Giáo án Ngữ văn 8: Văn bản: Tôi đi học (Thanh Tịnh)

Tuần 1: Tiết .
Ngày soạn:
Ngày dạy: 
Văn bản: TễI ĐI HỌC
( Thanh Tịnh )
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT :
1. Kiến thức: Giúp HS: - Cảm nhận được tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật "Tôi" ở buổi tựu trường đầu tiên.
- Thấy được thái độ, cử chỉ yêu thương và trách nhiệm của người lớn đối với thế hệ tương lai.
- Thấy đượcc ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ của nhà văn Thanh Tịnh và nghệ thuật miêu tả tâm lí trẻ nhỏ, qua đoạn trích truyện có sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
2. Kĩ năng: Đọc – hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Trình bày những suy nghĩ , tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân.
3. Thái độ: Giáo dục HS biết rung động, cảm xúc với những kỉ niệm thời học trò và biết trân trọng, ghi nhớ những kỉ niệm ấy.
B. PHƯƠNG PHÁP: Đàm thoại, gợi tìm, phân tích, vấn đáp , bình ,tích hợp ngang với phần Tiếng việt và Tập làm văn.
C. CHUẨN BỊ:
 GV: Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án.
HS: Đọc kĩ văn bản, soạn bài theo SGK.
D. TIẾN TRèNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC :
- Ôn3 định lớp.(1’)
- Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh. (1’) 	
BÀI MỚI:
Hoạt động 1: Khởi động
Mục tiêu : Tạo tâm thế học tập.
Phương pháp: Gợi dẫn.
Thời gian : 2’
Trong cuộc đời mỗi con người, những kỉ niệm của tuổi học trò thường được lưu giữ bền lâu trong trí nhớ. Đặc biệt là những kỉ niệm về buổi đến trường đầu tiên. Tiết học đầu tiên của năm học mới này, cô và các em sẽ tìm hiểu một truyện ngắn rất hay của nhà văn Thanh Tịnh. Truyện ngắn " Tôi đi học " Thanh Tịnh đã diễn tả những kỉ niệm mơn man, bâng khuâng của một thời thơ ấy. 
Hoạt động 2: Tìm hiểu chung.
Mục tiêu : Hướng dẫn hs cách đọc, hiểu đôI nét về tác giả - tác phẩm, từ khó ,thể loại , bố cục.
Phương pháp: Gợi dẫn, nêu vấn đề, giảI thích, chốt.
Thời gian : 20’
HOẠT ĐỘNG CỦA 
THẦY VÀ TRề 
NỘI DUNG
GV : cho hs đọc nhẩm phần chú thích *và trình bày ngắn gọn về tác giả , tác phẩm.
HS : trinh bày ngắn gọn :
Tác giả :
Tác phẩm :
? Đặc thù truyên ngắn của ông ntn ?
HS : trả lời.
GV : chốt ý lên bảng.
GV : Hướng dẫn hs đọc :chú ý đọc giọng chậm, dịu, hơi buồn và lắng sâu; cố gắng diễn tả được sự thay đổi tâm trạng của nhân vật " tôi ". ở những lời thoại cần đọc giọng phù hợp
GV : đọc mẫu một đoạn , sau đó gọi 3 em hs lần lượt đọc. 
HS : đọc và nhận xét.
GV : lưu ý một số sai xót khi đọc của hs.
GV :cho hs đọc nhẩm chú thích.
HS đọc kĩ những chú thích.
GV: lưu ý cho hs một số từ khó.
? Bất giác có nghĩa là gì?
? Lạm nhận có phải là nhận bừa nhận vơ không?
? Lớp 5 ở dây có phải là lớp năm em học cách đây 3 năm?
GV : Xét về thể loại văn học, đây là một truyện ngắn và truyện ngắn này có thể xếp vào kiểu văn bản nào? Vì sao? - Văn bản biểu cảm - thể hiện cảm xúc, tâm trạng.
Mạch truyện được kể theo dòng hồi tưởng của nhân vật " Tôi ", theo trình tự thời gian của buổi tựu trường đầu tiên. Vậy có thể tạm ngắt thành những đoạn như thế nào?
HS: trả lời:
- Đoạn 1: Khơi nguồn kĩ niệm
- Đoạn 2: Tâm trạng....trên con đường cùng mẹ đến trường.
- Đoạn 3: Tâm trạng .....Khi đến trưưòng.
- Đoạn 4: ....Khi nghe gọi tên rời tay mẹ.
- Đoạn 5: Khi ngồi vào chổ và đón nhận tiết học.
GV: chót.
 ? Em hãy cho biết nhân vật chính của văn bản này là ai?
- Nhân vật " Tôi "
? Vì sao em biết đó là nhân vật chính?
? Truyện được kể theo ngôi thứ mấy?
GV: kết luận và chuyển hoạt động.
I. Tìm hiểu chung :
1. Tác giả - tác phẩm :
- Thanh Tịnh (1911- 1988)
- Quê quán : ở ngoại ô Huế
-Nhìn chung truyện ngắn của ông thường toát lên vẻ đẹp đằm thắm , tình cảm êm dịu , trong trẻo.
- Tôi đi học in trong tập Quê mẹ , xuất bản năm 1941.
2. Đọc văn bản :
3. Từ khó :
- Bất giác.
- Lạm nhận.
4. Thể loại và bố cục :
- Văn bản biểu cảm.
- Chia thành 5 đoạn.
Hoạt động 3: Đọc - hiểu văn bản
Mục tiêu: giúp hs cảm nhận được tâm trạng của nhân vật Tôi trong buổi tưu trường đầu tiên và tìm hiểu nghệ thuật trong đoạn.
Phương pháp: phân tích, gợi dẫn , nêu vấn đề, liên hệ, tích hợp, chốt.
Thời gian : 55’
GV: Gọi hs đọc 4 câu đàu
 HS: đọc giọng chậm , bồi hồi.
GV: nỗi nhớ buổi tựu trường của tác giả được khơi nguồn từ thời điểm nào? 
? Em có nhận xét gì về thời điểm ấy? 
? Cảnh thiên nhiên, cảnh sinh hoạt hiện lên như thế nào?
HS : phát hiện và phát biểu kết quả , lí giải lí do.
GV: bình, phân tích 
GV:Tâm trạng của nhân vật tôi khi nhớ lại những kỉ niệm cũ như thế nào?Những từ ngữ nào diễn tả điều đó?
HS: cảnh vật thân quen...
GV : liên hệ thực tế những ngày đầu tiên đến trường của các em...
? Những từ đó thuộc từ loại gì? tác dụng của những từ loại đó?
- Từ láy diễn tả cảm xúc, góp phần rút ngắn khoảng cách thời gian giữa hiện tại và quá khứ
 GV: bình,chốt.
HS: nghe ,ghi bài.
Vậy trên con đường cùng mẹ đến trường, nhân vật tôi có tâm trạng như thế nào? Chúng ta sẽ tìm hiểu tiếp ở đoạn 2.
HS đọc diễn cảm toàn đoạn.
? Thanh Tịnh viết: " Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần...hôm nay, tôi đi học ". Điều này thể hiện như thế nào trong Đ2?
Theo em những từ " thèm, bặm, ghì, xệch, chúi, muốn....." là những từ loại gì? - Động từ được sử dụng đúng chổ -> Hình dung dễ dàng tư thế và cử chỉ ngộ nghĩnh, ngây thơ và đáng yêu.
GV: vậy khi đến trường tân trạng của nhân vật Tôi diễn biến ra sao  chuyển đoạn 3.
HS đọc diễn cảm đoạn 3.
Nhân vật có tâm trạng và cảm giác như thế nào khi nhìn ngôi trường ngày khai giảng, khi nhìn mọi người và các bạn? 
? Em có nhận xét gì về cách kễ và tả đó? tinh tế, hay
? Ngày đầu đến trường em có những cảm giác và tâm trạng như nhân vật " Tôi " không? Em có thể kễ lại cho các bạn nghe về kĩ niệm ngày đầu đến trường của em? 
? Qua 3 đoạn văn trên em thấy tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì?
- Vit: So sánh.
? Tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó? - Gợi cảm, làm nỗi bật tâm trạng của nhân vật " tôi " cũng như của những đứa trẻ ngày đầu đến trường.
HS đọc đoạn 4:
Tâm trạng của nhân vật " Tôi ". Khi nghe ông Đốc đọc bản danh sách học sinh mới như thế nào? Theo em tại sao " tôi " lúng túng?
? Vì sao tôi bất giác giúi đầu vào lòng mẹ nức nỡ khóc khi chuẩn bị vào lớp.
( Cảm giác lạ lùng, thấy xa mẹ, xa nhà, khác hẳn những lúc chơi với chúng bạn).
? Có thể nói chú bé này có tinh thần yếu đuối hay không?
GV: bình , chốt.
HS đọc đoạn cuối:
Tâm trạng...của nhân vật " tôi" khi bước vào chổ ngồi lạ lùng như thế nào?
Dòng chử " tôi đi học " kết thúc truyện có ý nghĩa gì?
Dòng chử trắng tinh, thơm tho, tinh khiết như niềm tự hào hồn nhiên trong sáng của " tôi "
GV: tích hợp sang phần tập làm văn.
Thái độ, cử chỉ của những người lớn ( Ông Đốc, thầy giáo trẻ, người mẹ....) như thế nào? Điều đó nói lên điều gì?
Em đã học những văn bản nào có tình cảm ấm áp, yêu thương của những người mẹ đối với con? ( Cổng trường mở ra, mẹ tôi..... )
GV: Qua tìm hiểu đoạn trích em rút ra ý nghĩa gì?
HS: tổng hợp trả lời.
GV: chốt lại , liên hệ thực tế giáo dục hs
II. Đọc- hiểu văn bản.
1.Tâm trạng và cảm giác của nhân vật Tôi trong buổi tựu trường đầu tiên.
a.Khơi nguồn kỉ niệm.
Thời điểm gợi nhớ: cuối thu
Cảnh thiên nhiên: Lá rụng nhiều, mây bàng bạc
Cảnh sinh hoạt: Mấy em nhỏ rụt rè.............
=> Liên tưởng tương đồng, tự nhiên giữa hiện tại - quá khứ.
- Tâm trạng: Nao nức, mơn man, tưng bừng rộn rã......
-> Từ láy: Cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng
 b. Trên con đường cùng mẹ tới trường:
- Thấy lạ.
- Cảnh vật đều thay đổi.
- Lòng tôi có sự thay đổi lớn.
-> Cảm thấy trang trọng, đứng đắn
- Cử chỉ, hành động, lời nói :thèm , bặm , ghì, xệch , chúi , muốn
-> Động từ: thể hiện sự nghộ nghĩnh, ngây thơ, đáng yêu -> Tâm trạng háo hức, hăm hở.
Hết tiết 1 chuyển tiết 2 
 c. Khi đến trường:
- Lo sợ vẩn vơ
- Bỡ ngỡ, ước ao thầm vụng
-Chơ vơ, vụng về, lúng túng, ngập ngừng e sợ.
->Tả , kể tinh tế, chuyển biến hợp quy luật tâm lí trẻ.
d.. Khi nghe ông Đốc gọi tên và rời tay mẹ vào lớp:
- Lúng túng càng lúng túng hơn
- Bất giác bật khóc
-> Miêu tả tinh tế, so sánh hấp dẫn: thể hiện sư sợ hãi.
 e. Khi ngồi vào chỗ của mình đón nhận tiết học đầu tiên.
- Thấy mới lạ , hay hay.
- Cảm giác lạm nhận,.
-> hồn nhiên , trong sáng.
- Kết thúc tự nhiên Tôi đi học bất ngờ -> Thể hiện chủ đề của truyện
 2. Thái độ, tình cảm của người lớn:
- Chăm lo ân cần, nhẫn nại, động viên.....
- Nhân hậu thương yêu và bao dung.
=>Buổi tựu trường đầu tiên sẽ mãi mãi không thể nào quên trong kí ức của nhà văn Thanh Tịnh.
* Hoạt động 4: Tổng kết- luyện tập.
- Mục tiêu : giúp hs ghi nhớ được nội dung chính và nghệ thuật của tác phẩm áp dụng để làm bài tập.
- Phương pháp : gợi dẫn , tích hợp dọc.
- Thời gian: 8’
? Em hãy nhận xét nét đặc sắc về nghệ thuật và sức cuốn hút của tác phẩm?
HS: rút ra từ phần phân tích.
GV: nêu ngắn gọn nội dung tác phẩm? 
HS: nêu, đọc phần ghi nhớ.SGK.
GV: Yêu câu hs đọc câu 1 phần luyện tập.
HS: làm nhanh 
III. Tổng kết - Luyện tập .
1.Nghệ thuật: Tự sự xen miêu tả và biểu cảm, so sánh sinh động , tinh tế.
2.Nội dung:
* Ghi nhớ: SGK.
3. Luyện tập:
*Hoạt đông 5: Củng cố: (2’)
 - Thừ kể tâm trạng của em ngày đầu tiên đến trường?
* Hoạt động 6: Dặn dò: (1’) 
Bài cũ: - Nắm kĩ nội dung bài học.
	- Viết một đoạn văn ngắn phát biểu cảm nghĩ của bản thân ngày đầu đến trường.
Bài mới: Xem trước bài: Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ.
* Rút kinh nghiệm:
. . . .. .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .