủ yếu trình bày diễn biến tâm trạng của 
bé Hồn . Hãy chỉ ra diễn biến tâm trạng của 
cậu bé trong phần thân bài ?
 - Tình thương mẹ và thái độ căm ghét 
cực độ những cổ tục đã đày đoạ mẹ của bé 
Hồng khi nghe bà cô cố tình bịa chuyện nói 
xấu mẹ em. * Văn bản Trong lòng 
 - Niềm vui sướng cực độ của cậu bé mẹ
Hồng khi được ở trong lòng mẹ.
? Khi tả người, vật, con vật, phong cảnh em 
sẽ lần lượt miêu tả theo trình tự nào? Hãy kể một số trình tự thường gặp mà em biết ? Tr¶ lêi
- Cã thÓ s¾p xÕp theo thø tù kh«ng gian (t¶ 
phong c¶nh)
- ChØnh thÓ - bé phËn (t¶ ng­êi, vËt, con vËt)
- T×nh c¶m, c¶m xóc (t¶ ng­êi)
? PhÇn th©n bµi cña v¨n b¶n 'Ng­êi thÇy 
®¹o cao... nªu c¸c sù viÖc ®Ó thÓ hiÖn chñ ®Ò 
Ng­êi thÇy ®¹o cao ®øc träng. H·y cho biÕt 
tr×nh tù s¾p xÕp c¸c sù viÖc Êy ?
 - C¸c sù viÖc nãi vÒ Chu V¨n An lµ ng­êi tµi 
cao. Quan sát, 
 - C¸c sù viÖc nãi vÒ Chu V¨n An lµ trả lời
ng­êi ®¹o ®øc, ®­îc häc trß kÝnh träng.
? Tõ nh÷ng vÝ dô trªn h·y cho biÕt c¸ch s¾p 
xÕp néi dung phÇn th©n bµi cña v¨n b¶n tuú 
thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo ?
 - Tuú thuéc vµo kiÓu v¨n b¶n, chñ ®Ò, ý 
®å giao tiÕp cña ng­êi viÕt.
? T¸c dông cña viÖc s¾p xÕp Êy ?
 - C¸c tr×nh tù s¾p xÕp theo kh«ng gian, 
thêi gian, sù ph¸t triÓn cña sù viÖc, m¹ch suy 
luËn sao cho phï hîp víi chñ ®Ò, sù tiÕp nhËn 
cña ng­êi ®äc.
 * Néi dung phÇn v¨n b¶n th­êng ®­îc 
s¾p xÕp m¹ch l¹c theo kiÓu bµi vµ ý ®å giao 
tiÕp cña ng­êi viÕt, chñ ®Ò sao cho phï hîp 
víi chñ ®Ò, sù tiÕp nhËn cña ng­êi ®äc 2. Ghi nhớ: sgk/ 25
? Qua bµi tËp trªn h·y cho biÕt c¸ch s¾p xÕp 
néi dung phÇn th©n bµi cña v¨n b¶n ? §äc ghi 
 nhí
 Điều chỉnh, bổ sung
....................................................................................................................................
 3.3 Hoạt động: Luyện tập 
 Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức vào bài tập thực hành. 
 Phương pháp: Vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, ... 
 Kĩ thuật: động não
 Thời gian 15 phút
 III. LUYỆN TẬP
? Phân tích cách trình bày các ý trong đoạn Tr¶ lêi, Bài tập 1
trích. nhËn xÐt a. Trình bày ý theo 
 a) Chủ đề: Đoạn 1 thứ tự không gian: nhìn xa - đến gần - 
 đến tận nơi - đi xa 
 b) Chủ đề: Câu 1 dần.
 b. Trình bày theo thứ 
 tự thời gian: về chiều, 
 c) Chủ đề Đoạn 1 lúc hoàng hôn.
 c. Hai luận cứ được 
 sắp xếp theo tầm quan 
 trọng của chúng đối 
? Trình bày lòng thương mẹ của chú bé Tr¶ lêi, với luận điểm cần 
Hồng ở văn bản Trong lòng mẹ ? nhËn xÐt chứng minh.
 MB: Nêu khái quát tình cảnh éo le của Bài tập 2
chú bé Hồng. (Tõ ®Çu ®Õn sèng b»ng c¸ch ®ã) 
 TB: H×nh ¶nh ®¸ng th­¬ng cña chó bÐ Hång 
vµ sù khao kh¸t t×nh yªu th­¬ng cña mÑ.
- Sù cay nghiÖt cña bµ c« vµ ph¶n øng quyÕt 
liÖt cña chó bÐ Hång tr­íc th¸i ®é cña bµ c« 
khi nãi vÒ mÑ m×nh.
- NiÒm sung s­íng h¹nh phóc cña bÐ Hång 
khi ®­îc ë trong lßng mÑ.
KB: nhÊn m¹nh niÒm h¹nh phóc cña t×nh mÉu 
tö. (ph¶i bÐ l¹i ...) Tr¶ lêi
GV nªu yªu cÇu bµi tËp
CÇn söa l¹i: ý (b) -> (a). Bài tập 3
 - Gi¶i thÝch c©u tôc ng÷
 - CM tÝnh ®óng ®¾n cña c©u tôc ng÷.
 Điều chỉnh, bổ sung
...................................................................................................................................
 3.4 Hoạt động tìm tòi mở rộng 
 Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức chủ động giải quyết vấn đề 
 Phương pháp: Vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề. 
 Kĩ thuật: động não
Thời gian ở nhà
? Nêu bố cục của văn bản đã học? ( 2 ví dụ)
 4. Củng cố 
 ? Nhắc lại ghi nhớ của bài.
 - Lấy ví dụ.
 5. Hướng dẫn HS học bài ở nhà: 2 phút
 - Hướng dẫn HS học bài cũ và chuẩn bị bài mới.
 - Học bài và làm các bài tập còn lại. IV.Rút kinh nghiệm:
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
............
 Ký duyệt