Giáo án Ngữ văn 8 Tuần 33 - Tiết 129: Chữa lỗi diễn đạt lỗi lôgic

Tuần 33 - Tiết 129 
Ngày soạn
Ngày dạy
CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
LỖI LÔGIC
I. Mục tiêu cần đạt:
 Giúp học sinh nhận ra lỗi và biết cách chữa lỗi trong những câu được SGK dẫn ra; qua đó trau dồi khả năng lựa chọn cách diễn đạt đúng trong những trường hợp tương tự khi nói và viết
II. Chuẩn bị:
 - Thầy: Soạn giáo án
 - Trò Soạn sgk/127, bài TLV số 6
 - Kiểm tra:
 Kiểm tra sự chuẩn bị của hs
III. Tổ chức các hoạt động
Hoạt động của thẩy
Nội dung ghi
* Hoạt động 1: Khởi động (2’)
 Khi nói tới lối diễn đạt thường chúng ta nghĩ ngay đến mặt sử dụng ngôn ngữ chứ ít ai nghĩ rằng lỗi diễn đạt có liên quan đến tư duy của người nói viết. Do vậy, để tránh lỗi diễn đạt, một mặt phải nắm vững qui tắc sử dụng ngôn ngữ, mặt khác phải không ngừng rèn luyện năng lực tư duy. Trong tiết học hôm nay, chúng ta đi vào sửa chữa một số lỗi diễn đạt có liên quan đến tư duy (lỗi về logic) của người nói, viết
 * Chú ý: Để nhận ra lỗi và biết cách chữa lỗi những câu này, cần vận dụng kiến thức và cấp độ kquả ntn và trường từ vựng
* Hoạt động 2: Hướng dẫn hs chữa câu cụ thể sgk/127 đã dẫn
 - Gọi 1 hs đọc câu 1a/127
 - Chỗ diễn đạt liên quan đến logic trong câu ra cần sửa ?
 (quần áo, giày dép và ĐDHT khác)
 - Nhận xét từ ngữ ở A và B?
 (A: từ ngữ có nghĩa hẹp, B không là từ ngữ có nghĩa rộng hơn A)
 - GV giới thiệu
 - Vậy A và B phải là từ ngữ ntn mới hợp logic?
 - Tuỳ theo ý chung của văn bản mà lựa chọn cách sửa thích hợp
 - Gọi 1 hs đọc câu 1b/127
 - GV giới thiệu
 - Nhận xét từ ngữ ở A và B?t (A và B có từ ngữ chưa hợp logic)
 - Vậy từ ngữ ở A phải có nghĩa ntn so với B mới hợp logic?
 - Nhận xét vào cách phân tích lỗi và chữa lỗi trong câu 1a
 - Hd hs xác định và chữa lỗi ở 1b
 - Gọi hs đọc câu 1c/127
 - GV giới thiệu
 - Nhận xét các yếu tố ở A,B,C?
 - Các yếu tố đó phải ntn mới hợp logic?
 - GV hd sửa
 - Gọi hs đọc câu 1d/127
 - GV giới thiệu
 - Câu hỏi tương tự như trên [A (trí thức) từ ngữ có nghĩa rộng hơn (bao hàm) B (bác sĩ) vi phạm một nguyên tắc quan trọng đối với câu hỏi lựa chọn]
 - GV gợi ý sửa
 - Gọi hs đọc câu 1e/127
 - Câu hỏi tương tự
 [ A (hay về NT) bao hàm B (sắc sảo về ngôn từ), trong giá trị NT của 1 TP VH có giá trị ngôn từ câu e sai gợi ý sữa
 - Các dấu hiệu đặc trưng phải được biểu thị bằng những từ ngữ thuộc cùng 1 trường từ vựng, đối lập nhau trong phạm vi một phạm trù)
 - Gợi ý sửa
 - “Nên” QHT nối các vế có qhệ nhân quả. Câu h không có mối qhệ đó,
 - 2 vế (sgk/125) không thể nối với nhau bằng cặp qhệtừ “nếu thì”được sửa 
 - Hướng dẫn hs tham khảo câu d và e
 - Câu 1 k có mấy vế? Các vế nối tiếp với nhau bằng cặp qh từ nào?
 (vừa vừa)
 - Chú ý: QHT nối các vế với nhau bằng “vừa vừa” có tính chất giống QH giữa các vế với nhau bằng QHT “hay” hoặc là “không chỉ mà còn”
 - Hãy chữa lỗi diễn đạt chưa hợp logic ở câu 1 k?
 sửa như cột bên
* Gv tổng kết lại những lỗi diễn đạt liên quan đến logic để hs tránh khi nói và viết
* Hoạt động 3: Hướng dẫn hs phát hiện và chữa lỗi trong lời nói, bài viết của bản thân hoặc của bạn
* GV: Hướng dẫn hs phát hiện những lỗi cần sữa trên cơ sở gv chuẩn bị một số câu mắc lỗi
 - Yêu cầu hs tìm những lỗi diễn đạt (lỗi về logic) trong bài TLV của mình (của bạn) hoặc trong lời nói hằng ngày hay trên các phưong tiện truyền thông đại chúng.
 - GV: hd đọc câu sai và chỉ cách chữa lỗi
BT 1/127: Phát hiện và chữa lỗi (diễn đạt liên quan đến logic) trong những câu cho sẵn
a. 
 - Câu có kiểu kết hợp “A và B khác” thì A và B phải cùng loại (Trong đó B là từ ngữ có nghĩa rộng, A là từ ngữ có nghĩa hẹp)
 - Dùng: quần áo, giày dép
 - Sửa nhiều đồ dùng sinh hoạt khác.
 - Sửa: Giấy bút , sách vở
 - Dùng: nhiều ĐDHT khác
b. câu có kiểu “A nói chung và B nói riêng”
 - Sai: Trong thanh niên nói chung và trong bóng đá nói riêng
 - Sửa : trong thanh niên nói chung và trong sinh viên nói riêng
 - Trong thể thao nói chung và trong bóng đá nói riêng
 c. Câu có kiểu kết hợp “A,B,C” (A,B.C phải là những từ ngữ cùng một trường từ vựng, biểu thị những khái niệm cùng một phạm trù)
 -Sai: Ngô Tất Tố
 - Sửa: Tắt đèn hoặc: Nam Cao, Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố
 d. Kiểu câu hỏi lựa chọn A hay B??
( A,B không bao giờ là những từ ngữ có qhệ nghĩa rộng, hẹp với nhau
 - Dùng: Trí thức
 - Sửa thuỷ thủ
 Hoặc:
 - Sửa : giáo viên
 - Dùng: bác sĩ
e. Câu có kiểu kết hợp “không chỉ A mà còn B” (A bao hàm B và ngược lại)
 - Dùng: nghệ thuật
 - Sửa ngôn từ nội dung
 Hoặc: 
 - Sửa: bố cục
 - Dùng ngôn từ
g. Câu có ý đối lập đặc trưng
 Dùng: cao - gầy
 Lùn - mập
 Hoặc:
 mặc áo trắng
 mặc áo ca rô
 h. Thay “nên” bằng “và”
 - Có thể bỏ từ “chị” thứ hai để tránh lặp từ
 i. Thay “có được” bằng :hoàn thành được”
 k.
 Dùng: vừa có hại cho sức khoẻ
 - Sửa: vừa tốn kém về tiền bạc
 BT 2/128: phát hiện và chữa lỗi trong lời nói, bài viết của bản thân hoặc của bạn
* Hướng dẫn học ở nhà: (1’)
 - Xem lại BT 1/127 và BT 2/128
 - Chuẩn bị làm bài viết TLV số 7/128
*Rút kinh nghiệm