Giáo án dạy Ngữ văn 8 tiết 122: Chữa lỗi diễn đạt

ngày soạn : 17 / 4 / 05
Tiết 122	
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :
	Giúp HS nhận ra lỗi và biết cách chữa lỗi trong những câu được SGK dẫn ra; qua đó trau dồi khả năng lựa chọn cách diễn đạt đúng trong những trường hợp tương tự khi nói và viết.
II. CHUẨN BỊ :
	GV : Soạn giáo án, bảng phụ.
	GS : Xem bài trước ở nhà.
II. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC :
	1. ỔN ĐỊNH (1’) Kiểm tra sĩ số, tác phong HS
	2. BÀI MỚI 
GIỚI THIỆU (1’)
	Trong khi nói và viết, người ta có thể gặp những lỗi về diễn đạt. Lỗi diễn đạt không chỉ thuần tuý liên quan đến mặt sử dụng ngôn ngữ, mà còn liên quan đến tư duy của người nói, người viết. Vì vậy, để tránh lỗi diễn đạt, 1 mặt phải nắm vững những quy tắc sử dụng ngôn ngữ, mặt khác phải không ngừng rèn luyện năng lực tư duy. Bài học hôm nay sẽ giúp các em tìm hiểu về vấn đề này.
TL
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG HS
KIẾN THỨC
HOẠT ĐỘNG 1
HOẠT ĐỘNG 1
30’
BÀI TẬP 1
? Những câu dưới đây mắc 1 số lỗi diễn đạt liên quan đến lôgíc. Hãy phát hiện và chữa những lỗi ấy.
a) Chúng em đã giúp các bạn HS những vùng bị bão lụt quần áo, giày dép và nhiều đồ dùng học tập khác.
b) Trong thanh niên nói chung và trong bóng đá nói riêng, niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công.
Quan sát kĩ các câu SGK
Hướng trả lời
Câu (a) là kiểu câu “ A và B khác” thì A và B phải cùng loại, trong đó A là từ ngữ có nghĩa hẹp, B là từ ngữ có nghĩa rộng.
Có thể sửa theo các cách sau :
+ Chúng em đã giúp các bạn HS những vùng bị bão lụt quần áo, giày dép và nhiều đồ dùng học tập .
+ Chúng em đã giúp các bạn HS những vùng bị bão lụt sách vở và nhiều đồ dùng học tập khác.
Câu (b) là kiểu câu “ A nói chung và B nói riêng” thì A phải là từ có nghĩa rộng hơn B.
Có thể sửa như sau :
+ Trong thanh niên nói chung và trong học sinh, sinh viên nói riêng, niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công.
BÀI TẬP 1
Câu (a)
+ Chúng em đã giúp các bạn HS những vùng bị bão lụt quần áo, giày dép và nhiều đồ dùng học tập .
+ Chúng em đã giúp các bạn HS những vùng bị bão lụt sách vở và nhiều đồ dùng học tập khác.
Câu (b)
+ Trong thanh niên nói chung và trong học sinh, sinh viên nói riêng,niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công.
c) Lão Hạc, Bước đường cùng và Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945.
d) Em muốn trở thành người trí thức hay 1 bác sĩ ?
e) Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về ngôn từ.
g) Trên sân ga chỉ còn lại 2 người. Một người thì cao gầy, còn 1 người thì mặc áo ca rô.
h) Chị Dậu rất cần cù, chịu khó nên chị rấtmực yêu thương chồng con.
i) Nếu không phát huy những đức tính tốt đẹp của người xưa thì người phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể có được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó.
k) Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khoẻ vừa làm giảm tuổi thọ của con người.
+Trong thể thao nói chung và trong bóng đá nói riêng, niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công.
Câu (c) có kiểu kết hợp “A, B và C” , các yếu tố có mối quan hệ đẳng lập với nhau, thì A, B và C phải cùng 1 trường từ vựng với nhau.
Có thể sửa như sau :
+ Lão Hạc, Bước đường cùng và Tắt đèn đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945.
+ Nam Cao, Nguyễn Công Hoan và Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945.
Câu (d) là kiểu câu hỏi lựa chọn “A hay B” thì A và B có nghĩa không bao hàm nhau.
Có thể sửa như sau :
 +Em muốn trở thành người trí thức hay một người lao động ?
+ Em muốn trở thành một giáo viên hay một bác sĩ ?
Câu ( e) là kiểu câu “ không chỉ A mà còn B” thì nghĩa A cũng không thể bao hàm nghĩa B.
Cách sửa :
+ Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về nội dung.
+ Bài thơ không chỉ hay về bố cục mà còn sắc sảo về ngôn từ.
Câu (g) cần chọn các yếu tố đối lập trong cùng 1 trường từ vựng.
Cách sửa :
+ Trên sân ga chỉ còn lại 2 người. Một người thì cao gầy, còn 1 người thì mập lùn.
+ Trên sân ga chỉ còn lại 2 người. Một người thì mặc áo sơ mi trắng , còn 1 người thì mặc áo ca rô.
Câu (h) không thể dùng quan hệ từ chỉ nhân quả “nên” mà dùng từ chỉ quan hệ bổ sung “và”.
Cách sửa :
+ Chị Dậu rất cần cù, chịu khó và rất mực yêu thương chồng con.
Câu (i) không thể dùng từ “ có được” mà phải dùng “hoàn thành được”
Nếu không phát huy những đức tính tốt đẹp của người xưa thì người phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể hoàn thành được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó.
Câu (k) hai vế của câu có tính chất giống nhau, nên phải sửa :
Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khoẻ vừa tốn kém về tiền bạc.
+Trong thể thao nói chung và trong bóng đá nói riêng, niềm say mê là nhân tố 
Câu (c)
+ Lão Hạc, Bước đường cùng và Tắt đèn đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945.
+ Nam Cao, Nguyễn Công Hoan và Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu ..
Câu (d)
+Em muốn trở thành người trí thức hay một người lao động ?
+ Em muốn trở thành một giáo viên hay một bác sĩ ?
Câu (e)
+ Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về nội dung.
+ Bài thơ không chỉ hay về bố cục mà còn sắc sảo về ngôn từ.
Câu (g)
+ Trên sân ga chỉ còn lại 2 người. Một người thì cao gầy, còn 1 người thì mập lùn.
+ Trên sân ga chỉ còn lại 2 người. Một người thì mặc áo sơ mi trắng, còn 1 người thì mặc áo ca rô.
Câu (h)
+ Chị Dậu rất cần cù, chịu khó và rất mực yêu thương chồng con.
Câu (i)
Nếu không phát huy những đức tính tốt đẹp của người xưa thì người phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể hoàn thành được những nhiệm vụ vinh quang.
Câu (k)
Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khoẻ vừa tốn kém về tiền bạc.
10’
BÀI TẬP 2
Hãy tìm những lỗi diễn đạt tương tự trong bài làm của em hoặc của bạn, và đề ra cách sửa ?
Thảo luận nhóm
Ví dụ :
-- Có biết bao nhà thơ viết về tình yêu lứa đôi, nhưng chưa có bài thơ nào gây xúc động như bài “Núi đôi” của Vũ Cao.
Cách sửa :
Có biết bao bài thơ viết về tình yêu lứa đôi, nhưng chưa có bài thơ nào gây xúc động như bài “Núi đôi” của Vũ Cao.
-- Hãy chia đống củi này ra làm 2 nhóm : một bên gồm những thanh củi lớn, một bên gồm những thanh củi thẳng.
Cách sửa :
+ Hãy chia đống củi này ra làm 2 nhóm : một bên gồm những thanh củi cong, một bên gồm những thanh củi thẳng.
+ Hãy chia đống củi này ra làm 2 nhóm : một bên gồm những thanh củi lớn, một bên gồm những thanh củi nhỏ.
BÀI TẬP 2
(3’) 	HƯỚNG DẪN HỌC TẬP 
	+ Nắm bài học, nhận biết và biết cách sửa chữa 1 số lỗi diễn đạt liên quan đến lôgíc.
	+ Chuẩn bị bài Ôn tập Tiếng Việt.