Bài tập cơ bản và nâng cao Vật lí Lớp 8 - Bài 10: Lực đẩy Ác-si-mét - Nguyễn Đức Hiệp - Lê Cao Phan

Bài tập cơ bản và nâng cao Vật lý 8 Nguyễn Đức Hiệp – Lê Cao Phan 
70 
 LỰC ĐẨY ÁC - SI - MÉT 
(Hình 10.1) 
Theo truyền thuyết thì Ác-si-met, nhà bác học người Hi-
Lạp (287 – 212 trước Công nguyên), là người đầu tiên đã 
phát hiện ra lực đẩy của chất lỏng lên mọi vật trong lúc 
ông đang ngâm mình trong bồn tắm. 
 Tại sao khi ngâm mình trong nước ta cảm thấy 
mình nhẹ hơn so với lúc bình thường ? 
 Thuật ngữ " Ơ-rê-ka " xuất hiện vào lúc nào ? và 
có nghĩa là gì ? 
Bài tập cơ bản và nâng cao Vật lý 8 Nguyễn Đức Hiệp – Lê Cao Phan 
71 
Câu 1: Chọn phát biểu đúng về lực đẩy Ác-si -mét : 
 A- Một vật nhúng vào chất lỏng, bị chất lỏng đẩy thẳng đứng từ dưới lên 
với lực có độ lớn bằng khối lượng riêng của phần chất lỏng mà vật chiếm chỗ. 
 B- Một vật nhúng vào chất lỏng, bị chất lỏng đẩy thẳng đứng từ dưới lên 
với lực có độ lớn bằng khối lượng của phần chất lỏng mà vật chiếm chỗ. 
 C- Một vật nhúng vào chất lỏng, bị chất lỏng đẩy thẳng đứng từ dưới lên 
với lực có độ lớn bằng trọng lượng riêng của phần chất lỏng mà vật chiếm chỗ. 
 D- Một vật nhúng vào chất lỏng, bị chất lỏng đẩy thẳng đứng từ dưới lên 
với lực có độ lớn bằng trọng lượng của phần chất lỏng mà vật chiếm chỗ. 
Câu 2: Lực đẩy Ác-si -mét không phụ thuộc vào đại lượng nào sau đây ? 
 A- Khối lượng của vật bị nhúng. 
 B- Thể tích của vật bị nhúng. 
 C- Trọng lượng riêng của chất lỏng đựng trong chậu. 
 D- Khối lượng riêng của chất lỏng đựng trong chậu. 
Câu 3: Nhúng một vật vào trong một chậu đựng chất lỏng. Những yếu tố nào 
sau đây không ảnh hưởng đến lực đẩy Ác-si -mét : 
 A- Trọng lượng riêng của chất lỏng. 
 B- Hình dáng của chậu đựng chất lỏng. 
 C- Lượng nước chất lỏng chứa trong chậu. 
 D- B và C. 
Câu 4: Thả một vật có trọng lượng riêng d1 vào 
chất lỏng có trọng lượng riêng d2 . Phần nổi của vật 
có thể tích V1, phần chìm thể tích V2. 
Lực đẩy Acsimét tác dụng lên vật có độ lớn : 
 A- d2V2 B- d1V2 
 C- d2 (V1 + V2 ) D- d1 (V1 + V2 ) 
(Hình 10.2) 
Bài tập cơ bản và nâng cao Vật lý 8 Nguyễn Đức Hiệp – Lê Cao Phan 
72 
Câu 5: Cho hai vật cùng khối lượng, cùng thể tích nhưng một vật hình hộp, vật 
kia hình lập phương. Khi nhúng cả hai vật trong cùng một chất lỏng thì : 
 A- Lực đẩy Ác-si-mét tác dụng lên hình lập phương lớn hơn hình hộp.
 B- Lực đẩy Ác-si-mét tác dụng lên hình lập phương nhỏ hơn hình hộp. 
 C- Lực đẩy Ác-si-mét tác dụng lên hai vật là như nhau. 
 D- Cả ba trường hợp trên đều có thể xảy ra. 
Câu 6: Nhúng một vật trong các chất lỏng có khối lượng riêng như sau : 
Xăng Nước biển Thuỷ ngân Rượu Glixêrin 
0,68 kg/ dm3 1.010 kg/m3 13,55g/cm3 0,79 kg/ dm3 1,26 g/cm3 
 Tính trọng lượng riêng của các chất và sắp xếp theo thứ tự tăng dần độ 
lớn lực đẩy Ác-si -mét tác dụng lên vật. 
Câu 7: Một bạn đã tiến hành các thí nghiệm theo các hình vẽ sau. Qua thí 
nghiệm này, em rút ra kết luận gì về lực đẩy Ác-si-mét ? 
Câu 8: Treo một vật vào lò xo và nhúng vào các chất lỏng có trọng lượng 
riêng d1, d2, d3. Hãy so sánh độ lớn của d1, d2 và d3. 
 (Hình 10.3) 
 (Hình 10.4) 
Bài tập cơ bản và nâng cao Vật lý 8 Nguyễn Đức Hiệp – Lê Cao Phan 
73 
Câu 9: 
Treo một vật vào lực kế, lực kế chỉ 10 N. Nếu 
nhúng vật chìm trong nước, lực kế chỉ 6 N. 
a) Hãy xác định lực đẩy Ác-si-mét của nước tác 
dụng lên vật ? 
b) Nếu thả sao cho chỉ có một nửa vật chìm 
trong nước thì số chỉ của lực kế là bao nhiêu ? 
c) Nhúng chìm vật trong một chất lỏng khác thì 
số chỉ của lực kế là 6,8 N. Hỏi chất lỏng ấy có 
thể là chất gì ? (Gợi ý : xem bảng trọng lượng 
riêng của một số chất lỏng ở câu 6). 
Câu 10 : Một bạn sau khi làm thí nghiệm về 
lực đẩy Ác-si-mét đã vẽ đồ thị như sau. Tuy 
nhiên, bạn ấy quên ghi đại lượng trên trục 
hoành. Em hãy ghi giúp bạn ấy. 
 - Một vật nhúng vào chất lỏng bị chất lỏng đẩy thẳng 
đứng từ dưới lên với lực có độ lớn băng trọng lượng của 
phần chất lỏng mà vật chiếm chỗ. Lực này gọi là lực đẩy 
Ác-si -mét. 
- Công thức tính lực đẩy Ác-si -mét : F = d. V 
d là trọng lượng riêng của chất lỏng. 
V là thể tích phần chất lỏng bị vật chiếm chỗ. 
(Hình 10.5) 
Bài tập cơ bản và nâng cao Vật lý 8 Nguyễn Đức Hiệp – Lê Cao Phan 
74 
Câu chuyện về EUREKA ! (Ơ-rê-ka !) 
Chuyện kể rằng vua Hiê-rôn II có đặt một người 
thợ kim hoàn làm chiếc vương miện. Sau đó nhà 
vua giao cho Ác-si-mét kiểm tra vương miện có bị 
pha kim loại khác không nhưng không được làm 
sứt mẻ vương miện. 
Vào một buổi 
trưa, khi đang 
ngâm mình 
trong bồn tắm 
Ác-si-mét thấy 
cơ thể mình 
trong nước nhẹ 
hơn, đồng thời 
thể tích nước 
tràn ra ngoài 
bồn tắm càng 
lớn thì lực đẩy 
của nước càng 
mạnh. 
Ông mừng rỡ nhảy vội ra khỏi bồn tắm và la lên " 
Ơ-rê-ka, Ơ-rê-ka " (nghĩa là " Tôi đã tìm ra rồi, 
tôi đã tìm ra rồi "). 
Ngay sau đó, Ác-si-met đã dễ dàng phát hiện ra 
sự gian dối của người thợ kim hoàn. Ông lần lượt 
cân chiếc vương miện trong không khí và trong 
nước. Độ giảm trọng lượng của chiếc vương miện 
trong nước bằng trọng lượng của nước bị vương 
miện choán chỗ. Từ đây, Ác-si-met đã tính được 
thể tích thật của vương miện và tìm ra lượng b?c 
mà người thợ kim hoàn đã pha vào chiếc vương 
miện bằng vàng của vua Hiê-rôn. 
Bài tập cơ bản và nâng cao Vật lý 8 Nguyễn Đức Hiệp – Lê Cao Phan 
75 
Chất khí cũng có lực đẩy Ác-si -mét. 
Ta có thể thực hiện thí nghiệm sau đây để kiểm 
chứng điều này. 
- Trên đĩa cân bên trái, đặt hai viên thuốc sủi 
bọt, một túi ni-lông đựng một ít nước. 
- Trên đĩa cân bên trái, đặt các quả cân sao cho 
cân nằm cân bằng. 
Sau đó thả hai viên thuốc sủi bọt vào trong 
bao rồi cột chặt lại. Túi ni -lông càng phình to 
thì càng "nhẹ", cân bị nghiêng về bên phải. 
Điều này chứng tỏ thể tích của túi ni -lông 
càng lớn thì lực đẩy Ác-si-mét của không khí 
tác dụng lên túi ni-lông càng lớn. 
Bạn Thảo : Lực đẩy Ác-si-mét tại mọi nơi 
trên Trái Đất đều như nhau. 
Bạn Phương : Ồ không đâu, mình nghĩ rằng 
lực đẩy Ác-si-mét cũng phụ thuộc vào vĩ độ 
và độ cao nữa đấy. 
Bài tập cơ bản và nâng cao Vật lý 8 Nguyễn Đức Hiệp – Lê Cao Phan 
76 
Câu 1: D Câu 2: A Câu 3: D Câu 4: A Câu 5: C 
Câu 6: 
Xăng Rượu Nước biển Glixêrin Thuỷ ngân 
6800 N/ m3 79000N/ m3 10.100 N/m3 12.600 N/m3 130.550N/m3 
Câu 7: Lực đẩy Ác-si-mét không phụ thuộc độ sâu của vật bị nhúng chìm. 
Câu 8: d2 > d3> d2 
Câu 9: a) Lực đẩy Ác-si-mét có giá trị là 10 - 6 = 4 (N) 
 b) Do vật bị chìm một nửa nên lực đẩy Ác-si-mét chỉ còn một nửa. 
Lực kế chỉ 10 - 2 = 8 (N) 
 c) Nếu nhúng chìm trong nước, lực đẩy Ác-si -mét tác dụng lên vật là : 
 d1V = 4 (N) 
 Còn nếu nhúng chìm trong chất lỏng, lực đẩy Ác-si-mét tác dụng lên vật 
là: d2V = 3,2 (N) 
Lập tỉ số : d1: d2 = 4 : 3,2 từ đó d2 = 800 (kg/m3). Chất lỏng ấy có thể là rượu. 
(Đối chiếu bảng trọng lượng riêng của các chất lỏng ở câu 6). 
Câu 10: Đại lượng của trục hoành có thể là thể tích của vật hay khối lượng 
riêng chất lỏng. Vì độ lớn của lực Ác-si-met tỉ lệ thuận với thể tích của vật.