Giáo án Vật lí Lớp 9 - Tiết 37 đến 39

 Ngày soạn :
Tiết 37
 Ngày giảng:
dòng điện xoay chiều
A – Mục tiêu 
 1. Kiến thức::
Nêu được sự phụ thuộc của chiều dòng điện cảm ứng vào sự biến đổi của đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây
Phát biểu được đặc điểm của dòng điện xoay chiều là dòng cảm ứng có chiều luân phiên thay đổi 
 2. Kỹ năng :
Biết cách bố trí thí nghiệm và tiến hành thí nghiệm tạo ra dòng điện xoay chiều 
 3. Thái độ:
Cẩn thận tỉ mỉ, yêu thích môn học 
B – Chuẩn bị
 1. Giáo viên:
Cho mỗi nhóm: 1 cuộn dây dẫn kín có 2 bóng đèn LED...
1NC vĩnh cửu quay được quanh 1 trục 
 2. Học sinh:
Ôn tập điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng 
C – Tiến trình dạy – học
 1. ổn định tổ chức
 2. Kiểm tra
Nêu điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng ?
 3. Bài mới
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
HĐ1: Tổ chức tình huống học tập
GV cho 1 HS đọc thắc mắc của bạn Thanh ở đầu bài 
1HS đọc mục thắc mắc ở đầu bài 
Tại sao trên máy lại có các kí hiệu như vậy 
Kí hiệu đó có ý nghĩa như thế nào ?
HS nắm bắt và suy nghĩ trả lời dự đoán 
HĐ2: Phát hiện dòng điện cảm ứng có thể đổi chiều
I - Chiều của dòng điện cảm ứng 
1. Thí nghiệm 
GV y/c HS làm thí nghiệm H 33. 1 theo nhóm , quan sát kĩ hiện tượng xảy ra để trả lời C1?
HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm và trả lời ?1 
GV y/c so sánh được sự biến thiên số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn kín trong 2 trường hợp ?
HS so sánh được: Khi đưa NC từ ngoài vào trong cuộn dây số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộng dây tăng, còn khi kéo NC ra thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây giảm 
GV y/c hs nhớ lại cách sử dụng đèn LED đã học ở lớp 7 cho biết chiều dòng điện cảm ứng trong 2 trường hợp trên 
HS: Chiều dòng điện trong 2 trường hợp trên là ngược nhau 
2. Kết luận 
GV hướng dẫn HS nêu kết luận 
HS nêu kết luận 
HĐ2: Tìm hiểu khái niệm: Dòng điện xoay chiều
3. Dòng điện xoay chiều 
Y/C cá nhân HS đọc mục 3- SGK
HS đọc mục 3 - SGK và nêu được : Dòng điện xoay chiều là dòng điện luân phiên đổi chiều 
GV lên hệ thực tế : Dòng điện sinh hoạt là dòng điện xoay chiều và giải thích kí hiệu AC 220V
HS nắm bắt 
HĐ3: Tìm hiểu 2 cách tạo ra dòng điện xoay chiều 
GV Y/C HS thảo luận các cách tạo ra dòng điện xoay chiều 
HS có thể nêu ra 2 cách tạo ra dòng điện xoay chiều
II - Các cách tạo ra dòng điện xoay chiều 
+ Cách 1: Cho nam châm quay trước cuộn dây dẫn kín
1. Cho nam châm quay trước cuộn dây dẫn kín 
Y/C hs đọc câu C2, nêu dự đoán 
Hãy giải thích từng trường hợp khi nào số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn khi nào tăng khi nào giảm ?
HS nghiên cứu C2 nêu dự đoán về chiều dòng điện cảm ứng 
Y/C hs làm thí nghiệm kiểm tra dự đoán ?
HS làm thí nghiệm kiểm tra dự đoán 
HS nêu được C2: Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây là dòng xoay chiều 
Cho HS nghiên cứu C3 tương tự như trường hợp 1 
2. Cho cuộn dây dẫn quay trong từ trường 
HS nghiên cứu câu C3, nêu dự đoán 
GV hướng dẫn hs trả lời C3
HS nêu được C3: Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây là dòng xoay chiều
GV hướng dẫn HS nêu kết luận
3. Kết luận
GV y/c HS ghi vở kết luận 
Khi cho cuộn dây dẫn kín quay trong từ trường của NC hay NC quay trước cuộn dây thì trong cuộn xuất hiện dòng điện xoay chiều 
HĐ4: Vận dụng - Củng cố 
GV y/c HS nhắc lại điều kiện xuất hiện dòng điện xoay chiều trong cuộn dây 
HS nhắc lại điêu kiện xuất hiện dòng điện xoay chiều trong cuộn dây
Gv hướng dẫn HS trả lời C4 
HS cá nhân trả lời C4: Khi khung dây quay nửa vòng thì số đường sức từ qua khung dây tăng....
D – Hướng dẫn về nhà 
Học thuộc phần ghi nhớ cuối bài học 
Đọc mục có thể em chưa biết 
Bài tập về nhà: 33.2 và 33.3 (SBT)
Đọc trước bài mới: Máy phát điện xoay chiều 
 Ngày soạn :
Tiết 38
 Ngày giảng:
máy phát điện xoay chiều
A – Mục tiêu 
 1. Kiến thức::
Nhận biết được hai bộ phận chính của một máy phát điện xoay chiều, biết nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều
 2. Kỹ năng :
Quan sát, mô tả hình vẽ 
 3. Thái độ:
Thấy được vai trò của vật lí học , yêu thích môn học 
B – Chuẩn bị
 1. Giáo viên:
Hình vẽ 34.1 và 34.2, mô hình phát điện xoay chiều 
 2. Học sinh:
 Ôn tập cách tạo ra dòng điện xoay chiều 
C – Tiến trình dạy – học
 1. ổn định tổ chức
 2. Kiểm tra
Nêu cách tạo ra dòng điện xoay chiều ? Nêu hoạt động của đinamô xe đạp?
 3. Bài mới
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
HĐ1: Tổ chức tình huống học tập 
GV: Dòng điện xoay chiều lấy ở lưới điện sinh hoạt là HĐT 220V đủ để thắp sáng được hàng triệu bóng đèn liền lúc 
HS nắm bắt tình huống đặt ra 
Vậy giữa đinamô xe đạp và máy phát điện ở nhà máy điện có đặc điểm gì giống nhau và khác nhau?
HS suy nghĩ vấn đề đặt ra 
HĐ2: Tìm hiểu cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều
I- Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều
1. Quan sát 
GV thông báo: Ta đã biết cách tạo ra dòng điện xoay chiều, dựa trên cơ sở đó người ta đã tạo ra 2 máy phát điện xoay chiều có cấu tạo như hình vẽ 34.1 và 34.2 
HS nắm bắt 
GV y/c HS quan sát hình vẽ 
HS quan sát hình vẽ 34.1 và H 34.2
Hướng dẫn HS thảo luận trả lời câu C1, C2
HS thảo luận trả lời câu C1 và C2 
C1: Hai bộ phận chính là cuộn dây và NC
Khác nhau: Máy ở H34.1
+ Rôto: Cuộn dây
+ Stato: Nam châm
Có thêm bộ góp điện gồm vành khuyên và thanh quét 
GV nhận xét và thống nhất câu trả lời 
Máy ở H34.2:
+Rôto: Nam châm
+ Stato: Cuộn dây 
C2: Khi NC hoặc cuộn dây quay thì số đường sức từ qua tiết diện S dây dẫn luân phiên giảm và thu được dòng điện xoay chiều 
GV: Như vậy 2 loại máy phát điện ở trên vừa xét có các bộ phận chính nào ?
HS nêu và ghi vở kết luận 
2. Kết luận:
Các máy phát điện xoay chiều đều có 2 bộ phận chính là NC và cuộn dây dẫn 
HĐ3: Tìm hiểu máy phát điện xoay chiều trong kĩ thuật
II - Máy phát điện xoay chiều trong kĩ thuật
GV y/c HS tự nghiên cứu phần II sau đó yêu cầu 2 HS nêu 1 số đặc điểm của máy phát điện xoay chiều trong kĩ thuật như:
Cá nhân HS tự nghiên cứu phần II và nêu được 1 số đặc điểm kĩ thuật:
+ Cường độ dòng điện 
+ Cường độ dòng điện đến 2000A
+ Hiệu điện thế 
+ Hiệu điện thế đến 25000V
+ Tần số 
+ Tần số 50Hz
+ Kích thước 
+ Cách làm quay rôto
+ Cách làm quay rôto: dùng động cơ nổ , dùng tua bin nước ...
HĐ4: Vận dụng - Củng cố 
GV y/c hs dựa vào thông tin thu đươch trả lời câu C3?
Cá nhân trả lời câu C3:
+ Giống nhau: Đều có NC và cuộn dây
GV nhận xét và sửa chữa cho HS và tổng kết bài 
+ Khác nhau: Đinamô xe đạp có kích thước nhỏ, công suất nhỏ, cường độ và HĐT nhỏ 
D – Hướng dẫn về nhà 
Học thuộc phần ghi nhớ cuối bài học 
Đọc mục có thể em chưa biết 
Bài tập về nhà : Bài 34 (SBT)
Đọc trước bài mới: Các tác dụng của dòng điện xoay chiều ...
 Ngày soạn :
Tiết 39
 Ngày giảng:
các tác dụng của dòng điện xoay chiều
đo cường độ và hiệu điện thế 
xoay chiều 
A – Mục tiêu 
 1. Kiến thức::
Nhận biết được các tác dụng nhiệt, quang, từ của dòng điện xoay chiều 
Nhận biết được kí hiệu của ampe kế và vôn kế xoay chiều, sử dụng chúng để đo cường độ và HĐT hiệu dụng của dòng điện xoay chiều 
 2. Kỹ năng :
Sử dụng các dụng cụ điệnv à mắc theo sơ đồ 
 3. Thái độ:
Cẩn thận, trung thực
B – Chuẩn bị
 1. Giáo viên:
Cho mỗi nhóm: 1NC vĩnh cửu, 1 nguồn điện, 1bút thử điện, 1bóng đèn
 2. Học sinh:
Ôn tập các tác dụng của dòng điện ở lớp 7 
C – Tiến trình dạy – học
 1. ổn định tổ chức
 2. Kiểm tra
Dòng điện xoay chiều có đặc điểm gì khác so với dòng điện một chiều ?
Dòng điện một chiều có những tác dụng gì?
 3. Bài mới
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
HĐ1: Tìm hiểu các tác dụng của dòng điện xoay chiều
I - Tác dụng của dòng điện xoay chiều
Gv làm 3 thí nghiệm biểu diễn như hình 35.1 Y/C HS quan sát thí nghiệm và nêu rõ mỗi thí nghiệm dòng điện xoay chiều có tác dụng gì?
HS quan sát thí nghiệm và mô tả được thí nghiệm và nêu tác dụng của dòng điện ở mỗi thí nghiệm 
+ TN1: Dòng điện có tác dụng nhiệt 
+ TN2: Dòng điện có tác dụng quang 
+ TN3: Dòng điện có tác dụng từ 
GV y/c hs so sánh với các tác dụng của dòng điện một chiều 
HS so sánh với các tác dụng của dòng điện một chiều
Ngoìa 3 tác dụng trên dòng điện xoay chiều còn có tác dụng gì?
GV lưu ý HS dòng điện xoay chiều có tác dụng sinh lí rất mạnh 
HS nắm bắt 
Theo thí nghiệm 3, thì có phải tác dụng từ của dòng điện xoay chiều giống hệt của dòng điện một chiều không /Việc đổi chiều dòng điện có ảnh hưởng đến lực từ không ?Hãy nêu dự đoán ?
HS nêu dự đoán về tác dụng từ của dòng điện xoay chiều:
Khi dòng điện đôie chiều thì từ cực của NC điện thay đổi do đó chiều lực từ thay đổi 
GV y/c HS làm thí nghiệm kiểm tra dự đoán 
HĐ2:Tìm hiểu tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
II - Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
1. Thí nghiệm 
GV y/c HS bố trí thí nghiệm như H35.2 và H35.3 
HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm quan sát kĩ để mô tả hiện tượng xảy ra và trả lời C2:
GV hướng dẫn HS cách bố trí thí nghiệm và trao đổi nhóm trả lời C2 
TH sử dụng dòng điện không đổi nếu lúc đầu cực N của NC bị hút thì khi đổi chiều dòng điện nó sẽ bị đẩy và ngược lại 
Khi dòng điện xoay chiều chạy qua ống dây thì cực N của NC lần lượt bị hút và bị đẩy là do dòng điện luân phiên đổi chiêù 
GV: Như vậy tác dụng từ của dòng điện xoay chiều có đặc điểm gì khác so với dòng điện một chiều ?
2. Kết luận
HS nêu kết luận và ghi vở 
HĐ4: Tìm hiểu các dụng cụ đo, cách đo cường độ và HĐT của dòng điện xoay chiều
III - Đo cường độ và HĐT của dòng điện xoay chiều
GV: Liệu có thể dùng ampe kế và vôn kế để đo I và U của dòng điện xoay chiều được không ? nếu dùng thì có hiện tượng gì xảy ra ?
HS nắm bắt 
GV tiến hành thí nghiệm
HS quan sát và nêu hiện tượng xảy ra : Khi dòng điện đổi chiều thì kim của dụng cụ đo đổi chiều 
GV thông báo : Kim của dụng cụ đứng yên vì lực từ tác dụng vào kim luân phiên đổi chiều theo sự đổi chiều của dòng điện, nhừng vì kim có quán tính, cho nên không kịp đổi chiều quay
HS nắm bắt 
GV giới thiệu để đo I và U của dòng điện xoay chiều người ta dùng vôn kế và ampe kế xoay chiều có kí hiệu là AC hay ~
HS nắm bắt
GV làm thí nghiệm với 2 dụng cụ vừa giới thiệu 
HS quan sát và nắm bắt 
GV gọi 1 vài HS đọc giá trị và nêu cách nhận biết 2 dụng cụ trên 
HS đọc giá trị và nêu cách nhận biết 2 dụng cụ trên
Gv thông báo về ý nghĩa cuae cường độ dòng điện hiệu dụng và HĐT hiệu dụng 
HS nắm bắt 
2. Kết luận
GV y/c HS nêu kết luận như SGK
HS đọc nội dụng kết luận
HĐ5: Vận dụng - Củng cố
Dòng điện xoay chiều có những tác dụng gì?
HS nêu lại các tác dụng của dòng điện 
Vôn kế và ampe kế xoay chiều được kí hiệu như thế nào ? Mắc vào mạch điện như thế nào?
Y/C cá nhân HS trả lời C3, C4 
HS cá nhân trả lời C3, C4
GV đánh giá , nhận xét và uốn nắn câu trả lời 
HS trình bày kết quảt , cả lớp theo dõi và cho nhận xét, bỏ sung 
D – Hướng dẫn về nhà 
Nắm vững các tác dụng của dòng điện xoay chiều và các dụng cụ đo I và U của dòng điện xoay chiều 
Đọc mục có thể em chưa biết v à làm bài tập về nhà : Bài 35 (SBT)
Đọc trước bài mới : Truyền tải điên năng đi xa