Chuyên đề truyện ngắn trước CM tháng 8 năm 1945

Chuyên đề truyện ngắn trước CM tháng 8 năm 1945
V¨n b¶n: l·o h¹c
 Nam cao
I. VÒ nhµ v¨n Nam Cao:
- Nam Cao là bút danh của Trần Hữu Trí. Ông sinh năm 1915 tại làng Đại Hoàng, phủ Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. 
- Trước năm 1945, ông dạy học tư và viết văn. Ông là một nhà văn hiện thực xuất sắc với những truyện ngắn, truyện dài chân thực viết về người nông dân nghèo đói bị vùi dập và người trí thức nghèo sống mòn mỏi, bế tắc trong xã hội cũ.
- Sau cách mạng tháng Tám, ông chân thành, tận tuỵ sáng tác phục vụ kháng chiến : làm phóng viên mặt trận, rồi làm công tác văn nghệ tại chiến khu Việt Bắc. Cuối năm 1951, ông đi công tác vào vùng sau lưng địch, hi sinh trong tư thế một nhà văn- chiến sĩ.
II. VÒ truyÖn ng¾n "L·o H¹c":
1.Giới thiệu vắn tắt giá trị của truyện ngắn « Lão Hạc »
Viết về đề tài người nông dân trước cách mạng, « Lão Hạc » là một truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nam Cao, đăng báo lần đầu năm 1943. Truyện đã thể hiện một cách chân thực, cảm động số phận đau thương của người nông dân trong xã hội cũ và phẩm chất cao quý, tiềm tàng của họ. Đồng thời, truyện còn cho thấy tấm lòng yêu thương, trân trọng đối với người nông dân và tài năng nghệ thuật xuất sắc của nhà văn Nam Cao, đặc biệt trong việc miêu tả tâm lý nhân vật và cách kể truyện.
2. Giá trị nội dung
a. Tình cảnh cùng khổ và số phận bi đát của người nông dân trước cách mạng tháng Tám. 
- Anh con trai đi biền biệt, lão sống thui thủi, trơ trợ một mình trong nỗi bất hạnh ngày thêm chồng chất. Chỉ có con chó là bầu bạn sớm tối, con chó thành « cậu Vàng », thành một người trong nhà lão. « Con chó là của cháu nó mua đấy chứ ». Lão vẫn không quên con chó là kỉ vật thiêng liêng, là tài sản của đứa con trai. Có một mối dây liên lạc rất lạ lùng giữa lão Hạc, con chó và đứa con trai vắng mặt. Cho nên, có bao nhiêu niềm thương, nỗi nhớ chất chứa trong lòng, lão dồn hết vào con chó. Lão yêu quý «cậu vàng » như con, như cháu tưởng như không thể nào có thể rời xa nó, tưởng như cuộc đời lão không thể thiếu nó. 
-Vậy mà, tình cảnh đói nghèo khốn quẫn đã buộc lão phải chia tay với nó. Lão bị ốm một trận kéo dài 2 tháng 18 ngày, không một người thân bên cạnh đỡ đần, săn sóc cho một bát cháo, hay một chén thuốc ! Tình cảnh ấy thật đáng thương ! Tiếp theo một trận bão to, cây cối, hoa màu trong vườn bị phá sạch sành sanh. Làng mất nghề sợi. Đàn bà congái trong làng đi làm thuê rất nhiều, giành hết mọi việc. Sau trận ốm, lão Hạc yếu hẳn đi, chẳng ai thuê lão đi làm nữa. Lão Hạc thành ra thất nghiêp.Thóc cao, gạo kém, sức cùng, lực kiệt, lão Hạc đành phải bán con chó mà lão rất yêu quý. Bán con chó là bán đi niềm vui, niềm an ủi cuối cùng của lão. Lão đã đắn đo, do dự mãi khi quyết định bán con chó. 
- Và khi buộc lòng phải bán nó lão vô cùng đau đớn. Bán nó xong, lão Hạc bị đẩy sâu xuống đáy vực bi thảm. Lão cảm thấy mình là một kẻ « tệ lắm », đã già mà còn đánh lừa một con chó ». Kể lại chuyện bán chó với ông giáo mà « Lão cố làm ra vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậc nước ». Lão tự nhận là một kẻ bất nhân, là tên lừa đảo đối với một con chó vốn tin yêu mình. Có lẽ đây là giây phút đau đớn nhất trong cuộc đời lão, khiến cho « mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoeo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc.. » 
=> Cuộc đời lão Hạc là một dòng nước mắt chảy dài của những nỗi đau bất lực. Nước mắt lão khi thì « rân rấn », lúc « ầng ậng », cả khi « cười cũng như mếu ». Nước mắt ấy dường như đã cạn kiệt trong cuộc đời khổ đau, tủi cực của lão. Cho nên khi khóc, « mặt lão đột nhiên co rúm lại ». Những vết nhăn xô lại với nhau ép cho nước mắt chảy ra ». Nhiều người cho rằng đây là cái tài miêu tả cuả Nam Cao, nhưng trước hết đó là cái tình của nhà văn đối với kiếp người tủi cực trong chế độ cũ. Không có một sự cảm thông sâu sắc, không có một tình xót thương chân thành, không thể vẽ lên một nỗi đau hằn sâu trên khuôn mặt lão Hạc như vậy. Một nét vẽ mà như cô đúc cả một cảnh đời, một kiếp người trong xã hội cũ.
=> Như vậy, nghèo khổ đã đẻ nặng lên cuộc đời làm thuê làm mướn khiến cho lão sức cùng lực kiệt ; nghèo khổ lại cướp nốt đứa con trai của lão ; cướp nốt cả « cậu vàng » thân yêu, niềm an ủi cuối cùng của lão ; và nghèo khổ lại đẩy lão đến cái chết đau đớn và thảm khốc như chưa từng thấy. Cái chết ấy đã kết thúc một cảnh đời tủi cực và một số phận bi đát của người nông dân trước cách mạng tháng Tám. Cuộc sống cùng khốn và cái chết bi thương của lão Hạc đã nói lên thấm thía số phận thê thảm của người nông dân lao động trong xã hội tăm tối đương thời. Không chỉ là nỗi đau, cái chết ấy còn là một lời tố cáo sâu sắc và mạnh mẽ cái chế độ tàn ác, bất nhân đã gây nên những cảnh đời thê thảm như lão Hạc. Với chủ nghĩa nhân đạo thống thiết, Nam Cao đã nói lên bao tình thương xót đối với những con người đau khổ, bế tắc phải tìm đến cái chết thê thảm. Chí Phèo tự sát bằng một mũi dao, Lang Rận thắt cổ chết.... và lão Hạc đã quyên sinh bằng bả chó. Lão Hạc đã từng hỏi ông giáo : « Nếu kiếp người cũng khổ nốt thì ta nên làm kiếp gì cho thật sướng ? Câu hỏi ấy đã thể hiện nỗi đau khổ tột cùng của một kiếp người.
* Số phận anh con trai lão- nhân vật không xuất hiện, chỉ hiện ra trong nỗi nhớ của lão Hạc- cũng thật đáng thương : chỉ vì quá nghèo mà cô gái anh yêu thương trở thành vợ kẻ khác ; anh phẫn chí ra đi nuôi mộng « cố chí làm ăn, bao giờ có bạc trăm mới về », không có tiền, sống khổ sống sở ở cái làng này nhục lắm ». Nhưng, thật tội nghiệp, cái nơi mà anh ta tìm đến với hi vọng làm giầu lại là đồn điền cao su Nam Kì, một địa ngục trần gian, thân phận phu cao su chỉ là thân phận nô lệ. Còn lão Hạc thì cứ mong con mỏi mắt suốt tận ngày cuối đời...
b. Vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách cao cả của lão Hạc.
Chính trong cảnh đời thê thảm ấy, ta lại thấy bừng sáng lên một vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách cao cả của lão Hạc. Lão Hạc sống lủi thủi, thầm lặng, bề ngoài lão có vẻ như lẩm cẩm, gàn dở ; vợ ông giáo cũng chẳng ưa gì lão : « cho lão chết ! Ai bảo lão có tiền mà chịu khổ ? Lão làm lão khổ chứ ai làm lão khổ ! » Chính ông giáo cũng có lúc từng nghĩ là lão « quá nhiều tự ái », còn Binh Từ thì « bĩu môi nhận xét : Lão làm bộ đấy ! thật ra thì lão chỉ tẩm ngẩm thế, nhưng cũng ra phết chứ chả vừa đâu ! » Nhưng kì thực lão Hạc có một nhân cách hết sức cao quý mà bề ngoài không dễ thấy. Đằng sau « manh áo rách » là một tấm lòng vàng ». Nó được thể hiện qua tấm lòng của lão đối với con trai, đối với « cậu Vàng », qua việc gửi gắm vườn tược, tiền bạc cho ông giáo và nhất là qua cái chết thảm khốc mà lão đã lựa chọn cho chính mình.
* Lão Hạc, một con người chất phác, hiền lành và nhân hậu vô cùng
- Cái tình của lão đối với « cậu Vàng » thật là hiếm có, đặc biệt và Nam Cao đã ghi lại tỏng những dòng chữ xúc động. 
+ Bởi không còn là con chó thường, cậu “vàng” đã trở thành người thân, niềm vui, niềm an ủi đối với cuộc sống cô đơn, lủi thủi một mình của lão. + Lão “gọi nó là cậu Vàng như bà mẹ hiếm hoi gọi đứa con cầu tự. Thỉnh thoảng không có việc gì làm, lão lại bắt rận cho nó hay đem nó ra ao tắm, cho nó ăn cơm trong một cái bát như một nhà giầu () Lão cứ nhắm vài miếng lại gắp cho nó một miếng như người ta gắp thức ăn cho con trẻ.
+ Rồi lão chửi yêu nó, lão nói với nó như nói với một đứa cháu bé về bố nó”. Đoạn lão nói chuyện với cậu Vàng về việc « định giết cậu để cưới vợ cho con trai rồi lại không giết nữa, để nuôi » đã bộc lộ sâu sắc tình cảm của lão Hạc đối với con chó thân yêu.
=> Có thể nói, cậu Vàng được lão Hạc chăm sóc, nuôi nấng như con, như cháu. Nó là nguồn vui, chỗ dựa tinh thần, nơi san sẻ tình thương, giúp lão Hạc vợi đi ít nhiều nỗi buồn cô đơn, cay đắng. Cậu Vàng là một phần cuộc đời lão Hạc. Nó đã toả sáng tâm hồn và làm ánh lên bản tính tốt đẹp của lão nông đau khổ, bất hạnh này. Vì thế, sau khi bán cậu Vàng đi, từ túng quấn, lão Hạc chìm xuống đáy bể bi kịch, dẫn đến cái chết vô cùng thảm thương.
+ Tình thế cùng đường khiến lão phải tính đến việc bán “cậu Vàng” thì trong lão diễn ra một sự dằn vặt đau khổ. Lão kể lại cho ông giáo việc bán “cậu vàng” với tâm trạng vô cùng đau đớn: “lão cười như mếu, đôi mắt ầng ậc nước”. Đến nỗi ông giáo thương lão quá “muốn ôm chầm lấy lão mà oà lên khóc”. Khi nhắc đến việc cậu Vàng bị lừa rồi bị bắt, lão Hạc không còn nén nổi nỗi đau đớn cứ dội lên : “mặt lão đột nhiên co dúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc. Lão Hạc đau đớn đến thế không phải chỉ vì quá thương con chó, mà còn vì lão không thể tha thứ cho mình vì đã nỡ lừa con chó trung thành của lão. Ông lão “quá lương thiện” ấy cảm thấy lương tâm đau nhói khi thấy trong đôi mắt của con chó bất ngờ bị trói có cái nhìn trách móc Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi nỡ tâm lừa nó. Phải có trái tim vô cùng nhân hậu và trong sạch thì mới bị dày vò lương tâm đau đớn đến thế, mới cảm thấy có lỗi với một con chó như vậy.
* Tấm lòng người cha ở lão Hạc đối với anh con trai mới thực cảm động, làm nên tâm sự chính của nhân vật và mạch truyện chủ yếu của tác phẩm. Nó liên quan đến cái tình của lão đối với cậu vàng, đến việc lão gửi gắm nhờ gửi ông giáo, và giải thích rõ cái chết thảm khốc của lão ở cuối truyện. Đó là tấm lòng của người cha thương con, suốt cả cuộc đời lo lắng cho con và sẵn sàng hi sinh tất cả- kể cả tính mạng – cho đứa con thân yêu của mình. Nam Cao đã thấu hiểu cái tình cha con, thiêng liêng, sâu sắc đó ở người lão nông nghèo khổ này và đã diễn tả thật cảm động trên từng trang viết của tác phẩm.
+ Đầu tiên là việc anh con trai tính chuyện bán vườn để lo cưới vợ nhưng nghe lời bố, lại thôi. Thấy con buồn, lão Hạc « thương con lắm, nhưng biết làm sao được ?... » Đó là tình thương đầy bất lực của một người cha nghèo.
+ Sau đó, anh con trai « sinh phẫn chí », bỏ làng, lìa cha, kí giấy đi làm dồn điền cao su. Đứa con trai độc nhất của lão đã bị cái nghèo cướp nốt, lão vô cùng đau đớn. Nỗi đau mất con khiến lão « chỉ còn biết khóc chứ biết làm thế nào nữa ? Bởi « nó là người của người ta rồi, chứ đâu còn là con tôi ». Lão Hạc kể lại chuyện khóc con, giống như lão đang khóc, đang đau nỗi đau xé ruột của người cha hoàn toàn bất lực khi thấy con trai tuột ra khỏi tay mình để trở thành người của người ta. 
+ Trong nỗi đau ấy, khi chỉ còn sống cô đơn, thủi thủi một mình thì lão Hạc đã biết chọn một cách sống cho con, vì con. Đó là cách sống không tính đến bản thân mình, khiến cho tình yêu thương và lòng nhân hậu của lão đã hoá thành một nhân cách làm người, nhân cách làm cha. Ta thấy trong từng nếp nghĩ của lão bao giờ cũng thấm đẫm đức hy sinh cao cả. Trước khi đi phu, anh co ... ệ bằng “mày”! Đó là cách xưng hô hết sức đanh đá của phụ nữ bình dân, thể hiện sự căm giận và khinh bỉ cao độ, đồng thời khẳng định tư thế “đứng trên đầu thù”, sẵn sàng đè bẹp đối phương. Lần này chị Dậu đã không đấu lí mà quyết ra tay đấu lực với chúng. Cảnh tượng chị Dậu quật ngã hai tên tay sai đã cho ta thấy sức mạnh ghê gớm và tư thế ngang hàng của chị Dậu, đối lập với hình ảnh, bộ dạng thảm hại hết sức hài hước của hai tên tay sai bị chị “ra đòn”. Với tên cai lệ “lẻo khoẻo” vì nghiện ngập, chị chỉ cần một động tác “túm lấy cổ hắn, ấn dúi ra cửa”, hắn đã “ngã chỏng quèo trên mặt đất! Đến tên người nhà lí trưởng, cuộc đọ sức có dai dẳng hơn một chút (hai người giằng co nhau, du đẩy nhau, rồi ai nấy đền buông gậy ra, áp vào vật nhau), nhưng cũng không lâu, kết cục, anh chàng “hầu cận ông lí” yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm! Vừa ra tay, chị Dậu đã nhanh chóng biến hai tên tay sai hung hãn vũ khí đầy mình thành những kẻ thảm bại xấu xí, tơi tả. Lúc mới xông vào, chúng hùng hổ, dữ tợn bao nhiêu thì giờ đây, chúng hài hước, thảm hại bấy nhiêu. Đoạn văn đặc biệt sống động và toát lên một không khí hào hứng rất thú vị “làm cho độc giả hả hê một chút sau khi đọc những trang rất buồn thảm. 
®Ò bµi luyÖn tËp
§Ò 1: Ph©n tÝch nh©n vËt chÞ Dëu qua ®o¹n trÝch “Tøc n­íc vì bê” cña Ng« TÊt Tè.
Dµn ý:
I - Mở bài : 
- Ngô Tất Tố là nhà văn hiện thực, xuất sắc viết rất thành công và chân thực về hình tượng người nông dân trước CMT8.
- Với một nghệ thuật xây dựng nhân vật độc đáo và trái tim yêu thương con người tha thiết, Đoạn trích « tức nước vỡ bờ » đã cho ta thấy thêm một vẻ đẹp bất ngờ trong tính cách của chị Dậu, đó là sự vùng lên chống trả quyết liệt ách áp bức của giai cấp thống trị mà sức mạnh chính là lòng căm hờn, uất hận và tình yêu thương chồng con vô bờ bến
II- Thân bài : 
1. Chị Dậu - một người nhẫn nhục, chịu đựng
a. Thái độ của chị Dậu khi bọn tay sai ập vào
- Mọi cố gắng chăm sóc chồng của chị Dậu đều uổng phí ( Anh Dậu vừa kề bát cháo đến miệng, nghe tiếng thét của Cai Lệ thì sợ quá lăn đùng ra phản)
- Thái độ của bọn tay sai : hách dịch, hành động thì hung hãn, lời nói thì thô lỗ
- Trong hoàn cảnh ấy, thái độ của chị Dậu
+ Run run ( chị sợ thì ít mà lo cho chồng thì nhiều)
+ Chị cầu khẩn bằng giọng thiết tha  « nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại »
+ Cách xưng hô : gọi « ông » và xưng « cháu »
b. Nhận xét : Cách cư xử của chị thể hiện thái độ nhẫn nhục, chịu đựng của chị. Chị có thái độ như vậy là vì chị biết thân phận bé mọn của mình, biết cái khó khăn ngặt nghèo của gia đình mình. Trong hoàn cảnh này, chị chỉ mong cho chúng tha cho anh Dậu, không đánh trói, hành hạ anh)
2. Chị Dậu không thuộc loại người yếu đuối chỉ biết nhẫn nhục van xin mà còn tiềm tàng một khả năng phản kháng mãnh liệt.
a. Phân tích lời nói bộc lộ tính cách của nhân vật chị Dậu
- Khi tên Cai Lệ sầm sập chạy đến chỗ anh Dậu thì : 
+ Chị xám mặt, vội vàng đặt con bé xuống, đỡ lấy tay hắn và tiếp tục van xin : « ông tha cho nhà cháu »
« Xám mặt »- > Tức là chị đã rất tức giận, bất bình trước sự vô lương tâm của lũ tay sai. Thái độ của chị thì bất bình nhưng lời nói của chị vẫn nhũn nhặn => Chứng tỏ sức chịu đựng của chị
- Khi tên Cai Lệ bịch vào ngực chị và đánh trói anh Dậu :
+ Chị cự lại bằng lời nói : « chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ » -> Lời nói đanh thép như một lời cảnh cáo
+ Cách xưng hô : ngang hàng « ông- tôi »=> thể hiện sự uất ức củ chị
+ Thái độ : quyết liệt : một chị Dậu dịu dàng đã trở nên mạnh mẽ, đáo để
- Khi Cai Lệ tát chị Dậu và tiếp tục nhẩy vào cạnh anh Dậu
+ Chị nghiến hai hàm răng=> Thể hiện sự uất ức cao độ không thể kìm nén
+ Ngang nhiên thách thức : « mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem ! »
+ Túm cổ Cai Lệ, ấn dúi ra cửa
+ Lẳng người nhà Lý trưởng ra thềm
=> Chị Dậu quật ngã bọn tay sai hung ác trong tư thế ngang hàng, bất khuất với sức mạnh kì lạ.
b. Nhận xét, đánh giá, bình luận
* Sức mạnh kì diệu của chị Dậu là sức mạnh của lòng căm hờn
- Uất hận vì bị dồn nén đến mức không thể chịu nổi nữa
- Là sức mạnh của lòng yêu thương chồng con vô bờ bến
- Hành dộng dã man của tên Cai Lệ là nguyên nhân trực tiếp làm cho sức chịu đựng của chị lên đến quá mức...
* Từ hình ảnh chị Dậu liên tưởng đến người nông dân trước cách mạng
- Tự ti, nhẫn nhục, an phận do bị áp bức lâu đời
- Họ sẽ phản kháng quyết liệt khi bị áp bức bóc lột tàn tệ
- Sự phản kháng của chị Dậu còn tự phát, đơn độc nên chưa có kết quả
* Liên hệ quy luật xã hội
- Ở đâu có áp bức thì ở đó có đấu tranh
* Thái độ của nhà văn : Những trang viết với sự hả hê, nhà văn đứng về phía những người cùng khổ đồng tình với họ, lên án, tố cáo sự dã man của bọn tay sai, phong kiến.
* Nghệ thuật xây dựng nhân vật :
- Miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật thật tinh tế
- Tính cách nhân vật chị Dậu hiện lên thật nhất quán.
III- Kết luận
Tóm lại chưa mấy nhà văn cùng thời như Ngô Tất Tố thấy được sức sống tiềm tàng, tinh thần kiên cường bất khuất của những người nông dân bị chà đạp tưởng đâu chỉ biết an phận, nhát sợ, nhịn nhục một cách đáng thương. Đoạn trích đã cho thấy sự tìm tòi khám phá và tiến bộ trong ngòi bút của Ngô Tất Tố. Vì thế Ngô Tất Tố đã thành công đặc biệt trong việc thể hiện chân thực vẻ đẹp và sức mạnh tâm hồn của người phụ nữ nông dân. Với hình tượng chị Dậu, lần đầu tiên trong VHVN có một điển hình chân thực, toàn vẹn, đẹp đẽ về người phụ nữ nông dân lao động.
§Ò 2 : Ph©n tÝch ®o¹n trÝch Tøc n­íc vì bê cña Ng« Têt Tè ®Ó lµm s¸ng tá nhËn ®Þnh cña nhµ phª b×nh Vò Ngäc Phan : " C¸i ®o¹n chÞ DËu ®¸nh nhau víi tªn cai lÖ lµ mét ®o¹n tuyÖt khÐo".
Dµn ý:
I. Më bµi:
- T¾t ®Ìn lµ mét t¸c phÈm thµnh c«ng viÕt vÒ ng­êi n«ng d©n trong chÕ ®é cò cña NTT.
- Ng«n ng÷ v¨n häc vµ nghÖ thuËt kÓ chuyÖn ë T¾t ®Ìn ®· ®¹t ®Õn ®é nhuÇn nhuyÒn, tinh tÕ.
- §o¹n trÝch Tøc n­íc vì bê ®­îc nhµ phª b×nh Vò Ngäc Phan ®¸nh gi¸ lµ tuyÖt khÐo vÒ ph­¬ng diÖn nghÖ thuËt.
II. Th©n bµi:
1. NghÖ thuËt t¹o t×nh huèng:
- T¸c gi¶ ®· ®Èy nh©n vËt chÞ DËu vµo mét t×nh huèng cïng cùc nhÊt: ph¶i nép tiÕp mét xuÊt s­u, chång bÞ ®¸nh ®Ëp nh­ mét c¸i x¸c kh«ng hån gäi m·i míi tØnh, nhµ hÕt g¹o...
- T×nh huèng cã vÊn ®Ò gióp t¸c gi¶ triÓn khai hµnh ®éng vµ sù viÖc diÔn ra trong ®o¹n trÝch mét c¸ch hîp lý.
2. NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt:
- Nh©n vËt anh D©ô èm yÕu ®­îc x©y dùng chñ yÕu th«ng qua hµnh ®éng: uÓ o¶i, võa rªn võa ngáng ®Çu lªn, run rÈy, l¨n ®ïng ra, ho¶ng qu¸, sî qu¸, võa run võa kªu => H×nh ¶nh ng­êi èm ®­îc x©y dùng kh¸ sinh ®éng, t¹o Ên t­îng vÒ sù yÕu ®uèi tr¸i ng­îc víi sù m¹nh mÏ cña chÞ DËu.
- Nh©n vËt cai lÖ ®­îc x©y dùng rÊt s¾c s¶o th«ng qua ngo¹i h×nh, hµnh ®éng vµ lêi nãi : ngo¹i h×nh lÎo khÎo nghiÖn ngËp, giäng khÇn khµn v× hót nhiÒu x¸i cò, hµnh ®éng vó phu v« nh©n tÝnh, kh«ng nãi mµ chØ cã qu¸t víi thÐt b»ng nh÷ng lêi lÏ côc sóc => Kh¾c ho¹ ch©n thùc tªn tay sai m¹t h¹ng cña thùc d©n Ph¸p , lµm to¸t lªn tÝnh ¸ch vµ b¶n chÊt cña giai cÊp thèng trÞ tµn b¹o mµ h¾n lµm ®¹i diÖn trong ®o¹n trÝch.
- Nh©n vËt chÞ DËu : Miªu t¶ hµnh ®éng lêi nãi ®Ó lµm to¸t lªn diÔn biÕn t©m lÝ vµ tÝnh c¸ch : §èi víi chång th× dÞu dµng, chu ®¸o quan t©m ch¨m sãc. §èi víi bän cai lÖ vµ ng­êi nhµ lÝ tr­ëng lóc ®Çu th× nhón nh­êng van xin tha thiÕt. Sau v× bÞ bän chóng dån Ðp ®Õn ch©n t­êng nªn ®· vïng lªn ph¶n kh¸ng=> thÓ hiÖn khÝ chÊt m¹nh mÏ tiÒm tµng, t©m lý ph¸t triÓn biÕn ®æi mét c¸ch hîp lý vµ nhÊt qu¸n víi tÝnh c¸ch, hiÖn lªn ®Çy søc sèng trong ®o¹n trÝch.
3. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn hÊp dÉn :
- t¹o ra mét diÔn biÕn giµu tÝnh kÞch víi c¶ xung ®ét, ph¸t triÓn, cao trµo, th¾t nót vµ më nót khiÕn ng­êi ®äc håi hép theo dâi vµ sung s­íng h¶ hª ë ®o¹n më nót c©u chuyÖn.
4. Ng«n ng÷ kÓ chuyÖn chÝnh x¸c vµ tinh tÕ :
- Lêi ng­êi kÓ chuyÖn hÊp dÉn víi nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ Ýt nh­ng cã t¸c dông ®¾c ®Þa t¹o lªn kh«ng khÝ truyÖn.
- Lêi kÓ cã sù dÉn d¾t chi tiÕt vµ cô thÓ khiÕn ng­êi ®äc dÔ dµng h×nh dung ra hµnh ®éng vµ sù viÖc diÔn ra trong truyÖn.
- Lêi nh©n vËt ®­îc lùa chän kü cµng gãp phÇn lµm to¸t lªn tÝnh c¸ch nh©n vËt.
III. KÕt bµi :
- Mäi ph­¬ng diÖn nghÖ thuËt cña ®o¹n trÝch ®Òu ®Æc s¾c.
- Nhµ v¨n tá ra am t­êng vµ tinh tÕ trong quan s¸t, miªu t¶ vµ hiÓu t©m lý nh©n vËt.
- Ng«n ng÷ võa chÝnh x¸c võa gîi c¶m cã t¸c dông kh¾c ho¹ nh©n vËt vµ sù viÖc mét c¸ch ch©n thùc vµ sinh ®éng.
- §o¹n trÝch xøng ®¸ng víi lêi khen ngîi cña nhµ phªn b×nh Vò Ngäc Phan lµ tuyÖt khÐo.
2. Bi kÞch lµm ng­êi cña l·o h¹c:
- D»n vÆt, ®au ®ín v× trãt lõa "Cëu Vµng".
- BÞ ®Èy vµo sù lùa chän khèc liÖt: nÕu muèn sèng th× lçi ®¹o lµm cha, ph¹m ®¹o lµm ng­êi; nÕu muèn trän ®¹o lµm ng­êi th× buéc ph¶i chÕt.
- L·o H¹c chän c¸i chÕt ®Ó gi÷ trän phÈm gi¸.
3. ý nghÜa cña nh÷ng bi kÞch:
- Ph¶n ¸nh chiÒu s©u néi t©m ®Çy m©u thuÉn cña nh©n vËt.
- ThÓ hiÖn s©u s¾c phÈm c¸ch cao quý cña nh©n vËt.
- Cã gi¸ trÞ tè c¸o s©u s¾c x· héi ®­¬ng thêi.
III. KÕt bµi:
*
* *
§Ò bµi: H×nh t­îng ng­êi n«ng d©n qua ngßi bót cña Ng« TÊt Tè vµ Nam Cao.
Dµn ý:
I. më bµi:
- NTT vµ NC lµ hai t¸c gi¶ xuÊt s¾c cña v¨n häc ViÖt Nam giai ®o¹n 1930-1945.
- C¶ hai «ng ®Òu quan t©m ®Õn sè phËn ng­êi n«ng d©n.
- ViÕt vÒ ng­êi n«ng d©n, hai «ng ®Òu cã mét ®iÓm chung: Kh¾c ho¹ nçi ®au khæ cïng cùc vµ ph¸t hiÖn ra phÈm chÊt ngêi s¸ng cña häc.
II. Th©n bµi :
1. Ng­êi n«ng d©n víi sè phËn bÇn cïng, ®au khæ:
- Gia ®×nh chÞ DËu ph¶i ®èi mÆt víi mïa s­u thuÕ:
+ Anh DËu ®au èm vÉn bÞ ®¸nh ®Ëp hµnh h¹ d· man.
+ ChÞ DËu ph¶i b¸n con, b¸n chã lÊy tiÒn nép s­u mµ cßn bÞ nhµ NghÞ quÕ giµu cã tham lam ¨n bít mÊt hµo b¹c lÎ.
+ C¸i TÝ bÐ báng kh«ng ®­îc sèng cïng cha mÑ mµ sím ph¶i chÞu kiÕp t«i ®ßi.
+ §ñ tiÒn nép s­u anh DËu vÉn kh«ng ®­îc tha v× bä c­êng hµo b¾t ®ãng thuÕ cho c¶ ng­êi em trai ®· chÕt.
=> t×nh c¶nh bi th¶m cïng quÉn.
- L·o H¹c cña Nam Cao ph¶i ®èi diÖn víi sù nghÌo ®ãi :
+ VÝ nghÌo mµ gia ®×nh l·o li t¸n, vî chÕt , con l·o bá ®i xa v× kh«ng ®ñ tiÒn c­íi vî.
+ Cã con chã nu«i lµm b¹n còng kh«ng thÓ gi÷ bªn m×nh ®­îc v× nghÌo.
+ Ph¶i ®i lµm thuª lµm m­ín kiÕm sèng qua ngµy mµ còng kh«ng ®­îc.
=> Ng­êi n«ng d©n lµ tÇng líp bÇn cïng, bÞ ®Ì nÐn ¸p bøc, bãc lét tµn b¹o, bÞ chµ ®¹p kh«ng th­¬ng tiÕc, hiÖn t¹i cóng quÉn, t­¬ng lai mÞt mê, t¨m tèi.
2. Ng­êi n«ng d©n víi phÈm chÊt l­¬ng thiÖn, tèt ®Ñp :
- ChÞ DËu ®¶m ®ang th¸o v¸t, lµm trô cét cho gia ®×nh ;yªu chång, th­¬ng con ;m¹nh mÏ, cøng cái ; t©m hån trong s¸ng.
- L·o H¹c hiÒn lµnh, l­¬ng thiÖn, rÊt mùc th­¬ng con, giµu tù träng, thµ chÕt còng kh«ng lµm phiÒn hµng xãm .
III. KÕt bµi :
- ChÞ DËu vµ l·o H¹c lµ nh÷ng h×nh t­îng ®iÓn h×nh cña ng­êi n«ng d©n ViÖt Nam ®au khæ mµ ®Ñp ®Ï.
- Nam Cao vµ Ng« TÊt Tè ®· x©y dùng lªn hä b»ng c¶ tÊm lßng yªu th­¬ng tr©n träng.