Giáo án môn Ngữ văn lớp 8 - Tiết 73 đến 88

TUAÀN 01 - BÀI 18.
Tieát 77, 78 – VAÊN BAÛN :
NHỚ RỪNG
Ngaøy daïy : 03/01/ 2011. THẾ LỮ. 
A/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
 - Biết đọc- hiểu một tác phẩm thơ lãng mạn tiêu biểu của phong trào thơ mới.
 - Thấy được một số biểu hiện của sự đổi mới về thể loại, đề tài, ngôn ngữ, bút pháp nghệ thuật được thể hiện trong bài thơ. 
 1/ Kiến thức :
 - Sơ giản về phong trào Thơ mới.
 - Chiều sâu tư tưởng yêu nước thầm kín của lớp thế hệ trí thức Tây học chán ghét thực tại, vươn tới cuộc sống tự do.
 - Hình tượng nghệ thuật độc đáo, có nhiều ý nghĩa của bài thơ Nhớ rừng.
2/ Kĩ năng : 
 a/Kĩ năng bài học :
 - Nhận biết được tác phẩm thơ lãng mạn.
 - Đọc diễn cảm tác phẩm thơ hiện đại viết theo bút pháp lãng mạn.
 - Phân tích được những chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong tác phẩm.
 b/ Kĩ năng sống :
 -Giao tiếp: trao đổi, trình bày suy nghĩ về nỗi chán ghét thực tại tầm thường, tù túng; trân trọng niềm khao khát cuộc sống tự do của nhân vật trữ tình trong bài thơ.
 - Suy nghĩ sáng tạo: phân tích bình luận giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
 - Tự quản bản thân: quý trọng cuộc sống, sống có ý nghĩa.
B/ CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 
 1. Giáo viên : Bảng phụ.
 2. Học sinh : - Đọc trả lời câu hỏi : 1, 2,3 / 7.
C/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
 1/ Ổn định tổ chức : - Lớp 8/6 : 36/ 16 . 
 8/7 : 37/17 ..
 8/8 : 39/ 18 ..
 2/ Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra vở soạn bài của HS.
 3/ Giôùi thieäu baøi môùi : Nhớ rừng.
 4/ Bài mới :
HĐ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
HĐ 1. Tìm hiểu chung 
Nhiệm vụ 1. Đọc văn bản
w GV höôùng daãn caùch ñoïc(ñoïc chính xaùc gioïng ñieäu phuø hôïp vôùi noäi dung caûm xuùc moãi ñoaïn thô )
w Gv ñoïc maãu vaø goïi HS ñoïc laïi baøi thô.
Nhiệm vụ 2. HD tìm hiểu chung.
Bước 1 : Tìm hiểu về tác giả
-Yêu cầu HS đọc «/ 5.
w Yêu cầu HS trả lời câu hỏi :
+ Thân thế tác giả ?
+ Thơ của ông thể hiện tinh thần gì ?
w HS trả lời câu hỏi.
w HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
Bước 2 : Tìm hiểu chung về tác phẩm.
wYêu cầu HS đọc «/ 6.
w Yêu cầu HS trả lời câu hỏi :
 + Bài thơ được viết theo thể thơ gì ? 
wHS trả lời câu hỏi. 
w HS khác nhận xét, bổ sung.
wGV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
I/ Tìm hiểu chung
1/ Tác giả : Thế Lữ (1907– 1989) là một trong những nhà thơ lớp đầu tiên của phong trào Thơ mới.
- Thơ mới : một phong trào thơ có tính chất lãng mạn của tầng lớp trí thức trẻ từ năm 1932 đến năm 1945. Ngay ở giai đoạn đầu, Thơ mới đã có nhiều đóng góp cho văn học, nghệ thuật nước nhà.
2/ Tác phẩm : Nhớ rừng là bài thơ viết theo thể thơ 8 chữ hiện đại. Sự ra đời của bài thơ đã góp phần mở đường cho thắng lợi của phong trào Thơ mới.
HĐ2. Đọc – hiểu văn bản
Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu nội dung văn bản
wYêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Trong bài thơ có hai cảnh tượng được miêu tả đầy ấn tượng : Cảnh vườn bách thú, nơi con hổ bị nhốt ( đoạn 1 và đoạn 4 ) và cảnh núi rừng hùng vĩ, nơi con hổ ngự trị những “ ngày xưa” ( đoạn 2 và đoạn 3 )hãy phân tích từng cảnh tượng ?
wHS trả lời câu hỏi. 
w HS khác nhận xét, bổ sung.
wGV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
*GDMT: Môi trường của chúa sơn lâm.
wYêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Qua sự đối lập sâu sắc giữa hai cảnh tượng nêu trên, tâm sự con hổ ở vườn bách thú được biểu hiện như thế nào ?
- Tâm sự ấy có gì gần gũi với tâm sự người dân Việt Nam đương thời ?
wHS trả lời câu hỏi. 
w HS khác nhận xét, bổ sung.
wGV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
*KNS : quý trọng cuộc sống, sống có ý nghĩa.
Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu nghệ thuật văn bản
wYêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Nghệ thuật tiêu biểu của bài thơ là gì ?
wHS trả lời câu hỏi. 
w HS khác nhận xét, bổ sung.
wGV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
wGV cho HS xem tranh con hổ.
Nhiệm vụ 3. Tìm hiểu ý nghĩa văn bản
wYêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Căn cứ vào nội dung bài thơ, hãy giải thích vì sao tác giả mượn “lời con hổ ở vườn bách thú”. Việc mượn lời đó có tác dụng thế nào trong việc thể hiện nội dung cảm xúc của nhà thơ ?
wHS trả lời câu hỏi. 
w HS khác nhận xét, bổ sung.
wGV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
*GDLH: GV liên hệ giáo dục HS tinh thần yêu nước.
II/ Đọc – hiểu văn bản
1/ Nội dung
- Hình tượng con hổ :
+ Được khắc hoạ trong hoàn cảnh bị giam cầm trong vườn bách thú, nhớ rừng, tiếc nuối những tháng ngày huy hoàng sống giữa đại ngàn hùng vĩ;
+ Thể hiện khát vọng hướng về cái đẹp tự nhiên – một đặc điểm thường thấy trong thơ ca lãng mạn.
- Lời tâm sự của thế hệ trí thức những năm 1930 :
+ Khao khát tự do, chán ghét thực tại tầm thường, tù túng.
+ Biểu lộ lòng yêu nước thầm kín của người dân mất nước.
2/ Nghệ thuật :
- Sử dụng bút pháp lãng mạn, với nhiều biện pháp nghệ thuật như nhân hoá, đối lập, phóng đại, sử dụng từ ngữ gợi hình, giàu sức biểu cảm.
- Xây dựng hình tượng nghệ thuật có nhiều tầng ý nghĩa.
- Có âm điệu thơ biến hoá qua mỗi đoạn thơ nhưng thống nhất ở giọng điệu dữ dội, bi tráng trong toàn bộ tác phẩm.
3/ Ý nghĩa văn bản :
Mượn lời con hổ trong vườn bách thú, tác giả kín đáo bộc lộ tình yêu nước, niềm khao khát thoát khỏi kiếp đời nô lệ.
D/ CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ
 1/ Củng cố :
 - Sơ lược vài nét về tác giả Thế Lữ ?
 - Thế nào là Thơ mới ?
 - Nêu nội dung và nghệ thuật của bài thơ “ Nhớ rừng ”.
 - Ý nghĩa của văn bản “Nhớ rừng”.
 2/ Hướng dẫn tự học :
 a/ Bài học :
 - Đọc kĩ, tìm hiểu sâu hơn một vài chi tiết biểu cảm trong bài thơ.
 - Học thuộc lòng bài thơ.
 b/ Bài mới :Câu nghi vấn.
 - Đọc kĩ đoạn trích / 11.
 - Trong đoạn trích, câu nào là câu nghi vấn? Những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn ?
 - Câu nghi vấn ở đoạn trích trên dùng để làm gì ?
TIEÁT 79 – TIEÁNG VIEÄT : CAÂU NGHI VAÁN.
Ngaøy daïy : 06/01/ 2011. 
A/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
 - Nắm vững đặc điểm, hình thức và chức năng chính của câu nghi vấn.
 - Biết sử dụng câu nghi vấn phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
 1/ Kiến thức :
 - Đặc điểm hình thức của câu nghi vấn.
 - Chức năng chính của câu nghi vấn.
2/ Kĩ năng : 
 a/Kĩ năng bài học :
 - Nhận biết và hiểu được tác dụng câu nghi vấn trong văn bản cụ thể.
 - Phân biệt câu nghi vấn với một số kiểu câu dễ lẫn.
 b/ Kĩ năng sống :
 - Ra quyết định: nhận ra biết sử dụng câu nghi vấn theo mục đích giao tiếp cụ thể.
 - Giao tiếp trình bày suy nghĩ, ý tưởng, trao đổi đặc điểm, cách sử dụng câu nghi vấn.
B/ CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 
 1. Giáo viên : Bảng phụ. 
 2. Học sinh : - Đọc trả lời câu hỏi : a,b mục I / 11.
C/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
 1/ Ổn định tổ chức : - Lớp 8/6 : 36/ 16 . 
 8/7 : 37/17 ..
 8/8 : 39/ 18 ..
 2/ Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra vở soạn bài của HS.
 3/ Giôùi thieäu baøi môùi : Câu nghi vấn.
 4/ Bài mới :
HĐ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
HĐ1. Tìm hiểu chung.
Tìm hiểu hình thức và chức năng chính của câu nghi vấn.
wGoïi HS ñoïc ñoaïn trích / 11.
wGV treo bảng phụ các ví dụ / 11.
wYêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Xaùc ñònh caâu nghi vaán trong ñoaïn trích.
- Ñaëc ñieåm, hình thöùc naøo nhaän bieát ñoù laø caâu nghi vaán ?
- Nhöõng caâu nghi vaán treân duøng ñeå laøm gì 
- Khi vieát cuoái caâu nghi vaán duøng daáu caâu naøo ?
- Haõy ñaët moät caâu nghi vaán vaø xaùc ñònh daáu hieäu hình thöùc ? ( Goïi 2 – 3 HS leân baûng ñaët caâu ).
wHS trả lời câu hỏi. 
w HS khác nhận xét, bổ sung.
wGV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
1/ Tìm hiểu chung 
- Chức năng chính của câu nghi vấn là dùng để hỏi.
- Hình thức :
+ Khi viết, kết thúc bằng dấu chấm hỏi;
+ Các từ thường được sử dụng trong câu nghi vấn gồm có các đại từ nghi vấn ( ai, gì, nào, như thế nào, bao nhiêu, bao giờ, sao, vì sao, tại sao, đâu ,), các cặp từ ( cókhông, có phảikhông, đã chưa, ), các tình thái từ ( à, ư, nhỉ, chứ, chăng, hả,), quan hệ hay được dùng để nối các vế có quan hệ lựa chọn.
HĐ2. HD luyện tập
1/ BT1/11.
w Yêu cầu 4HS lên bảng làm với yêu cầu của bài tâp1:
- Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích.
- Những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn ?
wMỗi HS làm một câu.
wCác HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát laïi vấn đề
2/ BT2/12.
w Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Căn cứ vào đâu để xác định những câu trên là câu nghi vấn ?
- Trong các câu đó, có thể thay từ hay bằng từ hoặc được không ? Vì sao ?
wCác HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát laïi vấn đề
3/ BT3/13.
w Yêu cầu HS thảo luận câu hỏi sau :
- Có thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối những câu sau được không ? Vì sao ?
wCác HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát laïi vấn đề
4/ BT4/ 12.
w Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Phân biệt hình thức và ý nghĩa của 2 câu :
a/ Anh có khoẻ không ?
b/ Anh đã khoẻ chưa?
- Xác định câu trả lời thích hợp đối với từng câu ?
- Đặt một số cặp câu khác và phân tích chứng tỏ sự khác nhau giữa câu nghi vấn theo mô hình cókhông với câu nghi vấn theo mô hình đãchưa.
wCác HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát laïi vấn đề
5/ BT5/ 13.
w Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
Hãy cho biết sự khác nhauvề hình thức và ý nghĩa của hai câu sau :
a/ Bao giờ anh đi Hà Nội ?
b/ Anh đi Hà Nội bao giờ ?
wCác HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát laïi vấn đề
6/ BT6/ 13.
w Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
 - Cho biết hai câu nghi vấn sau đúng hay sai.Vì sao
a/ Chiếc xe này bao nhiêu ki-lô-gam mà nặng thế ?
b/ Chiếc xe này giá bao nhiêu mà rẻ thế ?
wCác HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát laïi vấn đề.
II/ Luyeän taäp :
BT1/11. Xaùc ñònh caâu nghi vaán, đặc điểm hình thức cho biết đó là câu nghi vấn :
a/ Chò khuaát tieàn söu  phải khoâng ?
b/ Taïi sao con  nhö theá ?
c/ Vaên laø gì ? Chöông laø gì ?
d/ Chuù mình  vui khoâng ? Ñuøa troø gì ? Caùi gì theá ? Chò Coác  aáy haû ?
BT2/12. Caên cöù vaøo töø “ hay”
- Khoâng thay từ hay bằng từ hoặc được vì caâu sai ngöõ phaùp hoặc bieán thaønh một caâu khác thuộc kiểu câu trần thuaät và có ý nghĩa khác hẳn.
BT3/12. Khoâng ñaët daáu hoûi vì ñoù khoâng phaûi laø caâu nghi vaán.
BT4/12. * Khaùc nhau veà hình thöùc :
. coù  khoâng.
. ñaõ  chöa.
* Khaùc nhau veà ý nghĩa :
- > Caâu a khoâng coù giaû ñònh vaø caâu b coù giaû ñònh, ngöôøi hoûi veà tröôùc ñoù coù vaán ñeà veà söùc khoûe, nếu điều giả định này không đúng thì câu hỏi trở nên vô lí.
BT5/13.Khaùc nhau veà hình thöùc thể hiện traät töï töø “bao giôø” câu (a) ñaàu caâu, câu (b) cuoái caâu.
Khác biệt về ý nghĩa : Câu (a) hỏi về thời điểm của một hành động sẽ diễn ra trong tương lai.
Câu (b)hỏi về thời điểm của một hành động sẽ diễn ra trong quá khứ.
B ...  về tác giả Tố Hữu ?
 - Nêu nội dung và nghệ thuật của bài thơ “ Khi con tu hú ”.
 - Ý nghĩa của văn bản “Khi con tu hú”.
 3/ Giôùi thieäu baøi môùi : Tức cảnh Pác Bó.
 4/ Bài mới :
HĐ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
HĐ 1. Tìm hiểu chung 
Nhiệm vụ 1. Đọc văn bản
w GV höôùng daãn caùch ñoïc : vui, pha chút hóm hỉnh, nhẹ nhàng, thanh thoát, thoải mái, sảng khoái, rõ nhịp thơ 4/3 hoặc 2/2/3.
w Gv ñoïc maãu vaø goïi HS ñoïc laïi baøi thô.
Nhiệm vụ 2. HD tìm hiểu chung.
Bước 1 : Tìm hiểu về tác giả
-Yêu cầu HS đọc «/ 28.
w Yêu cầu HS trả lời câu hỏi :
+ Sơ lược vài nét về tác giả ?
+ Cho biết Bác có những thành tựu to lớn ở các mặt nào?
w HS trả lời câu hỏi.
w HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
- GV treo tranh của HCM.
Bước 2 : Tìm hiểu chung về tác phẩm.
wYêu cầu HS đọc «/ 19.
w Yêu cầu HS trả lời câu hỏi :
 + Bài thơ ra đời khi nào? 
wHS trả lời câu hỏi. 
w HS khác nhận xét, bổ sung.
wGV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
I/ Tìm hiểu chung
1/ Tác giả : Hồ Chí Minh (1890– 1969) : nhà văn, nhà thơ, chiến sĩ cách mạng, anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới.
2/ Tác phẩm : Tức cảnh Pác Bó được viết theo thể thơ tứ tuyệt ra đời tháng 2 – 1941.
HĐ2. Đọc – hiểu văn bản
Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu nội dung văn bản
wYêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Em hãy cho biết cuộc sống của Bác Hổ như thế nào ở Pác Bó?
- Tâm trạng của Bác ở Pác Bó được biểu hiện như thế nào qua bài thơ ?
- Vì sao Bác lại cảm thấy cuộc sống gian khổ đó “ thật là sang ” ?
w HS khác nhận xét, bổ sung.
wGV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
*GDTTHCM : Lối sống giản dị, phong thái ung dung tự tại, tinh thần lạc quan và bản lĩnh người chiến sĩ cách mạng Hồ Chí Minh trong thời gian ở chiến khu Việt Bắc.
Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu nghệ thuật văn bản
wYêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Bài thơ có những đặc sắc nghệ thuật gì nổi bật ?
- Em có nhận xét gì về giọng điệu chung của bài thơ ?
wHS trả lời câu hỏi. 
w HS khác nhận xét, bổ sung.
wGV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
Nhiệm vụ 3. Tìm hiểu ý nghĩa văn bản
wYêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Qua bài thơ, em có nhận xét gì về cốt cách tinh thần của Bác Hồ ?
wHS trả lời câu hỏi. 
w HS khác nhận xét, bổ sung.
wGV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
* GDLH: GV liên hệ giáo dục HS tinh thần lạc quan, tin tưởng vào sự nghiệp cách mạng.
II/ Đọc – hiểu văn bản
1/ Nội dung:
Hiện thực cuộc sống Bác Hồ ở Pác Bó :
- Nhiều gian khổ thiếu thốn.
- Sự nghiệp lớn dịch sử Đảng đòi hỏi phải có niềm tin vững chắc, không thể lay chuyển.
- Hình ảnh nhân vật trữ tình hiện lên giữa thiên nhiên Pác Bó mang vẻ đẹp của người chiến sĩ cách mạng với phong thái ung dung, tự tại.
2/ Nghệ thuật :
 - Có tính chất ngắn gọn, hàm súc.
- Vừa mang đặc điểm cổ điển, truyền thống vừa có tính chất mới mẽ, hiện đại.
- Có lời thơ bình dị pha giọng đùa vui, hóm hỉnh.
- Tạo được tứ thơ độc đáo, bất ngờ, thú vị và sâu sắc.
3/ Ý nghĩa văn bản :
Bài thơ thể hiện cốt cách tinh thần Hồ Chí Minh luôn tràn đầy niềm lạc quan, tin tưởng vào sự nghiệp cách mạng.
D/ CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ
 1/ Củng cố :
 - Sơ lược vài nét về tác giả HCM ?
 - Xuất xứ của bài thơ ?
 - Nêu nội dung và nghệ thuật của bài thơ “ Tức cảnh Pác Bó ”.
 - Ý nghĩa của văn bản “Tức cảnh Pác Bó”.
 2/ Hướng dẫn tự học :
 a/ Bài học :
 - Học thuộc lòng bài thơ.
 - So sánh đối chiếu hình thức nghệ thuật của bài thơ với một bài thơ tứ tuyệt tự chọn.
 b/ Bài mới : Câu cầu khiến.
 - Đọc kĩ những đoạn trích.
 - Trong những đoạn trích trên, câu nào là câu cầu khiến ?
 - Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cầu khiến ?
 - Câu cầu khiến trong những đoạn trích trên dùng để làm gì ?
 c/ Trả bài : Câu nghi vấn ( tt ).
TIEÁT 88 – TIEÁNG VIEÄT : CAÂU CẦU KHIẾN.
Ngaøy daïy : 18/01/ 2011. 
A/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
 - Nắm vững đặc điểm, hình thức và chức năng chính của câu cầu khiến.
 - Biết sử dụng câu nghi vấn phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
 1/ Kiến thức :
 - Đặc điểm hình thức của câu cầu khiến.
 - Chức năng của câu cầu khiến.
2/ Kĩ năng : 
 a/Kĩ năng bài học :
 - Nhận biết câu cầu khiến trong văn bản.
 - Sử dụng câu cầu khiến phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
 b/ Kĩ năng sống :
 - Ra quyết định: nhận ra biết sử dụng câu cầu khiến theo mục đích giao tiếp cụ thể.
 - Giao tiếp trình bày suy nghĩ, ý tưởng, trao đổi đặc điểm, cách sử dụng câu cầu khiến.
B/ CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 
 1. Giáo viên : 
 2. Học sinh : - Đọc trả lời câu hỏi : 1,2 /30, 31.
C/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
 1/ Ổn định tổ chức : - Lớp 8/6 : 36/ 16 . 
 8/7 : 37/17 ..
 8/8 : 39/ 18 ..
 2/ Kiểm tra bài cũ : Câu nghi vấn.
 - Ngoài chức năng chính, câu nghi vấn còn có chức năng nào khác ? Cho ví dụ ?
 3/ Giôùi thieäu baøi môùi :
 4/ Bài mới :
HĐ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
HĐ1. Tìm hiểu chung.
Tìm hiểu hình thức và chức năng chính của câu nghi vấn.
wGoïi HS ñoïc những ñoaïn trích / 30,31.
wYêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Xaùc ñònh caâu cầu khiến trong ñoaïn trích.
- Ñaëc ñieåm, hình thöùc naøo nhaän bieát ñoù laø caâu cầu khiến ?
- Nhöõng caâu cầu khiến treân duøng ñeå laøm gì ?
- Haõy ñaët moät caâu cầu khiến vaø xaùc ñònh daáu hieäu hình thöùc ? ( Goïi 2 – 3 HS leân baûng ñaët caâu).
- Cách đọc câu “ Mở cửa ! ” trong (b) có gì khác cách đọc “ Mở cửa.” trong (a) không ?
- Câu “ Mở cửa ! ” trong (b) dùng để làm gì, khác với câu “ Mở cửa.” trong (a) ở chổ nào ?
wHS trả lời câu hỏi. 
w HS khác nhận xét, bổ sung.
wGV chốt lại vấn đề theo chuẩn kiến thức.
1/ Tìm hiểu chung 
- Chức năng chính của câu cầu khiến là dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo,...
- Hình thức :
+ Khi viết, câu cầu khiến thường kết thúc bằng dấu chấm than nhưng khi ý cầu khiến không được nhấn mạnh thì có thể kết thúc bằng dấu chấm.
+ Câu cầu khiến thường có các từ cầu khiến như : hãy, đừng, chớ,đi, thôi, nào,hay ngữ điệu cầu khiến. Trọng tâm của mệnh lệnh, yêu cầu, đề nghị thường rơi vào các động từ.
+ Tuỳ hoàn cảnh, câu cầu khiến có ngữ điệu khác nhau ( dứt khoát, nghiêm nghị, năn nỉ,). Cũng có khi câu cầu khiến không có các phụ từ trước và sau động từ, trong trường hợp này, ngữ điệu được sử dụng để thể hiện ý cầu khiến và thái độ của người nói với người nghe.
* Lưu ý : Câu cầu khiến có thể là một câu tỉnh lược. Tuy nhiên, không phải hoàn cảnh nào cũng có thể sử dụng kiểu câu này.
HĐ2. HD luyện tập
1/ BT1/30.
w Yêu cầu 3HS lên bảng làm với yêu cầu của bài tâp1:
-Những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn ?
- Nhận xét về chủ ngữ trong những câu trên ?
- Nhận xét về ý nghĩa của các câu khi thêm, bớt hoặc thay đổi chủ ngữ.
wMỗi HS làm một câu.
wCác HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát laïi vấn đề
2/ BT2/32.
w Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Trong những đoạn trích sau, câu nào là câu cầu khiến ?
- Nhận xét sự khác nhau về hình thức biểu hiện ý nghĩa cầu khiến giữa những câu đó.
wCác HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát laïi vấn đề
3/ BT3/32.
w Yêu cầu HS thảo luận câu hỏi sau :
- So sánh hình thức và ý nghĩa của hai câu :
a/ Hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột !
b/ Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.
wCác HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát laïi vấn đề
4/ BT4/ 12.
w Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Dế Choắt nói với Dế Mèn câu trên nhằm mục đích gì ?
- Cho biết vì sao trong lời nói với Dế Mèn, Dế Choắt không dùng những câu :
- Anh hãy đào giúp em một cái ngách sang bên nhà nhà anh !
- Đào ngay giúp em một cái ngách!
wCác HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát laïi vấn đề
5/ BT5/ 33.
w Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau :
- Câu “ Đi đi con !” trong đoạn trích trên và câu “ đi thôi con.” Trong đoạn trích mục I.1.b ( tr.30) có thể thay thế cho nhau được không ? Vì sao ?
wCác HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.
w GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát laïi vấn đề
II/ Luyeän taäp :
BT1/30. 
*Đặc điểm hình thức nhận biết câu cầu khiến
a.Có haõy 
b. Có ñi 
c. Có ñöøng
* Nhận xét về chủ ngữ trong những câu trên :
a.Vaéng CN, dựa vào văn bản chúng ta biết CN là Lang Liêu.
b. CN là oâng giaùo, ngôi thöù 2 soá ít.
c. CN là Chuùng ta, ngôi thứ nhất số nhiều.
* Nhận xét về ý nghĩa của các câu khi thêm, bớt hoặc thay đổi chủ ngữ.
a. Thêm chủ ngữ : Con haõy Tiên Vương. Ý nghĩa không thay ñoåi nhưng tính chất yeâu caàu nheï ,tình caûm hôn.
b.Bớt chủ ngữ : - Hút trước đi. Ý nghĩa không đổi nhưng ý cầu khiến dường như mạnh hơn, câu nói kém lịch sự hơn.
c.Thay ñoåi chủ ngữ : - Nay các anh được không. Thay đổi ý nghĩa cô baûn của câu : trong số những ngöôøi tieáp nhaän ñeà nghò, khoâng coù ngöôøi noùi.
BT2/ 32.
* Các câu cầu khiến :
 a. Thoâi, im.ñi .
b. Caùc em khoùc.
c.Ñöamau!Caàmnaøy.
* Nhận xét :
a.Có từ ngữ cầu khiến đi. Vắng chủ ngữ.
b.Có từ ngữ cầu khiến đừng. Có chủ ngữ, ngôi thứ hai số nhiều.
c.Không có từ ngữ cẩu khiến, chỉ có ngữ điệu cầu khiến. Vắng chủ ngữ.
BT 3/32
* So sánh hình thức và ý nghĩa của hai câu.
a. Vaéng CN
b. Coù CN (ngôi thứ hai soá ít).Nhôø coù chủ ngữ ý cầu khiến nheï hôn, theå hieän tình caûm.
BT4/32. 
*Deá Choaét muoán Deá Meøn ñaøo giuùp moät caùi ngaùch từ nhà mình sang nhà Dế Mèn ( có mục đích cầu khiến). Noù töï coi mình laø vai döôùi vaø laø ngöôøi yeáu ñuoái, nhuùt nhaùt. Vì vaäy 
ngoân töø của Dế Choắt khieâm toán, có sự rào trước đón sau.
*Trong lời Dế Choắt yêu cầu Dế Mèn, tác giả không dùng câu cầu khiến (mà dùng câu nghi vấn: có hay là, không thể thay bằng hoặc là ) làm cho ý cầu khiến nhẹ hơn, rõ ràng hơn. Cách dùng lời cầu khiến như thế rất phù hợp với tính cách của Dế Choắt và vị thế của Dế Choắt so với Dế Mèn.
BT5/33. 
Hai câu này không thể thay thế cho nhau được vì có nghĩa rất khác nhau. Trong trường hợp thứ nhất, người mẹ khuyên con vững tin bước vào đời, còn trường hợp thứ hai người mẹ bảo con đi cùng mình.
“ Đi đi con !” : chỉ có người con đi.
“ Đi thôi con.” : người con đi và cả người mẹ cùng đi.
D/ CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ
 1/ Củng cố :
 - Nêu chức năng, hình thức của câu cầu khiến? Cho ví dụ.
 2/ Hướng dẫn tự học :
 a/ Bài học :
 - Tìm câu cầu khiến trong một vài văn bản đã học.
 - Biết phê phán cách sử dụng câu cầu kiến không lịch sự, thiếu văn hoá.
 b/ Bài mới :Ngắm trăng.
 - Đọc kĩ văn bản/ 37.
 - Bác Hồ ngắm trăng trong hoàn cảnh như thế nào? Hai câu đầu, em thấy Bác có tâm trạng ra sao trước cảnh trăng đẹp ngoài trời ?
 - Trong hai câu cuối, sự sắp xếp vị trí các từ nhân, song, nguyệt có gì đáng chú ý ?
 - Qua bài thơ, em thấy hình ảnh Bác Hồ hiện ra như thế nào ?