Tìm hiểu về phương pháp dạy học tích cực

 Thế nào là PPDH tích cực?
Quan niệm về PPDH tích cực
Phương pháp dạy học tích cực là "TÝch cùc ho¸ lµ mét tËp hîp c¸c ho¹t ®éng nh»m lµm chuyÓn biÕn vÞ trÝ cña ng­êi häc tõ thô ®éng sang chñ ®éng, tõ ®èi t­îng tiÕp nhËn tri thøc sang chñ ®Ò t×m kiÕm tri thøc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ häc tËp".
Luật Giáo dục, điều 24.2, đã ghi: "Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh".
Có thể nói cốt lõi của đổi mới dạy và học là hướng tới hoạt động học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động.
Thực chất của ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc nãi chung, DHNV nãi riªng lµ chuyÓn tõ m« h×nh "LÊy GV lµ trung t©m " sang m« h×nh "lÊy HS lµm trung t©m" trong DHNV thùc chÊt lµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, ®éc lËp nhËn thøc cña ng­êi häc, trong dã chñ yÕu lµ t­ duy
Khi ph©n tÝch cô thÓ vÊn ®Ò nµy, c¸c nhµ gi¸o dôc cßn chØ râ, tÝch cùc nhËn thøc, nÕu xÐt d­íi gãc ®é triÕt häc lµ th¸i ®é, c¶i t¹o cña chñ thÓ nhËn thøc ®èi víi ®èi t­îng nhËn thøc. Tøc lµ tµi liÖu häc tËp ®­îc ph¶n ¸nh vµo n·o cña HS ®­îc chÕ biÕn ®i, ®­îc vËn dông linh ho¹t vµo c¸c t×nh huèng kh¸c ®Ó c¶i t¹o hiÖn thùc vµ c¶i t¹o c¶ b¶n th©n.
NÕu xÐt d­íi gãc ®é t©m lÝ häc th× tÝch cùc nhËn thøc lµ m« h×nh t©m lý ho¹t ®éng nhËn thøc. §ã lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸c chøc n¨ng nhËn thøc, t×nh c¶m, ý chÝ, trong ®ã chñ yÕu lµ nhËn thøc cña HS. M« h×nh nµy lu«n lu«n biÕn ®æi, tuú theo nhiÖm vô nhËn thøc cô thÓ mµ c¸c em ph¶i thùc hiÖn . ChÝnh sù biÕn ®æi liªn tôc bªn trong cña m« h×nh t©m lý ho¹t ®éng nhËn thøc lµ ®Æc trung cña tÝnh tÝch cùc nhËn thøc ë HS. Sù biÕn ®æi nµy cµng n¨ng ®éng bao nhiªu th× cµng thÓ hiÖn tÝnh tÝch cùc ë møc ®é cao bÊy nhiªu.
	TÝnh tÝch cùc cña HS cã hai mÆt tù ph¸t vµ tù gi¸c. MÆt tù ph¸t cña tÝnh tÝch cùc biÓu hiÖn ë sù tß mß, hiÕu k×, hiÕu ®éng, s«i næi trong ho¹t ®éng. §ã chÝnh lµ nh÷ng yÕu tè tiÒm Èn, bÈm sinh cña trÎ em, cÇn coi träng vµ båi d­ìng trong qu¸ tr×nh d¹y häc.
	TÝnh tÝch cùc tù gi¸c cña HS thÓ hiÖn ë ãc quan s¸t, tù phª ph¸n, nhËn xÐt trong t­ duy, tß mß khoa häc. §©y chÝnh lµ tr¹ng th¸i t©m lÝ tÝch cùc cã môc ®Ých vµ ®èi t­îng râ rÖt, cã ho¹t ®éng ®Ó chiÕm lÜnh ®èi t­îng ®ã.
	H¹t nh©n c¬ b¶n cña tÝnh tÝch cùc nhËn thøc lµ ho¹t ®éng t­ duy. GV cã thÓ c¨n cø vµo nh÷ng biÓu hiÖn sau ®Ó ph¸t hiÖn tÝnh tÝch cùc cña HS. TTC học tập thể hiện qua các cấp độ từ thấp lên cao như:
- Bắt chước: gắng sức làm theo mẫu hành động của thầy, của bạn
- Tìm tòi: độc lập giải quyết vấn đề nêu ra, tìm kiếm cách giải quyết khác nhau về một số vấn đề
- Sáng tạo: tìm ra cách giải quyết mới, độc đáo, hữu hiệu.
	- Chó ý häc tËp, h¨ng h¸i tham gia ph¸t biÓu ý kiÕn, ghi chÐp
	- Tèc ®é häc tËp nhanh.
	- Ghi nhí nh÷ng ®iÒu ®· häc.
	- HiÓu bµi vµ cã thÓ tr×nh bµy l¹i néi dung bµi häc.
	- Hoµn thµnh tèt nh÷ng nhiÖm vô häc tËp ®­îc giao.
	- §äc thªm vµ lµm c¸c bµi tËp kh¸c ngoµi nh÷ng c«ng viÖc ®­îc thÇy giao.
	- Høng thó häc tËp, cã nhiÒu biÓu hiÖn s¸ng t¹o trong häc tËp.
	- BiÕt vËn dông nhøng kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tiÔn.
	§éc lËp nhËn thøc thÓ hiÖn ë chç HS tù ph¸t hiÖn ®­îc vÊn ®Ò, tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong qu¸ tr×nh t×m kiÕm mét ®iÒu míi ch­a biÕt.
	C¸c phÈm chÊt nµy cña ho¹t ®éng nhËn thøc cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Trong ®ã, tù gi¸c lµ c¬ së ®Ó n¶y sinh tÝnh tÝch cùc, khi tÝnh tÝch cùc ph¸t triÓn tíi møc cao th× h×nh thµnh tÝnh ®éc lËp. ®Ó ®¹t ®­îc møc ®éc lËp trong nhËn thøc HS ph¶i th­êng xuyªn ph¸t huy tÝnh tÝch cùc. C¸c phÈm chÊt nµy ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn d­íi ¶nh h­ëng chñ ®¹o cña GV trong qu¸ tr×nh d¹y häc.
	Ngoµi ra, chóng ta cßn gÆp mét sè c¸c thuËt ng÷ kh¸c: th«ng minh, s¸ng t¹o, mÒm dÎo, linh ho¹t trong nhËn thøc. Nh÷ng thuËt ng÷ nµy ®Òu chØ c¸c phÈm chÊt cña ho¹t ®éng nhËn thøc, trong ®ã tù gi¸c, tÝch cùc, ®éc lËp lµ ba phÈm chÊt tiªu biÓu.
II. Nội dung: 
Dạy học cũ
Các mô hình dạy học mới
Quan niệm
Học là qúa trình tiếp thu và lĩnh hội, qua đó hình thành kiến thức, kĩ năng, tư tưởng, tình cảm.
Học là qúa trình kiến tạo; học sinh tìm tòi, khám phá, phát hiện, luyện tập, khai thác và xử lý thông tin, tự hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất.
Bản chất
Truyền thụ tri thức, truyền thụ và chứng minh chân lí của giáo viên.
Tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh. Dạy học sinh cách tìm ra chân lí.
Mục tiêu
Chú trọng cung cấp tri thức, kĩ năng, kĩ xảo. Học để đối phó với thi cử. Sau khi thi xong những điều đã học thường bị bỏ quên hoặc ít dùng đến.
Chú trọng hình thành các năng lực (sáng tạo, hợp tác,) dạy phương pháp và kĩ thuật lao động khoa học, dạy cách học. Học để đáp ứng những yêu cầu của cuộc sống hiện tại và tương lai. Những điều đã học cần thiết, bổ ích cho bản thân học sinh và cho sự phát triển xã hội.
Nội dung
Từ sách giáo khoa + giáo viên
Từ nhiều nguồn khác nhau: SGK, GV, các tài liệu khoa học phù hợp, thí nghiệm, bảng tàng, thực tế: gắn với:
- Vốn hiểu biết, kinh nghiệm và nhu cầu của HS.
- Tình huống thực tế, bối cảnh và môi trường địa phương
- Những vấn đề học sinh quan tâm.
Phương pháp
Các phương pháp diễn giảng, truyền thụ kiến thức một chiều.
Các phương pháp tìm tòi, điều tra, giải quyết vấn đề; dạy học tương tác.
Hình thức tổ chức
Cố định: Giới hạn trong 4 bức tường của lớp học, giáo viên đối diện với cả lớp.
Cơ động, linh hoạt: Học ở lớp, ở phòng thí nghiệm, ở hiện trường, trong thực tế, học cá nhân, học đôi bạn, học theo cả nhóm, cả lớp đối diện với giáo viên.
Qua viÖc so s¸nh trªn cho thÊy, GV lµ nguån kiÕn thøc duy nhÊt, phÇn lín thêi gian trªn líp dïng cho GV . HS nghe vµ ghi l¹i lêi gi¶ng cña GV. Kh¶ n¨ng nhËn thøc cña HS kh«ng ®­îc ph¸t huy. §©y lµ m« h×nh d¹y häc "lÊy GV lµm trung t©m".
Nh­ vËy, môc tiªu gi¸o dôc nãi chung, cÊp häc nãi riªng lµ c¸i "®Ých" ph¶i nh»m tíi ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ trong viÖc ph¸t triÓn nh©n c¸ch HS vÒ c¸c mÆt trÝ dôc, ®øc dôc, mÜ dôc DHNV ë c¸c tr­êng phæ th«ng ph¶i qu¸n triÖt môc tiªu ®µo t¹o, ph¶i tiÕn hµnh theo ch­¬ng tr×nh vµ SGK.
§Ó ®¹t ®­îc môc tiªu bé m«n vµ gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu ®µo t¹o. DHNV ë tr­êng phæ th«ng ph¶i n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc bé m«n cÇn ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc. Tøc lµ ph¶i chuyÓn tõ d¹y häc "lÊy GV lµm trung t©m sang d¹y häc "lÊy HS lµm trung t©m".
2. Giới thiệu một số phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng trong dạy học Ngữ văn ở trường phổ thông
Một số phương pháp dạy học tích cực cần phát triển ở trường Trung học phổ thông
1. Phương pháp vấn đáp
Vấn đáp (đàm thoại) là phương pháp trong đó giáo viên đặt ra câu hỏi để học sinh trả lời, hoặc học sinh có thể tranh luận với nhau và với cả giáo viên; qua đó học sinh lĩnh hội được nội dung bài học. Căn cứ vào tính chất hoạt động nhận thức, người ta phân biệt các loại phương pháp vấn đáp:
- Vấn đáp tái hiện: giáo viên đặt câu hỏi chỉ yêu cầu học sinh nhớ lại kiến thức đã biết và trả lời dựa vào trí nhớ, không cần suy luận. Vấn đáp tái hiện không được xem là phương pháp có giá trị sư phạm. Đó là biện pháp được dùng khi cần đặt mối liên hệ giữa các kiến thức vừa mới học.
- Vấn đáp giải thích – minh hoạ : Nhằm mục đích làm sáng tỏ một đề tài nào đó, giáo viên lần lượt nêu ra những câu hỏi kèm theo những ví dụ minh hoạ để học sinh dễ hiểu, dễ nhớ. Phương pháp này đặc biệt có hiệu quả khi có sự hỗ trợ của các phương tiện nghe – nhìn. 
- Vấn đáp tìm tòi (đàm thoại Ơxrixtic): giáo viên dùng một hệ thống câu hỏi được sắp xếp hợp lý để hướng học sinh từng bước phát hiện ra bản chất của sự vật, tính quy luật của hiện tượng đang tìm hiểu, kích thích sự ham muốn hiểu biết. Giáo viên tổ chức sự trao đổi ý kiến – kể cả tranh luận – giữa thầy với cả lớp, có khi giữa trò với trò, nhằm giải quyết một vấn đề xác định. Trong vấn đáp tìm tòi, giáo viên giống như người tổ chức sự tìm tòi, còn học sinh giống như người tự lực phát hiện kiến thức mới. Vì vậy, khi kết thúc cuộc đàm thoại, học sinh có được niềm vui của sự khám phá trưởng thành thêm một bước về trình độ tư duy.
2. Phương pháp đặt và giải quyết vấn đề.
Trong một xã hội đang phát triển nhanh theo cơ chế thị trường, cạnh tranh gay gắt thì phát hiện sớm và giải quyết hợp lý những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn là một năng lực đảm bảo sự thành công trong cuộc sống, đặc biệt trong kinh doanh. Vì vậy, tập dượt cho học sinh biết phát hiện, đặt ra và giải quyết những vấn đề gặp phải trong học tập, trong cuộc sống của cá nhân, gia đình và cộng đồng không chỉ có ý nghĩa ở tầm phương pháp dạy học mà phải được đặt như một mục tiêu giáo dục và đào tạo.
Cấu trúc một bài học (hoặc một phần bài học) theo phương pháp đặt và giải quyết vấn đề thường như sau
- Đặt vấn đề, xây dựng bài toán nhận thức
o Tạo tình huống có vấn đề;
o Phát hiện, nhận dạng vấn đề nảy sinh;
o Phát hiện vấn đề cần giải quyết
- Giải quyết vấn đề đặt ra
o Đề xuất cách giải quyết;
o Lập kế hoạch giải quyết;
o Thực hiện kế hoạch giải quyết.
- Kết luận:
o Thảo luận kết quả và đánh giá;
o Khẳng định hay bác bỏ giả thuyết nêu ra;
o Phát biểu kết luận;
o Đề xuất vấn đề mới.
Có thể phân biệt bốn mức trình độ đặt và giải quyết vấn đề:
Mức 1: Giáo viên đặt vấn đề, nêu cách giải quyết vấn đề. Học sinh thực hiện cách giải quyết vấn đề theo hướng dẫn của giáo viên. Giáo viên đánh giá kết quả làm việc của học sinh.
Mức 2: Giáo viên nêu vấn đề, gợi ý để học sinh tìm ra cách giải quyết vấn đề. Học sinh thực hiện cách giải quyết vấn đề với sự giúp đỡ của giáo viên khi cần. Giáo viên và học sinh cùng đánh giá.
Mức 3: Giáo viên cung cấp thông tin tạo tình huống có vấn đề. Học sinh phát hiện và xác định vấn đề nảy sinh, tự đề xuất các giả thuyết và lựa chọn giải pháp. Học sinh thực hiện cách giải quyết vấn đề. Giáo viên và học sinh cùng đánh giá. 
Mức 4 : Học sinh tự lực phát hiện vấn đề nảy sinh trong hoàn cảnh của mình hoặc cộng đồng, lựa chọn vấn đề giải quyết. Học sinh giải quyết vấn đề, tự đánh giá chất lượng, hiệu quả, có ý kiến bổ sung của giáo viên khi kết thúc. 
Các mức
Đặt vấn đề
Nêu giả thuyết
Lập kế hoạch
Giải quyết vấn đề
Kết luận, đánh giá
1
GV
GV
GV
HS
GV
2
GV
GV
HS
HS
GV + HS
3
GV + HS
HS
HS
HS
GV + HS
4
HS
HS
HS
HS
GV + HS
Trong dạy học theo phương pháp đặt và giải quyết vấn đề, học sinh vừa nắm được tri thức mới, vừa nắm được phương pháp lĩnh hội tri thức đó, phát triển tư duy tích cực, sáng tạo, được chuẩn bị một năng lực thích ứng với đời sống xã hội, phát hiện kịp thời và giải quyết hợp lý các vấn đề nảy sinh. 
3. Phương pháp hoạt động nhóm 
Lớp học được chia thành từng nhóm nhỏ từ 4 đến 6 người. Tuỳ mục đích, yêu cầu của vấn đề học tập, các nhóm được phân chia ngẫu nhiên hay có chủ định, được duy trì ổn định hay ...  đổi hoặc tổ chức thảo luận trong nhóm 
- Cử đại diện hoặc phân công trình bày kết quả làm việc theo nhóm 
· Tổng kết trước lớp 
- Các nhóm lần lượt báo cáo kết quả 
- Thảo luận chung 
- Giáo viên tổng kết, đặt vấn đề cho bài tiếp theo, hoặc vấn đề tiếp theo trong bài 
Phương pháp hoạt động nhóm giúp các thành viên trong nhóm chia sẻ các băn khoăn, kinh nghiệm của bản thân, cùng nhau xây dựng nhận thức mới. Bằng cách nói ra những điều đang nghĩ, mỗi người có thể nhận rõ trình độ hiểu biết của mình về chủ đề nêu ra, thấy mình cần học hỏi thêm những gì. Bài học trở thành quá trình học hỏi lẫn nhau chứ không phải là sự tiếp nhận thụ động từ giáo viên. 
Thành công của bài học phụ thuộc vào sự nhiệt tình tham gia của mọi thành viên, vì vậy phương pháp này còn gọi là phương pháp cùng tham gia. Tuy nhiên, phương pháp này bị hạn chế bởi không gian chật hẹp của lớp học, bởi thời gian hạn định của tiết học, cho nên giáo viên phải biết tổ chức hợp lý và học sinh đã khá quen với phương pháp này thì mới có kết quả. Cần nhớ rằng, trong hoạt động nhóm, tư duy tích cực của học sinh phải được phát huy và ý nghĩa quan trọng của phương pháp này là rèn luyện năng lực hợp tác giữa các thành viên trong tổ chức lao động.Cần tránh khuynh hướng hình thưc và đề phòng lạm dụng, cho rằng tổ chức hoạt động nhóm là dấu hiệu tiêu biểu nhất của đổi mới PPDH và hoạt động nhóm càng nhiều thì chứng tỏ phương pháp dạy học càng đổi mới. 
4. Phương pháp đóng vai 
Đóng vai là phương pháp tổ chức cho học sinh thực hành một số cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định. 
Phương pháp đóng vai có những ưu điểm sau : 
- Học sinh được rèn luyện thực hành những kỹ năng ứng xử và bày tỏ thái độ trong môi trường an toàn trước khi thực hành trong thực tiễn. 
- Gây hứng thú và chú ý cho học sinh 
- Tạo điều kiện làm nảy sinh óc sáng tạo của học sinh 
- Khích lệ sự thay đổi thái độ, hành vi của học sinh theo chuẩn mực hành vi đạo đức và chính trị – xã hội 
- Có thể thấy ngay tác động và hiệu quả của lời nói hoặc việc làm của các vai diễn. 
v Cách tiến hành có thể như sau : 
- Giáo viên chia nhóm, giao tình huống đóng vai cho từng nhóm và quy định rõ thời gian chuẩn mực, thời gian đóng vai
- Các nhóm thảo luận chuẩn bị đóng vai 
- Các nhóm lên đóng vai 
- Giáo viên phỏng vấn học sinh đóng vai 
- Vì sao em lại ứng xử như vậy ? 
- Cảm xúc, thái độ của em khi thực hiện cách ứng xử ? Khi nhận được cách ứng xử (đúng hoặc sai) 
- Lớp thảo luận, nhận xét : Cách ứng xử của các vai diễn phù hợp hay chưa phù hợp ? Chưa phù hợp ở điểm nào ? Vì sao ? 
- Giáo viên kết luận về cách ứng xử cần thiết trong tình huống. 
v Những điều cần lưu ý khi sử dụng :
- Tình huống nên để mở, không cho trước “ kịch bản”, lời thoại 
- Phải dành thời gian phù hợp cho các nhóm chuẩn bị đóng vai 
- Người đóng vai phải hiểu rõ vai của mình trong bài tập đóng vai để không lạc đề 
- Nên khích lệ cả những học sinh nhút nhát tham gia 
- Nên hoá trang và đạo cụ đơn giản để tăng tính hấp dẫn của trò chơi đóng vai 
5. Phương pháp động não 
Động não là phương pháp giúp học sinh trong một thời gian ngắn nảy sinh được nhiều ý tưởng, nhiều giả định về một vấn đề nào đó. 
Thực hiện phương pháp này, giáo viên cần đưa ra một hệ thống các thông tin làm tiền đề cho buổi thảo luận. 
v Cách tiến hành 
- Giáo viên nêu câu hỏi, vấn đề cần được tìm hiểu trước cả lớp hoặc trước nhóm
- Khích lệ học sinh phát biểu và đóng góp ý kiến càng nhiều càng tốt 
- Liệt kê tất cả các ý kiến phát biểu đưa lên bảng hoặc giấy khổ to, không loại trừ một ý kiến nào, trừ trường hợp trùng lặp 
- Phân loại ý kiến
- Làm sáng tỏ những ý kiến chưa rõ ràng và thảo luận sâu từng ý.
	6. Phương pháp thuyết trình 
Để thu hút sự chú ý của người học và tích cực hóa phương pháp thuyết trình ngay khi mở đầu bài học giáo viên có thể thông báo vấn đề dưới hình thức những câu hỏi có tính chất định hướng, hoặc có tính chất "xuyên tâm". Trong qúa trình thuyết trình bài giảng, giáo viên có thể thực hiện một số hình thức thuyết trình thu hút sự chú ý của học sinh như sau:
- Trình bày kiểu nêu vấn đề: Trong qúa trình trình bày bài giảng giáo viên có thể diễn đạt vấn đề dưới dạng nghi vấn, gợi mở để gây tình huống lôi cuốn sự chú ý của học sinh.
- Thuyết trình kiểu thuật chuyện: Giáo viên có thể thông qua những sự kiện kinh tế - xã hội, những câu chuyện hoặc tác phẩm văn học, phim ảnh làm tư liệu để phân tích, minh họa, khái quát và rút ra nhận xét, kết luận nhằm xây dựng biểu tượng, khắc sâu nội dung kiến thức của bài học.
- Thuyết trình kiểu mô tả, phân tích: Giáo viên có thể dùng công thức, sơ đồ, biểu mẫu để mô tả phân tích nhằm chỉ ra những đặc điểm, khía cạnh của từng nội dung. Trên cơ sở đó đưa ra những chứng cứ lôgíc, lập luận chặt chẽ để làm rõ bản chất của vấn đề.
- Thuyết trình kiểu nêu vấn đề có tính giả thuyết: Giáo viên đưa vào bài học một số giả thuyết hoặc quan điểm có tính chất mâu thuẫn với vấn đề đang nghiên cứu nhằm xây dựng tình huống có vấn đề thuộc loại giả thuyết (hay luận chiến). Kiểu nêu vấn đề này đòi hỏi học sinh phải lựa chọn quan điểm đúng, sai và có lập luận vững chắc về sự lựa chọn của mình. Đồng thời học sinh phải biết cách phê phán, bác bỏ một cách chính xác, khách quan những quan điểm không đúng đắn, chỉ ra tính không khoa học và nguyên nhân của nó.
- Thuyết trình kiểu so sánh, tổng hợp: Nếu nội dung của vấn đề trình bày chứa đựng những mặt tương phản thì giáo viên cần xác định những tiêu chí để so sánh từng mặt, thuộc tính hoặc quan hệ giữa hai đối tượng đối lập nhau nhằm rút ra kết luận cho từng tiêu chí so sánh. Mặt khác, giáo viên có thể sử dụng số liệu thống kê để phân tích, so sánh rút ra kết luận nhằm góp phần làm tăng tính chính xác và tính thuyết phục của vấn đề.
- Hiện nay, bài giảng hiện đại đang có khuynh hướng sử dụng ngày càng nhiều các phương tiện công nghệ thông tin, làm tăng sức hấp dẫn và hiệu quả. Trước đây, để minh họa nội dung bài giảng, giáo viên chỉ có thể sử dụng lời nói giàu hình tượng và gợi cảm kèm theo những cử chỉ, điệu bộ diễn tả nội tâm hoặc có thêm bộ tranh giáo khoa hỗ trợ. Ngày nay có cả một loạt phương tiện để giáo viên lựa chọn sử dụng như: máy chiếu, băng ghi âm, băng ghi hình, đĩa CD, phần mềm máy vi tính... Tiến tới mọi giáo viên phải có khả năng soạn bài giảng trên máy vi tính được nối mạng, biết sử dụng đầu máy đa năng để thực hiện bài giảng của mình một cách sinh động, hiệu qủa, phát huy cao nhất tính tích cực học tập của học sinh.
	7. Kĩ thuật ®iÒn khuyÕt
Nªu sö dông d¹ng phương pháp nµy khi râ rµng chØ cã duy nhÊt mét c©u tr¶ lêi ®óng. Tr¸nh sö dông nh÷ng c©u ®úng nguyªn mÉu trong SGK. Nh÷ng c©u nµy th­êng cÇn ®Õn ng÷ c¶nh cña chóng nÕu muèn chóng cã ý nghÜa.
Nªn nãi th¼ng, râ rµng. Trong nh÷ng c©u hái buéc ph¶i ®iÒn thªm vµo c¸c c©u, kh«ng nªn ®Ó qu¸ nhiÒu kho¶ng trèng lµm cho c¸c c©u trë thµnh khã xö lÝ.
	8. Kĩ thuật mảnh ghÐp 
Ph¶i ®¶m b¶o cho hai danh môc ®Òu ®ång nhÊt; vÝ dô, nÕu mét danh môc gåm nh÷ng s¶n phÈm chÝnh vµ mét danh môc gåm tªn c¸c vïng hay khu vùc lµ ®Ó ghÐp víi nhau.
Nªn gi÷ c¸ch danh môc t­¬ng ®èi ng¾n. §iÒu nµy gióp gi÷ cho chóng ®ång nhÊt.
S¾p xÕp danh môc mét c¸ch s¸ng sña nhÊt.
Gi¶i thÝch s¸ng sña c¬ së ®Ó ghÐp.
Tr¸nh viÖc t¹o ghÐp theo kiÓu mét - mét. §iÒu nµy cã thÓ dÔ dµng thùc hiÖn ®­îc b»ng c¸ch sö dông c©u tr¶ lêi phï hîp víi nhiÒu h¬n mét ®Çu mèi vµ còng b»ng c¸ch dïng c©u tr¶ lêi kh«ng phï hîp víi mét ®Çu mèi nµo c¶. ViÖc ghÐp kiÓu mét – mét cho phÐp t¹o nªn mét qu¸ tr×nh giíi h¹n dÇn dÇn.
Mét trong nh÷ng phư¬ng ph¸p ®ang ®ưîc phæ biÕn hiÖn nay đối với bộ môn Ngữ văn là phương pháp ®äc hiÓu. Dạy học theo phương pháp này cần chú trọng hình thành cho HS cách đọc có phương pháp, phát huy năng lực cảm thụ thẩm mĩ trực tiếp, khêu gợi tưởng tượng tái hiện và tưởng tượng sáng tạo, liên tưởng hình tượng và liên tưởng ý niệm, bồi dưỡng năng lực cảm thụ tinh tế, nhanh nhạy, phát triển năng lực tư duy, cắt nghĩa, khái quát, tránh suy diễn máy móc tuỳ tiện, xuyên tạc dung tục, mô phỏng sáo mòn hời hợt, thiếu màu sắc chủ quan, cá tính sáng tạo.
Lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cña ®äc? 
Th«ng th­êng, khi ®äc v¨n ng­êi ta hay nãi tíi c¸c yªu cÇu ®äc kÜ, ®äc s©u. N¨ng lùc trÝ tuÖ thÓ hiÖn qua viÖc kiÓm so¸t tèc ®é ®äc, cïng víi gi¶i m· tÝn hiÖu ng«n ng÷ lµ huy ®éng trÝ nhí, kinh nghiÖm, h×nh thµnh biÓu t­îng vµ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸. Mçi nhiÖm vô cña ®äc bao giê còng lùa chän nh÷ng yÕu tè kÜ thuËt t­¬ng øng, ch¼ng h¹n: sö dông chó thÝch hoÆc chØ dÉn vÒ tµi liÖu tham kh¶o (®Ó t×m tµi liÖu liªn quan. VÝ dô: ®äc bµi Kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian ViÖt Nam cã thÓ dïng chØ dÉn tµi liÖu tham kh¶o: 1. §inh Gia Kh¸nh (chñ biªn) - Chu Xu©n Diªn - Vâ Quang Nh¬n, V¨n häc d©n gian ViÖt Nam, NXB Gi¸o dôc, 1997; 2. §ç B×nh TrÞ, Nh÷ng ®Æc ®iÓm thi ph¸p cña c¸c thÓ lo¹i v¨n häc d©n gian ViÖt Nam, NXB Gi¸o dôc, 2001), chó gi¶i (®Ó hiÓu nghÜa c¬ së vµ x¸c ®Þnh nghÜa v¨n c¶nh, nhËn biÕt s¾c th¸i vµ khuynh h­íng chuyÓn nghÜa. VÝ dô: ®äc bµi Phó s«ng B¹ch §»ng, cÇn ®äc c¸c chó thÝch 1. Kh¸ch: ë ®©y lµ t¸c gi¶; trong ®o¹n 2, t¸c gi¶ x­ng lµ "ta". S«ng B¹ch §»ng vµ nh÷ng hoµi niÖm vÒ chiÕn c«ng trªn dßng s«ng nµy chñ yÕu ®Òu xuÊt ph¸t tõ sù quan s¸t cña nh©n vËt "kh¸ch" - t¸c gi¶; 2. Chõ: tiÕng ®Öm ®­îc dÞch tõ ch÷ hÒ trong nguyªn t¸c, dïng ®Ó ng¾t nhÞp,...), sö dông lêi tùa, lêi b¹t (®Ó hiÓu lÝ do ra ®êi hoÆc qu¸ tr×nh hoµn thµnh v¨n b¶n. VÝ dô: Lêi nãi ®Çu cña cuèn s¸ch Ng÷ v¨n 10, tËp mét, NXB Gi¸o dôc, 2006; Lêi nãi ®Çu cña tËp T×nh b¹n - t×nh yªu - th¬, NXB Gi¸o dôc, 1987,...), lêi dÉn (kÕt nèi c¸c b×nh diÖn nghÜa cña v¨n b¶n. VÝ dô: phÇn TiÓu dÉn cña c¸c bµi häc phÇn V¨n trong s¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n 10), ®¸nh dÊu (®Ó nhÊn m¹nh, ghi nhí, kiÓm tra. VÝ dô: ®äc bµi Tæng quan nÒn v¨n häc ViÖt Nam qua c¸c thêi k× lÞch sö trong s¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n 10 n©ng cao, tËp mét cÇn ®¸nh dÊu nhËn ®Þnh tæng qu¸t, hai bé phËn - thµnh phÇn cña nÒn v¨n häc, ba thêi k× ph¸t triÓn, bèn ý nãi vÒ ®Æc s¾c truyÒn thèng cña v¨n häc ViÖt Nam,...), ghi tãm t¾t (®Ó n¾m m¹ch v¨n, ý ®o¹n, tæng quan. VÝ dô: ®äc bµi kh¸i qu¸t v¨n häc sö nãi trªn, cÇn ghi c¸c ý quan träng nh­ ®· ®¸nh dÊu hoÆc tãm t¾t b»ng c¸ch vÏ s¬ ®å), lµm th­ môc (®Ó hÖ thèng, më réng, liªn t­ëng, so s¸nh. 
C¸ch thøc tiÕp theo lµ tổ chức HS tự đọc ở nhà. Tổ chức cho HS tự đọc ở nhà là “tạo tiền đề cho việc cảm thụ ở trên lớp”, góp phần hình thành những cảm xúc, ấn tượng của HS trong giờ đọc hiểu trên lớp ; tự đọc ở nhà là bước “ tập dượt cho sự cảm thụ trên lớp được sâu sắc hơn”. Trong giờ lên lớp, trên cơ sở những ấn tượng, cảm xúc hình thành được trong quá trình tự đọc ở nhà của HS, GV “khơi sâu phát triển những ấn tượng đúng đắn và loại trừ đi những cảm xúc và suy nghĩ ban đầu còn chủ quan lệch lạc về TP, về tác giả hay về một nhân vật, một chi tiết trong TP”...