Giáo án Ngữ văn 6 - Tuần 26 - Trường THCS BTCX Nguyễn Bá Ngọc

Tuần : 26
Tiết : 93, 94
ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
Minh Huệ 
NS: 26/3/2012
ND: 28/2/2012
I. Mục tiêu: 
1. Kiến thức:
- Hình ảnh của Bác Hồ trong cảm nhận của người chiến sĩ .
- Sự kết hợp giữa yếu tố tự sự, miêu tả với yếu tố biểu cảm và các biện pháp nghệ thuật khác được sử dụng trong bài thơ .
2. Kĩ năng :
- Kể tóm tắt diễn biến câu chuyện bằng một đoạn văn ngắn .
- Bước đầu biết cách đọc thơ tự sự được viết theo thể thơ năm chữ có kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm thể hiện được tâm trạng lo lắng không yên của Bác Hồ; tâm trạng ngạc nhiên, xúc động, lo lắng và niềm sung sướng, hạnh phúc của người chiến sĩ .
II. Chuẩn bị:
1. Giáo viên:
- Sách giáo khoa, sách giáo viên, tranh ảnh về Bác Hồ.
2. Học sinh:
- Soạn bài.
III. Phương pháp:
- Thảo luận nhóm.
- Thuyết trình, nêu vấn đề.
IV. Tiến trình lên lớp:
 1. Ổn định: (1 phút)
2. Kiểm tra bài cũ: (2 phút) Phát biểu cảm nghĩ về nhân vật Phrăng và thầy Ha men
3. Bài mới: 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Ghi bảng
Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới.
Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho hs.
Phương pháp: Thuyết trình, so sánh đối chiếu.
Thời gian: 2 phút.
Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc và tìm hiểu chung.
Mục tiêu: Hs đọc, nắm được chú thích, bố cục vb.
Phương pháp: Vấn đáp.
Thời gian: 20 phút.
- GV cho HS đọc.
- Cho hs tìm hiểu chú thích.
- Yêu cầu hs xác định bố cục.
Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết.
Mục tiêu: Hs nắm được giá trị nội dung, nghệ thuật của vb.
Phương pháp: Vấn đáp, phân tích, nêu và giải quyết vấn đề.
Thời gian: 55 phút.
- Lần đầu anh đội viên thức dậy khi nào? Lúc ấy anh thấy Bác đang làm gì? Thái độ, tình cảm của anh khi chứng kiến cảnh ấy ra sao?
- Khi anh thấy Bác không ngủ tình cảm của anh đối với Bác như thế nào?
- Điệp từ “ càng “ thể hiện điều gì?
- Được chứng kiến những việc làm và đón nhận những tình cảm của Bác tâm trạng của anh đội viên như thế nào?
- Trong 4 câu thơ trên tác giả sử dụng nghệ thuật gì? Có giá trị biểu cảm tình cảm của anh đội viên và hình ảnh Bác như thế nào ?
Hết tiết 93 chuyển sang tiết 94.
- Trong cảm xúc ấy , diễn biến tâm trạng anh như thế nào
- Tìm những từ ngữ diễn tả trực tiếp tâm trạng đó của anh?
- Trong nổi xúc động tận cùng anh hỏi gì?
- Câu chuyện được đưa tới đỉnh điểm khi lần thứ ba thức dậy trời sắp sáng anh chiến sĩ vẫn thấy Bác “ngồi đinh ninh”, “chòm râu im phăng phắc”.
- Thái độ của anh đội viên khi lần thứ ba thức dậy ra sao?
- Vì sao anh có thái độ như vậy.
- Em có nhận xét gì về nghệ thuật của hai câu thơ trên? Hai câu thơ đều tập trung vào điều gì ?
- Qua diễn biến tâm trạng của anh chiến sĩ đối với Bác Hồ qua hai lần thức dậy, em cảm nhận tình cảm của chiến sĩ, bộ đội đối với Bác như thế nào?
- Vì sao bài thơ không kể về lần thứ hai anh đội viên thức dậy.
- Hình ảnh Bác Hồ luôn hiện qua cái nhìn của anh đội viên và được miêu tả từ nhiều phương diện : hình dáng, tư thế, vè mặt cử chỉ, hành động và lời nói. Em hãy tìm dẫn chứng cụ thể về từng phương diện.
- Điệp ngữ “từng người..từng người” thể hiện điều gì.
- Qua tất cả hình ảnh trên em thấy hình ảnh Bác Hồ hiện lên bài thơ như thế nào ?
Hoạt động 4: Tổng kết.
Mục tiêu: Hs khái quát kiến thức.
Phương pháp: Khái quát hóa.
Thời gian: 5 phút.
- Nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của vb?
Hoạt động 5: Củng cố.
Mục tiêu: Khắc sâu kiến thức bài học.
Phương pháp: Nêu và giải quyết vấn đề.
Thời gian: 5 phút.
- Em hãy tìm các từ láy trong bài và nêu giá trị biểu cảm của một số từ láy mà em cho là đặc sắc.
Hoạt động 6: Dặn dò.
 Thời gian: 2 phút.
- Học bài.
- Chuẩn bị Kiểm tra văn.
- Đọc.
- Tìm hiểu.
- Đoạn 1: Từ đầu đến lấy sức đâu mà đi.
- Đoạn 2: 6 khổ thơ tiếp theo.
- Đoạn 3: Khổ cuối.
- Lần đầu chợt thức giấc anh ngạc nhiên vì thấy trời đã khuya lắm rồi mà Bác vẫn ngồi “trầm ngâm bên bếp lửa”. Bác đốt lửa sưởi ấm cho các anh. Bác “nhón chân” nhẹ nhàng để các anh không bị giật mình, thức giấc.
- Càng nhìn lại càng thương.
- Tình cảm của anh đối với Bác mỗi lúc một nhiều hơn.
- Anh sống trong trạng thái mơ màng “ như nằm trong giấc mộng “ và như không tin vào những điều anh nhìn thấy. Trong tâm trạng mơ màng anh nhận ra hình ảnh tuyệt đẹp và lớn lao.
- Tác giả sử dụng nghệ thuật so sánh kết hợp với miêu tả vừa thực vừa tượng trưng thể hiện tình thương mênh mông, dịu dàng của Bác.
- Xúc động trào dâng.
- Thổn thức - thì thầm - bồn chồn - bề bộn.
- Anh thì thầm hỏi nhỏ :”Bác có lạnh lắm không ?
- Hốt hoảng, giật mình.
- Trả lời theo hiểu biết.
- TL
- Vì lần đầu anh e sợ, ngại ngùng không dám quyết liệt. Lần thứ ba trời sắp sáng anh cương quyết, năn nỉ mời Bác ngủ vì sợ chẳng còn cơ hội, thời gian để Bác nghỉ ngơi. 
- Tác giả dùng câu cảm, đảo ngữ, chỉ tập trung vào chuyện ngủ. Anh đội viên tha thiết, năn nỉ Bác phải ngủ để có sức vượt qua bao khó khăn của chiến dịch. Đường dài. Lội suối, trèo đèo đi bộ hết sức vất vả nên việc ngủ một đêm là rất cần thiết. Hơn nữa Bác là cơ quan đầu não của chiến dịch .
- Bài thơ thể hiện cụ thể và chân thật tình cảm của anh đội viên cũng chính là tình cảm chung của bộ đội và nhân dân ta đối với Bác Hồ. 
- Anh đội viên thức dậy lần thứ nhất chuyển ngay sang lần thứ ba. Điều này cho thấy trong cái đêm ấy anh đã nhiều lần thức dậy và lần nào cũng chứng kiến cảnh Bác không ngủ. Từ lần thứ 1 đến lần thứ 3, tâm trạng và cảm nghĩ của anh mới có cơ hội thay đổi rõ rệt.
- Hình dáng, tư thế :
Lần đầu thức dậy, anh đội viên thấy Bác ngồi lặng yên “bên bếp lửa, vẻ mặt “ trầm ngâm”. Đến lần thứ 3 thức dậy, anh thấy Bác trong tư thế “ ngồi đinh ninh, chòm râu im phăng phắc”.
- Dáng vẻ lặng lẽ suy nghĩ
- Cử chỉ và hành động :
+ Bác đốt lửa
+ Dém chăn
+ Từng người.. từng người
+ Nhón chân
- TL
- TL
- Đọc ghi nhớ.
I. Đọc và tìm hiểu chung.
1. Đọc: 
2. Chú thích: 3. Bố cục: 
II. Tìm hiểu chi tiết:
1. Tâm trạng và cảm nghĩ của anh đội viên :
a. Thức dậy lần thứ nhất :
- Càng nhìn lại càng thương.
- Mơ màng như nằm trong giấc mộng. 
- Cảm nhận niềm hạnh phúc lớn lao sưởi ấm tâm hồn anh.
- Thương yêu, lo lắng cho sức khoẻ của Bác.
* Hình ảnh Bác hiện ra vừa lớn lao vĩ đại (cao lồng lộng ) nhưng lại hết sức gần gũi, sưởi ấm lòng anh hơn cả ngọn lửa hồng
b. Thức dậy lần thứ ba:
- Anh hốt hoảng, giật mình, mời Bác ngủ .
- Anh lo lắng cho Bác như người con đối với người cha.
- Tự hào về vị lãnh tụ vĩ đại mà bình dị.
2. Hình tượng Bác Hồ :
- Tập trung cao độ lo toan cho đất nước.
- Thương yêu, tôn trọng, nâng niu chăm sóc giấc ngủ chu đáo cho từng anh đội viên.
- Tầm lòng nhân hậu, bao dung của Bác đối với nhân dân. Hình ảnh Bác thật giản dị, chân thật mà hết sức lớn lao.
III. Tổng kết :
 Ghi nhớ: SGK
 4. Rút kinh nghiệm:
Tuần 26
Tiết 95
ẨN DỤ
NS: 28/2/2012
ND: 1/3/2012
I. Mục tiêu: 
1. Kiến thức:
- Khái niệm ẩn dụ, các kiểu ẩn dụ, tác dụng của phép ẩn dụ .
2. Kĩ năng:
- Bước đầu nhận biết và phân tích được ý nghĩa cũng như tác dụng của phép tu từ ẩn dụ trong thực tế sử dụng tiếng Việt .
- Bước đầu tạo ra được một số kiểu ẩn dụ đơn giản trong viết và nói .
II. Chuẩn bị:
1. Giáo viên:
- Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách bài tập, thiết kế bài giảng.
2. Học sinh:
- Soạn bài.
III. Phương pháp:
- Thảo luận nhóm.
- Thuyết trình, nêu vấn đề.
IV. Tiến trình lên lớp:
 1. Ổn định:(1 phút)
2. Kiểm tra bài cũ:(2 phút) - Nhân hoá là gì. Nêu các kiểu nhân hóa và cho ví dụ
3. Bài mới:
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới.
Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho hs.
Phương pháp: Thuyết trình.
Thời gian: 2 phút.
Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm ẩn dụ.
Mục tiêu: Hs nắm được khái niệm ẩn dụ. 
Phương pháp: Vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề.
Thời gian: 10 phút.
- Treo bảng phụ có ví dụ khổ thơ ở SGK và yêu cầu học sinh đọc khổ thơ.
+ Cụm từ “Người cha” dùng để chỉ ai? Tại sao em biết điều đó?
+ Tìm một ví dụ tương tự trong bài thơ Tố Hữu?
+ Giải thích vì sao có thể ví Bác Hồ như người cha?
- Cụm từ Người cha trong khổ thơ của Minh Huệ và cụm từ Người cha trong thơ Tố Hữu có gì giống và khác nhau?
- Vậy ẩn dụ là gì?
- Gọi học sinh đọc ghi nhớ.
Hoạt động 3: Tìm hiểu các kiểu ẩn dụ.
Mục tiêu: Hs nắm được các kiểu ẩn dụ. 
Phương pháp: Vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề.
Thời gian: 10 phút.
- Treo bảng phụ câu thơ của Nguyễn Đức Mậu.
- Trong câu thơ từ “ thắp” và “ lửa hồng’’ dùng để chỉ hiện tượng, sự vật nào?
- Vì sao có thể ví như vậy?
- Gọi học sinh đọc câu văn ở SGK
- Giòn tan thường dùng để miêu tả đặc điểm cuả cái gì.
- Đây là sự cảm nhận cua giác quan nào.
- Nắng có thể dùng vị giác để cảm nhận không ?
- Từ những ví dụ đã phân tích ở phần I và I hãy nêu lên số kiểu tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng thường được sử dụng để tạo phép ẩn dụ.
- Gọi học sinh đọc ghi nhớ 2/ 69.
Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập.
Mục tiêu: Hs vận dụng kiến thức vào bài tập thực hành.
Phương pháp: Vấn đáp, thảo luận nhóm.
Thời gian: 15 phút.
- Hd hs làm các bt 1, 2
Hoạt động 5: Củng cố.
Mục tiêu: Khắc sâu kiến thức bài học.
Phương pháp: Tái hiện.
Thời gian: 3 phút.
- Có mấy kiêu ẩn dụ? Nêu tác dụng?
 Hoạt động 6: Dặn dò.
Thời gian: 2 phút
- Học bài .
- Chuẩn bị Hoán dụ.
- Người cha dùng để chỉ Bác Hồ. Nhờ ngữ cảnh của khổ thơ và bài thơ.
- Người là cha, là Bác, là anh
Quả tim lớn bọc trăm dòng máu đỏ.
- Vì Bác với người cha có những điểm tương đồng về phẩm chất.
- Giống nhau :
Đều so sánh Bác Hồ với người cha.
- Khác nhau :
+ Minh Huệ lược bỏ vế A, chỉ còn vế B.
+ Nhà thơ Tố Hữu không lược bỏ. Câu thơ còn nguyên vẹn hai vế A, B.
- Trả lời dựa theo ý đầu của ghi nhớ.
- Chỉ hàng râm bụt nở hoa trước nhà Bác Hồ tại làng sen.
- Löûa hoàng : Maøu ñoû hoa raâm buït, thaáp chæ söï nôû hoa, maøu ñoû ñöôïc ví vôùi löûa hoàngà Söï töông ñoàng veà hình thöùc giöõa caùc söï vaät, söï vieäc, hieän töôïng => AÅn duï hình thöùc 
- Thaép : nôû hoa à nôû hoa ñöôïc ví vôùi haønh ñoäng thaáp laø vì chuùng gioáng nhau veà caùch thöùc thöïc hieän
-> Söï töông ñoàng veà caùch thöùc thöïc hieän haønh ñoäng.
=> AÅn duï caùch thöùc
- Đoïc muïc 2 
- (Thaáy) naéng : hoaït ñoäng thò giaùc.
- Gioøn tan : hoaït ñoäng vò giaùc.
=> AÅn duï chuyeån ñoåi caûm giaùc
- TL
- Thảo luận và làm.
I. Ẩn dụ là gì ?
Ghi nhớ : SGK / 68.
II. Các kiểu ẩn dụ:
1. Tìm hieåu bài:
- VD1 : 
Löûa hoàng à maøu ñoû (hoa daâm buït)à söï töông ñoàng veà hình thöùc .
Thaép –> nôû hoa (ví vôùi löûa hoàng)à söï töông ñoàng veà caùch thöùc .
- VD2: Naéng gioøn tan – naéng to röïc rôû ( döïa treân caûm giaùc).
2. Bài học:
Ghi nhớ: SGK
III. Luyện tập :
Baøi taäp 1: So saùnh ñaëc ñieåm vaø taùc duïng cuûa ba caùch dieãn ñaït.
- Caùch 1: dieãn ñaït bình thöôøng.
- Caùch 2: Söû duïng so saùnh.
- Caùch 3: Söû duïng aån duï.
* Taùc duïng: Caùch 2, 3 taïo tính hình töôïng, bieåu caûm hôn so vôùi caùch 1. Nhöng caùch 3 coù tính haøm suùc cao hôn.
Baøi taäp 2: Tìm caùc aån duï hình töôïng.
a. Ăn quaû: höôûng thuï thaønh quaû lao ñoäng -> caùch thöùc.
 Keû troàng caây: Ngöôøi lao ñoäng, gaây döïng -> töông ñoàng veà phaåm chaát.
b. Möïc, ñen: caùi xaáu.
 Ñeøn , saùng: toát, hay, tieán boä -> töông ñoàng veà phaåm chaát.
c. Thuyeàn : ngöôøi ra ñi.
 Beán : ngöôøi ôû laïi.
-> töông ñoàng veà phaåm chaát.
d. Maët trôøi: Baùc Hoà-> Töông ñoàng veà phaåm chaát.
4. Rút kinh nghiệm:
Tuần : 26
Tiết : 96
LUYỆN NÓI VỀ VĂN MIÊU TẢ
NS: 28/2/2012
ND: 1/3/2012
I. Mục tiêu: 
1. Kiến thức:
- Phương pháp làm một bài văn tả người.
- Cách trình bày miệng một đoạn (bài) văn miêu tả : nói dựa theo dàn bài đã chuẩn bị.
2. Kĩ năng:
- Sắp xếp những điều đã quan sát và lựa chọn theo một thứ tự hợp lý.
- Làm quen với việc trình bày miệng trước tập thể : nói rõ ràng, mạch lạc, biểu cảm.
- Trình bày trước tập thể bài văn miêu tả một cách tự tin.
II. Chuẩn bị:
1. Giáo viên:
- Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách bài tập, thiết kế bài giảng.
2. Học sinh:
- Soạn bài.
III. Phương pháp:
- Thảo luận nhóm.
- Thuyết trình, nêu vấn đề.
IV. Tiến trình lên lớp:
 1. Ổn định:(1 phút)
2. Kiểm tra bài cũ:(2 phút) Kiểm tra vở hs.
3. Bài mới. 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới.
Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho hs.
Phương pháp: Thuyết trình.
Thời gian: 2 phút.
Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu các bài tập và luyện nói.
Mục tiêu: Hs trình bày được các bài tập luyện nói.
Phương pháp: Thuyết trình, nêu và giải quyết vấn đề.
Thời gian: 35 phút.
- Goïi HS ñoïc ñoaïn vaên ôû sgk.
- GV môøi 1 – 2 HS taû laïi baèng mieäng quang caûnh lôùp hoïc trong “ Buoåi hoïc cuoái cuøng” theo höôùng daãn sau : 
+ Dieãn bieán chính cuûa buoåi hoïc cuoái cuøng laø gì ?
+ Thaày Ha-men chuaån bò cho tieát hoïc nhö theá naøo ? 
+ Ñieàu gì theå hieän lôùp im phaêng phaéc ?
- GV môøi HS nhaän xeùt, boå sung.
- GV nhaän xeùt chung vaø nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa vieäc trình baøy mieäng tröôùc lôùp: Löu yù caùch noùi phaûi löu loaùt, gaây söï chuù yù cho ngöôøi nghe.
- GV goïi HS ñoïc baøi taäp 2 ôû sgk.
- GV môøi HS döïa vaøo caùc caâu hoûi gôïi yù a, b, c, d ôû sgk ñeå trình baøy mieäng baøi taäp 2 theo gôïi yù caâu hoûi sau :
+ Thaày Ha-men trong buoåi hoïc cuoái cuøng laø moät ngöôøi thaày nhö theá naøo ? 
+ Hoâm ñoù, thaày naëc coù gì khaùc vôùi moïi ngaøy leân lôùp bình thöôøng? 
+ Gioïng noùi cuûa thaày ra sao? Cöû chæ vaø thaùi ñoä cuûa thaày nhö theá naøo khi Phraêng ñeán muoän vaø khoâng thuoâïc baøi ?
+ Neùt maët, lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa thaày vaøo cuoái buoåi hoïc nhö theá naøo ? 
- HS nhaän xeùt, boå sung.
- GV choát yù vaø nhaän xeùt baøi laøm cuûa HS.
- Goïi HS ñoïc baøi taäp 3 ôû sgk.
* HS thaûo luaän (10 phuùt ), laäp daøn yù cho baøi taäp 3.
- GV môøi caùc nhoùm trình baøy keát quaû thaûo luaän.
- HS nhaän xeùt, boå sung, 
- GV choát yù vaø chöõa baøi taäp.
Hoạt động 5: Củng cố.
Mục tiêu: Khắc sâu kiến thức bài học.
Phương pháp: Tái hiện.
Thời gian: 3 phút.
- Cho hs nhận xét bài trình bày của các tổ.
 Hoạt động 6: Dặn dò.
Thời gian: 2 phút
- Học bài .
- Chuẩn bị Trả bài TLV tả cảnh viết ở nhà.
- Đọc
- Trình bày.
- Đọc.
- Trình bày.
1. Bài tập 1:
2. Bài tập 2:
3. Baøi taäp 3 :
a) Môû baøi : Lyù do ñeán chuùc möøng thaày .
b) Thaân baøi: Thaày ra ñoùn tieáp theá naøo? Neùt maët thaày haân hoan theá naøo? Thaày töôi cöôøi chaøo meï vaø em theá naøo? Thaày noùi nhöõng caâu gì? em quan saùt vaø thaáy hình aûnh cuûa thaày ñaõ thay ñoåi theá naøo? Laøm em caûm ñoäng theá naøo? 
c) Keát baøi : Em ra veà vôùi caùc yù nghó gì löu laïi trong loøng .
4. Rút kinh nghiệm: