Giáo án Ngữ văn 8 - GV: Bùi Thị Hồng

Ngày soạn : 22/8/2010
Ngày dạy : 23/8/2010
Tiết 3 : cÊp ®é kh¸i qu¸t cđa nghÜa tõ ng÷
A. mơc tiªu.
Kiến thức:
	Phân biệt cấp độ khái quát về nghĩa của từ.
	Vận dụng hiểu biết vào đọc hiểu và tạo lập văn bản.
Kĩ năng:
Thực hành so sánh, phân tích về cấp độ khái quát nghĩa của từ.
Tích hợp: tích hợp với phần nghĩa của từ (tiếng việt 6)
B. chuÈn bÞ .
G: Gi¸o ¸n , b¶ng phơ .
H: Soạn bài, học bài cũ .
C. lªn líp .
I. ỉn ®Þnh tỉ chøc .
II. KiĨm tra bµi cị . kiểm tra vỡ soạn
III. Bµi míi .
Ho¹t ®éng 1. Giíi thiƯu bµi: 
- Mơc tiªu: T¹o t©m thÕ cho häc sinh trong giê häc
- Ph­¬ng ph¸p: ThuyÕt tr×nh.
ë líp 8 , chĩng ta sÏ nãi vỊ mèi quan hƯ kh¸c vỊ nghÜa cđa tõ ng÷ , ®ã lµ mèi quan hƯ bao hµm , hay nãi mét c¸ch kh¸c ®ã lµ ph¹m vi kh¸i qu¸t cđa nghÜa tõ ng÷ . NghÜa cđa tõ cã tÝnh chÊt kh¸i qu¸t nh­ng trong mét ng«n ng÷ , ph¹m vi kh¸i qu¸t nghÜa cđa tõ kh«ng gièng nhau . Cã nh÷ng tõ cã ph¹m vi kh¸i qu¸t réng , cã nh÷ng tõ cã ph¹m vi kh¸i qu¸t hĐp h¬n . Chĩng ta sÏ t×m hoi bµi häc h«m nay ®Ĩ râ h¬n .
2 . TiÕn tr×nh bµi d¹y:
Ho¹t ®éng G
Ho¹t ®éng H
ND cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 2 : H×nh thµnh kh¸i niƯm tõ ng÷ nghÜa réng , tõ ng÷ nnghÜa hĐp .
Mục tiêu: giúp học sinh hiểu được cấp độ khái quát nghĩa của từ và mối quan hệ khái quát nghĩa của từ.
Phương pháp: trưc quan, vấn đáp, phân tích
Kĩ thuật: động não.
? G treo b¶ng phơ ghi s½n s¬ ®å trong SGK / 10 .
? NghÜa cđa tõ ®éng vËt réng h¬n hay hĐp h¬n nghÜa cđa tõ thĩ , chim , c¸ . T¹i sao ?
? NghÜa cđa tõ thĩ réng hay hĐp h¬n nghÜa cđa tõ '' voi , h­¬u '' . Tõ chim réng hay hĐp h¬n nghÜa cđa tõ '' tu hĩ , s¸o ''. Tõ c¸ réng hay hĐp h¬n nghÜa cđa tõ '' c¸ r« , c¸ thu '' . V× sao ?
? C¸c tõ '' thĩ , chim , c¸ '' réng h¬n nghÜa cđa nh÷ng tõ nµo ? §ång thêi hĐp h¬n nghÜa cđa nh÷ng tõ nµo ? 
G : Nh­ vËy tõ '' ®éng vËt '' lµ tõ cã nghÜa réng . Tõ '' voi , h­¬u , tu hĩ , s¸o '' lµ tõ cã nghÜa hĐp .
? VËy em hoi thÕ nµo lµ mét tõ ng÷ cã nghÜa réng vµ nghÜa hĐp ?
Hs quan s¸t s¬ ®å .
-> NghÜa cđa tõ ®éng vËt réng h¬n nghÜa cđa tõ '' thĩ , chim , c¸ '' . V× ph¹m vi nghÜa cđa tõ ®éng vËt bao hµm nghÜa cđa ba tõ '' thĩ , chim , c¸ '' .
-> C¸c tõ '' thĩ , chim , c¸ '' cã ph¹m vi nghÜa réng h¬n c¸c tõ '' voi , h­¬u , tu hĩ , s¸o ....'' . V× c¸c tõ '' thĩ , chim , c¸ '' cã ph¹m vi nghÜa bao hµm nghÜa cđa c¸c tõ .....
-> C ¸c tõ '' thĩ , chim , c¸ '' cã ph¹m vi nghÜa réng h¬n c¸c tõ '' voi , h­¬u , tu hĩ '' vµ cã ph¹m vi nghÜa hĐp h¬n tõ ''®éng vËt ''.
-> - Mét tõ nng÷ cã nghÜa réng khi ph¹m vi nnghÜa cđa nã bao hµm ph¹m vi nghÜa cđa mét tõ ng÷ kh¸c .
- Mét tõ cã nghÜa hĐp khi ph¹m vi nghÜa ®­ỵc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cđa mét tõ ng÷ kh¸c .
I. Tõ ng÷ nghÜa réng, tõ ng÷ nghÜa hĐp .
1 Xét ví dụ/SGK/10
- NghÜa cđa tõ ®éng vËt réng h¬n nghÜa cđa tõ '' thĩ , chim , c¸ '' . V× ph¹m vi nghÜa cđa tõ ®éng vËt bao hµm nghÜa cđa ba tõ '' thĩ , chim , c¸'' .
- C ¸c tõ '' thĩ , chim , c¸ '' cã ph¹m vi nghÜa réng h¬n c¸c tõ '' voi , h­¬u , tu hĩ '' vµ cã ph¹m vi nghÜa hĐp h¬n tõ ''®éng vËt ''.
? Mét tõ ng÷ cã thĨ võa cã nghÜa réng , võa cã nghÜa hĐp ®­ỵc kh«ng ? T¹i sao ?
 ? Gäi hs ®äc ghi nhí SGK / 10 ? 
Ho¹t ®éng 3 : H­íng dÉn h/s luyƯn tËp cũng cố .
- Mục tiêu: học sinh vận dụng kiến thức đã học vào làm bài tập, rèn luyện tư duy trong việc nhận thức mối quan hệ về cấp độ khái quát nghĩa của từ.
Phương pháp: vấn đáp. Kĩ thuật: khăn trải bàn
Bài tập 1:Gv h­íng dÉn h/s tù lµm bµi 1.
Bài tập 2? §äc yªu cÇu bµi 2 . Lµm c¸ nh©n
Bài tập 3: thảo luậ, lấy ý kiến cá nhân, sau đó thống nhất ý kiến cả nhóm, cử đại diện trình bày.
Chia 4 nhãm . Nhãm nµo nhanh , chÝnh x¸c ( 3 tõ trë lªn ) nhãm ®ã th¾ng
Bµi tËp 4: làm nhanh tại chổ.
Bµi tËp 5: thảo luậ, lấy ý kiến cá nhân, sau đó thống nhất ý kiến cả nhóm, cử đại diện trình bày.
- > Mét tõ ng÷ cã thĨ võa cã nghÜa réng, võa cã nghÜa hĐp v× tÝnh chÊt réng , hĐp cđa nghÜa tõ ng÷ chØ lµ t­¬ng ®èi.
Hs ®äc ghi nhí .
a. Y phơc 
 QuÇn ¸o
 quÇn dµi , quÇn ®ïi ¸o dµi , ¸o s¬ mi 
b. Vị khÝ 
 Sĩng Bom 
sĩng tr­êng , ®¹i b¸c bom bi , ba cµng
2. Ghi nhí /sgk/11
II. LuyƯn tËp.
Bµi 1:
Bµi 2 : 
a. ChÊt ®èt c. Thøc ¨n e. §¸nh .
b. NghƯ thuËt d. Nh×n 
Bµi tËp 3 : .
a, Xe cé : xe ®¹p ; xe m¸y ; « t« .
b, Kim lo¹i : s¾t ; ®ång ; ch× ; thiÕc .
c, Hoa qu¶ : cam ; chanh ; chuèi ; mÝt .
d, Hä hµng : chĩ ; d× ; c« ; b¸c .
e, Mang : x¸ch ; khiªng ; g¸nh .
Bµi tËp 4 : Lo¹i bá nh÷ng tõ kh«ng thuéc ph¹m vi nghÜa cđa mçi nhãm tõ ng÷ :
a, thuèc lµo . c, bĩt ®iƯn .
b, thđ quü . d, hoa tai .
Bµi tËp 5 : ba ®éng tõ thuéc mét ph¹m vi nghÜa : khãc , nøc në , sơt sïi .
khãc : nghÜa réng nøc në , sơt sïi: nghÜa hĐp 
IV. H­íng dÉn vỊ nhµ :
Häc thuéc phÇn ghi nhí , hoàn thiện bt vào vỡ.
ChuÈn bÞ bµi : tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n
Ngày soạn : 22/8/2010
Ngày dạy : 23/8/2010
Tiết 4 : tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n
A. mơc tiªu.
Giĩp h/s : - N¾m ®­ỵc chđ ®Ị cđa v¨n b¶n , tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n .
- BiÕt viÕt mét v¨n b¶n ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị ; biÕt x¸c ®Þnh , lùa chän , s¾p xÕp c¸c phÇn trong v¨n b¶n nh»m nªu bËt ‏‎ý kiÕn , c¶m xĩc cđa m×nh .
1. Kiến thức: 
Chủ đề văn bản.
Những thể hiện của chủ đề văn bản.
2. kĩ năng: 
	Đọc hiểu, có khả năng bao quát toàn bộ văn bản.
	Trình bày một văn bản có tính thống nhất về chủ đề.
3. Tích hợp:
	Tích hợp với phần chủ đề lớp 7.
B. chuÈn bÞ .
GV: Gi¸o ¸n , b¶ng phơ .
HS: T×m hiĨu tr­íc phÇn t×m hiĨu bµi, học bài cũ.
C. TIẾN TRÌNH Lªn líp.
I. ỉn ®Þnh tỉ chøc.
II . kiĨm tra bµi cị .
III. bµi míi .
HĐ1. Giíi thiƯu bµi :
- Mơc tiªu: T¹o t©m thÕ cho häc sinh trong giê häc
- Ph­¬ng ph¸p: ThuyÕt tr×nh.
Chĩng ta ®· ®­ỵc t×m hiĨu rÊt nhiỊu v¨n b¶n . VËy chđ ®Ị trong v¨n b¶n lµ g× ? T¹i sao trong v¨n b¶n ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị . §Ĩ tr¶ lêi cho nh÷ng c©u hỏi Êy chĩng ta cïng t×m hiĨu bµi häc . 
2. TiÕn tr×nh bµi d¹y :
Ho¹t ®éng GV
Ho¹t ®éng HS
ND cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 2 : H­íng dÉn h/s t×m hiĨu vỊ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n .
Mục tiêu: giúp học sinh nắm được chủ đề của văn bản.
Phương pháp: vấn đáp, phân tích. Kĩ thuật: động não.
G yªu cÇu h/s ®äc thÇm v¨n b¶n 
'' T«i ®i häc '' cđa Thanh TÞnh .
? Trong v¨n b¶n t¸c gi¶ nhí l¹i nh÷ng kØ niƯm s©u s¾c nµo trong thêi th¬ Êu cđa m×nh ? Sù håi t­ëng Êy gỵi lªn nh÷ng Ên t­ỵng g× trong lßng t¸c gi¶ ?
? H·y nªu lªn chđ ®Ị cđa v¨n b¶n ?
? VËy em hiĨu chđ ®Ị cđa v¨n b¶n lµ g× ? 
? Gäi h/s ®äc ghi nhí 1 ?
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn h/s h×nh thµnh kh¸i niƯm tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n .
Mục tiêu: giúp học sinh nắm được tính thống nhất của chủ đề văn bản.
Phương pháp: vấn đáp, phân tích. Kĩ thuật: động não
? §Ĩ t¸i hiƯn nh÷ng kØ niƯm vỊ ngµy ®Çu tiªn ®i häc , t¸c gi¶ ®· ®Ỉt nhan ®Ị cđa v¨n b¶n vµ sư dơng tõ ng÷ c©u ntn ? 
? T×m c¸c tõ ng÷ , c¸c chi tiÕt nªu bËt c¶m gi¸c míi l¹ xen lÉn bì ngì cđa nh©n vËt '' t«i '' khi cïng mĐ ®i ®Õn tr­êng , khi cïng c¸c b¹n vµo líp ?
G: TÊt c¶ c¸c chi tiÕt trªn ®Ịu tËp trung kh¾c häa t©m tr¹ng cđa nh©n vËt '' t«i '' trong buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn .
? VËy tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị 
thĨ hiƯn ë nh÷ng ph­¬ng diƯn nµo trong v¨n b¶n ?
? Lµm thÕ nµo ®Ĩ cã thĨ viÕt mét v¨n b¶n ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị ?
Gäi h/s ®äc phÇn ghi nhí .
->Hs ®äc thÇm v¨n b¶n .
T¸c gi¶ nhí l¹i kØ niƯm vỊ buỉi ®Çu tiªn ®i häc . Sù håi t­ëng Êy gỵi lªn c¶m gi¸c b©ng khu©ng , xao xuyÕn kh«ng thĨ nµo quªn vỊ t©m tr¹ng n¸o nøc , bì ngì cđa nh©n vËt '' t«i'' trong buỉi tùu tr­êng .
->Chđ ®Ị cđa v¨n b¶n : Nh÷ng kØ niƯm s©u s¾c vỊ buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn .
->Chđ ®Ị cđa v¨n b¶n lµ nh÷ng vÊn ®Ị chđ chèt ®­ỵc t¸c gi¶ nªu lªn , ®Ỉt ra trong v¨n b¶n .
->Hs ®äc ghi nhí .
- Nhan ®Ị '' T«i ®i häc '' giĩp chĩng ta hiĨu ngay néi dung cđa v¨n b¶n nãi vỊ chuyƯn ®i häc .
+ C¸c c©u ®Ịu nh¾c ®Õn nh÷ng kØ niƯm cđa buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn trong ®êi .
- H«m nay t«i ®i häc .
- H»ng n¨m cø vµo cuèi thu .... lßng t«i l¹i nao nøc nh÷ng kØ niƯm m¬n man cđa buỉi tùu tr­êng .
- Hai quyĨn vë míi ®ang ë trªn tay t«i ®· b¾t ®Çu thÊy nỈng .
- T«i bỈm tay gh× thËt chỈt , nh­ng mét quyĨn vë cịng xƯch ra vµ chªnh ®Çu chĩi xuèng .
*. Khi cïng mĐ tíi tr­êng :
Con ®­êng quen ®i l¹i l¾m lÇn nay thÊy l¹ , c¶nh vËt xung quanh ®Ịu thay ®ỉi thÊy m×nh trang träng vµ ®øng d¾n trong bé quÇn ¸o míi , cè lµm ra vỴ nh­ mét häc trß thùc sù '' tay bỈm gh× hai quyĨn s¸ch , ®ßi mĐ cÇm bĩt th­íc ''.
* Khi quan s¸t ng«i tr­êng : cao r¸o s¹ch sÏ h¬n c¸c nhµ trong lµng , xinh x¾n , oai nghiªm , s©n réng... ®©m ra lo sỵ vÈn v¬ . Nghe trèng thĩc thÊy ch¬ v¬ , toµn th©n run run , ®­ỵc mäi ng­êi nh×n th× tá ra lĩng tĩng , nghe gäi tªn m×nh th× giËt m×nh, lĩng tĩng .
* Khi xÕp hµng vµo líp ; thÊy nỈng nỊ , dĩi ®Çu vµo lßng mĐ khãc nøc në .
* Trong líp häc : c¶m thÊy xa mĐ nhí nhµ.
->V¨n b¶n cã tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị khi chØ nãi tíi chđ ®Ị ®· x¸c ®Þnh , kh«ng xa rêi hay l¹c sang chđ ®Ị kh¸c .
 ->§Ĩ viÕt ®­ỵc mét v¨n ... cÇn x¸c ®Þnh râ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n . Chđ ®Ị cđa v¨n b¶n ®­ỵc thĨ hiƯn trong ®Ị bµi , ®Ị mơc , trong quan hƯ gi÷a c¸c phÇn cđa v¨n b¶n vµ ë c¸c tõ ng÷ then chèt lỈp ®i lỈp l¹i .
->Hs ®äc ghi nhí .
I. Chđ ®Ị cđa v¨n b¶n .
Xét văn bản: tôi đi học
Chđ ®Ị cđa v¨n b¶n : Nh÷ng kØ niƯm s©u s¾c vỊ buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn .
=> Chđ ®Ị cđa v¨n b¶n lµ nh÷ng vÊn ®Ị chđ chèt ®­ỵc t¸c gi¶ nªu lªn , ®Ỉt ra trong v¨n b¶n .
II. TÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n .
->V¨n b¶n cã tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị khi chØ nãi tíi chđ ®Ị ®· x¸c ®Þnh , kh«ng xa rêi hay l¹c sang chđ ®Ị kh¸c .
 ->§Ĩ viÕt ®­ỵc mét v¨n ... cÇn x¸c ®Þnh râ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n. Chđ ®Ị cđa v¨n b¶n ®­ỵc thĨ hiƯn trong ®Ị bµi , ®Ị mơc , trong quan hƯ gi÷a c¸c phÇn cđa v¨n b¶n vµ ë c¸c tõ ng÷ then chèt lỈp ®i lỈp l¹i .
Ghi nhí/SGK/10
Ho¹t ®éng 4: CŨNG CỐ H­íng dÉn häc sinh luyƯn tËp .
MỤC TIÊU: học sinh vận dụng kiến thức làm bài tập. Nhận biết được chủ đề văn bản và tính thống nhất của chủ đề văn bản trong một số văn bản cụ thể, biết viết một văn bản có tính thống nhất về chủ đề.
Phương pháp: vấn đáp
Kĩ thuật:Động não, khăn trải bàn.
BT 1:§äc yªu cÇu bµi tËp 1.
Suy nghĩ làm nhanh
Bài tập 2,3
Học sinh thảo luận nhóm, nêu ý kiến của từng cá nhân và thống nhất ý kiến chung.
Suy nghĩ trả lời
-> thảo luận thống nhất ý kiến và cử đại diện trình bày.
III. LuyƯn tËp .
Bµi 1 .
- V¨n b¶n nãi vỊ c©y cä ë vïng s«ng Thao quª h­¬ng cđa t¸c gi¶.
- Thø tù tr×nh bµy : miªu t¶ h×nh d¸ng c©y cä , sù g¾n bã cđa c©y cä víi tuỉi th¬ t¸c gi¶ , t¸c  ... c t­íng sÜ.
“C¸c ng­êipháng cã ®­ỵc kh«ng?”
Thêi TrÇn, qu©n M«ng-Nguyªn l¨m le x©m l­ỵc n­íc ta.
Téi ¸c vµ sù ngang ng­ỵc cđa kỴ thï ®­ỵc t¸c gi¶ lét t¶ b»ng hµnh ®éng thùc tÕ: ®i l¹i nghªnh ngang ngoµi ®­êng, b¾t n¹t tĨ phơ.
- Tham lam tµn b¹o: ®ßi ngäc lơa, h¹ch s¸ch b¹c 
2. T×nh h×nh ®Êt n­íc hiƯn t¹i, nçi lßng t¸c gi¶ vµ ©n t×nh cđa vÞ chđ t­íng.
- H×nh ¶nh kỴ thï.
- Ng«n ng÷ gỵi h×nh, gỵi c¶m.
NT Èn dơ, giäng v¨n
330
G: TrÇn Quèc TuÊn ®· chØ ra nçi nhơc cđa ng­êi d©n khi chđ quyỊn ®Êt n­íc bÞ x©m ph¹m. N¨m 1277, Sµi Xu©n ®i sø buéc ta lªn tËn biªn giíi ®ãn r­íc. N¨m 1281, Sµi Xu©n l¹i sang sø, c­ìi ngùa th¼ng vµo cưa D­¬ng Minh, qu©n sÜ ThiªnTr­êng ng¨n l¹i, bÞ Xu©n lÊy roi ®¸nh to¹c c¶ ®Çu; vua sai Th­ỵng t­íng Th¸i s­ TrÇn Quang Kh¶i ra ®ãn tiÕp. Xu©n n»m khĨnh kh«ng dËy. Râ rµng th¸i ®é b¹o ng­ỵc, nghªnh ngang.
? Lßng yªu n­íc, c¨m thï giỈc cđa TrÇn Quèc TuÊn thĨ hiƯn qua th¸i ®é, hµnh ®éng ntn?
? §Ĩ diƠn t¶ nçi c¨m thï Êy t¸c gi¶ ®· sư dơng NT g×? T¸c dơng?
G: C©u v¨n chÝnh luËn ®· kh¸c häa sinh ®éng h×nh t­ỵng ng­êi anh hïng yªu n­íc ®au xãt ®Õn quỈn lßng tr­íc t×nh c¶nh ®Êt n­íc, c¨m thï giỈc ®Õn bÇm gan tÝm ruét, mong rưa nhơc ®Õn mÊt ngđ quªn ¨n. V× nghÜa lín mµ coi th­êng x­¬ng tan thÞt n¸t. T.Q.TuÊn lµ mét tÊm g­¬ng yªu n­íc bÊt khuÊt ®èi víi t­íng sÜ.
? §äc thÇm ®o¹n: “C¸c ng­¬i..muèn vui vỴ pháng cã ®­ỵc kh«ng?”.
? §o¹n v¨n nµy liªn kÕt c¸c c©u v¨n cã cÊu t¹o ®Ỉc biƯt ntn
vµng, vÐt kiƯt cđa kho.
=> Ng«n ng÷ gỵi h×nh, gỵi c¶m.
NT Èn dơ. Giäng v¨n mØa mai, ch©m biÕm.
=> Lµm nỉi bËt sù b¹o ng­ỵc tham lam cđa kỴ thï.
- Qua hµnh ®éng: quªn ¨n, mÊt ngđ, ®au ®ín th¾t tim th¾t ruét.
- Qua th¸i ®é: uÊt øc ch­a x¶ thÞt lét da.
Sư dơng c¸c ®éng tõ m¹nh chØ tr¹ng th¸i t©m lÝ vµ hµnh ®éng quªn ¨n, vç gèi; x¶ thÞt, lét da, nuèt, uèng => DiƠn t¶ niỊm uÊt hËn trµo d©ng trong lßng.
HS ®äc thÇm.
=> B¹o ng­ỵc, tham lam.
- Nçi lßng cđa vÞ chđ t­íng.
=> c¨m giËn, uÊt øc.
3. Ph©n tÝch ph¶i tr¸i lµm râ ®ĩng sai.
ViƯc dïng c¸c c©u v¨n nµy cã t¸c dơng g× trong viƯc diƠn t¶ mèi quan hƯ chđ t­íng?
? Sai lÇm cđa c¸c t­íng sÜ ®­ỵc nh¾c tíi trªn c¸c ph­¬ng diƯn nµo? T¸c gi¶ ®· khuyªn r¨n t­íng sÜ ®iỊu g× ?
? ViƯc T.Q. TuÊn phª ph¸n nh÷ng hµnh ®éng sai cđa t­íng sÜ ®ång thêi kh¼ng ®Þnh nh÷ng hµnh ®éng ®ĩng nªn lµm cã chung ‏‎ý g×?
? Em cã nhËn xÐt g× vỊ c¸ch lËp luËn cđa t¸c gi¶ ë ®o¹n v¨n nµy?
C¸c c©u cã hai vÕ song hµnh ®èi xøng gäi lµ c©u v¨n biỊn ngÉu.
- Mèi quan hƯ chđ t­íng vµ quan hƯ cïng c¶nh ngé. Quan hƯ chđ t­íng ®Ĩ khÝch lƯ tinh thÇn trung qu©n ¸i quèc, cßn quan hƯ cïng c¶nh ngé ®Ĩ khÝch lƯ lßng ©n nghÜa thủ chung cđa nh÷ng ng­êi chung hoµn c¶nh.
=> KhÝch lƯ ‏‎ý thøc tr¸ch nhiƯm vµ nghÜa vơ cđa mçi ng­êi ®èi víi ®¹« vua t«i cịng nh­ t×nh cèt nhơc.
- Th¸i ®é bµng quan tr­íc vËn mƯnh ®Êt n­íc (nh×n thÊy chđ).
- Ham thĩ vui tÇm th­êng, nhá nhỈt: chäi gµ, cê b¹c.
* Khuyªn r¨n: + BiÕt lo xa “®Ỉt måi lưa..
+ T¨ng c­êng vâ nghƯ.
Võa nghiªm kh¾c r¨n ®e ®Ĩ t­íng sÜ nhËn ra sai lÇm, kh¼ng ®Þnh l¹i m×nh b»ng nh÷ng viƯc lµm thiÕt thùc. Võa ©n cÇn chØ b¶o (nh÷ng viƯc nªn lµm) => TÊt c¶ ®Ịu xuÊt ph¸t tõ mơc ®Ých quyÕt chiÕn th¾ng kỴ thï x©m l­ỵc.
- Giäng v¨n võa lµ lêi vÞ chđ so¸i nãi víi t­íng sÜ d­íi quyỊn, võa lµ lêi cđa ng­êi 
- Nªu mèi ©n t×nh chđ t­íng.
=> KhÝch lƯ ‏‎ý thøc.
- Phª ph¸n nh÷ng biĨu hiƯn sai lÇm trong hµng ngị t­íng sÜ.
- Khuyªn t­íng sÜ biÕt lo xa, t¨ng c­êng vâ nghƯ.
=> QuyÕt chiÕn th¾ng kỴ thï x©m l­ỵc.
? §äc ®o¹n kÕt? (Giäng ®anh thÐp, døt kho¸t).
? §­a ra chđ tr­¬ng mƯnh lƯnh mét c¸ch ng¾n gän t¸c gi¶ tiÕp tơc lËp luËn ntn ®Ĩ thuyÕt phơc qu©n sÜ?
? C©u kÕt bµi hÞch cã g× ®Ỉc biƯt? §­a vµo bµi v¨n nghÞ luËn cã thÝch hỵp kh«ng? V× sao?
cïng c¶nh ngé => C¸ch nãi cã khi nghiªm kh¾c mang tÝnh chÊt sØ m¾ng, r¨n ®e nh­ng cã khi l¹i ch©n thµnh t×nh c¶m.
- Sư dơng c©u v¨n biỊn ngÉu c©n ®èi, nhÞp nhµng.
- NT so s¸nh, ®iƯp ng÷ ®iƯp ‏‎‎ý t¨ng tiÕn, liƯt kª.
HS ®äc.
- Ra lƯnh cho t­íng sÜ häc tËp “Binh th­ yÕu l­ỵc”-> T.Q.TuÊn v¹ch râ ranh giíi hai con ®­êng chÝnh vµ tµ; sèng vµ chÕt ®Ĩ thuyÕt phơc t­íng sÜ. ChØ cã thĨ chän mét hoỈc ®Þch hoỈc ta, kh«ng cã vÞ trÝ ch«ng chªnh cho nh÷ng kỴ bµng quan tr­íc thêi cuéc.
=> Th¸i ®é døt kho¸t, c­¬ng quyÕt nµy rÊt cÇn thiÕt cã t¸c dơng thanh to¸n lèi sèng c¸ nh©n, ng¹i khã, ng¹i khỉ trong hµng ngị t­íng sÜ; ®éng viªn kỴ do dù, nhĩt nh¸t nhËp vµo hµng ngị quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng.
C©u cuèi cïng trë vỊ víi giäng t©m t×nh t©m sù cđa vÞ chđ t­íng hÕt lßng v× vua v× n­íc -> Lµm gi¶m ®i tÝnh chÊt cøng nh¾c trong lêi nãi cđa chđ t­íng.
4. Nªu nhiƯm vơ cÊp b¸ch.
* Ghi nhí SGK/ 61.
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn tỉng kÕt.
? Em c¶m nhËn ®­ỵc nh÷ng ®iỊu s©u s¾c g× tõ néi dung bµi hÞch?
? Gäi h/s ®äc phÇn ghi nhí.
? H·y kh¸i qu¸t NT lËp luËn cđa bµi “HÞch t­íng sÜ”b»ng s¬ 
HS rĩt ra tõ phÇn ghi nhí.
HS ®äc ghi nhí.
®å vỊ kÕt cÊu?
- KhÝch lƯ lßng c¨m thï giỈc, nçi nhơc mÊt n­íc.
- KhÝch lƯ lßng trung qu©n ¸i quèc. KhÝch lƯ lßng yªu 
- KhÝch lƯ ‏‎ý chÝ lËp c«ng danh, x¶ th©n v× n­íc.	n­íc bÊt khuÊt, quyÕt
- KhÝch lƯ lßng tù träng, nhËn râ c¸i sai, thÊy râ ®iỊu ®ĩng. chiÕn quyÕt th¾ng kỴ 
 thï x©m l­ỵc.
? So s¸nh ®iĨm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a thĨ chiÕu vµ hÞch ?
- Gièng nhau: Cïng mét lo¹i v¨n ban bè c«ng khai, cịng lµ v¨n nghÞ luËn, kÕt cÊu chỈt chÏ, lËp luËn s¾c bÐn, viÕt b»ng v¨n xu«i vµ v¨n biỊn ngÉu.
- Kh¸c nhau: + ChiÕu: dïng ®Ĩ ban bè mƯnh lƯnh.
+ HÞch : cỉ vị, thuyÕt phơc, kªu gäi khÝch lƯ tinh thÇn, t×nh c¶m.
III. LuyƯn tËp.
Bµi 1.
Bµi 2.
Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn häc sinh luyƯn tËp.
? Nªu c¶m nhËn vỊ lßng yªu n­íc cđa TrÇn Quèc TuÊn?
? CM: bµi hÞch võa cã lËp luËn chỈt chÏ, s¾c bÐn, giµu h×nh ¶nh, c¶m xĩc?
G: Bỉ sung, rĩt kinh nghiƯm cho c¸c nhãm.
HS lµm c¸ nh©n.
HS th¶o luËn nhãm:
- Sư dơng dÉn chøng x¸c thùc.
- Lêi v¨n lĩc døt kho¸t, c­¬ng quyÕt, lĩc tha thiÕt t×nh c¶m.
IV. H­íng dÉn vỊ nhµ.
- Häc thuéc ghi nhí. Häc thuéc ®o¹n trong bµi hÞch.
- So¹n bµi: “N­íc §¹i ViƯt ta”.
hµnh ®éng nãi
a. mơc tiªu.
Giĩp h/s : - Nãi cịng lµ mét thø hµnh ®éng.
 - Sè l­ỵng hµnh ®éng nãi kh¸ lín, nh­ng cã thĨ quy l¹i thµnh mét sè kiĨu kh¸i qu¸t nhÊt ®Þnh.
 - Cã thĨ sư dơng nhiỊu kiĨu c©u ®· häc ®Ĩ thùc hiƯn cïng hµnh ®éng nãi.
B. chuÈn bÞ.
 G: Gi¸o ¸n, b¶ng phơ.
 H: Tr¶ lêi c©u hái phÇn t×m hiĨu bµi.
C. lªn líp.
I. ỉn ®Þnh tỉ chøc.
II. KiĨm tra bµi cị.
- Dßng nµo nãi ®ĩng nhÊt dÊu hiƯu nhËn biÕt c©u phđ ®Þnh:
A. Lµ c©u cã nh÷ng tõ ng÷ c¶m th¸n: biÕt bµo, «i, thay
B. Lµ c©u cã sư dơng dÊu chÊm than khi viÕt.
C. Lµ c©u cã nh÷ng tõ ng÷ phđ ®Þnh: kh«ng, ch­a, ch¼ng,..
D. Lµ c©u cã ng÷ ®iƯu phđ ®Þnh.
LÊy vÝ dơ vỊ c©u phđ ®Þnh:
- Ph©n lo¹i c©u phđ ®Þnh sau:
a, R­ỵu ngon kh«ng cã b¹n hiỊn
Kh«ng mua kh«ng ph¶i kh«ng tiỊn kh«ng mua.
b, Trong tï kh«ng r­ỵu cịng kh«ng hoa.
c, Em kh«ng b¸n cho chÞ TÝ.
d, Qua ®­êng kh«ng ai hay.
III. Bµi míi.
1. Giíi thiƯu bµi:
Giao tiÕp lµ ho¹t ®éng quan träng cđa con ng­êi. Thùc hiƯn ®­ỵc mơc ®Ých giao tiÕp lµ chĩng ta ®· thùc hiƯn ®­ỵc hµnh ®éng nãi. VËy hµnh ®éng nãi lµ g×? Chĩng ta th­êng sư dơng nh÷ng kiĨu hµnh ®éng nãi nµo? Ta cïng vµo bµi häc.
2. TiÕn tr×nh bµi d¹y.
Ho¹t ®éng G
Ho¹t ®éng H
ND cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: T×m hiĨu kh¸i niƯm hµnh ®éng nãi.
I. Hµnh ®éng nãi lµ g×?
* VÝ dơ / 62.
* Ghi nhí 1 SGK/ 62.
II. Mét sè kiĨu hµnh ®éng nãi th­êng gỈp
G chÐp VD ra b¶ng phơ.
? H·y chØ ra c©u nãi cđa LÝ Th«ng víi Th¹ch Sanh?
? VËy LÝ Th«ng nãi víi Th¹ch Sanh nh»m mơc ®Ých chÝnh lµ g× ?
? LÝ Th«ng cã ®¹t ®­ỵc mơc ®Ých cđa m×nh kh«ng? Chi tiÕt nµo nãi lªn ®iỊu ®ã?
? LÝ Th«ng ®· thùc hiƯn mơc ®Ých cđa m×nh b»ng ph­¬ng tiƯn nµo?
? NÕu hiĨu hµnh ®éng lµ “viƯc lµm cơ thĨ cđa con ng­êi nh»m mét mơc ®Ých nhÊt ®Þnh” th× viƯc lµm ®ã cđa LÝ Th«ng cã ph¶i lµ mét hµnh ®éng kh«ng ? V× sao?
? VËy hµnh ®éng nãi lµ g× ?
LÝ Th«ng bçng n¶y kÕ kh¸c. H¾n nãië nhµ lo liƯu.
LÝ Th«ng nãi víi Th¹ch Sanh nh»m ®Èy Th¹ch Sanh ®i ®Ĩ m×nh h­ëng lỵi.
LÝ Th«ng ®· ®¹t ®­ỵc mơc ®Ých cđa m×nh v× võa nghe LÝ Th«ng nãi, Th¹ch Sanh véi vµng tõ gi· mĐ con LÝ Th«ng ra ®i.
B»ng lêi nãi.
ViƯc lµm cđa LÝ Th«ng lµ mét hµnh ®éng. v× nã lµ mét viƯc lµm cã mơc ®Ých.
HS rĩt ra tõ phÇn ghi nhí.
Ho¹t ®éng 2: T×m hiĨu mét sè hµnh ®éng nãi th­êng gỈp.
336
? Trong ®o¹n trÝch ë mơc I, ngoµi c©u ®· ph©n tÝch, mçi c©u cßn l¹i trong lêi nãi cđa LÝ Th«ng ®Ịu nh»m mét mơc ®Ých nhÊt ®Þnh. Mơc ®Ých Êy lµ g×?
? ChØ ra c¸c hµnh ®éng nãi trong c¸c ®o¹n trÝch sau? Cho biÕt mơc ®Ých cđa mçi hµnh ®éng ?
? H·y liƯt kª c¸c kiĨu hµnh ®éng nãi mµ em ®· biÕt ?
Gäi h/s ®äc ghi nhí SGK/63.
Bµi tËp nhanh: A hái B:
- MÊy giê råi.
B tr¶ lêi: (1) Kh«ng biÕt !
 HoỈc (2) Ba giê !
? A thùc hiƯn hµnh ®éng nãi g× ? C©u tr¶ lêi nµo cđa B giĩp A ®¹t ®­ỵc mơc ®Ých cđa hµnh ®éng nãi ? Gi¶i thÝch?
C©u 1: dïng ®Ĩ tr×nh bµy (con tr¨n Êy).
C©u 2: dïng ®Ĩ ®e däa (Nay em giÕt nã).
C©u 4: dïng ®Ĩ høa hĐn (Cã chuyƯn g×  ).
a, Lêi c¸i TÝ:
- VËy th× b÷a sau con®©u ?(hái).
- U nhÊt ®Þnh b¸n con ®Êy ­ ? (hái).
- U kh«ng cho n÷a ­ ? (hái).
- Khèn n¹n th©n con thÕ nµy ? (c¶m th¸n béc lé c¶m xĩc).
- Trêi ¬i ! (C¶m th¸n, béc lé c¶m xĩc).
b, Lêi chÞ DËu:
Con sÏ ¨n ë th«n §oµi (b¸o tin).
- Tr×nh bµy, ®e däa, høa hĐn.
- Hái, b¸o tin, béc lé c¶m xĩc.
HS ®äc ghi nhí.
A thùc hiƯn hµnh ®éng hái.
C©u tr¶ lêi (2).
C©u (1) B kh«ng céng t¸c víi héi tho¹i A, ( C©u (2) B cã céng t¸c víi héi tho¹i 
A.
* VÝ dơ / 63.
* Ghi nhí /63.
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn luyƯn tËp.
III. LuyƯn tËp.
Bµi 1/ 63.
Bµi 2/ 63.
? Yªu cÇu h/s lµm c¸ nh©n bµi tËp 1?
H×nh thøc chia: 3 nhãm.
N1: phÇn a.	N3: phÇn c.
N2: phÇn b.
Thêi gian: 5’.
TrÇn Quèc TuÊn viÕt bµi “HÞch t­íng sÜ” nhamõ mơc ®Ých khÝch lƯ t­íng sÜ häc tËp “Binh th­ yÕu l­ỵc” do «ng biªn so¹n, ®ång thêi khÝch lƯ lßng tù t«n d©n téc.
C©u v¨n thĨ hiƯn: “NÕu c¸c ng­êi biÕt chuyªn tøc lµ kỴ nghÞch thï”.
C¸c nhãm th¶o luËn tr×nh bµy.
N1: a, B¸c trai ®· kh¸? (hái).
- C¶m ¬n cơ nhµ ch¸u. (c¶m ¬n).
- Nh­ng xem ‏‎ý h·y cßn. (tr×nh bµy).
- Nµy, b¶o b¸c Êy (cÇu khiÕn).
- Chø cø n»m ®Êy(c¶m th¸n, béc lé c¶m xĩc).
- V©ng, ch¸u cịng(tiÕp nhËn).
- Nh÷ng ®Ĩ ch¸o nguéi (tr×nh bµy).
- NhÞn su«ng tõ s¸ng . (c¶m th¸n).
- ThÕ th× giơc anh Êy. (cÇu khiÕn).
N2: b, - §©y lµ Trêi cã ‏‎ý  (nhËn ®Þnh).
- Chĩng t«i nguyƯn. (høa hĐn).
N3: c, - CËu Vµng ®i ®êi, råi. (b¸o tin).
- Cơ b¸n råi ? (hái).
- B¸n råi ! (x¸c nhËn).
- Hä võa b¾t xong (b¸o tin).
- ThÕ nã cho b¾t µ ? (hái).
- Khèn n¹n !....¤ng gi¸o ¬i! (c¶m th¸n).
- Nã cã biÕt g× ®©u ! (c¶m 
338
? Yªu cÇu h/s ®äc bµi 3?
th¸n).
- Nã thÊy t«i gäi th×(t¶).
- T«i cho nã ¨n c¬m. (kĨ).
- Nã ®ang ¨n th×.(kĨ).
- Anh ph¶i høa víi em. (ra lƯnh). 
- Anh høa ®i (ra lƯnh).
- Anh xin høa. (høa ).
Bµi 3/ 64.
IV. H­íng dÉn vỊ nhµ.
- Häc thuéc ghi nhí. Lµm bµi tËp cßn l¹i.
- So¹n bµi : “Hµnh ®éng nãi”.