Giáo án Ngữ văn 8 tuần 6 tiết 21, 22: Văn bản: Cô bé bán diêm An-Đéc-xen

 Tuaàn :6 Ngaøy soaïn : 07/09/2010
 Tieát :21-22 Ngaøy daïy : 13-18/09/2010 
 Văn bản: CÔ BÉ BÁN DIÊM
 	 An-ñeùc-xen
 I.Mục tiêu:
 -Biết đọc -hiểu một đoạn trích trong tác phẩm truyện.
 -Sự thể hiện của tinh thần nhân đạo, tài năng nghệ thuật xuất sắc của nhà văn An-đéc-xen qua một tác phẩm tiêu biểu.
 II.Kiến thức chuẩn:
 1.Kiến thức:
 -Những hiểu biết bước đầu về “ người kể chuyện cổ tích” An- đéc- xen.
 -Nghệ thuật kể chuyện, cách tổ chức các yếu tố hiện thực và mộng tưởng trong tác phẩm.
 -Lòng thương cảm của tác giả đối với em bé bất hạnh.
 2.Kĩ năng:
 -Đọc diễn cảm, hiểu, tóm tắt được tác phẩm.
 -Phân tích được một số hình ảnh tương phản ( đối lập, đặt gần nhau, làm nổi bật lẫn nhau)
 -Phát biểu cảm nghĩ về một đoạn truyện.
 III.Hướng dẫn- thực hiện:
Hoaït ñoäng cuûa GV
Hoaït ñoäng cuûa HS
Noäi dung
Hoaït ñoäng 1: Khôûi ñoäng
*OÅn ñònh, KTSS
*KTBC: GV neâu caâu hoûi
- Nguyên nhân nào gây nên cái chết của lão Hạc? Từ đó tác giả muốn tố cáo xh điều gì?
- Nêu nội dung truyện ngắn “Laõo Haïc”.
GV keát hôïp kieåm tra vôû baøi soaïn cuûa HS.
* Baøi môùi: 
GV giới thiệu bằng sơ lược vài nét về nước Đan Mạch , về nội dung câu chuyện “Cô bé bán diêm”
GV ghi töïa baøi
-Baùo caùo
-HS taùi hieän laïi kieán thöùc.
-Mang taäp baøi soaïn
-Nghe vaø ghi töïa.
Hoaït ñoäng 2:Đoïc -hieåu vaên baûn:
Gọi HS đọc chú thích dấu sao
- Liên hệ kiến thức lịch sử địa lí, em biết gì về đất nước Đan Mạch?
GV cung cấp sơ lược về đất nước Đan Mạch: Là một đất nước nhỏ thuộc khu vực Bắc AÂu , thời tiết có lúc lạnh ñeán 0o C.
- Em hãy nêu sơ lược về An- Đéc- Xen?
GV mở rộng : Ông sinh trong gia đình nghèo, ham thích thơ văn từ nhỏ, nhưng được học hành rất ít, cảm hứng của ông được khơi từ nhiều nguồn: văn học dân gian, văn học viết và cả hư cấu sáng tạo độc lập , ông chuyên sáng tác cho trẻ em  , chuyện của ông nhẹ nhàng tươi mát toát lên lòng yêu thương con người nhất là những người nghèo khổ và nềm tin vào sự thắng lợi cuối cùng của cái tốt đẹp trên thế gian.
GV hướng daãn caùch đọc : giọng chậm , cảm thông, phân biệt được giöõa cảnh thực vaø ảo trong và sau từng lần quẹt diêm.
GV toùm taét phần lược trích SGV trang 58 cho HS hình dung toàn bộ câu chuyện .
GV đọc mẫu một đoạn của đoạn trích , gọi HS đọc lần lược các đoạn còn lại .
- Em hãy kể tóm tắt lại đoạn trích .
GV nhận xét và tóm tắt laïi cho HS nắm.
- Theo em đoạn trích chia làm mấy đoạn ? Nêu nội dung tương ứng từng đoạn.
GV nhận xét và chia đoạn lại cho hoàn chỉnh.
- Đoạn 2 là phần trọng tâm có thể chia thành các đoạn nhỏ hơn không? Căn cứ vào đâu mà em chia như vậy ?
- HS đọc 
- HS nêu theo kiến thức của mình 
-Nghe
- Dựa vào chú thích HS nêu vài nét về An –Đéc – Xen 
-HS lắng nghe 
- Nghe hướng dẫn cách đọc 
- Lắng nghe và hình dung
- Lần lược từng HS đọc diễn cảm đến hết rồi nhận xét cách dọc 
- HS tóm tắt 
- HS chia đoạn 
- Có thể chia làm 2 đoạn nhỏ,Căn cứ vào các lần quẹt diêm
I.Tìm hiểu chung: 
 1- Tác giả: 
An-ñeùc –xen(1805-1875) laø nhaø vaên Ñan Maïch noåi tieáng vôùi loaïi truyeän keå cho treû em.
 2- Tác phẩm : 
Vaên baûn naøy trích gaàn heát truyeän ngaén “Coâ beù baùn dieâm”.
3.Bố cục: 3 phần
- Đ 1: Đầu.. đờ ra: Em bé đêm giao thừa
- Đ 2: Kế tiếp đề: Các lần quẹt diêm và mộng tưởng
-Đ 3: Còn lại : cái chết của cô bé.
Hoaït ñoäng 3: Phaân tích
Yêu cầu HS chú ý lại đoạn chöõ nhỏ và đoạn đầu.
- Em hãy cho biết gia cảnh cô bé bán diêm có gì đặc biệt ? Tìm chi tiết chứng minh?
GV : Bà, mẹ đã mất, gia sản tiêu tán phải sống nghèo khổ cùng với bố phải nghe lời chửi rủa , mắng nhiếc, em phải đi bán diêm để kiếm sống.
- Cô bé xuất hiện cùng với những bao diêm trong thời điểm đặc biệt nào?
- Thời điểm này đương nhiên người ta nghĩ đến những gì? Cảnh gì?
- Giao thừa gắn liền với ấm êm hạnh phúc . Vậy khi liên hệ lại hoàn cảnh cô bé bán diêm em có suy nghĩ gì?
GV chốt: Từ hoàn cảnh cô bé như thế so với những bé khác ta có thể nói cô bé thật bất hạnh .
- Mở rộng : tình hình thời tiết rét buốt dưới 0 độ C, tuyết rơi trắng đường phố , từ đó khơi gợi niềm thương cảm của ngöôøi ñoïc đối với cô bé bán diêm.
* Yêu cầu HS thảo luận 5p các vấn đề sau:
- Đoạn văn đầu tác giả khắc họa hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa bằng những hình ảnh đối lập nào? Em hãy tìm chi tiết chứng minh. 
Từ đó làm nổi bật điều gì?
- Quan sát gợi ý để HS dể dàng tìm đáp án.
- Khi HS nhận xét lẫn nhau xong , GV nhận xét bổ sung cho hoàn chỉnh.
GV choát : Các chi tiết đối lập : 
+Em bé đói rét đàu trần chân đất trong cảnh trời rét mướt 
+Em beù buïng ñoùi >< sực nứt mùi ngỗng quay
+ Xó tối tăm>< ngôi nhà xinh sắn
+ Đơn độc ngoài phố >< mọi nhà sum họp đầm ấm
 Đã là nổi bật noãi khổ vật chất và cả choã dựa tinh thần , em bé đã đói rét càng đói rét hơn.
- Ñoaïn vaên duøng ngheä thuaät gì laø chuû yeáu?
- Từ đó gợi lên điều gì trong lòng người đọc ? 
Yêu cầu HS quan sát đoạn 2
- Câu chuyện được tiếp tục nhờ chi tiết nào được laëp đi lặp lại vaø laëp laïi mấy lần? 
- Vì sao em phải quẹt diêm liên tiếp như thế ?
GV nhấn mạnh : Câu chuyện đan xen giữa thực và ảo.
- Hình ảnh được cô bé tưởng tượng ra trong lần quẹt diêm thứ nhất là gì? Tìm chi tiết chứng minh.
- Vì sao em tưởng tượng đầu tiên là lò sưởi mà không là cái gì khác?
- Từ đó cho thấy em đang ước mơ điều gì
Chốt: Thân em đầu trần chân đất thì cái rét giá lạnh đang hành hạ thân xác em kinh khủng nhất , đau đớn nhất nên em đã mơ ước cho mình một lò sưởi để sưởi ấm .
- Khi que diêm vụt tắt đã đưa em về thực tại như thế nào? Em sợ điều gì?
- Khi trở về thực tại dù sợ như thế em vẫn mạnh dạn quẹt que diêm thứ hai .Lần này em thấy điều gì từ ánh sáng nhỏ nhoi của que diêm ?
- Em có nhận xét gì về cảnh này? Hẳn trong đầu em ẩn chứa niềm khát khao gì mới tưởng tượng như thế?
Chốt: Em bé bán diêm cả ngày bụng đói rét, em khoâng thể khoâng mơ ước tới bữa ăn, đây là bữa ăn tất niên vào đêm giao thừa đón năm mới , em từng có bữa ăn như vậy ngày bà còn sống.
- Que diêm thứ hai cũng tắt , em trở lại thực tại của mình với khung cảnh như thế nào? Điều đó đối vôùi em càng trở nên ra sao?
- Sau mộng tưởng được sưởi ấm, ăn ngon , em tiếp tục chìm đắm trong ảo ảnh gì trong lần quẹt diêm thứ ba?
- Như bao đứa trẻ khác em mơ ước điều gì ở đây?
GV môû roäng : Đây là phong tục tập quán quen thuộc của người Châu Âu và đạo thiên chúa đêm giao thừa.
-Có điều gì thay đổi khi que diêm thứ ba đã tắt?
Mở rộng : Em ngó lên trời cùng ảo tưởng các ngọn nến bay lên biến thành những ngôi sao và em nhớ đến người yêu thương em nhất.
-Vì thế trong lần quẹt diêm thứ tư có gì khác hơn so với lần trước? ai hiện về trong trí tưởng tượng của em? Cho thấy tình cảm của em dành cho bà ntn?
GV : Rồi hình ảnh của người bà cũng mất đi cùng với sự liệm tắt của que diêm, em sực tỉnh quẹt lại tất cả các que diêm còn lại như muốn níu kéo người bà ở lại.
- Với lần quẹt thứ năm này điều gì xaûy ra thể hiện niềm khao khát cháy bổng bấy lâu nay?
- Sự việc hai bà cháu bay lên trời, khổ đau không còn đe dọa họ nữa có ý nghĩa gì? Em có nhận xét gì về những ước mơ ấy của em bé bán diêm ?
Cho HS thảo luận bạn cùng bàn trong 2p.
Gọi bất kỳ em nào, mỗi em trình bày một yù.
Chốt: Cuộc sống trên thế gian chỉ là buồn đau, đói rét đối với người nghèo khổ, chỉ có cái chết mới giải thoát nổi bất hạnh của họ. Hạnh phúc có ở thượng đế chí nhân .
- Những ước mơ ấy thật chân chính, giản dị, ngây thơ, em muốn thoát khỏi đau khổ thực tại. Các mộng tưởng ấy diễn ra theo thứ tự hợp lí khoâng? Em hãy chứng minh .
GV Chốt: Lò sưởi, bàn ăn, cây thông , hình ảnh bà nội điều gắn liền khác vọng của em . Lò sưởi giúp chống rét , bàn ăn giúp vượt qua cái đói, cây thông ñoùn giao thừa , bà bù lại tình thương cho em , các hình ảnh ấy xuất hiện theo thứ tự hợp lí .
- Em suy nghĩ và cho biết điều nào gắn với thực tế, điều nào thuần túy là mộng tưởng?
Gợi ý: Hình ảnh nào em từng trải qua ? Hình ảnh nào trong thực tế chưa và sẽ khoâng xaûy ra? 
GV Chốt-Các hình ảnh thực mộng tưởng như thế nào với nhau ?
GV bình : Giữa hiện thực và mộng tưởng đan xen vào nhau làm câu chuyện vô cùng cảm động nhất là hình ảnh người bà xuất hiện , em gặp bà đi theo bà cũng là lúc em lìa khỏi dương trần một cảnh thực đói rét .
- Em hãy chú ý đoạn cuối , tìm chi tiết để biết rằng em đã chết ? và em đã chết trong hoàn cảnh như thế nào? 
GV : Em đã chết cống vì đói rét trong đêm giao thừa ngoài phố.
- Cái chết của em bé gợi cho em cảm xúc gì? 
Chốt : Một em bé thật tội nghiệp , một cái chết gây đau lòng thương tâm cho người đọc 
- Thái độ mọi người như thế nào khi nhìn thấy cảnh tượng một thi thể em bé chết cóng? 
- Từ sự việc này tác giả muốn tố cáo xh điều gì? 
GV : một xh thiếu vắng tình thương thờ ơ trước noãi bất hạnh của người nghèo.
- Đoạn cuối có chi tiết “ một cười” em có suy nghĩ gì về điều này?khi miêu tả cái chết em bé như thế thể hiện tình cảm gì của tác giả dành cho em ? 
Chốt: Chính tình yêu thương đồng cảm khiến nhà văn miêu tả cái chết đẹp như thế và hình dung ra cảnh huy hoàng đầy niềm vui , hai bà cháu cùng bay lên trời sống hưởng hạnh phúc 
- Nghệ thuật kể chuyện của tác giả có gì đặc sắc ? 
Đan xen những phương thức biểu đạt nào? 
- Kết thúc truyện gợi cho em suy nghĩ gì về số phận của người nghèo trong xh ?
- Tấm lòng của An-ñéc-xen dành cho thế giới tuổi thơ ra sao?
- Yêu cầu HS đọc ghi nhớ và ghi vào vở 
Gv chốt lại nghệ thuật của đoạn trích.
- HS thực hiện theo yêu cầu 
- HS nêu và tìm chi tiết từ SGK.
- HS nghe 
- Trong đêm giao thừa
- Gia đình sum họp tươi vui hạnh phúc
- Cô bé thật bất hạnh tội nghiệp 
- HS chia nhóm thảo luận 
 + Trời rét mướt >< cô gái đầu trần chân đất .
 + Em bé bụng đói >< sực nức mùi ngỗng quay.
 + Xó tối tăm >< ngôi nhà xinh xắn.
 + Đơn độc ngoài phố >< mọi nhà sum họp đầm ấm.
- Nghệ thuật tương phản nổi bật tình cảnh đói rét khổ cực của em bé gợi nieàm thương cảm cho người đọc.
-HS ghi nhaän caùc hình aûnh ñoái laäp.
- Đoạn văn dùng nghệ thuật tương phản
-Gợi lên niềm thương cảm xót thương cho người đọc 
-HS chuù yù.
- Chi tiết quẹt diêm cháy , em quẹt 5 lần .
- Để sưởi ấm và tưởng tượng 
- Hình ảnh lò sưởi rực hồng tỏ ra hơi ấm dịu dàng
- Người em đang bị rét cống 
- Em đang có ước mơ được sưởi ấm
- Còn nguyên bao diêm khoâng ai mua , sợ về bố mắng. 
- Bàn ăn sang trọng , chén đĩa quý con ngỗng quay sực nức mùi thơm .
- Đây là cảnh sang trọng em từng trải qua khi bà còn sống 
- HS suy nghĩ trả lời :thích ñöôïc chôi.
- Diêm tắt trước mặt em là một bức tường lạnh lẽo , một thực tại phủ phàng đối với em 
- Một cây thông Noâ-en lấp lánh rực rô,õ với nhiều thứ đồ chơi.
- Được vui chơi như bao đứa trẻ khác dêm giao thừa.
- Cảnh thật không thay đổi , cây thông biến mất , ngọn nến xa rời tầm mắt em vaø biến thành những ngôi sao. 
 -Người bà là người em yêu thương nhất hiện về trong lần quẹt diêm lần thứ 4 này, cho thấy em luôn nhớ thương mong muốn được gặp bà.
- Em đã được nắm tay bà bay lên trời , em khát khao maõi ñöôïc soáng trong tình yêu thương của bà.
- HS thảo luận bạn cùng bàn trong 2p để tìm ra câu trả lời.
- Mỗi HS được gọi trả lời một ý .
- HS trả lời dựa vào các lần quẹt diêm và những hình ảnh hiện ra để chứng minh.
-Nghe
- HS trả lời theo gợi ý của GV
- Lò sưởi ,bàn ăn , cây thông gắn với thực tế , ngỗng quay tự đến với em và người bà hiện về là thuần mộng tưởng 
- Các hình ảnh thực mộng tưởng đan xen lẫn nhau 
- Buổi sáng mồng một lạnh lẽo người ta thấy thi thể em bé chết cống 
- Em bé chết trong mãn nguyện , trông niềm vui , sự thương yêu cảm thông của tác giả dành cho em 
- Họ chỉ cười bảo nhau, họ thờ ơ lạnh nhạt .
- Số phận bất hạnh cô đơn bị bỏ rơi vì xh lạnh lùng.
- Thương cảm, bênh vực nhöõng ngöôøi ngheøo.
- Tương phản, yếu tố thực và ảo đan xen nhau .
- Tự sự - miêu tả - biểu cảm.
-Soá phaän baát haïnh , bò boû rôi.
-HS neâu theo caûm nhaän: Yeâu thöông, traân troïng
-HS ñoïc vaø ghi vaøo vôû.
II.Phân tích 
1.Nội dung
a.Hoàn cảnh của em bé
- Bà và mẹ mất , em sống với bố trong cảnh nghèo chui rúc trong xó tối tăm. vì nghèo khiến ông bố trở nên thô bạo luôn nghe chửi rủa mắng nhiếc.
- Em phải tự đi bán diêm để kiếm sống
à Cô bé thật bất hạnh đáng thương .
- Em phải chịu cảnh đói rét,không nhà cửa,không người thương yêu ngay cả trong đêm giao thừa
b..Lòng thương cảm của tác giả đối với em bé bất hạnh :
- Lần 1: Em mơ ước được sưởi ấm.
- Lần 2: Khát khao được ăn 
- Lần 3: Ao ước được vui chơi 
- Lần 4:Noãi nhớ thương ước muốn gặp bà.
- Lần 5: Khát khao sống trong tình yêu thương của bà 
 Những ước mơ thật
 giản dị, ngây thơ, chân chính, em muốn thoát khỏi đau khổ thực tại .
c. Một cảnh thương tâm 
- Cô bé chết cóng ngoài phố trong đêm giao thừa 
-> Bộc lộ niềm xót thương,đồng cảm của tác giả đối với em .
->Nỗi day dứt,nỗi xót xa của nhà văn đối với em bé bất hạnh
2.Nghệ thuật:
-Miêu tả rõ nét cảnh ngộ và nỗi khổ cực của em bé bằng những chi tiết , hình ảnh đối lập.
-Sắp xếp trình tự sự việc nhằm khắc họa tâm lí em bé trong cảnh ngộ bất hạnh.
-Sáng tạo trong cách kể chuyện.
3.Ý nghĩa:
a.Nội dung : Truyện thể hiện niềm thương cảm sâu sắc của nhà văn ñoái vôùi moät em beù baát haïnh.
b.Nghệ thuật:
Ngheä thuaät keå chuyeän haáp daãn, ñan xen giöõa hieän thöïc vaø moäng töôûng, vôùi caùc tình tieát dieãn bieán hôïp lí. 
Hoạt động 4: Luyện tập
Phát biểu cảm nghĩ của em về truyện Cô bé bán diêm nói chung và về đoạn kết của truyện nói riêng?
GV cho HS suy nghĩ 3 phút và gọi đứng lên trình bày.
GV theo dõi, gọi HS khác nhận xét
GV có thể gợi ý nếu HS không trình bày được suy nghĩ của mình.
-HS đọc câu hỏi và xác định yêu cầu.
-Suy nghĩ cá nhân.
-Trình bày.
Luyện tập: Các ý tham khảo
-Cô bé bán diêm là một truyện ngắn đặc sắc, đầy thương tâm.
-Số phận của cô bé thật bất hạnh.
-Hạnh phúc đến với em chỉ có trong mơ ước, mộng tưởng.
-Trong cái xã hội thiếu tình thương ấy, nhà văn đã nhỏ những giọt nước mắt thật đẹp xuống số phận cô bé đáng thương. Hình ảnh thi thể cô bé chính là niềm ưu ái mà nhà văn dành cho những số phận đau khổ.
-Câu chuyện gợi lên trong lòng chúng ta niềm súc cảm sâu sắc không bi lụy mà đầy chất thơ.
Hoaït ñoäng 4: Cuûng coá-Daën doø:
*Cuûng coá:
- Nếu em là tác giả có kết thúc truyện như thế không? Vì sao?
*Hướng dẫn tự học:
- Đọc diễn cảm đoạn trích
- Ghi lại cảm nhận của em về một vài chi tiết nghệ thuật tương phản trong đoạn trích
-Bằng trí tưởng tượng em hãy vẽ lại hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa.
- Về học bài , đọc và tóm tắt lại đoạn trích.
-Soạn trước phần tiếng Việt “Trợ từ, thán từ”.
-Tìm vài đoạn văn có chứa trợ từ và thán từ để làm tư liệu.
-HS töï boäc loä.
-Ghi nhôù vaø thöïc hieän.