Giáo án Ngữ văn lớp 8 Tiết 21 – 22: Văn bản: Cô bé bán diêm (An - Đéc - xen)

Ngày soạn: 21/9/2011
Ngày giảng: 8A:
 8B:
 Tiết 21- 22
 Văn bản 
Cô bé bán diêm
(An-đec-xen)
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:Giúp HS nắm được:
- Những hiểu biết bước đầu về người kể chuyện cổ tích An- đec- xen
- Nghệ thuật kể chuyện, cách tổ chức các yếu tố hiện thực và mộng tưởng trong tác phẩm
- Lòng thương cảm của tác giả đối với em bé bất hạnh.
2. Kĩ năng:
- Đọc diễn cảm, hiểu, tóm tắt được tác phẩm
- Phân tích được một số hình ảnh tương phản(đối lập, đặt gần nhau làm nổi bật lẫn nhau)
- Phát biẻu cảm nghĩ về một đoạn truyện.
* KNS: 
+ Giao tiếp, trình bày suy nghĩ phản hồi lắng nghe tích cực về tình cảnh đáng thương của cô bé bất hạnh
+ Suy nghĩ sáng tạo: Phân tích bình luận về các chi tiết trong truyện 
+ Tự nhận thức: xác định lối sống nhân ái, yêu thương và chia sẻ với mọi người xung quanh
3. Thái độ: Giáo dục HS:
- Lòng cảm thông, yêu thương đối với những em bé nghèo khổ, bất hạnh.
II. Chuẩn bị:
 1. Thầy: TLHDTH chuẩn KTKN, SGK, SGV ngữ văn lớp 8
 2. Trò: Học bài cũ, tìm đọc thêm truyện cổ tích của An-dec-xen và đọc toàn văn truyện “ cô bé bán diêm “ và trả lời câu hỏi SGK. 
III. Phương pháp:
- P.P: Vấn đáp, đàm thoại, phân tích giảng bình, Tchức cho HS tự tiếp thu kT
- KT: Động não, hỏi trả lời
IV. Tiến trình giờ dạy - GD
1. ổn định: (1’) Sĩ số: 8A: 8B: 
2. Kiểm tra bài cũ: (4’)
 ? Trình bày nguyên nhân và ý nghĩa cái chết của “ Lão Hạc”? 
- Dành tiền và giữ lại mảnh vườn cho con trai; không muốn phiền luỵ nhờ vả mọi người; Giàu lòng tự trọng, trung thực, yêu thương con rất mực, giàu đức hi sinh
=> Phê phán tố cáo XH TDPK đương thời
3. Bài mới:
* Giới thiệu bài Trên thế giới có rất nhiều nhà văn chuyên viết truyện và truyện cổ tích cho trẻ em nhưng truyện cổ tích do nhà văn Đan Mạch An- déc xen sáng tác thì thật tuyệt vời. Không những trẻ con khắp nơi vô cùng yêu thích, say mê đón đọc mà người lớn đủ mọi lứa tuổi cũng đọc mãi không chán. Hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một câu chuyện hay của ông: tác phẩm “ Cô bé bán diêm.” 
Hoạt động 1
P.P: Vấn đáp, thuyết trình
KT: Động não
Trình bày những hiểu biết của em về tác giả An- đéc- xen?
- HStrình bày, nhận xét bổ sung 
- GV bổ sung một số tác phẩm của ông 
? Em đã đọc tác phẩm nào của ông ?
? Hiểu biết của em về tác phảm ?
- GV thuật lại hoàn cảnh khơi nguồn cảm hứng sáng tác của ông về truyện : «  Cô bé bán diêm »
 * GV Hướng dẫn HS đọc chậm, giọng tình cảm. 
 * GV đọc mẩu sau đó gọi HS đọc tiếp ; GV kể tiếp truyện đoạn chữ nhỏ(TT) ; HS đọc tiếp từ : sáng hôm sau=> cho hs nhận xét cách đọc
? Yêu cầu HS giải thích một số từ khó?
- Gia sản ; trường xuân ; ảo ảnh
? Hãy kể tóm tắt truyện ?
- 1 HS tóm tắt lại truyện, HS khác nhận xét, GV điều chỉnh
? Theo dõi nội dung truyện và cho biết: Truyện có thể chia làm mấy đoạn? Nội dung từng đoạn?
 - 3 đoạn
1. Từ đầu...cứng đờ ra: Hoàn cảnh của cô bé bán diêm
2. Tiếp...chầu thượng đế: Những lần quẹt diêm và mộng tưởng của cô bé
3. Còn lại: Cái chết của cô bé bán diêm
Hoạt động 2:
P.P: Vấn đáp, nêu vấn đề, phân tích giảng bình
KT: Động não, hỏi trả lời
 * HS đọc đoạn 1
? Hoàn cảnh của cô trong quá khứ và hiện tại ?
+ Quá khứ: Êm đềm hạnh phúc
+ Hiện tại: 
- Bà và mẹ mất, tài sản tiêu tan, sống với bố trong cái gác xép tối om
? Hoàn cảnh đó đưa em bé đến tình trạng như thế nào?
- Đói, rét, chịu sự mắng nhiếc
 I. Giới thiệu chung (6’) 
1.Tác giả
- Là nhà văn Đan Mạch, người «  kể chuyện cổ tích nổi tiếng thế giới với những truyện kể cho trẻ em.
- Truyện của ông đem đến cho độc giả cảm nhận về niềm tin và lòng yêu thương đối với con người lòng nhân đạo sâu sắc.
2. Tác phẩm : 
- Viết năm 1845 khi tác giả có hai mươi năm cầm bút và tên tuổi của ông đã lừng danh trên thế giới
- Là một trong những truyện nổi tiếng nhất của nhà văn Anđecxen
II. Đọc hiểu văn bản : ( 66’)
1. Đọc hiểu chú thích
2. Bố cục : 3 đoạn
1. Từ đầu...cứng đờ ra: Hoàn cảnh của cô bé bán diêm
2. Tiếp...chầu thượng đế: Những lần quẹt diêm và mộng tưởng của cô bé
3. Còn lại: Cái chết của cô bé bán diêm
3. Phân tích
1. Hoàn cảnh của cô bé bán diêm:
- Quá khứ êm đềm hạnh phúc 
? Cô bé bán diêm xuất hiện trong khung cảnh như thế nào?
- Đêm giao thừa, trời rét
- Mọi người đi lại nhộn nhịp đón năm mới rất vui vẻ cửa sổ nhà rực ánh đèn, sực nức mùi ngỗng quay
- Cô bé một mình trong đêm giá rét, giầy bị mất, đầu trần, chân lạnh cóng, trên tay là những hộp diêm không ai mua, bụng đói, lo lắng bị cha trách mắng
? Em có nhận xét gì về hoàn cảnh của cô bé bán diêm? 
? Hình ảnh của cô bé bán diêm trong đêm giao thừa được tác giả khắc hoạ bằng biện pháp nghệ thuật gì là chính?
 - Đối lập- tương phản
? Tìm những chi tiết, hình ảnh thể hiện sự đối lập? Tác dụng của nghệ thuật đó?
- Ngoài đường rét >< Rực ánh đèn
- Xó tối tăm >< Ngôi nhà có dây trường xuân
- Đầu trần, chân đất >< Trời rét, tuyết
- Bụng đói >< Mùi ngỗng quay...
* Gv: Hình ảnh có thật trên đất nước Đan Mạch, gợi nhiều thương tâm và đồng cảm trong lòng người đọc
? Câu chuyện đc tiếp tục nhờ một chi tiết nào cứ lặp đi lặp lai? 
- Chi tiết 5 lần em bé quẹt diêm : Thực tế và mộng tưởng xen kẽ với nhau
- Hiện tại: Hình ảnh cô bé trong đêm giao thừa:
- Ngoài đường rét >< Rực ánh đèn
- Xó tối tăm >< Ngôi nhà có dây trường xuân
- Đầu trần, chân đất >< Trời rét, tuyết
- Bụng đói >< Mùi ngỗng quay...
= >Nghệ thuật đối lập, tương phản: quá khư> < hiện tại
=> Nỗi bật sự nghèo khổ, cô đơn, tình cảnh đáng thương, bất hạnh của em bé.
2. Mộng tưởng của cô bé trong những lần quẹt diêm
? Vì sao em bé lại quẹt diêm? 
- Để sưởi ấm, để đắm mình trong ảo ảnh.
? Lần lượt từng lần tác giả đã cho em bé mơ thấy những cảnh gì? ở đây tác giả tiếp tục sử dụng thủ pháp nghệ thuật gì? 
- Đối lập tương phản : Cái biến hoá - Mơ ước > < cái bất biến- hiện thực nghiệt ngã 
? Chứng minh rằng những ảo ảnh của cô bé qua các lần quẹt diêm diễn ra theo thứ tự hợp lí? tác dụng?
- HS TL trình bày
- GV chốt
? Trong các mộng tưởng ấy, điều nào gắn với thực tế, điều nào thuần tuý chỉ là mộng tưởng? 
 - Lò sưởi, cây thông gắn với thực tế; 
 - Ngỗng quay nhảy khỏi đĩa, 2 bà cháu nắm tay bay lên trời-> mộng tưởng.
? Tạo ra những hình ảnh thiên đường chốc lát ấy, nhà văn nhằm mục đích gì? 
- Mơ ước được sống tốt đẹp => Thể hiện tình yêu thương, đồng cảm của tác giả
? Tác giả đã miêu tả hình ảnh em bé vào sáng mồng Một tết như thế nào? Hình ảnh đó gợi cho em cảm xúc gì? 
- Hình ảnh em bé đẹp, ngây thơ, hồn nhiên giữa gió lạnh, bầu trời xanh nhạt => Xúc động, thương cảm
? Thái độ của mọi người như thế nào khi chứng kiến cảnh đó? Chi tiết này nói lên điều gì?
- Lạnh lùng thờ ơ, trước cái chết của của em => Ích kỉ, tàn nhẫn
? Cách kết thúc truyện thể hiện tình cảm gì của nhà văn đối với em bé bất hạnh ?
- Day dứt xót xa, thương cảm
? Qua đó em hiểu gì về nhà văn?
- Andecxen: Giàu lòng nhân ái, cảm thông sâu sắc, thương yêu chân thành.
* L1: Lò sưởi toả ra hơi nóng-> vì em rét cóng, muốn được sưởi ấm.
* L2: Bàn ăn sang trọng.....-> Vì em đang đói khao khát được ăn
* L3: Cây thông nô en -> Nhớ đến cảnh đón giao thừa với bà, mẹ
* L4: Hình ảnh bà xuất hiện-em nói với bà-> Nhớ thương bà
* L5:	Em đi theo bà
-> Trình tự mộng tưởng hợp lí=> khao khát hạnh phúc của cô bé bán diêm
-> Làm nổi bật vẻ đẹp hồn nhiên, trong sáng của em bé đáng thương 
 => Đồng cảm của tác giả
3. Cái chết của em bé bán diêm và thái độ của mọi người:
- Cái chết tội nghiệp, thương tâm
- Người đời lạnh lùng, ích kĩ, tàn nhẫn.
=> Day dứt, xót xa, thương cảm
Hoạt động 3:
P.P: V ấn đáp, thuyết trình, 
KT: Động não, hỏi trả lời
? Qua tác phẩm “ Cô bé bán diêm” An-dec-xen muốn nói gì với tất cả mọi người? 
- Về trách nhiệm, tình cảm của người lớn đối với trẻ em
? Tại sao có thể nói “ Cô bé bán diêm là một bài ca về lòng nhân ái với con người nói chung và với trẻ em nói riêng?
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật kể chuyện của tác giả?
Hoạt động 4
P.P: Tổ chức cho hS tự tiếp thu kT
KT: Động não, TH viết tích cực
? Viết một đoạn văn ngắn từ 5-7 câu phát biểu cảm nghĩ của em về nhân vật cô bé bán diêm? 
- HS viết vào phiéu học tập, trình bày
- GV chấm chữa, cho điểm bài viết khá
- HS đọc bài làm khá, tham khảo
4. Tổng kết:
a. Nội dung:
- Truyện thể hiện lòng thương cảm sâu sắc đối với em bé bất hạnh
b. Nghệ thuật:
- Cách kể chuyện hấp dẫn:
+ Sử dụng hình ảnh tương phản đối lập
+ Đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng với tình tiết hợp lý
c.Ghi nhớ SGKT68
III. Luyện tập (8’)
Viết một đoạn văn ngắn từ 5-7 câu phát biểu cảm nghĩ của em về nhân vật cô bé bán diêm 
- Gợi ý: 
+Số phận: Nghèo khổ cô đơn bất hạnh mà trong sáng, hồn nhiên
+ Tình cảm: đồng cảm, chia sẻ nỗi bất hạnh; mong muốn trẻ em không bất hạnh được sống trong yêu thương chăm sóc, hạnh phúc
+ Suy nghĩ về xã hội...
4. Củng cố: (3’)
- Bức hình trong SGK minh hoạ cho cảnh nào trong truyện? 
 ? Tại sao có thể nói “ Cô bé bán diêm là một bài ca về lòng nhân ái với con người nói chung và với trẻ em nói riêng?
 - Kể về số phận nghèo khổ bất hạnh, cô đơn của cô bé bán diêm với lòng thương cảm sâu sắc
 + Đồng cảm với khát khao hạnh phúc của em bé( Qua mộng tưởng của em về chiếc lò sưởi ấm áp, bữa ăn ngon, cảnh đầm ấm với bà đã khuất...)
 + Kết thúc truện kể về cái chết của em bé thể hiện nỗi day dứt, xót xa đối với em bé bất hạnh; đối với số phận của con người nhất là trẻ em.
5. Hướng dẫn học bài và chuẩn bị bài mới (2’)
 * Bài cũ: - Đọc và tóm tắt lại truyện “ Cô bé bán diêm”.
	 - Nắm nội dung, ý nghĩa và nghệ thuật của truyện.
 * Bài mới: Xem trước bài: