Giáo án Ngữ văn 8 Tiết 108 - Tập làm văn Tìm yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận

Ngày soạn: 3/3/2012
Ngày giảng 8A: /3/2012
8D: /3/2012
8E: /3/2012
Tiết 108 - TLV
TÌM YẾU TỐ BIỂU CẢM TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
1. Mục tiêu 
a. Kiến thức:
- Thấy được biểu cảm là một yếu tố không thể thiếu trong những bài văn nghị luận hay có sức lay động người đọc (người nghe).
b. Kĩ năng: 
- Nắm được những yêu cầu cần thiết của việc đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị luận để sự nghị luận có thể đạt được hiệu quả thuyết phục cao hơn.
c. Thái độ:
- Gd hs có ý thức dùng yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận.
2. Chuẩn bị
- Gv: nghiên cứu kĩ bài, soạn giảng.
- Hs: chuẩn bị bài cũ, bài mới .
3.Tiến trình bài dạy
a. Kiểm tra bài cũ: không.
b. Bài mới
* Đặt vấn đề (1’)
Biểu cảm là một yếu tố không thể thiếu được để làm nên một bài nghị luận có hiệu quả thuyết phục cao. Vậy yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận thể hiện sao chúng ta cùng tìm hiểu tiết 108
* Nội dung :
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
? Hãy tìm những từ ngữ biểu lộ tình cảm mãnh liệt của tác giả và những câu cảm thán trong văn bản trên?
? Về mặt sử dụng từ ngữ và đặt câu có tính chất biểu cảm Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Hồ Chí Minh có giống với Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn không?
? Mặc dù có yếu tố biểu cảm nhưng 2 văn bản trên vẫn được coi là những văn bản nghị luận chứ không phải là văn bản biểu cảm vì sao?
? Vậy yếu tố biểu cảm đóng vai trò gì trong bài văn nghị luận?
? Vì sao những câu ở cột (2) hay hơn những câu ở cột (1)?
? Trong bài văn nghị luận yếu tố biểu cảm đóng vai trò gì?
→ Biểu cảm là yếu tố có khả năng Gây được hứng thú hoặc cảm xúc đẹp đẽ, mãnh liệt hoặc sâu sắc nhất nghĩa là có khả năng nhiều nhất trong việc làm nên cái hay cho văn bản. 
? Thiếu yếu tố biểu cảm, sức thuyết phục của văn nghị luận nhất định sẽ giảm sút. Nhưng có phải cứ có yếu tố biểu cảm - bất kể yếu tố đó thế nào –l à sức thuyết phục của một văn bản nghị luận sẽ mạnh mẽ lên không? 
? Làm thế nào để phát huy hết tác dụng của yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận?
? Có bạn cho rằng: Càng dùng nhiều từ ngữ biểu cảm, càng đặt nhiều câu cảm thán thì giá trị biểu cảm trong văn nghị luận càng tăng. Ý kiến ấy có đúng không? Vì sao?
? Để làm bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao người viết phải lưu ý điều gì?
? Chỉ ra các yếu tố biểu cảm trong phần I - Chiến tranh và người bản xứ và cho biết tác giả đã sử dụng những biện pháp gì để biểu cảm, tác dụng biểu cảm đó là gì?
? Những cảm xúc gì đã được biểu hiện qua đoạn văn? Tác giả đã làm thế nào để những đoạn văn đó không chỉ có sức thuyết phục lí trí mà còn gợi cảm?
GV: hướng dẫn: Có thể tham khảo đ/văn của Nghiêm Toản. Cần bày tỏ t/cảm cho lối học vô bổ.
Hs đọc văn bản.
- Những từ ngữ biểu lộ tình cảm mãnh liệt: thà hi sinh tất cả chứ không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ, ...
+ Chúng ta phải đứng lên.
+ Phải đứng lên đánh thực dân Pháp.
+ Phải hi sinh giọt máu cuối cùng...
- Những câu cảm thán:
+ Hỡi đồng bào toàn quốc!
+ Hỡi đồng bào!
+ Hỡi các em binh sĩ, tự vệ, dân quân. 
- Hịch tướng sĩ và Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến giống nhau ở chỗ có sử dụng từ ngữ và nhiều câu văn có giá trị biểu cảm.
- Các tác phẩm ấy viết ra chủ yếu không nhằm mục đích biểu cảm (bộc lộ tình cảm) mà nhằm mục đích nghị luận (nêu quan điểm ý kiến bàn luận phải trái, đúng sai, nên suy nghĩ và nên sống thế nào?)
- Biểu cảm không hề đóng vai trò chủ đạo mà chỉ là một yếu tố phụ trợ cho quá trình nghị luận mà thôi. 
Hs đọc bảng so sánh đối chiếu SGK.
-Vì có những từ ngữ biểu cảm (từ ngữ in nghiêng trong SGK)
-Làm cho bài văn nghị luận có sức thuyết phục hơn.
- Không
- Người làm văn ko phải chỉ cần suy nghĩ về luận điểm và lập luận hay mà còn phải thật sự súc động trước từng điều mình đang nói tới. Đó là t/cảm chân thành sâu sắc xuất phát từ trái tim người viết.
- Biết chọn và sử dụng từ ngữ biểu cảm, câu biểu cảm đúng lúc, đúng chỗ. 
Hs
 Đọc
Hs nêu yêu cầu bài tập.
Cho hs làm bài " Gv chữa bài.
Hs nêu yêu cầu bài tập.
Cho hs làm bài " Gv chữa bài.
I. Yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận (22’)
1. VD 
2. Nhận xét
- Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. Yếu tố biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn. Vì nó tác động mạnh mẽ tới tình cảm người đọc (người nghe). 
- Đề bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao người làm văn phải thật sự có cảm xúc trước những điều mình viết (nói) và phải biết diễn tả cảm xúc đó bằng những từ ngữ, những câu văn có sức biểu cảm. Sự diễn tả cảm xúc cần phải chân thực và không được phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn. 
* Ghi nhớ (SGK. 97)
II. Luyện tập (18’)
 Bài tập 1
Các biện pháp biểu cảm:
Một là:
- Nhại các từ như tên da đen bẩn thỉu, An-man-mí bẩn thỉu, con yêu, bạn hiền, chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do....
- Cách xưng hô của bọn thực dân trước và sau chiến tranh.
"Tác dụng: Phơi bày giọng điệu dối trá của bọn thực dân tạo hiệu quả mỉa mai.
Hai là :
Dùng hình ảnh mỉa mai bằng giọng điệu tuyên truyền của thực dân Pháp.
VD: Những người bản xứ đã ... phóng ngư lôi Những ngôn từ mĩ miều ko thể che đậy được thực tế phũ phàng. Lời mỉa mai đã thể hiện thái độ khinh bỉ sâu sắc .
→Yếu tố biểu cảm tạo nên hiệu quả về tiếng cười châm biếm sâu cay.
 Bài tập 2
 Trong đoạn văn không chỉ phân tích điều hơn lẽ thiệt cho học trò để họ thấy tác hại của việc học tủ và học vẹt. Người thầy ấy còn bộc bạch nỗi buồn và sự xuống cấp trong lối học văn và làm văn của những Hs mà ông thật lòng quý mến.
 Dễ dàng thấy được rằng những tình cảm ấy trong nhiều đoạn văn đã được biểu hiện rõ ở cả 3 mặt: từ ngữ, câu văn và giọng điệu của lời văn. 
 Bài tập 3 (BTVN)
c. Củng cố (3’)
? Vai trò của yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận? Khi đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn NL, em cần chú ý điều gì?
d. Hướng dẫn học ở nhà (1’)
- Học ghi nhớ.
- Làm bài tập 3.
- Chuẩn bị bài: Đi bộ ngao du.
4. Rút kinh nghiệm