Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 28: Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với văn miêu tả và biểu cảm - Năm học 2009-2010 - Lê Đức Quang

NS: 03/10/2009
NTH: 06/10/2009
––––––––––––––––– Ngữ Văn – Bài 7––––––––––––––––––
Tiết 28, luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm
I/ Mục tiêu bài học
 1/ Kiến thức:
Biết xác định các yếu tố tự sự, miêu tả và biểu cảm. Liên kết, chuyển đoạn 
 2/ Kĩ năng:
 Biết cách vận dụng sự kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm khi viết một đoạn văn tự sự.
 3/ Thái độ
	Tích cực trong xây dựng đoạn văn.
II/ Đồ dùng dạy học
 1/ Giáo viên: 
 2/ Học sinh: Tập viết những đoạn văn vận dụng sự kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm ở nhà.
III/ Phương pháp
Thuyết trình, vấn đáp, qui nạp, gợi mở 
IV/ Các bước lên lớp
 1/ ổn định. Sĩ số: 8a:	8b: 
 2/ Kiểm tra đầu giờ
(?) Trình bày vai trò của yếu tố miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự ? 
 3/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
HĐ của thầy và trò
T/g
Nội dung
HĐ1 Khởi động
- Mục tiêu: Sử dụng kiến thức đã học để định hướng học sinh vào tiết học.
- Cách tiến hành: 
Gv dùng lời nói để dẫn vào nội dung tiết học .
ở lớp 6, các em đã làm quen và nhận biết được sự kết hợp, đan xen giữa các yếu tố miêu tả và biểu cảm với kể chuyện trong 1 văn bản tự sự. Các em cũng đã thấy được vai trò và tác dụng của các yếu tố ấy. Vậy để vận dụng sự hiểu biết đó để viết một đoạn văn tự sự theo tinh thần tích hợp các kiểu phương thức biểu đạt trong 1 đoạn văn ntn? Quy trình viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm ra sao?
HĐ2.HDHS luyện tập
- Mục tiêu
Xác định được các bước xây dựng một đoạn văn tự sự có sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm và thực hành viết.
- Cách tiến hành:
Gv ghi 3 đề trong SGK lên bảng.
a. Chẳng may em đánh vỡ một lọ hoa đẹp.
b. Em giúp một bà cụ qua đường vào lúc đông người và nhiều xe cộ đi lại
c. Em nhận được một món quà bất ngờ nhân ngày sinh nhật hay ngày lễ, tết.
(?) Những yếu tố cần thiết để xây dựng đoạn văn tự sự ? 
Sự việc và nhân vật chính .
(?) Vai trò của các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong đoạn văn tự sự ?
Làm cho sự việc trở nên dễ hiểu , hấp dẫn và nhân vật chính trở nên gần gũi , sinh động .
GV: Để xác định được 1 đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm, chúng ta phải đi theo một quy trình gồm các bước
Gv sử dụng bảng phụ ghi 5 bước.
(?) Hãy thực hiện các bước trên đối với đề bài a ?
Hs thực hiện (10’) theo các bước
Hs đọc trước lớp ( đối chiếu với yêu cầu các bước)
(?) Như vậy để xây dựng đoạn văn tự sự thì việc đầu tiên là gì? 
+ Sự việc có đối tượng là đồ vật
+ Sự việc có đối tượng là con người.
+ Sự việc mà con người là chủ thể tiếp nhận
(?) Khi kể lại các sự việc trên, ta cần xác định ngôi kể như thế nào ?
- Người kể ở ngôi thứ nhất, số ít: tôi, mình, tớ, em, anh, chị, xưng tên.
- Ngôi thứ nhất số nhiều: Chúng tôi, chúng ta, chúng mình,...
- Ngôi thứ nhất gián tiếp: tác giả giấu mình để cho nhân vật chính kể chuyện (Cái bàn tự truyện)
(?) Khi kể ví dụ a, em sẽ bắt đầu từ đâu?
Khởi đầu: có thể là cảm tưởng, nhận xét, hành động...
 Em ngồi thẫn thờ trước cái lọ hoa đẹp vừa bị vỡ tan...Chỉ vì 1 chút vội vàng mà em đã phải trả giá bằng sự tiếc nuối.
 Hoặc: Huỵch một cái, em bị vấp ngã không sao gượng lại được, cái lọ hoa đẹp trên tay em văng ra và vỡ tan.
(?) Diễn biến như thế nào ?
Diễn biến: Kể lại sự việc một cách chi tiết, có xen kẽ miêu tả và biểu cảm.
+ Vỡ thành từng mảnh lớn có thể gắn lại bằng keo hoặc vỡ vụn.
+ Ngắm nghiá, mân mê những mảnh vỡ có hoa văn đẹp.
+ Thu dọn, nhặt nhạnh các mảnh vỡ.
+ Các sự việc có liên quan: bố, mẹ, anh, chị em... về và chứng kiến
(?) Sự việc kết thúc ra sao ?
+ Suy nghĩ, cảm xúc của bản thân hoặc thái độ, tình cảm của người thân, bạn bè sau khi sự việc xảy ra.
+ Bài học kinh nghiệm về tính cẩn thận.
(?) Vậy yếu tố thứ 3 là gì ?
(?) Ví dụ tả lọ hoa đẹp như thế nào ?
- Ví dụ tả lọ hoa đẹp như thế nào: hình dáng màu sắc, chất liệu, vẻ đẹp của lọ hoa.
- Suy nghĩ, tình cảm, sự ngưỡng mộ, sự nuối tiếc và ân hận
(?) Sau khi xác định được các bước trên thì bước cuối cùng là gì ?
Viết thành đoạn văn 
+ Xác định cấu trúc đoạn văn: diễn dịch, qui nạp, song hành.
+ Viết câu mở đoạn và các câu khai triển theo cấu trúc đã chọn.
+ Lắp ráp câu mở đoạn với các câu khai triển.
+ Kiểm tra tính liên kết, mạch lạc của đoạn văn 
(?) Tóm lại qui trình xây dựng đoạn văn tự sự gồm mấy bước, nhiệm vụ của mỗi bước ?
Hs đọc và xác định yêu cầu
Hs hoạt động cá nhân
Hs đọc
Hs khác nhận xét, bổ sung
Gv nhận xét, bổ sung
Gv đọc đoạn văn tham khảo.
Tôi đang ngồi nghĩ ngợi vẩn vơ về những người hang xóm đang sống quanh tôi, trong đó có lão Hạc. Lão sống âm thầm trong cảnh túng quẫn và trong cả sự chờ đợi vô vọng đứa con trai duy nhất đã đi xa. Bỗng lão Hạc dặng hắng bước vào. Tôi mỉm cười: 
- Thiêng thật ! Tôi đang nghĩ đến lão đấy ? Lão Hạc lặng lẽ ngồi xuống cái ghế gỗ ọp ẹp của nhà tôi, buồn bã nói:
- Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ !
Tôi ngạc nhiên hỏi lại:
- Lão yêu quý con Vàng lắm cơ mà?
- Thì vẫn yêu, nhưng vẫn phải bán! Cái số kiếp nó và cả tôi nữa thì có gì khác nhau đâu, hả ông giáo.
 Tôi lẩm bẩm:
- Không thể nào tin được!
- Tôi bán thật rồi. Họ vừa bắt nó và mang đi... 
 Lão Hạc bỏ lửng câu nói, cười mà miệng cứ méo xệch đi, nước mắt lưng tròng ... Tôi cũng cảm thấy nghẹn ngào và chỉ muốn ôm chầm lấy lão để khóc oà lên cho vơi bớt những day dứt, bức bối trong lòng. Tôi chợt nghĩ cái việc tôi phải bán đi năm quyển sách thật là vô nghĩa nếu so sánh nó với nỗi đau của lão Hạc. Tôi chỉ mất năm đồ vật, còn lão Hạc thì mất đi một người bạn tình nghĩa biết chừng nào! Lão sẽ sống ra sao trong những ngày tháng cô đơn còn lại trong tâm trạng đầy những mặc cảm ân hận dằn vặt? Tôi bỗng thấy thương lão quá, nhưng chẳng biết nên động viên an ủi lão như thế nào nên chỉ nói một câu vu vơ cho có chuyện:
- Thế nó cho bắt à ?
 Nghe tôi hỏi, lão Hạc bỗng giật thót, đôi mắt lão dường như thất thần gương mặt tái nhợt co rúm lại đầy vẻ đau đớn, nhẫn nhục. Lão rũ đầu xuống và ôm mặt bật khóc hu hu.
(?) Tìm đoạn văn kể lại giây phút trên trong truyện lão Hạc ?
(?) Đoạn văn của Nam Cao đã kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm ở chỗ nào ?
(?) Những yếu tố miêu tả và biểu cảm đã giúp Nam Cao thể hiện được điều gì?
(?) Đoạn văn của em đã kết hợp được các yếu tố miêu tả và biểu cảm chưa ?
1’
15’
25’
I/ Tự sự việc và nhân vật đến đoạn văn tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm.
Đề bài: Chẳng may em đánh vỡ một lọ hoa đẹp.
Bước 1: -Lựa chọn sự việc chính
Bước 2: Lựa chọn ngôi kể
Bước 3: Xác định thứ tự kể
Bước 4: Xác định các yếu tố miêu tả và biểu cảm dùng trong đoạn văn 
Bước 5: Viết thành đoạn văn.
II/ Luyện tập
Bài tập 1 (SGK Tr 84).
Đóng vai ông giáo kể lại phút giây lão Hạc sang báo tin bán chó với vẻ mặt và tâm trạng đau khổ.
Bài tập 2 (SGK Tr 84).
+ Sự việc: Lão Hạc báo tin đã bán con vàng.
+ Ngôi kể: Ngôi thứ nhất , số ít: xưng "tôi"
+ Miêu tả: Cố làm ra vui vẻ, cười như mếu, đôi mắt ầng ậc nước, co rúm lại, những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu nghẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc.
+ Biểu cảm: Không quá xót xa năm quyển sách của tôi quá như trước nữa. Tôi chỉ ái ngại cho lão Hạc. Tôi hỏi cho có chuyện.
 Yếu tố miêu tả biểu cảm khắc sâu trong lòng người đọc một Lão Hạc khốn khổ về hình dáng bên ngoài và đau đớn, quằn quại về tinh thần.
4/ Củng cố.
Trong văn bản tự sự yếu tố miêu tả có vai trò và ‏‎ý nghĩa ntn đối với sự việc được kể ?
Gv hệ thống kiến thức bài
5/ HDHT
- Xem lại vai trò yếu tố miêu tả, biểu cảm , kể trong văn bản tự sự .
- Đóng vai Xan-chô Pan-xa kể lại truyện : '' Đánh nhau với cối xay gió '' .
- Chuẩn bị bài : '' Lập dàn ‏‎ý cho bài văn tự sự '' .