Bài giảng môn Vật lý Lớp 8 - Bài 6: Lực ma sát - Năm học 2020-2021

Lê Thanh Tâm
Phan Thị Phương Như
Nguyễn Thị Thu Hà
Nguyễn Thị Thúy Liễu
VẬT LÍ 8 TIẾT 06
Kiểm tra bài cũ
1.Thế nào là hai lực cân bằng ? Dưới tác dụng của 
hai lực cân bằng vật sẽ chuyển động như thế nào?
2 .Hãy giải thích vì sao khi ngồi trên xe , khi xe rẽ
phải thì người ta sẽ ngã về phía trái?
Gồm có 3 câu hỏi:
Chia lớp thành 6 nhóm:
Nhóm 1+2 trả lời câu 1
Nhóm 3+4 trả lời câu 2
Nhóm 5+6 trả lời câu 3
* Mỗi câu trả lời đúng
được 2 điểm cộng!
Đáp án
Hai lực cân bằng là
+hai lực cùng đặt lên một vật,
+ có cường độ bằng nhau,
+ phương nằm trên cùng một đường thẳng,
+chiều ngược nhau.
Câu hỏi
Thế nào là hai lực cân bằng ?
Một vật đang chuyển động, nếu chịu tác
động của các lực cân bằng thì..................
Tiếp tục chuyển động thẳng đều
Đáp ánCâu hỏi
Đáp ánCâu hỏi
Thế nào là quán tính?
Quán tính là tính giữ nguyên vận tốc của vật
Tại sao mặt dưới của đế giày lại gồ ghề?
Tai sao mặt lốp xe không làm nhẵn?
Trục bánh xe bò Trục bánh xe đạp
BÀI 6:
+Bóp phanh, vành bánh chuyển động chậm lại là do đâu?
+ Nếu bóp phanh mạnh, bánh xe ngừng quay và trượt
trên mặt đường. Lực ma sát trượt đã xuất hiện giữa vật
nào và vật nào? Như vậy lực ma sát trượt xuất hiện
trong trường hợp nào?
C1 :Hãy tìm ví dụ về lực ma sát 
trượt trong đời sống và kĩ thuật
+Bánh xe ngừng quay trượt trên 
mặt đường khi thắng mạnh
+Trượt tuyết
+Trục quạt bàn với ổ trục
- Hòn bi đang lăn trên sàn từ từ dừng lại. Tại sao?
Fms
- Vậy lực ma sát lăn xuất hiện trong trường hợp nào? 
Có tác dụng gì?
- Hòn bi đang lăn trên sàn từ từ dừng lại. Tại sao?
C2: Hãy tìm 
ví dụ về ma 
sát lăn trong 
đời sống và
kĩ thuật
Các ổ bi của 
bộ phận quay
Bánh xe 
chạy trên 
đường
Đẩy vật nặng 
trên các con lăn
Hình 6.1a Hình 6.1b
C3:Trong các trường hợp ở hình 6.1 dưới đây, trường 
hợp nào có lực ma sát trượt, trường hợp nào có lực 
ma sát lăn? 
Có ma sát trượt Có ma sát lăn
C3: Qua đó em có nhận xét gì về cường độ(độ lớn) lực 
ma sát trượt, ma sát lăn?
Có ma sát trượt Có ma sát lăn
Hai trường hợp trên chứng tỏ: độ lớn ma sát lăn 
rất nhỏ so với ma sát trượt
Người ta chứng minh rằng nếu thay ma sát trượt bằng 
ma sát lăn có thể giảm ma sát đến 30 lần
Hai loại ma sát trượt và ma sát lăn có gì giống 
nhau ( sinh ra khi nào, tác dụng gì, chiều ra 
sao?)
Đều sinh ra khi vật này chuyển động trên bề mặt của vật khác.
Đều có tác dụng ngăn cản chuyển động, vì vậy lực ma sát luôn ngược chiều
chuyển động của vật.
Vậy nếu một vật đứng yên có chịu tác dụng của lực 
ma sát không? 
HÌNH 6.2
C5: Hãy tìm các ví dụ khác về lực ma sát 
nghỉ trong đời sống và kĩ thuật
Ma sát giữa bàn chân với mặt sàn khi 
đi tới
Ma sát ở băng truyền tải trong 
các nhà máy
Ma sát của dây cu-roa
a. Ma sát trượt.
b. Ma sát lăn
c. ma sát nghỉ
C6. Hãy nêu tác hại của lực ma sát và các 
biện pháp làm giảm lực ma sát trong các 
trường hợp sau:
a) Xích xe đạp b) Ổ bi c) Đẩy thùng đồ 
Biện pháp:
Tác hại:. 
a) Xích xe đạp
Lực ma sát trượt làm mòn xích, đĩa. 
Tra dầu mỡ thường xuyên.
Lực ma sát trượt của trục làm mòn trục và
cản trở chuyển động quay của bánh xe.
Thay bằng trục quay có ổ bi.
b) Ổ bi
Biện pháp:
Tác hại:. 
Dùng bánh xe thay thế ma sát
trượt bằng ma sát lăn.
Lực ma sát trượt cản trở chuyển động 
của thùng hàng khi đẩy. 
c) Đẩy thùng đồ 
Biện pháp:
Tác hại:. 
C7. Hãy quan sát các trường hợp sau Hãy 
nêu lợi ích và tìm cách tăng lực ma sát 
trong những trường hợp này. Nếu không có 
lực ma sát thì sẽ xảy ra hiện tượng gì?
Làm phấn bám được lên bảng, làm mòn phấn
Tăng độ nhám bề mặt tiếp xúc
Ích lợi:
Cách làm tăng:
Làm vít và ốc giữ chặt vào nhau, làm
nóng chỗ tiếp xúc để đốt diêm.
Tạo ren cho ốc và vít, làm
nhám bề mặt vỏ diêm
Ích lợi:
Cách làm tăng:
Làm ô tô đứng và di chuyển được ở trên
đường một cách an toàn.
Tạo rãnh cho lốp xe, làm phanh
cho xe.
Ích lợi:
Cách làm tăng:
C8. Hãy giải thích các hiện tượng 
sau và cho biết trong các hiện 
tượng này ma sát có lợi hay có hại:
a.Khi đi trên sàn đá hoa
mới lau dễ bị ngã:
Ma sát có lợi
b. Ô tô đi vào chỗ bùn
lầy, có khi bánh xe
quay tít mà xe không
tiến lên được
Ma sát có lợi
c. Giày đi mãi đế bị mòn: Ma sát có hại
d. Phải bôi nhựa thông vào
dây cung ở cần kéo nhị
(đàn cò).
Ma sát có lợi
C9. Ổ bi có tác dụng gì? Tại sao việc phát minh ra 
ổ bi lại có ý nghĩa quan trọng đến sự phát triển 
của khoa hoc và công nghệ?
Ổ bi có tác dụng làm giảm ma sát do thay ma 
sát trượt bằng ma sát lăn của các viên bi.
- Nhờ sử dụng ổ bi đã giảm lực cản lên các vật
chuyển động làm cho máy móc hoạt động dễ
dàng, hiệu quả cao góp phần thúc đẩy sự phát
triển của các ngành như động lực học, cơ khí,
chế tạo máy
Câu1: Trường hợp nào sau đây lực xuất hiện không phải là 
lực ma sát?
A. Lực xuất hiện khi lốp xe trượt trên mặt đường.
B. Lực xuất hiện làm mòn đế giầy.
C. Lực xuất hiện khi lò xo bị nén hay bị dãn.
D. Lực xuất hiện giữa dây cuaroa với bánh xe truyền 
chuyển động.
Khoanh tròn chữ cái đứng trước câu trả lời mà em chọn.
Bài tập
Câu2: Cách nào sau đây giảm được ma sát?
A. Tăng độ nhám của bề mặt tiếp xúc.
B. Tăng lực ép lên mặt tiếp xúc.
C. Tăng độ nhẵn giữa các mặt tiếp xúc.
D. Tăng diện tích bề mặt tiếp xúc.
Khoanh tròn chữ cái đứng trước câu trả lời mà em chọn.
Bài tập