Giáo án Ngữ văn lớp 8 - Tiết 8: Bố cục của văn bản

 Tuần 2-Tiết : 8 	 Ngày soạn: 18/8/2012
	 Ngày dạy: 22/8/2012
BỐ CỤC CỦA VĂN BẢN
A. Mục tiêu cần đạt : Giúp học sinh: 
 - Nắm được yêu cầu của văn bản về bố cục văn bản. 
 - Biết cách xây dựng bố cục văn bản mạch lạc, phù hợp với đối tượng phản ánh ý đồ giao tiếp của người viết và nhận thức của người đọc.
* Kiến thức: Bố cục của văn bản, tác dụng của việc xây dựng bố cục.
* Kĩ năng: - Sắp xếp các đoạn văn trong bài theo một bố cục nhất định.
 - Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc- hiểu văn bản.
B. Chuẩn bị 
 - GV: Giáo án.
 - HS: soạn bài trước ở nhà theo câu hỏi SGK 
C.Tiến trình dạy học
 I.Ổn định
 II.Kiểm tra bài cũ :5’
- Thế nào là chủ đề của văn bản?
- Văn bản như thế nào được gọi là văn bản có tính thống nhất về chủ đề. Làm thế nào để đảm bảo tính thống nhất đó?
 III.Bài mới:GT
 Từ việc kiểm tra bài cũ Gv giới thiệu vào bài mới
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Ghi bảng
Hoạt động 1:10’ Ôn lại bố cục của văn bản 
+ Cho hs đọc phần văn bản sgk: Người thầy đạo cao đức trọng 
- Nội dung văn bản nói điều gì?
- Văn bản trên có thể chia ra làm mấy phần? Hãy chỉ ra những phần đó?
- Hãy cho biết nhiệm vụ của từng phần trong văn bản trên?
- Hãy phân tích mối quan hệ giữa các phần trong văn bản trên.
-Vậy bố cục của văn bản là gì?
- Từ việc phân tích trên, hãy cho biết một cách khái quát: Bố cục của văn bản gồm mấy phần?
- Nhiệm vụ của từng phần là gì?
- Các phần của văn bản có quan hệ với nhau như thế nào?
- Hãy cho biết mối quan hệ giữa các phần trong văn bản ?
+ GV hướng cho học sinh tới kết luận trong phần ghi nhớ 
+ GV cho học sinh hiểu : ba phần đó có quan hệ chặt chẽ với nhau để làm nổi bật chủ đề 
+ Cho hs đọc phần ghi nhớ sgk/25
Hoạt động 2:15’ Tìm hiểu cách tổ chức sắp xếp phần thân bài 
Bước 1: Phân tích cách sắp xếp nội dung phần thân bài trong Tôi đi học
- Phần thân bài văn bản Tôi đi học kể về những sự kiện nào ?
- Các sự kiện đó được sắp xếp theo thứ tự nào ?
Bước 2: Phân tích diễn biến tâm trạng của cậu bé Hồng ở đoạn trích.
- Văn bản Trong lòng mẹ của Nguyên Hồng chủ yếu trình bày diễn biến tâm trạng của bé Hồng . Hãy chỉ ra những diễn biến tâm trạng đó trong phần thân bài ?
- Vậy theo em phần thân bài của bài này được sắp xếp theo trình tự nào?
Bước 3: Trình tự trong văn miêu tả thế nào.
- Khi tả người , con vật , phong cảnh ... em sẽ lần lượt miêu tả theo trình tự nào ? Hãy kể một trình tự mà em thường gặp ?
Bước 4: Chỉ ra 2 nhóm sự việc về Chu văn An trong phần thân bài.
- Phần thân bài của văn bản Người thầy đạo cao đức trọng nêu các sự việc để thể hiện chủ đề. Hãy cho biết cách sắp xếp các sự việc đó ?
 - Theo em ở bài này các ý được sắp xếp theo trình tự nào?
Bước 5: Khái quát quy tắc sắp xếp, tổ chức nội dung thân bài.
-Ở các bài trên ta thấy có nhiều trình tự sắp xếp nội dung khác nhau, vậy việc sắp xếp nội dung phần thân bài phụ thuộc vào những yếu tố nào ?
- Theo em các ý trong phần thân bài thường được sắp xếp theo những trình tự nào ?
+ GV chốt lại ý kiến của hs và hướng vào phần ghi nhớ sgk/25
+ GV cho hs biết thêm : 
- Trình bày theo thứ tự thời gian: (miêu tả các sự kiện lịch sử ,tiểu sử , báo cáo quá trình công tác, tự sự). Thường kèm theo mốc thời gian (trước tiên , sau đó , thế rồi, cuối cùng ...)
3:Hướng dẫn luyện tập 11’
Bài tập1,2: Cho học sinh làm theo nhóm , mỗi nhóm một câu . 
Bài tập 2.3 Cho hs làm ở nhà 
- HS đọc phần văn bản sgk, trả lời các câu hỏi.
- Ca ngợi người thầy đạo cao đức trọng 
- Văn bản gồm có 3 phần :
+ Mở bài: Từ đầu  danh lợi. Giới thiệu chủ đề: thầy Chu văn An là người tài cao đức trọng. 
+ Thân bài: Tiếp theovào thăm.Kể các sự việc để làm rõ chủ đề đã giới thiệu ở trên.
+ Kết bài: Còn lại .Khẳng định tài đức của thầy Chu văn An.
- Cả 3 phần đều tập trung làm rõ chủ đề.
- Bố cục là sự tổ chức các đoạn văn để thể hiện chủ đề 
+HS phát biểu ý kiến của mình, trả lời từng phần trong câu hỏi theo định hướng như sgk.
- Đọc phần ghi nhớ sgk/25
- Cảm xúc trên đường tới trường, trên sân trường , trong lớp học. 
- Các sự kiện được sắp xếp theo sự hồi tưởng những kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên của tác giả. Các cảm xúc lại được sắp xếp theo thứ tự thời gian (hiện tại - quá khứ ), cảm xúc : liên tưởng (từ các em nhỏ - bản thân tác giả)
-Tình thương mẹ , thái độ căm ghét những hủ tục đã đày đọa mẹ, - Niềm vui sướng cực độ khi được ở trong lòng mẹ 
- Theo mạch cảm xúc, theo sự phát triển của sự việc.
-Tả người, con vật : chỉnh thể - bộ phận hoặc tình cảm, cảm xúc;
 Tả phong cảnh : không gian , thời gian 
- Các sự việc nói về Chu văn An là người tài cao - Các sự việc nói về Chu văn An là người đạo đức, được học trò kính trọng . 
- Hai luận cứ được sắp xếp theo tầm quan trọng của chúng đối với luận điểm cần chứng minh
-HS thảo luận và phát biểu ý kiến:
Tuỳ thuộc vào kiểu văn bản, chủ đề, ý đồ giao tiếp của người viết
- Các ý trong phần thân bài thường được sắp xếp theo trình tự:
+ Thời gian , không gian
+ Theo sự phát triển của sự việc 
+ Theo mạch suy luận , cảm xúc của người viết
- Trình bày theo lô gic khách quan : (theo quan hệ toàn thể - bộ phận, quan hệ tôn ti, quan hệ nguyên nhân- kết quả ). (nguyên nhân thứ nhất là,trước hết phải kể đến, bởi vì , có nhiều lí do khiến cho...Hậu quả đầu tiên là , bởi vậy , do đó , ...)
- Trình bày theo lô gic chủ quan (các văn bản nghị luận ...) Hoạt động
I. Bố cục của văn bản 
Gồm có 3 phần 
- MB: Nêu chủ đề của văn bản 
- TB: Trình bày các khía cạnh của chủ đề 
- KB: Tổng kết chủ đề
Ghi nhớ 1,2 sgk/25
II.Cách sắp xếp nội dung phần thân bài 
- Các ý trong phần thân bài thường được sắp xếp theo trình tự:
+ Thời gian , không gian
+ Theo sự phát triển của sự việc 
+ Theo mạch suy luận , cảm xúc của người viết
Ghi nhớ 3 sgk.
III.Luyện tập
1.a. Thứ tự không gian: nhìn xa - đến gần - đến tận nơi - đi xa dần
b.Thứ tự không gian: về chiều , lúc hoàng hôn.
c.Hai luận cứ được sắp xếp theo tầm quan trọng của nó đối với luận điểm cần chứng minh.
2 . Trình bày 2 ý:
a. Những ý nghĩ, cảm xúc của chú bé khi trả lời người cô.
b. Cảm giác sung sướng cực điểm của chú bé khi được ở trong lòng mẹ.
3.- Đưa phần giải thích lên trước phần chứng minh tính đúng đắn của câu tục ngữ
 - Trong phần giải thích có 2 ý:
 + Giải thích nghĩa đen của câu tục ngữ.
 + Giải thích nghĩa bóng của câu tục ngữ
IV.Củng cố : 2’Đọc lại phần ghi nhớ, nhấn mạnh từng ý 
V.Dặn dò:2’ Học thuộc phần ghi nhớ, làm bài tập số 2,3. 
 Soạn bài Tức nước vỡ bờ
Rút kinh nghiệm: