Giáo án Ngữ văn 8 tiết 77: Khi con tu hú (Tố Hữu)

Tiết: 77	KHI CON TU HÚ
Tuần: 21 	(Tố Hữu) 
Mục tiêu:
Kiến thức:
- Những hiểu biết bước đầu về tác giả Tố Hữu.
- Nghệ thuật khắc họa hình ảng ( thiên nhiên, cái đẹp của cuộc đời tự do).
- Niềm khát khao cuộc sống tự do, lí tưởng cách mạng của tác giả.
Kỹ năng:
- Đọc diễn cảm một tác phẩm thơ thể hiện tâm tư người chiến sĩ cách mạng bị giam giữ trong ngục tù.
- Nhận ra và phân tích được sự nhất quán về cảm xúc giữa hai pần của bài thơ; thấy được sự vận dụng tài tình thể thơ truyền thống của tác giả ở bài thơ này.
Thái độ:
GD học yêu lao động tự do.
Trọng tâm:
- Những hiểu biết bước đầu về tác giả Tố Hữu.
- Nghệ thuật khắc họa hình ảng ( thiên nhiên, cái đẹp của cuộc đời tự do).
- Niềm khát khao cuộc sống tự do, lí tưởng cách mạng của tác giả.
- Đọc diễn cảm một tác phẩm thơ thể hiện tâm tư người chiến sĩ cách mạng bị giam giữ trong ngục tù.
- Nhận ra và phân tích được sự nhất quán về cảm xúc giữa hai pần của bài thơ; thấy được sự vận dụng tài tình thể thơ truyền thống của tác giả ở bài thơ này.
Chuẩn bị:
3.1 Giáo viên: Đồ dùng. 
3.2 Học sinh: bảng nhóm.
Tiến trình dạy học:
4.1.Ổn định tổ chức và kiểm diện: kiểm tra sĩ số.
4.2.Kiểm tra miệng: 
Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ “Quê hương”.
Cảnh đoàn thuyền đánh cá về bến được tác giả miêu tả như thế nào?
- Không khí: ồn ào, tấp nập, đông vui.
- Hình ảnh: cá đầy ghe, cá tươi ngon.
- Lời cảm tạ chân thành trời đất
à Bức tranh sinh động náo nhiệt, đầy ắp niềm vui và sự sống.
 - Dân chài xa xăm: àHình ảnh người dân chài mang vẻ đẹp và sức sống nồng nhiệt của biển cả. à Vẻ đẹp lãng mạn.
- Hình ảnh chiếc thuyền: nằm imthớ vỏ
à con thuyền như một cơ thể sống, như một phần sự sống lao động ở làng chài, gắn bó mật thiết với con người nơi đây.
Hình ảnh ngày hè trong bài thơ “Khi con tu hú” được Tố Hữu vẽ nên như thế nào?
4.3 Giảng bài mới:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung bài học
Hoạt động 1: Vào bài.
Tố Hữu được coi là đỉnh cao của thơ trữ tình chính trị Việt Nam thời hiện đại với ông, đường đến với cách mạng cũng là đường đến với thơ ca. Ông là “nhà thơ của lẽ sống, tình cảm lớn, niềm vui lớn”. Sức hấp dẫn của thơ Tố Hữu, vì thế trước hết xuất phát từ niềm say mê lý tưởng, từ những khát khao lớn lao : Thơ ơi ta hãy cất cao tiếng hát. Ca ngợi trăm năm làn tổ quốc chúng ta. 19 tuổi, đang hành động cách mạng sôi nổi, say sưa ở thành phố Huế thì Tố Hữu bị thực dân Pháp bắt giam ở Thừa Phủ. Trong những bài thơ nổi tiếng của ông viếưt ở trong tù phải kể đến bài “Khi con tu hú”. Vậy bài thơ này có đặc sắc gì về nội dung – nghệ thuật, bà học hôm nay chúng ta sẽ cùng hiểu 
Hoạt động 2: Đọc – Tìm hiểu chung.
GV hướng dẫn học sinh đọc. 
GV đọc mẫu, gọi học sinh đọc.
5 Trình bày hiểu biết của em về Tố Hữu?
5 Trình bày hiểu biết của em hoàn cảnh ra đời bài thơ “Khi con tu hú”?
5 Bài thơ này thuộc thể thơ gì? 
5 Ưu điểm của thể thơ này?
¢ Diễn tả cảm xúc tha thiết nồng hậu của tâm hồn 
GV cho học sinh giải nghĩa một số từ khó.
5 Phương thức biểu đạt của văn bản này là gì?
5 Nhan đề bài thơ gợi cho em điều gì?
- Nguồn cảm xúc bắt đầu bằng tiếng chim tu hú, thể hiện niềm khát khao tự do, tình yêu cuộc sống mãnh liệt của người tù cách mạng 
5 Nhân vật trữ tình?
Hoạt động 2: Tìm hiểu văn bản.
GV cho học sinh thảo luận nhóm (5 phút)
Nhóm 1,2,3: Tiếng chim tu hú đã làm thức dậy trong tâm hồn người chiến sĩ trẻ trong tù một khung cảnh mùa hè như thế nào? (âm thanh, màu sắc, hương vị, không gian?)
Nhóm 4,5,6: Tâm trạng của người tù được bộc lộ như thế nào qua bốn câu thơ cuối?
Nhóm 1 trình bày – Nhóm 2, 3 nhận xét, chất vấn – GV nhận xét – ghi bảng.
5 Điều gì đặc biệt trong việc miêu tả cảnh mùa hè ở đây?
¢ Tất cả được cảm nhận bằng thính giác và tâm tưởng của nhà thơ qua âm thanh tiếng chim tu hú. 
5Vậy em cảm nhận cảnh mùa hè ở đây như thế nào?
à Tất cả như đang có sự chuyển động, cựa quậy bằng các phụ từ, tính từ.
5 Tác giả đã cảm nhận rõ nét cảnh tượng đó của mùa hè từ trong nhà tù. Điều đó cho ta hiểu gì về nhà thơ?
¢ Điều đó cho thấy tác giả có sức cảm nhận mãnh liệt, tinh tế của một tâm hồn trẻ trung, yêu đời, nhưng đang mất tự do va khao khát tự do đến cháy ruột cháy lòng.
Nhóm 4 trình bày – Nhóm 5, 6 nhận xét, chất vấn – GV nhận xét – ghi bảng.
5 Từ thế giới đẹp đẽ cua hoài niệm trở về với thực tại của nhà tù, tâm trạng của người tù được bộc lộ như thế nào?
5 Em có nhận xét gì về nghệ thuật thể hiện ở đoạn thơ này?
¢ Nhịp thở thay đổi bất thường : 
2 – 2 – ; 6 – 2; 3 – 3 ; 6 – 2 
+ Động từ mạnh: Đạp tan phòng, chết uất.
+ Từ ngữ cảm thán: Ôi, thôi, làm sao
5 Tác dụng của việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật đó? 
5 Em cảm nhận từ những bộc bạch đó tâm hồn như thế nào?
5 Mở đầu và kết thúc bài thơ đều có tiếng chim tu hú kêu, nhưng tâm trạng của người tù khi nghe tiếng tu hú thể hiện ở câu đầu và câu cuối có gì khác nhau?
¢ * Tiếng tu hú kêu: 
- Ở đầu câu: Gợi ra cảnh tượng trời đát bao la, tưng bừng sự sống lúc vào hè.
- Ở câu kết: Khiến cho người tù đang bị giam ấy hết sức đau khổ, bực bội 
à Hai tâm trạng được khơi dậy từ hai không gian khác nhau: Tự do và mất tự do.
5 Nhưng ở cả hai đều có đặc điểm gì giống nhau?
¢ Đều là tiếng gọi tha thiết của tự do của thế giới sự sống đầy quyến rũ đối với nhân vật trữ tình – người tù cách mạng trẻ tuổi. 
Hoạt động 4: Hướng dẫn tổng kết.
5Nêu ý nghĩa văn bản?
5 Nêu vài nét nghệ thuật?
I. Đọc - Tìm hiểu chung: 
1. Đọc:
2. Tìm hiểu chung:
a. Tác giả
- Tố Hữu (1920-2002) quê ở: Thừa thiên - Huế. Được giác ngộ trong phong trào học sinh, sinh viên. Với nguồn cảm hứng lớn là lí tưởng cách mạng, thơ Tố Hữu trở thành lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam.
b. Tác phẩm:
 Khi con tu hú ra đời khi tác giả đang bị giam cầm trong nhà lao Thừa Phủ, được in trong tập Từ ấy - tập thơ đầu tiên của Tố Hữu.
c. Thể thơ: Lụa bát. 
d. Giải nghĩa từ khó: 
e. Phương thức biểu đạt: Miêu tả + biểu cảm.
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Cảnh mùa hè :
- Âm thanh : Tu hú, tiếng ve
- Màu sắc : Vàng, hồng, xanh.
- Hương vị : Chín, ngọt.
- Không gian : Cao rộng, sáo diều chao lượn tự do.
à Một mùa hè đẹp đẽ, tươi thắm, lộng lẫy, thanh bình, là khung trời tự do tràn đầy sức sống, đó là sự sống đang sinh sôi, nảy nở, đầy đặn, ngọt ngào.
2. Tâm trạng người tù :
- Bộc lộ cảm xúc trực tiếp : Tâm trạng bực bội, uất ức, ngột ngạt.
à Truyền đến độc giả cảm giác ngột ngạt cao độ, niềm khao khát cháy bỏng muốn thoát ra khỏi cảnh tù ngục, trở về với cuộc sống tự do bên ngoài. à Đó là một tâm hồn đầy nhiệt huyết khao khát sống, khao khát tự do
III. Tổng kết:
1. Ý nghĩa văn bản:
Bài thơ thể hiện lòng yêu đời, yêu lí tưởng của người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi trong hoàn cảnh ngục tù.. 
2. Nghệ thuật:
- Viết theo thể thơ lục bát, giàu nhạc điệu, mượt mà uyển chuyển.
- Lựa chọn lời thơ đầy ấn tượng để biểu lộ cảm xúc khi thiết tha, khi lại sôi nổi mạnh mẽ.
- Sử dụng các biện pháp tu từ điệp ngữ, liệt kê, vừa tạo nên tính thống nhất về chủ đề văn bản, vừa thể hiện cảm nhận về sự đối lập giữa niềm khao khát sự sống đích thực, đầy ý nghĩa với hiện taị buồn chán của tác giả vì bị giam hãm trong nhà tù thực dân.
4.4 Củng cố và luyện tập.
Tổng kết bài học bằng bảng đồ tư duy.
4.5 Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà.
- Đối với bài học ở tiết học này:
+ Đọc và học thuộc lòng bài thơ.
+ Liên hệ một số bài thơ viết trong tù của các chiến sĩ cách mạng đã học trong chương trình.
- Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:	
Chuẩn bị bài “Ngắm trăng, đi đường.”.
5. Rút kinh ngiệm:	
Nội dung:
Phương pháp:
Sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy học: