Giáo án Ngữ văn 8 tiết 7: Môn tiếng việt: Trường từ vựng

Tuần 2
Tiết 7 :MÔN TIẾNG VIỆT
Bài : TRƯỜNG TỪ VỰNG
I. Muïc tieâu caàn ñaït
Giúp học sinh:
-Hiểu được thế nào là trường từ vựng.,
-Nắm được mối quan hệ giữa trường từ vựng với các hiện tượng ngôn ngữ đã học như đồng nghĩa,trái nghĩa,ẩn dụ,hoán dụ,nhân hóa,.....
-Rèn luyện kỹ năng lập trường từ vựng và sử dụng trường từ vựng trong nói,viết.
II. Tieán trình leân lôùp
1.Ổn định :KTSS
2.KTBC: 
3.Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1
*Yêu cầu h/s đọc kỹ đoạn văn trong sách giáo khoa,chú ý những từ in đậm.
? Các từ in đậm (mặt, da, gò má, đùi, đầu, cánh tay, miệng) dùng để chỉ đối tương là người, động vật hay sự vật? Tại sao em biết được điều đó?
-Các từ in đậm dùng để chỉ đối tượng là người
-Biết được điều đó vì các từ trên đều nằm trong những câu văn cụ thể, có ý nghĩa xác định.
?Em hãy cho biết nét chung về ý nghĩa của nhóm từ trên là gì?
-Chỉ bộ phận của cơ thể con người
? Nếu tập hợp các từ in đậm ấy thành một nhóm từ thì ta có một trường từ vựng.Vậy theo em, trường từ vựng là gì?
-Trường từ vựng là tập hợp những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
? Cho nhóm từ sau: cao, thấp, lùn, lònh thòng, gầy, béo, xác ve, bị thịt, cá rô đực. Nếu dùng nhóm từ này để miêu tả người thì trường từ vựng của chúng là gì?
 -Chỉ hình dáng con người
Hoạt động 2
H/s đọc kỹ mục I.2
? Trường từ vựng mắt có thể bao gồm những trường từ vựng nhỏ nào? Cho ví dụ?
-Trường từ vựng mắt:
 +Bộ phận của mắt: lòng đen, con ngươi, lông mày....
 +Hoat động của mắt: nhìn, ngó, trông liếc.....
? Trong một trường từ vựng có thể tập hợp những từ có từ loại khác nhau không ? Vì sao?
-Có thể tập hợp những từ loại khác nhau. Vì trong trường từ vựng có nhiều trường nhỏ, mỗi trường nhỏ tương ứng với mỗi từ loại.
Ví dụ: Danh từ chỉ sự vật: con ngươi, lông mày....
 Động từ chỉ hoạt động: ngó, liếc...
 Tính từ chỉ tính chất: lờ đờ, toét, lòa.....
? Một từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau không ? cho ví dụ ?
-Do hiện tượng nhiều nghĩa nên một từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau
Ví dụ:Từ :Bạc
-Trường màu sắc: đen, hồng ...
-Trường sắc thái tình cảm: xảo trá, lừa bịp, lật lọng......
-Trường kim khí: vàng, đồng, sắt.........
? Tác dụng của cách chuyển trường từ vựng trong thơ văn và trong đời sống hàng ngày ? Cho ví dụ ?
-Tăng sức gợi cảm cho văn thơ và lời nói.
Ví dụ: Dùng những từ trường từ vựng về người chuyển sang trường từ vựng vể động vật, sự vật: những từ chỉ suy nghĩ, hành động cách xưng hô của con người.
Như vậy:
-Thường có hai bậc trường từ vựng :lớn và nhỏ.
-Các từ trong một trường từ vựng có thể khác nhau về từ loại.
-Một từ nhiểu nghĩa có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau.
-Cách chuyển trường từ vựng có tác dụng làm tăng sức gợi cảm
Hoạt động 3
Bài tập 1:Đọc văn bản Trong lòng mẹ của Nguyên Hồng, tìm các từ thuộc trường từ vựng “người ruột thịt”
- mợ, thầy, cô, em, cô Thông
Bài tập 2: hãy đặt tên cho mỗi trường từ vựng dưới đây:
a/ Lưới, nơm, câu, vó ð dụng cụ đánh bắt dhủy sản
b/ Tủ, rương, hòm, vali, chai, lọ ð Dụng cụ đựng đồ
c/ Đá, đạp, giẫm, xéo ð Hoạt động của chân
d/ Buồn,vui, phấn khởi, sợ hãi ð trạng thái tâm lý con người
e/ Hiền lành, độc ác, cởi mở ð Tính cách con người
f/ Bút máy, bút bi, phấn, bút chì ð Dụng cụ để viết
Bài tập 3: các từ in đậm trong đoạn văn.....thuộc trường từ vựng thái độ
Bài tập 4:Xếp các từ............
Khứu giác
Thính giác
Mũi, miệng, thơm, thính, điếc.
Tai, nghe, điếc, rõ, thính
Những bài tập còn lại h/s tự làm ở nhà
I.Thế nào là trường từ vựng?
1.Khái niệm
Trường từ vựng là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa 
2.Lưu ý
a/Thường có hai bậc trường từ vựng: lớn và nhỏ.
b/Các từ trong một trường từ vựng có thể khác nhau về từ loại.
c/Một từ nhiểu nghĩa có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau.
d/Cách chuyển trường từ vựng có tác dụng làm tăng sức gợi cảm
II.Luyện tập
4.Củng cố:
- Trường từ vựng là gì? Cho ví dụ?
- Cách chuyển trường từ vựng có ý nghĩa gì?
5.Dặn dò:
- Học bài,làm bài tập 5,6.
- Xem trước bài:Từ tượng hình .Từ tượng thanh