Giáo án Ngữ văn lớp 7 tiết 75: Tìm hiểu chung về văn nghị luận

Tuần 20– Bài 19 
Tiết 75
I. Mục tiêu cần đạt : Giúp HS
 Giúp HS: 
Hiểu được nhu cầu nghị luận trong đời sống và đặc điểm chung của văn bản nghị luận.
Bước đầu biết cách vận dụng những kiến thức về văn nghị luận vào đọc – hiểu văn bản .
Trọng tâm:
Kiến thức :
Khái niệm văn bản nghị luận .
Nhu cầu nghị luận trong đời sống .
Những đặc điểm chung của văn bản nghị luận .
Kĩ năng :
 Nhận biết văn bản nghị luận khi đọc sách báo, chuẩn bị để tiếp tục tìm hiểu sâu, kỹ hơn về kiểu văn bản quan trọng này .
II. Chuẩn bị của thầy và trị: 
 -Thầy : Những nhu cầu nghị luận trong đời sống, văn bản nghị luận, luận điểm, luận cứ, dẫn chứng.
	-Trị : Đạo đức và trả lời các câu hỏi thường gặp trong đời sống.
	+ Đọc trước văn bản "Chống nạn thất học" và tìm hiểu nhu cầu nghị luạn trong bài.
III. Tiến trình tiết dạy: 
1. Ổn định : (1’) Kiểm tra sĩ số, tác phong HS 
2. Kiểm tra : (2’) 
 Kiểm tra tập soạn.
 3. Bài mới : (1’)
 Văn nghị luận là một trong những kiểu văn bản quan trọng trong đời sống XH của con người, có vai trò rèn luyện tư duy, năng lực biểu đạt những quan niệm, tư tưởng sâu sắc. Do đó, muốn làm tốt văn nghị luận, ta phải có khái niệm, quan điểm rõ ràng, biết vận dụng những thao tác phân tích, tổng hợp, diễn dịch  Nói chung là biết tư duy trừu tượng. Bài học hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu những thao tác chung nhất về nghị luận phải có luận điểm, lí lẽ, dẫn chứng, có phương pháp lập luận để nối kết các luận điểm, luận cứ nhằm giải quyết một vấn đề nào đó.
TG
ND
HĐGV
HĐHS
15’
20’
I. Nhu Cầu Nghị Luận Và Văn Bản Nghị Luận :
 1. Nhu cầu nghị luận :
(Kĩ thuật hỏi và trả lời)
- Là những vấn đề đặt ra để bàn bạc, để giải quyết nhằm nảy sinh nhu cầu nghị luận.
- Trong đời sống ta thường gặp văn bản nghị luận dưới dạng các ý kiến đưa ra trong cuộc họp, các bài xã luận, bình luận, phát biểu ý kiến trên báo chí 
2. Thế nào là văn bản nghị luận :
(Kĩ thuật hỏi và trả lời)
- Văn nghị luận là được viết ra nhằm xác lập cho người đọc, người nghe một tư tưởng, quan điểm nào đĩ. Muốn thế, văn nghị luận phải cĩ luận điểm rõ ràng, cĩ lý lẽ, dẫn chứng thuyết phục.
- Những tư tưởng, quan điểm trong các bài văn nghị luận phải hướng tới giải quyết những vấn đề đặt ra trong đời sống thì mới cĩ ý nghĩa.
a. Cho học sinh gọi VD1 SGK và trả lời theo cách hiểu của mình.
- Từ những lý do hs nêu GV chốt lại : rõ ràng để trả lời cho các câu hỏi trên thì các em phải bàn bạc, đưa ra nhiều lí lẻ, nhiều lý do hoặc mục đích, số liệu  nhằm để giải quyết vấn đề trên, tức là đã nảy sinh nhu cầu nghị luận.
- Vậy nhu cầu nghị luận là gì ?
- cho học sinh thêm các câu hỏi về các vến đề tương tự trên.
b) Để giải quyết tốt các vấn đề trên thì em cĩ trả lời bằng các kiểu văn bản như: kể chuyện, miêu tả, biểu cảm khơng ?
c) Vậy để giải quyết các vấn đề đĩ thì trả lời bằng các kiểu văn bản nào ?
- Hãy kể một vài kiểu văn bản nghị luận mà em biết qua báo chí, đài phát thanh, truyền hình  ?
Từ những nhu cầu nghị luận ta sẽ tìm hiểu một văn bản nghị luận
"Chống nạn thất học"
- Gọi học sinh đọc văn bản.
- Cho học sinh đọc từng đoạn để phát hiện ý.
Đoạn 1 : Đối tượng Bác hướng tới là gì ?
- Ở đoạn này Bác đã nêu lên vấn đề gì ?
Đoạn 2 : Bác đưa lên số liệu về dân việt nam thiết học là bao nhiêu ?
Đoạn 3,4 : Để chống lại nạn thất học đĩ Bác đã đưa lên nguyện vọng gì ?
GV chốt : Đây là những câu mang 1 quan điểm, khẳng định một ý kiến, một tư tưởng của Bác nên gọi các câu đĩ là luận điểm.
- Để luận điểm cĩ sức thuyết phục thì bài viết đã nêu lên những lí lẻ nào ?
+ Tại sao ta phải nâng cao dân trí ?
- Để lí lẻ này vững chắc Bác đã đưa ra số liệu cụ thể để dẫn chứng (95%) 
+ Biêt đọc, biết viết chữ quốc ngữ để làm gì ?
+ Làm cách nào để nhanh chống biết chữ quốc ngữ ?
- Bác đã đưa ra những khả năng thực tế bằng nhiều cách trong việc chống nạn thất học ấy như thế nào ?
+ Vì sao phụ nữ cần phải học ?
+ Ai sẽ là người đắc lực giúp đỡ chị em ?
+ Từ văn bản trên GV chốt lại vấn đề.
Như vậy một bài văn nghị luận phải cĩ luận điểm, cĩ lý lẻ, dẫn chứng nhằm giải quyết vấn đề nào đĩ.
- Gọi học sinh đọc điểm ghi nhớ (2)
* Lưu ý : để tạo niềm tin cho người đọc trên cơ sở lý lẽ và dẫn chứng phải xác đáng đầy sức thuyết phục.
3/, Tác giả cĩ thể thực hiện mục đích trên bằng văn kể chuyện, miêu tả, biểu cảm được khơng ? vì sao ?
- HS : đọc và trả lời với nhiều lý do khác nhau.
- HS : nêu vấn đề :
- vì sao trong lớp ta khơng nên nĩi xấu lẫn nhau ?
- vì sao chúng ta khơng nên quí trọng thầy cơ?
Vì sao ta khơng nên dùng viết xĩa để viết lên bàn ?
- HS : nhận xét trả lời.
- khơng thể giải quyết bằng văn bản kể chuyện, miêu tả đựợc. Cịn văn biểu cảm chỉ giúp được một phần những lí lẻ, lập luận chủ yếu là cảm xúc, tìh cảm.
- Để giải quyết các vấn đề trên thì ta cần đến văn nghị luận.
- Bình luận thời sự, bình luận thể thao, các mục nghiên cưú, hội thảo khoa học, tạp chí văn học, ngơn ngữ và đời sống; văn học, tuổi trẻ, tài hoa trẻ, văn nghệ giáo dục
- HS : đọc - cả lớp lắng nghe.
- HS : phát hiện và trả lời.
- Đối tượng Bác hướng tới là quốc dân Việt Nam (nhân dân trong một nước)
- Chống nạn thất học do chính sách ngu dân pháp để lại.
- Số người Việt Nam thất học là 95%.
- Nguyện vọng của Bác là : "Một trong những cơng việc phải thực hiện cấp tốc lúc này là nâng cao dân trí  Mọi người phải biết đọc, biết viết chữ quốc ngữ."
- HS : Tìm kím phát hiện lý lẽ.
- Vì tình trạng thất học, lạc hậu trước cách mạng tháng tám (do chính sách ngu dân  hầu hết người Việt Nam mù chữ, dốt nát).
- Đây là những điều kiện cần phải cĩ để người dân tham gia xây dựng nước nhà.
- Gĩp sức vào bình dân học vụ.
- Đưa ra nhiều cách người đã biết dạy cho người chưa biết, vợ chưa biết thì chồng bảo  những người làm của mình.
- Để xứng đáng là một phần tử trong nước, cĩ quyền bầu cử và ứng cử.
- Thanh niên cần sốt sắng giúp đỡ
- HS : đọc ghi nhớ.
- HS : Trả lời.
- Các loại văn bản trên khĩ thực hiện được vì nĩ khơng giải quyết được lời kêu gọi mọi người chống nạn thất học, một cách rõ ràng, đầy đủ như vậy.
4. Củng cố :5’(Kĩ thuật trình bày 1 phút)
	- Khi nào ta mới cĩ nhu cầu nghị luận 
	- thế nào là văn nghị luận 
	- Tư tưởng, quan điểm trong văn nghị luận như thế nào ?
5. Dặn dị : 1’
a. Bài vừa học: 
-Về nhà xem lại bài , nắm cho được nội dung phần ghi nhớ 
-Nắm cho được : Thế nào là văn nghị luận ? Đặc điểm của văn bản nghị luận ?
b. Soạn bài: Tìm hiểu chung về văn nghị luận ( Tiết 76 )
- Đọc phần luyện tập SGK trang 9-10-11
- Trả lời các câu hỏi phần luyện tập 
 c. Trả bài: Tìm hiểu chung về văn nghị luận 
Rút kinh nghiệm :