Thiết kế giáo án môn Sinh học 8 - Tiết 48 - Bài 45: Dây thần kinh tủy

Ngày soạn: 22/ 02/211
Ngày dạy: 24 / 02/2011
Tiết 48-Bài 45. DÂY THẦN KINH TỦY 
I. Mục tiêu: 
 1.Kiến thức:
 - Trỡnh bày được cấu tạo và chức năng của dõy thần kinh tuỷ
 - Giải thớch được vỡ sao dõy thần kinh tuỷ là dõy pha.
 - Nhận biết được dõy thần kinh tủy trờn tranh. 
 2.Kĩ năng:
 - Kĩ năng quan sát, phân tích, tổng hợp.
 - Kĩ năng tự nghiên cứu và hoạt động nhóm
 3.Thỏi độ: 
 - Cú thỏi độ yờu thớch mụn học, tớch cực, hợp tỏc nhúm.
II. Đồ dựng
 1. GV: Chuẩn bị tranh vẽ H45.1, H45.2 
 2. HS: Sgk, vở, bỳt. 
III. Phương phỏp / Kĩ thuật dạy học
 Trực quan, vấn đáp, thảo luận nhóm, thuyết trình.
IV. Tổ chức dạy học:
 * Khởi động/ mở bài
 - Mục tiờu: Củng cố kiến thức cũ, gõy hứng thỳ học tập
 - Thời gian: 5 phỳt
 - Cỏch tiến hành
+ CH: Trình bày cấu tạo của tủy sống?
+ GV giới thiệu vào bài:Núi dõy thần kinh tủy là dõy pha, vậy dõy thần kinh tủy cú cấu tạo như thế nào ?
Hoạt động 1: Cấu tạo của dây thần kinh tủy 
- Mục tiêu: Trỡnh bày được cấu tạo của dõy thần kinh tuỷ
 Nhận biết được dõy thần kinh tủy trờn tranh. 
- Thời gian: 10’
- Đồ dựng dạy học: Tranh vẽ H45.1
- Tiến hành:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
- GV yêu cầu HS đọc thông tin, quan sát H45.1, thảo luận :
?.Cú bao nhiờu đụi dõy thần kinh tủy?. 
?.Nêu cấu tạo của dây thần kinh tủy? 
GV hoàn thiện kiến thức cho HS: 
Các rễ tủy đi ra khỏi lỗ gian đốt tạo thành dây thần kinh tủy. 
- HS quan sát kỹ hình, đọc thông tin SGK tr.142 -> Tự thu thập thông tin. Thảo luận trả lời cõu hỏi: 
+Cú 31 đụi dõy thần kinh tủy.
+Cấu tạo gồm 2 rễ : Rễ trước( rễ vận động ), Rễ sau( rễ cảm giác)
Nhúm khỏc nhận xột bổ sung.
I. Cấu tạo của dây thần kinh tủy
- Cấu tạo: có 31 đôi dây thần kinh tủy, mỗi dây gồm 2 rễ:
 + Rễ trước: rễ vận động
 + Rễ sau: rễ cảm giác
Các rễ tủy đi ra khỏi lỗ gian đốt tạo thành dây thần kinh tủy
Hoạt động 2. Chức năng của dõy thần kinh tủy
- Mục tiêu: Trỡnh bày được chức năng của dõy thần kinh tuỷ
 Giải thớch được vỡ sao dõy thần kinh tuỷ là dõy pha.
- Thời gian: 20’
- Đồ dựng dạy học: Tranh tranh vẽ H45.2 
- Tiến hành:
 GV yêu cầu HS quan sát H45.2, nghiên cứu kĩ thí nghiệm, đọc bảng 45,thảo luận: 
 ?. Nêu chức năng của rễ tủy ?.
 ?.Nêu chức năng của dây thần kinh tủy ?
 ?.Vì sao dây thần kinh tủy là dây pha ? 
 GV nhận xét và hoàn thiện kiến thức cho HS .
- GV yêu cầu HS đọc kết luận chung
- HS đọc kỹ nội dung thí nghiệm và kết quả ở bảng 45 SGK -> thảo luận nhóm -> rút ra kết luận về chức năng của rễ tuỷ.
+ Rễ trước dẫn truyền xung thần kinh vận động
+ Rễ sau dẫn truyền xung thần kinh cảm giác
 Dây thần kinh tuỷ có chức năng dẫn truyền xung thần kinh theo 2 chiều
+Vỡ dây thần kinh tủy do các bó sợi cảm giác và vận động nhập lại nối với tủy sống qua rễ trước và rễ sau tạo thành dây pha
 Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung.
II. Chức năng của dây thần kinh tủy
- Rễ trước dẫn truyền xung thần kinh vận động
 - Rễ sau dẫn truyền xung thần kinh cảm giác
 Dây thần kinh tuỷ có chức năng dẫn truyền xung thần kinh theo 2 chiều
- Dây thần kinh tủy do các bó sợi cảm giác và vận động nhập lại nối với tủy sống qua rễ trước và rễ sau tạo thành dây pha
V. Tổng kết và hướng dẫn học tập ( 5’):
 1. Tổng kết:
 ? Nêu rõ cấu tạo và chức năng của dây thần kinh tuỷ?
 ? Tại sao nói dây thần kinh tuỷ là dây pha?
 2. Hướng dẫn học tập 
 - Hoàn thành câu hỏi bài tập sách giáo khoa 
 - Chuẩn bị bài 46: 
 +Tỡm hiểu vị trớ và cấu tạo của nóo bộ. Tỡm hiểu cấu tạo và chức năng của trụ nóo, nóo trung gian, tiểu nóo.
Tuần 25.	Ngày soạn: 10/02/2011
Tiết 49.	Ngày giảng: 18/02/2011
	Bài 46.	TRỤ NÃO, TIỂU NÃO, NÃO TRUNG GIAN
I. Mục tiêu: Sau bài học này, học sinh cần đạt
 1. Kiến thức:
 - Trỡnh bày được vị trớ và cỏc thành phần của bộ nóo.
 - Trỡnh bày được cấu tạo và chức năng của trụ nóo, tiểu nóo và nóo trung gian. 
 -Nhận biết được cỏc bộ phận của bộ nóo trờn mụ hỡnh.
 2. Kĩ năng:
 - Rèn kĩ năng quan sát, phân tích, tổng hợp.
 - Kĩ năng tự nghiên cứu và hoạt động nhóm
 3. Thái độ:
 - Có ý thức học tập bộ môn
II. Đồ dùng dạy học
 GV: Chuẩn bị tranh vẽ H46.1, H46.2, H46.3 và mô hình não, bảng phụ 
 HS: chuẩn bị bài ở nhà
III. Tiến trình dạy học
 1. Ổn định (1’)
 2. Kiểm tra bài cũ (5’) 
 - Tại sao nói dây thần kinh tủy là dây pha?
 - Trình bày cấu tạo và chức năng của dây thần kinh tủy?
 3. Bài mới (30’)
 Giáo viên mở bài: Trung ương thần kinh gồm não bộ và tuỷ sống. Vậy não bộ gồm những gỡ , nằm ở đõu và có chức năng gì ? 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Hoạt động 1. Tìm hiểu vị trí và các thành phần của não bộ :7’
GV yêu cầu HS đọc thông tin, quan sát H46.1, thảo luận hoàn thành bài tập trong SGK trang 144
Truù naừo tieỏp lieàn vụựi tuyỷ soỏng ụỷ phớa dửụựi. Naốm giửừa truù naừo vaứ ủaùi naừo laứ : Truù naừo goàm , vaứ  Naừo giửừa goàm .ụỷ maởt trửụực vaứ  ụỷ maởt sau.Phớa sau truù naừo laứ 
Gv gọi đại diện lờn hoàn thành bài tập trờn bảng phụ. 
GV chớnh xaực hoaự laùi thoõng tin 
Gv gọi 1 -2 hoùc sinh chổ treõn tranh vũ trớ , giụựi haùn cuỷa truù naừo , tieồu naừo , naừo trung gian .
HS dựa vào hình vẽ -> Tìm hiểu vị trí các thành phần não và hoàn thành bài tập SGK trang 144.
Hs lần lượt lờn hoàn thành. 
1- Não trung gian
2- Hành não
3- Cầu não 
4- Não giữa
5- Cuống não
6- Củ não sinh tư
7- Tiểu não
Hs khỏc nhận xột 
Hs đại diện lờn xỏc định thụg tin trờn tranh.
1/ Vị trí và các thành phần của não bộ
Não bộ kể từ dưới lên trên gồm : trụ não, não trung gian, đại não, tiểu não nằm phía sau trụ não
Hoạt động 2. Hoạt động 2:Tìm hiểu cấu tạo và chức năng của trụ não: 10’
GV yêu cầu HS quan sát H46.2, đọc thông tin, thảo luận: 3’
 + Hoàn thành bảng 46
 + Nêu cấu tạo và chức năng của trụ não?
- GV hoàn thiện kiến thức cho HS: Chất trắng là đường liờn lạc dọc, nối cỏc phần trờn của nóo với tủy sống và bao quanh chất xỏm.
Chất xỏm tập trung thành nhõn xỏm đú là trung khu thần kinh, nơi xuất phỏt cỏc dõy thần kinh nóo ( cú 12 đụi dõy thần kinh nóo, gồm 3 loại dõy: dõy cảm giỏc, dõy vận động và dõy pha) 
- Giải thích cho hs thấy được chức năng chủ yếu của trụ não là : điều khiển, điều hoà các nội quan( tuần hoàn, hô hấp , tiêu hoá) do nhân xám đảm nhiệm. 
Chất trắng làm nhiệm vụ dẫn truyền
Hs tửù thu nhaọn vaứ xửỷ lớ thoõng tin thảo luận ủeồ traỷ lụứi caõu hoỷi :
Moọt vaứi hs đại diện lờn hoàn thành bảng 46 à lụựp boồ sung .
+Cấu tạo: chất trắng ở ngoài, chất xỏm ở trong. 
+Chức năng: điều khiển, điều hũa hoạt động của cỏc nội quan và dẫn truyền..
Hs ghi nhận.
2/ Cấu tạo và chức năng của trụ não
- Trụ não tiếp liền với tuỷ sống
- Cấu tạo: chất trắng ở ngoài, chất xám ở trong
- Chức năng: chất xám điều khiển, điều hoà hoạt động của các nội quan .
- Chất trắng : dẫn truyền
 + Đường lên cảm giác
 + Đường xuống vận động
Baỷng 46 trang 145:Vị trí, chức năng của tuỷ sống và trụ não
Tuỷ sống
Trụ não
Vị trí
Chức năng
Vị trí
Chức năng
Bộ phận trung ương
Chất xám
ở giữa tuỷ sống, thành dải liên tục
Căn cứ thần kinh( trung khu)
Phân thành các nhân xám
Căn cứ thần kinh
Chất trắng
Bao quanh chất xám
Dẫn truyền dọc
Bao phía ngoài các nhân xám
Dẫn truyền dọc và nối 2 bán cầu sau tiểu não
Bộ phận ngoại biên( dây thần kinh)
Dây thần kinh pha( 31 đôi)
3 loại: dây cảm giác, dây vận động và dây pha( 12 đôi)
Hoạt động 3. Tìm hiểu não trung gian :7’
GV yêu cầu HS đọc thông tin, trả lời:
 ?.Nêu cấu tạo và chức năng của não trung gian?
GV yêu cầu HS lên xác định trên mô hình
GV hoàn thiện kiến thức cho HS 
HS đọc thông tin, trả lời: 
+Não trung gian nằm giữa trụ não và đại não( gồm đồi thị và vùng dưới đồi). Đồi thị là trạm cuối cùng chuyển tiếp tất cả các đường dẫn truyền cảm giác từ dưới đi lên não
+Các nhân xám nằm ở vùng dưới đồi điều khiển quá trình trao đổi chất và điều hoà thân nhiệt
Hs đại diện lờn xỏc định trờn mụ hỡnh. 
Hs ghi nhận
3 Não trung gian
Cấu tạo và chức năng:
 + Chất trắng: chuyển tiếp các đường dẫn truyền từ dưới lên não
 + Chất xám: là các nhân xám điều khiển quá trình trao đổi chất và điều hoà thân nhiệt. 
Hoạt động 4.Tỡm hiểu Tiểu não :8’
GV yêu cầu HS quan sát H46.3, đọc thông tin, thảo luận:
 + Vị trí của tiểu não?
 + Tiểu não có cấu tạo như thế nào?
 + Tiểu não có chức năng gì?
 Vd: khi phá tiểu não chim bồ câu , con vật đi lảo đảo, mất thăng bằng
 Khi huỷ một bên tiểu não ếch, cũng làm cho ếch nhảy, bơi lệch về phía huỷ tiểu não
GV hoàn thiện kiến thức cho HS 
GV yêu cầu HS đọc kết luận chung
HS quan sát H46.3, đọc thông tin, trả lời: 
+ Tiểu não nằm sau trụ não , dưới bán cầu não
+ Tiểu não có chất chất xám ở ngoài và chất trắng ở trong.
+Chức năng: điều hũa, phối hợp cỏc cử động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thể.
Hs đọc ghi nhớ và ghi nhận thụng tin.
4/ Tiểu não
- Vị trí: sau trụ não, dưới bán cầu não
- Cấu tạo: 
 +Chất xám: ở ngoài làm thành vỏ tiểu não
 + Chất trắng ở trong là các đường dẫn truyền
- Chức năng: Điều hoà, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thể.
4 Củng cố: 5’
 - Gv yêu cầu hs nhắc lại cấu tạo và chức năng của trụ não, não trung gian và tiểu não ?
 - Trả lời câu 1 sgk-146: 
 Các bộ phận
Đặc điểm
Trụ não
Não trung gian
Tiểu não
Cấu tạo
Gồm: hành tuỷ, cầu não và não giữa
Chất trắng bao ngoài, chất xám là các nhân xám
Gồm: đồi thị và vùng dưới đồi thị
Đồi thị và các nhân xám, vùng dưới đồi là chất xám
Vỏ chất xám nằm ngoài
Chất trắng là các đường dẫn truyền liên hệ giữa tiểu não với các phần khác của hệ thần kinh
Chức năng
điều khiển hđ của các cơ quan sinh dưỡng: tuần hoàn, tiêu hóa, hô hấp
điều khiển quá trình trao đổi chất và điều hoà thân nhiệt
điều hoà và phối hợp các hoạt động phức tạp .
5/ Hướng dẫn về nhà: 2’
- Học và làm các câu hỏi cuối bài.
 Câu 2: Người say rượu chân nam đá chân chiêu là do rượu đã ngăn cản, ức chế sự dẫn truyền qua xinap giữa các tế bào có liên quan đến tiểu não.Tiểu não không điều khiển được các hoạt động phức tạp và giữ thăng bằng cơ thể một cách chính xác, nên người say rượu bước đi không vững
- Đọc mục em có biết
- Tìm hiểu trước bài sau: 
 +Tỡm hiểu cấu tạo và chức năng của đại nóo. 
.............................................................................................................................................................
Long Khỏnh, ngày 12 thỏng 02 năm 2011
Kớ duyệt của TTCM