Bài giảng Ngữ văn 8 tuần 10 tiết 40: Nói giảm nói tránh

NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o vÒ dù tiÕt häc !KiÓm tra bµi còThÕ nµo lµ nãi qu¸ ? Cho biÕt t¸c dông cña nãi qu¸ ?Nãi qu¸ lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é, quy m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng ®­îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh , g©y Ên t­îng, tăng søc biÓu c¶m. Tieát 40NOÙI GIAÛM NOÙI TRAÙNHTUAÀN 10 :BµI 9, 10PH¹M THANH HUYÒNGi¸o viªn thùc hiÖn: n¨m HäC 2008 - 2009PH¹M THANH HUYÒNGi¸o viªn thùc hiÖn: n¨m HäC 2009 - 2010I . Nãi gi¶m nãi tr¸nh vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nhBài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH1. Những từ ngữ in đậm trong các đoạn trích sau có nghĩa là gì ? Tại sao người viết, người nói lại dùng cách diễn đạt đó ? - Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.(Hồ Chí Minh, Di chúc)- Bác đã đi rồi sao, Bác ơi ! Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.(Tố Hữu, Bác ơi) Lượng con ông Độ đây mà  Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.(Hồ Phương, Thư nhà) I . Nãi gi¶m nãi tr¸nh vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nhBài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH	C¸c phÇn in ®Ëm trong c¶ ba ®o¹n trÝch trªn ®Òu ®óng trong tr­êng hîp nãi ®Õn c¸i chÕt.	C¸ch nãi nh­ vËy ®Ó gi¶m nhÑ, ®Ó tr¸nh ®i phÇn nµo sù ®au buån.I . Nãi gi¶m nãi tr¸nh vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nhBài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH2. Vì sao trong câu văn sau, tác giả dùng từ ngữ bầu sữa mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa ? Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng. (Nguyên Hồng - Những ngày thơ ấu)Tác giả dựng từ bầu sữa trong câu này cốt để tránh thô tục.I . Nãi gi¶m nãi tr¸nh vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nhBài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH3. So s¸nh hai c¸ch nãi sau ®©y, cho biÕt c¸ch nãi nµo nhÑ nhµng, tÕ nhÞ h¬n ®èi víi ng­êi nghe ? Con d¹o nµy l­êi l¾m. Con dạo này không được chăm chỉ lắm.C¸ch nãi thø hai lµ c¸ch nãi tÕ nhÞ, cã tÝnh chÊt nhÑ nhµng h¬n ®èi víi ng­êi nghe.Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNHEm có nhận xét gì về cách diễn đạt trong các trường hợp trên ?Ng­êi nãi, ng­êi viÕt ®· cã c¸ch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn h¬n. I . Nãi gi¶m nãi tr¸nh vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nhBài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNHNãi gi¶m nãi tr¸nh lµ mét biÖn ph¸p tu tõ dïng c¸ch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn, tr¸nh g©y c¶m gi¸c qu¸ ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ ; tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù.Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNHDùa vµo vÝ dô sau, h·y cho biÕt ng­êi viÕt (nãi) ®· thùc hiÖn phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh b»ng c¸ch nµo ?VÝ dô 1 : ¤ng cô chÕt råi VÝ dô 2 : Bµi th¬ cña anh dë l¾m. Dùng các từ ngữ đồng nghĩaDùng cách nói phủ định từ ngữ trái nghĩa VÝ dô 3 : Anh cßn kÐm l¾mC¸ch nãi vßng¤ng cô ®· quy tiªn råi Bµi th¬ cña anh ch­a ®­îc hay l¾m.Anh cÇn ph¶i cè g¾ng h¬n nöõa Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNHL­u ý 1: Nãi gi¶m nãi tr¸nh cã thÓ theo nhiÒu c¸ch:- Dùng các từ đồng nghĩa, đặc biệt là các từ Hán Việt.- Dùng cách nói phủ định từ ngữ trái nghĩa.- Dùng cách nói vòng.- Dùng cách nói trống, nói tỉnh lược.Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNHL­u ý 2 : Để cảm thụ được cái hay, giá trị nghệ thuật của cách nói giảm nói tránh trong tác phẩm văn học cần: - XÐt nã trong hoµn c¶nh giao tiÕp cô thÓ.- XÐt nã trong mèi liªn hÖ ®èi chiÕu víi nhưng c¸ch nãi kh¸c cã thÓ dïng trong tr­êng hîp giao tiÕp ®ã.Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNHII. LuyÖn tËp:Bµi tËp 1: Điền các từ nói giảm nói tránh sau đây vào chỗ trống: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa.a. Khuya råi, mêi bµ ....®i nghØb. Cha mÑ em ..tõ ngµy em cßn rÊt bÐ, em vÒ ë víi bµ ngo¹i. d. MÑ ®· råi, nªn chó ý giữ gìn søc khoÎ.c. Đ©y lµ líp häc cho trÎ em . . .. e. Cha nã mÊt, mÑ nã , nªn chó nã rÊt th­¬ng nã.chia tay nhaucã tuæi®i b­íc nữa khiÕm thÞBài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNHBµi tËp 2 :B1. Anh ra khái phßng t«i ngay !C2. CÊm hót thuèc trong phßng !D2. Nã nãi nh­ thÕ lµ ¸c ý.E1. H«m qua em hçn víi anh, em xin anh tha lçi.A2. Anh nªn hoµ nh· víi b¹n bÌ !A1. Anh ph¶i hoµ nh· víi b¹n bÌ !C¸c c©u cã sö dông c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nhC¸c c©u kh«ng cã sö dông c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nhB2. Anh kh«ng nªn ë ®©y nöõa !C1. Xin ®õng hót thuèc trong phßng !D1. Nã nãi nh­ thÕ lµ thiÕu thiÖn chÝ.E2. H«m qua em cã lçi víi anh, em xin anh tha lçi.Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNHBµi tËp 3: ĐÆt c©u theo mÉu Bµi th¬ cña anh dë l¾m. Bµi th¬ cña anh ch­a ®­îc hay l¾m.Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNHBµi tËp 4:Thảo luận những tình huống giao tiếp như thế nào thì không nên sử dụng cách nói giảm nói tránh.Trong trường hợp cần thiết phải nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật thì không nên nói giảm nói tránh vì như thế là bất lợi. Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNHSö dông nãi gi¶m nãi tr¸nh- Gióp thÓ hiÖn th¸i ®é nh· nhÆn, lÞch sù trong giao tiÕp. - Sù quan t©m, t«n träng cña ng­êi nãi víi ng­êi nghe.- T¹o phong c¸ch nãi năng ®óng mùc.Sö dông nãi gi¶m nãi tr¸nh phï hîp sÏ t¹o cho con ng­êi cã phong c¸ch nãi năng nh­ thÕ nµo ?H­íng dÉn vÒ nhµ:ViÕt ®o¹n héi tho¹i , trong ®ã cã sö dông phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh.- So¹n bµi: C©u ghÐp (SGK/111)Chaøo taïm bieätKính chuùc söùc khoûe Quí Thaày Coâ Cuøng caùc em hoïc sinh