Giáo án Ngữ văn 8 Tiết 106: Văn bản Thuế máu (Trích Bản án chế độ thực dân Pháp) -Nguyễn Ái Quốc

Ngày soạn: 3/3/2011
Ngày giảng: 8A, 8B: 04/3/2011.
Tiết 106. Văn bản Thuế máu 
 ( Trích Bản án chế độ thực dân Pháp)
 -Nguyễn Ái Quốc-
I. Mục tiêu cần đạt.
 1.Kiến thức :
-Bộ mặt giả nhân, giả nghĩa của thực dân Pháp và số phận bi thảm của người dân thuộc địa bị bóc lột, bị dùng làm bia đỡ đạn trong cuộc chiến tranh phi nghĩa phản ánh trong văn bản .
-Nghệ thuật lập luận và nghệ thuật trào phúng sắc sảo trong văn chính luận của Nguyễn Ái Quốc 
 2.Kĩ năng :
-Đọc – hiểu văn chính luận hiện đại, nhận ra và phân tích được nghệ thuật trào phúng sắc bén trong một văn bản chính luận .
-Học cách đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị luận.
3. Thái độ: 
 Tích hợp tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh với chủ đề :“Yêu nước, thương dân, tinh thần quốc tế vô sản” với nội dung: 
 - Tư tưởng nhân nghĩa, tư tưởng yêu nước và độc lập dân tộc là nguồn gốc tư tưởng Hồ Chí Minh.
II. Kỹ nawg sống: tư duy. Phân tích.
III. Chuẩn bị.
1. Giáo viên:	- Tìm tài liệu về tác giả, tác phẩm.
- Soạn giáo án.
2. Học sinh:	- Đọc văn bản.
	- Trả lời câu hỏi tìm hiểu bài.
IV. Các hoạt động dạy và học.
1. Ổn định lớp: 8a: 
 8b: 
2. Kiểm tra 15 phút.
 ? Qua vaên baûn Baøn luaän veà pheùp hoïc cuûa Nguyeãn Thieáp, em hieåu muïc ñích cuûa vieäc hoïc laø gì 
Đáp án :Mục đích của việc học là để làm người có đạo đức, có tri thức, góp phần làm hưng thịnh đất nước, chứ không phải để cầu danh lợi. Muốn học tốt phải có phương pháp, học cho rộng nhưng phải nắm cho gọn, đặc biệt, học phải đi đôi với hành .
3. Bài mới:
Hoạt động của thầy
HĐ của trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Giới thiệu bài.
Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng cho học sinh.
Phương pháp: Thuyết trình.
Hoạt động 2. tìm hiểu chi tiết văn bản:
Mục tiêu: Học sinh thấy được vẻ đẹp của HCM thể hiện sâu sắc trong lối sông giản dị mà thanh cao.Nắm được những nét chính trong nghệ thuật của bài văn.
Phương pháp: nêu vấn đề, thuyết trình, đàm thoại.
Thời gian: 20 phút.
GV: Chuyeån sang yù 2 soá phaän ngöôøi daân Baûn xöù
 Goïi hoïc sinh ñoïc lai phần đầu của văn bản 
? Soá phaän thaûm thöông cuûa ngöôøi daân thuoäc ñòa trong caùc cuoäc chieán tranh phi nghóa ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo ?
 - HS trả lời
GV giảng minh họa hình ảnh: 
- Những người bản xứ ở hậu phương làm kiệt sức trong các xửng thuốc súng đã khạc ra từng miếng phổi, chẳng khác gì hít phải hơi ngạt
- Số phận thảm thương ấy được chốt lại , hằn sâu bởi những con số đầy ấn tương: bảy mươi tám vạn người đặt chân lên đất Pháp, tám vạn người không bao giờ còn trông thấy mặt trời trên quê hương đất nước mình.
? Vieäc neâu 2 con soá ôû cuoái ñoaïn vaên coù taùc duïng gì ?
- Goùp phaàn toá caùo maïnh meõ toäi aùc cuûa boïn thöïc daân, gaây loøng caêm thuø, phaãn noä trong quaõng ñaïi caùc daân toäc thuoäc ñòa.
? Nhaän xeùt veà caùch ñöa daãn chöùng vaø bình luaän cuûa taùc giaû trong ñoaïn vaên naøy ? Taùc duïng ?
 - Hình töôïng hoaù caùc chöùng cöù vaø lôøi bình luaän döôùi daïng caùc hình aûnh bieåu töôïng.
=> Laøm taêng theâm tính xaùc thöïc vaø gôïi caûm cuûa luaän cöù, deã thuyeát phuïc ngöôøi ñoïc.
? Em coù nhaän xeùt gì veà gioïng ñieäu trong ñoaïn vaên naøy ? 
? Nhaän xeùt veà soá phaän cuûa cuûa ngöôøi lính thuoäc ñòa qua ñoaïn vaên vöøa tìm hieåu 
GV: Tình caûnh cuûa ngöôøi daân baûn xöù thaät cay ñaéng. Hoï coù thaät söï muoán laøm ngöôøi chieán só baûo veä coâng lyù, töï do nhö boïn thöïc daân ñaõ khoaùc cho hoï khoâng ? 
? Trong đoạn luận điểm 2, (chế độ lính tình nguyện ) được hình thành từ những luận điểm nào?
1. Những vụ nhũng lạm trong việc bắt lính
2. Phản ứng của những người bị bắt lính.
3. Luận điệu của chính quyền thực dân.
?Trong luận cứ 1 mà tác giả đưa ra, chính quyền thực dân đã thực hiện các thủ đoạn bắt lính nào?
- Tieán haønh nhöõng cuoäc luøng raùp lôùn treân toaøn Ñoâng Döông.
- Toùm nhöõng ngöôøi khoeû maïnh, ngheøo khoå.
- Sau ñoù ñeán con nhaø giaøu: ñi lính tình nguyeän hoaëc xì tieàn ra; ai sinh chuyeän thì sinh söï, giam coå hoï laïi 
? Tại sao tác giả gọi đó là những vụ nhũng lạm hết sức trắng trợn? 
- Bởi vì chính quyền thực dân ăn tiền công khai từ việc tuyển quân, bất chấp luật lệ. Điều này cho thấy thực trạng chế độ lính tình nguyện ở các nước thuộc đại là cơ hội làm giàu của bọn quan chức trên tính mạng của người bản xứ, là cơ hội tỏ lòng trung thành, củng cố địa vị, thăng tién quan chức của bọn tay sai thực dân bản xứ.
GV: Vậy Ngöôøi daân thuoäc ñòa coù thöïc “tình nguyeän” hieán daâng xöông maùu nhö lôøi leõ bòp bôïm cuûa boïn caàm quyeàn khoâng ?
? Phaûn öùng cuûa hoï coù gì khaùc thöôøng ?
- Họ tìm mọi cơ hội để trốn thoát.
- Họ tự làm cho mình nhiếm phải những căn bệnh nguy hiểm nhất: bệnh đau mắt toét chảy mủ bằng cách xát bào mắt nhiều thứ chất độc
? Từ đó, tác giả cho thấy thực trạng chế độ lính tình nguyện như thế nào?
là người bản xứ không có một chút tự nguyện nào
? Trong thöïc teá, nhöõng söï thaät naøo veà lính tình nguyeän ñöôïc phôi baøy ?
? ÔÛ ñaây dieãn ra söï ñoái laäp giöõa söï thaät vôùi lôøi noùi, söï ñoái laäp naøy coù yù nghóa gì ?
-Vaïch traàn thuû ñoaïn löôøng gaït taøn nhaãn cuûa chính quyeàn thöïc daân ñoái vôùi ngöôøi baûn xöù.
? Em coù nhaän xeùt gì veà ngheä thuaät laäp luaän cuûa taùc giaû ?
- Hình aûnh coù tính xaùc thöïc.
 - Lôøi leõ ñanh theùp, mæa mai, gieãu nhaïi.
 - Laäp luaän phaûn baùc.
? Em hieåu gì veà thaùi ñoä cuûa taùc giaû khi noùi veà cheá ñoä lính tình nguyeän trong vaên baûn naøy ?
- Mæa mai, chaâm bieám (khi vaïch traàn söï thaät veà lính tình nguyeän)
Bước 3: Kết quả của sự hi sinh
? Để làm rõ luận điểm 3 (kết quả của sự hy sinh), tác giả đã dùng những luận cứ nào?
- Sự đối xử tàn tệ, vô lương tâm của chế độ thực dân với người lính tình nguyện.
- Vạch trần tộ ác củta chính quyền thuộc địa.
? Trong đoạn văn này, tác giả dùng kiểu câu gì nhiều nhất? Nhằm mục đích gì?
- Tác giả dùng nhiều câu nghi vấn liên tiếp và dày đặc này không nhằm dùng để hỏi mà nhằm khẳng định sự thật, đồng thời bộc lộ cảm xúc của nhà văn. Cách dùng nhiều cấu trúc câu lặp ấy đã góp phần nhấn mạnh ý tưởng của người viết.
? Keát quaû söï hi sinh cuûa ngöôøi daân thuoäc ñòa trong caùc cuoäc chieán tranh nhö theá naøo ?
? Nhaän xeùt veà ngheä thuaät dieãn ñaït ñoaïn vaên naøy ? Taùc duïng cuûa ngheä thuaät ñoù ?
- Ñeå khaúng ñònh söï thaät, ñoàng thôøi boäc loä tình caûm, caûm xuùc cuûa ngöôøi vieát.
- Nhaán maïnh noäi dung caàn trình baøy; taïo söï nhòp nhaøng cho lôøi vaên; taêng theâm söùc thuyeát phuïc cuûa lí leõ vaø chöùng côù.
? Qua cách đối xử đó sự thật nào được phơi bày, tố cáo?
- Sự bỉ ổi, tán tận lương tâm của bọn cầm quyền thực dân với người dân thuộc địa.
- Cái giá của thuế máu mà người lính thuộc địa phải trả là hết sức to lớn.
? Töø ñoù, thaùi ñoä naøo cuûa ngöôøi vieát ñöôïc boäc loä ?
- Mæa mai, chaâm bieám, toá caùo quyeát lieät cheá ñoä thöïc daân Phaùp taïi Vieät Nam.
? Em coù nhaän xeùt gì veà cách keát thuùc ñoaïn vaên?
- Theå hieän nieàm tin, nieàm mong moûi chính ñaùng vaø saâu saéc vaøo thaùi ñoä cuûa nhaân daân lao ñoäng baûn xöù.
- Böôùc ñaàu neâu ra con ñöôøng ñaáu tranh caùch maïng treân cô sôû toá caùo, leân aùn toäi aùc vaø söï daõ man voâ nhaân ñaïo cuûa thöïc daân Phaùp.
I. Giôùi thieäu vaøi neùt veà taùc giaû, taùc phaåm 
II. Ñoïc hieåu vaên baûn
5. Phaân tích vaên baûn 
a.Chieán tranh vaø ngöôøi baûn xöù:
*. Thaùi ñoä cuûa caùc quan cai trò thöïc daân ñoái vôùi ngöôøi baûn xöù:
*. Soá phaän cuûa ngöôøi daân baûn xöù:
- Söû duïng yeáu toá töï söï: lieät keâ lieân tuïc caùc tö lieäu hieän thöïc coù thaät. Caùc hình aûnh bieåu töôïng. 
- Gioïng ñieäu vöøa gieãu côït vöøa xoùt xa.
=> Soá phaän cay ñaéng, thaûm thöông của người dân bản xứ.
b. Cheá ñoä lính tình nguyeän:
*. Caùc thuû ñoaïn, maùnh khoeù baét lính cuûa chính quyeàn thöïc daân:
 - Luøng raùp, vaây baét vaø cöôõng böùc ngöôøi ta ñi lính.
- Lôïi duïng chuyeän baét lính maø doaï naït, xoay xôû kieám tieàn.
- Troùi, xích, nhoát nhö suùc vaät.
- Ñaøn aùp daõ man neáu choáng ñoái.
*. Phaûn öùng cuûa ngöôøi bò baét lính tình nguyeän:
 - Tìm moïi cô hoäi ñeå troán thoaùt.
 - Töï laøm cho mình nhieãm phaûi nhöõng beänh naëng nhaát.
=> Khoâng döïa treân söï tình nguyeän naøo; gaây theâm nhieàu cheát choùc, beänh taät nguy hieåm.
3. Keát quaû cuûa söï hi sinh:
Trở về với thân phận nô lệ và sự hy sinh là vô nghĩa
Hoạt động 3: Tổng kết.
Mục tiêu: Khái quát hóa kiến thức qua toàn bài học.
Phương pháp: Khái quát hóa.
Thời gian: 15 phút 
?Vaên baûn ñem laïi cho em nhöõng hieåu bieát naøo veà baûn chaát cheá ñoä thöïc daân vaø soá phaän cuûa ngöôøi daân ôû caùc nöôùc thuoäc ñòa caùch ñaây 2/3 theá kæ ?
- Boä maët giaû nhaân giaû nghóa, thuû ñoaïn taøn aùc cuûa cheá ñoä thöïc daân ñoái vôùi ngöôøi daân caùc nöôùc thuoäc ñòa.
- Soá phaän ñau thöông cuûa ngöôùi daân thuoäc ñòa bò ñaåy ñi laøm bia ñôõ ñaïn trong caùc cuoäc chieán tranh phi nghóa.
? Vaên baûn Thueá maùu ñaõ theå hieän moät caùch vieát nghò luaän ñoäc ñaùo cuûa Nguyeãn AÙi Quoác treân caùc phöông dieän naøo ?
- Giaøu chöùng côù töø tö lieäu hieän thöïc.
- Taïo thaønh caùc hình aûnh bieåu töôïng khieán laäp luaän coù söùc gôïi caûm.
- Tính nhòp nhaøng giaøu aâm ñieäu cuûa lôøi vaên.
- Gioïng ñieäu mæa mai, chaâm bieám.
? Ñoïc vaên baûn Thueá maùu, em hieåu theâm nhöõng muïc ñích naøo cuûa vaên chöông Nguyeãn AÙi Quoác – Hoà Chí Minh ? 
- Duøng vaên ñeå vaïch maët, toá caùo toäi aùc cuûa thöïc daân ñeá quoác.
- Duøng vaên ñeå beânh vöïc quyeàn lôïi cuûa nhaân daân caùc nöôùc thuoäc ñòa, khích leä tinh thaàn ñaáu tranh giaûi phoùng ôû hoï.
- Duøng vaên ñeå baøy toû quan ñieåm chính trò roõ raøng cuûa ngöôøi vieát.
 Taát caû laøm thaønh muïc ñích chieán ñaáu maõnh lieät cuûa vaên chöông Nguyeãn AÙi Quoác – Hoà Chí Minh.
* Goïi 1 HS ñoïc ghi nhôù
III.Toång keát 
 Ghi nhôù: SGK trang 92 
Hoạt động 4. Luyện tập:
 Mục tiêu: Vận dụng kiến thức vào thực hành.
Phương pháp: thuyết trình, đàm thoại.
Thời gian: 5 p
Yêu cầu HS đọc phần bài tập
GV hướng dẫn
HS đọc bài, Làm bài.
IV. Luyện tập
Hoạt động 5: Củng cố bài học.
Mục tiêu: GV chốt và khẳng định lại toàn bộ ý nghĩa của văn bản.
Phương pháp: Thuyết trình.
Thời gian: 1 phút.
 Hoạt động 6. Hướng dẫn học bài ở nhà.
Thời gian: 1 phút.
Yêu cầu học bài, tìm đọc các câu chuyện về Bác, soạn bài hội thoại.
V. Rút kinh nghiêm.
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................