Giáo án môn Vật lí Lớp 8 - Tiết 21, Bài 17: Sự chuyển hóa và bảo toàn năng lượng

NS:15/01/2011
NG:24/01/2011 ( 8b)
 23/02/2011 (8a)
Tiết 21: Bài 17: 	 SỰ CHUYỂN HOÁ VÀ BẢO TOÀN CƠ NĂNG
i. Mục tiêu
 1.Kiến thức:
 - Phát biểu được định luật bảo toàn cơ năng ở mức biểu đạt như trong SGK. Biết nhận ra và lấy ví dụ về sự chuyển hoá lẫn nhau giữa thế năng và
động năng trong thực tế.
 -Vận dụng kiến thức đã học giải thích các hiện tượng đơn giản.
 2.Kĩ năng:
 - Phân tích, so sánh, tổng hợp được kiến thức
 3.Thái độ:
 - Có hứng thú trong học tập, nghiêm túc.
ii. Đồ dùng dạy học
 1.GV chuẩn bị cho mỗi nhóm: 1 con lắc đơn, 1 giá thí nghiệm.
 2.HS: đọc trước bài mới.
iii.phương pháp:
 - Vấn đáp, gợi mở, tích cực hóa hoạt động của HS
iv. Tổ chức dạy học
Hoạt động 1
Khởi động ( Kiểm tra và tạo tình huống )
5’
-MT:Tái hiện các khái niệm về cơ năng và kiến thức liên quan.
-ĐD: Thước.
-CTH:
Trợ giúp của GV
Hoạt động của HS
Bài cũ
 - GV khi nào vật có cơ năng? Trong trường hợp nào thì cơ năng của vật là thế năng, động năng? Lấy ví dụ vật có cả động năng và thế năng.
 - GV đặt vấn đề: Trong thực tế, động năng được chuyển hoá thnàh thế năng và ngược lại. Bài hôm nay chúng ta cùng khảo sát sự chuyển hoá này.
- HS trả lời theo câu hỏi của GV
Hoạt động 2
Nghiên cứu sự chuyển hoá cơ năng trong quá trình cơ học
20’
MT:Biết sự chuyển hóa lẫn nhau giữa thế năng và động năng.
ĐD: Thước, 1 con lắc đơn, 1 giá thí nghiệm
CTH:
- GV treo H17.1, yêu cầu HS quan sát. GV lần lượt nêu các câu hỏi từ C1 đến C4, yêu cầu HS thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi này.
- GV hướng dẫn HS thảo luận chung cả lớp.
- Khi quả bóng rơi, năng lượng đã được chuyển hoá như thế nào?
- khi quả bóng nảy lên, năng lượng đã được chuyển hoá như thế nào?
- GV hướng dẫn HS làm thí nghiệm 2. Yêu cầu HS làm thí nghiệm, quan sát hiện tượng xảy ra, trả lời và thoả luận theo nhóm câu hỏi C5 đến C8.
- Yêu cầu đại diện nhóm trả lời và thảo luận chung cả lớp để thống nhất câu tả lời đúng.
- Nhận xét gì về sự chuyển hóa năng lượng của con lắc khi con lắc quanh vị trí B?
- GV nhắc lại kết luận SGK/ 60. 
- Gọi HS đọc lại.
I- Sự chuyển hoá của các dạng cơ năng
1- Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi
- HS quan sát H17.1, trả lời và thoả luận các câu C1, C2, C3, C4.
C1: (1) giảm (2) tăng
C2: (1) giảm (2) tăng
C3: (1) tăng (2) giảm
 (3) tăng (4) giảm
C4: (1) A (2) B (3) B (4) A
- Nhận xét:+ Khi quả bóng rơi, thế năng chuyển hoá thành động năng.
+ Khi quả bóng nảy lên, động năng chuyển hoá thành thế năng.
2- Thí nghiệm 2: Con lắc dao động
- HS làm thí nghiệm 2 theo nhóm dưới sự hướng dẫn của GV.
- Trả lời và thảo luận câu C5, C6, C7, C8
C5: Con lắc đi từ A về B: vận tốc tăng 
 Con lắc đi từ B về C: vận tốc giảm
C6:- Con lắc đi từ A về B: thế năng chuyển hoá thành động năng. 
 - Con lắc đi từ B về C: động năng chuyển hoá thnàh thế năng.
C7: Thế năng lớn nhất ở B và C. Động năng lớn nhất ở B.
C8: Thế năng nhỏ nhất nhỏ nhất ở B. Động năng nhỏ nhất ở A, C (= 0) 
- Kết luận: ở vị trí cân bằng, thế năng chuyển hoá hoàn toàn thành động năng. Khi con lắc ở vị trí cao nhất, động năng chuyển hoá hoàn toàn thành thế năng. 
- HS đọc.
Hoạt động 2
Thông báo định luật bảo toàn cơ năng 
5’
-MT:Phát biểu được định luật bảo toàn năng lượng.
-ĐD: Thước.
-CTH:
- GV thông báo nội dung định luật bảo toàn cơ năng (SGK/61)
- GV yêu cầu HS phát biểu nội dung định luật.
- GV thông báo phần chú ý.
II- Bảo toàn cơ năng
- HS đọc nội dung
- HS ghi vở nội dung định luật bảo toà cơ năng: Trong quá trình cơ học, động năng và thế năng chuyển hoá lẫn nhau, nhưng cơ năng thì không đổi (cơ năng được bảo toàn)
- HS chú ý lắm nghe.
Hoạt động 4
Củng cố và vận dụng
13’
-MT:Củng cố kiến thức và trả lời phần vận dụng.
-ĐD: Thước.
-CTH:
Củng cố
- Trong quả trình cơ học, cơ năng của vật được chuyển hoá như thế nào?
- Cho HS quan sát chuyển động của con quay Măcxoen, yêu cầu HS nhận xét sự chuyển hoá năng lượng của nó.
- Hướng dẫn HS tìm hiểu nội dung phần: Có thể em chưa biết (SGK)
- GV hỏi và thông báo cách GDBVMT:
- GV yêu cầu HS làm bài tập C9.
- GV nêu lần lượt nêu từng trường hợp cho HS trả lời và nhận xét câu trả lời của nhau.
- GV gọi HS nhận xét và chốt lại.
- Từng HS suy nghĩ trả lời.
- HS quan sát
- HS đọc phần có thể em chưa biết.
GDBVMT:
 Nhờ thế năng chuyển hoỏ thành động năng.mà chỳng ta cú một nguồn năng lượng điện lớn để sử dụng (Lượng giú, thuỷ năng,) Nhưng cỏc nguồn năng lượng đú khụng phải là vụ tận. chỳng ta cần biết tiết kiệm nguồn năng lượng đú để sử dụng lõu dài
Iii- Vận dụng
- HS suy nghĩ tìm câu trả lời và tham gia thảo luận để thống nhất câu trả lời.
C9:a) Thế năng của cánh cung được chuyển hoá thành động năng của mũi tên.
b) Thế năng chuyển hoá thành động năng.
c) Khi vật đi lên: động năng chuyển hoá thành thế năng.
Khi vật đi xuống: thế năng chuyển hoa thành động năng.
- HS nhận xét.
v.Hướng dẫn về nhà
2’
- Học bài và làm bài tập 17.1 đến 17.5 (SBT)
- Chuẩn bị nội dung bài 18: Câu hỏi và bài tập tổng kết chương I: Cơ học