Giáo án Vật lý Lớp 8 - Tiết 6: Lực ma sát

Ngày soạn : 
Ngày giảng:
Tiết 6 : LựC MA SáT
I. Mục tiêu:
Kiến thức:
- Nhận biết được một loại lực cơ học nữa đó là lực ma sát. Bước đầu phân tích được sự xuất hiện của các loại ma sát trượt, lăn, nghỉ.
- Nhận biết được khi nào thì lực ma sat có lợi khi nào lực ma sát có hại
Kĩ năng : 
Làm được TN để phát hiện ra lực ma sát nghỉ.
Thái độ:
Tích cực, tập trung trong học tập, làm TN.
II. Đồ dùng dạy học:
Giáo viên: 1 lực kế, 1 miếng gỗ, 1 quả cân phục vụ cho TN
2. Học sinh: 1 lực kế, 1 miếng gỗ, 1 quả cân phục vụ cho TN
III. Phương pháp : Thuyết trình, vấn đáp, hoạt động nhóm, trực quan.
IV. Tổ chức giờ học 
Kiểm tra bài cũ (5 phút ) Hãy nêu đặc điểm của hai lực cân bằng?
Hãy giải thích vì sao khi ngồi trên xe khách, khi xe cua phải thì người ta sẽ ngã về trái?
Khởi động ( 1 phút)
- Mục tiêu : Gây hứng thú cho HS khi vào bài mới
- Cách tiến hành : GV vào bài mới như SGK ---> Qua bài này sẽ giúp các em phần nào hiểu được ý nghĩa của việc phát minh ra ổ bi.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung ghi bảng
HĐ1: Tìm hiểu khi nào có lực ma sát 
Mục tiêu : Nhận biết được một loại lực cơ học nữa đó là lực ma sát
Thời gian: 20’
ĐDDH: 1 lực kế, 1 miếng gỗ, 1 quả cân phục vụ cho TN
- Cách tiến hành : 
GV: cho HS đọc phần 1 SGK
GV: Lực ma sát do má phanh ép vào vành bánh xe là lực ma sát gì?
 GV: Lực ma sát trượt xuất hiện khi nào?
GV: Hãy lấy VD về lực ma sát trượt trong đời sống?
+ Nếu đường nhiều bùn đất, xe đi trên đường có thể bị trượt dễ gây ra tai nạn, đặc biệt khi trời mưa và lốp xe bị mòn. Em hay nêu biện pháp để phòng tránh
GV: khi lăn quả bóng trên mặt đất thì sau một khoảng thời gian quả bóng sẽ dừng lại, lực ngăn cản đó là lực ma sát lăn. Vậy lực ma sát lăn là gì?
GV: hãy quan sát hình 6.1 SGK và hãy cho biết ở trường hợp nào có lực ma sát lăn, trường hợp nào có lực ma sát trượt?
GV: Cho HS quan sát hình 6.2 SGK
Làm TN như hình 6.2
GV: Tại sao tác dụng lực kéo lên vật nhưng vật vẫn đứng yên?
 GV: Hãy tìm vài VD về lực ma sát nghỉ trong đời sống, kỉ thuật?
HS: Thực hiện đọc
HS: ma sát trượt
HS: Vật này trượt lên vật kia
HS: Đẩy cái tủ trên mặt sàn nhà, chuyển động của bít tông trong xi lanh
+ Cần thường xuyên kiểm tra chất lượng xe và vệ sinh mặt đường sạch sẽ
HS trả lời
HS trả lời
 HS: Quan sát số chỉ của lực kế lúc vật chưa chuyển động
HS: Vì lực kéo chưa đủ lớn
HS: - Ma sát giữa các bao xi măng với dây chuyền trong nhà máy sản xuất xi măng nhờ vậy mà bao xi măng có thể chuyển từ hệ thống này sang hệ thống khác.
Nhờ lực ma sát nghỉ mà ta đi lại được
I/ Khi nào có lực ma sát:
1.Lực ma sát trượt: C1: Ma sát giữa 
bố thắng và vành bánh xe.
Ma sát giữa trục quạt với ổ trục.
2. Lực ma sát lăn:
Lực này sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt vật kia.
 C2: - Bánh xe và mặt đường
- Các viên bi với trục
3. Lực ma sát nghỉ:
C4: Vì lực kéo chưa đủ lớn để làm vật chuyển động.
Lực cân bằng với lực kéo ở TN trên gọi là lực ma sát nghỉ.
HĐ2: Tìm hiểu lực ma sát trong đời sống và kỉ thuật 
- Mục tiêu : Nhận biết được khi nào thì lực ma sat có lợi khi nào lực ma sát có hại
- Thời gian: 10’
- Cách tiến hành:
GV: Lực ma sát có lợi hay có hại?
GV: Hãy nêu một số ví dụ về lực ma sát có hại?
GV: Các biện pháp làm giảm lực ma sát?
GV: Hãy nêu một số lực ma sát có ích?
 GV: nếu không có lực ma sát thì sẽ như thế nào?
GVTB: quá trình lưu thông của các phương tiện giao thông đường bộ, ma sát giữa bánh xe và mặt đường, giữa các bộ phận cơ khí với nhau, ma sát giữa phanh xe và vành bánh xe làm phát sinh các bụi cao su, bụi khí và bụi kim loại. Các bụi khí này gây ra tác hại to lớn đối với môi trường: ảnh hưởng đến sự hô hấp của cơ thể người, sự sống của sinh vật và sự quang hợp của cây xanh
HS: Có lợi và có hại
HS: Ma sát làm mòn giày ta đi, ma sát làm mòn sên và líp của xe đạp 
 HS: Bôi trơn bằng dầu, mỡ
HS: Vặn ốc, mài dao, viết bảng 
+ Để giảm thiểu tác hại này cần giảm số phương tiện lưu thông trên đường và cấm các phương tiện đã cũ nát, không đảm bảo chất lượng. Các phương tiện tham gia giao thông cần đảm bảo các tiêu chuẩn về khí thải và an toàn đối với môi trường
II. Lực ma sát trong đời sống và kỉ thuật:
1. sát có thể có hại:
2. Lực ma sát có ích
HĐ3: Vận dụng (8 phút)
- Mục tiêu: HS giải thích được câu C9
- Thời gian: 8’
- Cách tiến hành : 
GV: Hướng dẫn HS giải thích câu C8
GV: Cho HS ghi những ý vừa giải thích được.
GV: ổ bi có tác dụng gì?
 GV: tại sao phát minh ra ổ bi có ý nghĩa hết sức quan trọng trong sự phát triển kỉ thuật, công nghệ?
HS: Thực hiện
HS: Chống ma sát
HS: vì nó làm giảm được cản trở chuyển động, góp phần phát triển ngành động cơ học
III. Vận dụng:
C9: ổ bi có tác dụng giảm lực ma sát. Nhờ sử dụng ổ bi nên nó làm giảm được lực ma sát khiến cho các máy móc họat động dễ dàng.
Tổng kết và hướng dẫn về nhà (1 phút )
- Tổng kết : Bài học hôm nay ta đa được biết các lực ma sat. và lực ma sát có thể có lợi hoặc không chấp nhận.
- Hướng dẫn về nhà
+học thuộc ghi nhớ
+ BTVN : Làm BT 6.2; 6.3; 6.4 
+ Bài sắp học: áp suất