Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 22 - Trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở Mường Lèo

Tuần 22
Ngày soạn: 24/ 02/ 2008 Ngày giảng: Lớp: 8 A: 18/ 02/ 2008
Tiết: 85 Lớp: 8 B: 18/ 02/ 2008
Bài 21
NGẮM TRĂNG
(Vọng nguyệt) 
 Hồ Chí Minh
A. Mục tiêu bài học.
 1. Kiến thức.
 Giúp HS hiểu về sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháo đọc sách qua bài nghị luận sâu sắc, giàu tính thuyết phục của Chu Quang Tiềm.
 2. Tích hợp.
 Tích hợp với phần Tiếng Việt qua bài: Câu cảm thán; Câu trần thuật. 
 Tập làm văn qua bài: Văn biểu cảm và miêu tả.
 Văn qua một số bài thơ trong tập Nhật kí trong tù.
 3. Kĩ năng.
 Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu, phân tích luận điểm luận chứng trong văn bản nghị luận.
B. Chuẩn bị của GV và HS.
 1. Chuẩn bị của GV.
 + Soạn giảng.
 + Sgk – SgV – STK.
 + TLTK: Tranh ảnh.
 2. Chuẩn bị của HS.
 + Đọc Sgk và trả lời các câu hỏi theo yêu cầu trong Sgk.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.
 1. Ổn định tổ chức. (1 phút)
 2. Kiểm tra bài cũ. (3 phút)
 ? Hãy đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ Tức cảnh Pá Bó?
 ? Hãy đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ Nguyên tiêu (Rằm tháng riêng)?
 HS Đọc thơ.
 GV Nhận xét, đánh giá, cho điểm cho HS.
 3. Bài mới. (5 phút)
 Giới thiệu bài.
 Mùa thu năm 1942, từ Cao Bằng, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, lấy tên là Hồ Chí Minh, sang Trung Quốc để tranh thủ sự ủng hộ, viện trợ của quốc tế cho cách mạng Việt Nam. Đến huyện Túc Vinh (Quảng Tây- Trung Quốc), Người bị nhà cầm quyền Tưởng Giới Thạch bắt giữ rồi bị giải tới, giải lui gần 30 nhà giam thuộc 13 huyện của tỉnh Quảng Tây, bị đày ải cực khổ hơn một năm trời từ 29. 08. 1942 đến 10. 09. 1943 (Mười bốn trăng tê tái gông cùm- Tố Hữu). Trong thời gian đó để ngâm ngợi cho khuây, vừa ngâm vừa đợi đến ngày tự do, Bác Hồ viết tập Nhật kí trong tù (Ngục trung nhật kí), gồm 133 (135?) bài. Ngoài bìa tập thơ, Bác vẽ hai nắm tay bị xiềng xích đang giơ cao cùng bốn câu đề:
Thân thể ở trong lao
Tinh thần ở ngoài lao
Muốn lên sự nghiệp lớn
Tinh thần càng phải cao
 Phiên âm chữ Hán:
Thân thể tại ngục trung
Tinh thần tại ngục ngoại
Dục thành đại sự nghiệp
Tinh thần cánh yếu đại
 Tiếp theo là bài Khai quyển (Mở đầu tập nhật kí):
Ngâm thơ ta vốn không ham 
Nhưng mà trong ngục biết làm chi đây
Ngày ngày ngâm ngợi cho khuây
Vừa ngâm vừa đợi đến ngày tự do
 Phiên âm chữ Hán:
Lão phu nguyên bất ái ngâm thi
Nhân vị tù trung vô sở vi;
Liêu tá ngâm thi tiêu vĩnh nhật
Thả ngâm thả đãi tự do thì.
 Tiếp theô là 130 bài thơ, phần lớn là thơ tứ tuyệt Đường luật và cuối cùng là bài kết luận: Ngục trung nhật kí từ đây dứt và bài Tân xuất ngục, học đăng sơn (Mới ra tù tập leo núi). Tập thơ cho thấy một tâm hồn cao đẹp, ý chí cách mạng kiên cường, tài thơ xuất sắc của Hồ Chí Minh. Ngục trung nhật kí là viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân tộc. Chúng ta đi tìm hiểu một trong những vẻ đẹp ấy qua bài thơ hôm nay: Ngắm trăng; Đi đường. 
 Nội dung.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
GV Gọi HS đọc chú thích *Sgk 37.
GV Hướng dẫn đọc: đọc rõ ràng, mạch lạc, chú ý giọng đọc của từng câu: câu 1 nhịp 2/2/3 hoặc 3/5, giọng tương đối bình thản; câu 2 nhịp 4/3, giọng bối rối; câu 3- 4 nhịp 4/3, giọng đằm thắm, vui, sảng khoái.
GV Đọc mẫu – Gọi HS đọc tiếp.
GV Nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm cách đọc của HS.
GV Gọi HS đọc từ phiên âm tiếng Hán- dịch nghĩa.Sgk 37.
GV Giải thích một số từ trong chú thích Sgk. 10.
 ? H·y cho biÕt vÒ thÓ lo¹i, bè côc cña v¨n b¶n ?
GV Vµ vÎ ®Ñp Êy ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c c©u th¬ nh­ thÕ nµo ? - Ph©n tÝch v¨n b¶n.
GV Gäi HS ®äc c©u 1. Sgk 37.
T¸c gi¶ ®· lÝ gi¶i tÇm quan träng vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch ®èi víi mçi con ng­êi nh­ thÕ nµo ?
HS §Ó lÝ gi¶i vÊn ®Ò quan träng vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch, t¸c gi¶ ®Æt ra trong mèi quan hÖ víi häc vÊn cña con ng­êi. Tr¶ lêi c©u hái ®äc s¸ch ®Ó lµm g×, v× sao ph¶i ®äc s¸ch. ? T¸c gi¶ ®­a ra c¸c lÝ lÏ.
Mèi quan hÖ gi÷a ®äc s¸ch víi häc vÊn ?
HS §äc s¸ch lµ con ®­êng quan träng cña häc vÊn nh­ng ®ã kh«ng ph¶i lµ con ®­êng duy nhÊt cña häc vÊn.
? Häc vÊn lµ g× ?
HS Häc vÊn lµ thµnh qu¶ tÝch luü l©u dµi cña nh©n lo¹i.
Nh­ng tÝch luü häc vÊn b»ng c¸ch nµo vµ ë ®©u ?
HS TÝch luü b»ng s¸ch vµ ®äc s¸ch
Trong thêi ®¹i ngµy nay, ®Ó trau dåi häc vÊn ngoµi con ®­êng ®äc s¸ch th× cßn cã con ®­êng nµo kh¸c kh«ng ?
HS Ngoµi trau dåi häc vÊn b»ng con ®­êng ®äc s¸ch nh©n lo¹i ngµy nay con tÝch luü tri thøc b»ng con ®­êng v¨n ho¸ nghe nh×n qua s¸ch, b¸o, ®µi, ti vi, vi tÝnh....
G Ngµy nay víi sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ – c¸ch m¹ng tin häc, c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, th«ng tin loµi ng­êi ®­îc truyÒn t¶i phæ biÕn réng kh¾p mäi n¬i, tin tøc cËp nhËt cã thÓ tÝnh tõng phót d­íi nh÷ng h×nh thøc nghe, nh×n rÊt sinh ®éng, hÊp dÉn vµ l«i cuèn, ®Æc biÖt lµ phim ¶nh... v­ît qua phÇn nµo hµng rµo ng«n ng÷ v¨n ho¸ vµ v¨n ho¸ nghe, nh×n trë thµnh nÕp sèng míi cña con ng­êi hiÖn ®¹i, mang l¹i cho con ng­êi nh÷ng lîi Ých to lín....
GV Cung cÊp TLTK: “V¨n ho¸ ®äc vµ v¨n ho¸ nghe, nh×n” trÝch GS. Ph¹m §øc D­¬ng – STK trang 12,13.
? H·y cho biÕt tÇm quan träng vµ ý nghÜa cña viÖc ®äc s¸ch hiÖn nay lµ g× ?
HS S¸ch ®· ghi chÐp rÊt c« ®óc, l­u truyÒn mäi th«ng tin, mäi thµnh tùu mµ loµi ng­êi t×m tßi vµ tÝch luü ®­îc qua mäi thêi ®¹i. Nh÷ng cuèn s¸ch cã gi¸ trÞ cã thÓ xem lµ nh÷ng cét mèc trªn con ®­êng ph¸t triÓn häc thuËt cña nh©n lo¹i. VËy s¸ch lµ kho tµng quý b¸u l­u gi÷ tinh thÇn cña nh©n lo¹i, nh÷ng cét mèc ghi dÊu sù tiÕn ho¸ cña nh©n lo¹i. S¸ch trë thµnh kho tµng quý b¸u cña di s¶n tinh thÇn mµ con ng­êi thu l­îm, suy ngÉm suèt mÊy ngh×n n¨m. S¸ch lµ con ®­êng tÝch luü vµ n©ng cao vèn tri thøc.
G VËy coi th­êng s¸ch vµ kh«ng ®äc s¸ch lµ xo¸ bá qu¸ khø lµ kÎ thôt lïi, l¹c hËu lµ kÎ kiªu c¨ng, ng¹o m¹n mét c¸ch ngu xuÈn. §äc s¸ch lµ tr¶ nî qu¸ khø, lµ «n l¹i kinh nghiÖm loµi ng­êi, lµ h­ëng thô kiÕn thøc... lêi d¹y t©m huyÕt cña qu¸ khø.
? Em hiÓu c©u: “Cã ®­îc sù chuÈn bÞ nh­ thÕ th× loµi ng­êi míi cã thÓ lµm ®­îc cuéc tr­êng chinh v¹n dÆm trªn con ®­êng häc vÊn nh»m ph¸t hiÖn thÕ giíi míi” nh­ thÕ nµo ?
G §èi víi mçi ng­êi ®äc s¸ch chÝnh lµ sù chuÈn bÞ ®Ó cã thÓ lµm mét “cuéc tr­êng chinh v¹n dÆm trªn con ®­êng häc vÊn nh»m ph¸t hiÖn thÕ giíi míi” tiÕp tôc tiÕn xa trªn con ®­êng häc tËp ph¸t hiÖn thÕ giíi. Vµ kh«ng thÓ thu ®­îc c¸c thµnh tùu míi trªn con ®­êng ph¸t triÓn häc thuËt nÕu nh­ kh«ng biÕt kÕ thõa vµ ph¸t huy thµnh tùu cña c¸c thêi ®¹i ®· qua.
G Râ rµng c¸ch lËp luËn nh­ trªn lµ hîp lÝ lÏ, thÊu t×nh ®¹t lÝ, kÝn kÏ, s©u s¾c trªn con ®­êng gian nan trau dåi häc vÊn cña con ng­êi, ®äc s¸ch trong t×nh h×nh hiÖn nay vÉn lµ con ®­êng quan träng trong nhiÒu con ®­êng kh¸c. §äc s¸ch lµ con ®­êng tÝch luü tri thøc, n©ng cao kiÕn thøc. §äc s¸ch lµ con ®­êng tù häc. §äc s¸ch lµ häc víi c¸c thÇy v¾ng mÆt... §äc s¸ch cã ý nghÜa lín lao vµ l©u dµi ®èi víi mçi con ng­êi. Dï v¨n ho¸ nghe, nh×n, thùc tÕ cuéc sèng ®ang lµ nh÷ng con ®­êng häc tËp quan träng kh¸c nh­ng kh«ng bao giê thay thÕ ®­îc ®äc s¸ch – v¨n ho¸ ®äc.
I. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n. (8 phót)
 1. §äc v¨n b¶n.
 2. Gi¶i thÝch tõ khã.
 3. Bè côc – ThÓ lo¹i. 
- ThÓ lo¹i: Th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt §­êng luËt.
- Bè côc: 4 c©u
+ C©u 1: Khai ®Ò.
+ C©u 2: Thõa ®Ò.
+ C©u 3: ChuyÓn ®Ò.
+ C©u 4: Hîp ®Ò.
II. Ph©n tÝch v¨n b¶n.
 1. C¸i kh«ng cã trong cuéc ng¾m tr¨ng.
 2. Nh÷ng ®iÒu s½n cã trong cuéc ng¾m tr¨ng.
III. Tæng kÕt – Ghi nhí.
* Ghi nhí Sgk 38.
IV. LuyÖn tËp.
4. Cñng cè.
 GV Cung cÊp TLTK: 1. ChiÕn sÜ- thi sÜ- mét t©m hån bao giê còng h­íng ra ¸nh s¸ng
 2. Ba bµi th¬ tr¨ng cña B¸c Hå.
 3. Ng¾m tr¨ng.
 4. Tr¨ng vµ ng­êi.
 5. Thiªn nhiªn vµ nghÖ thuËt.
 6. VÒ bµi th¬ ng¾m tr¨ng.
5.DÆn dß – H­íng dÉn HS.	
 Häc bµi vµ lµm bµi tËp s¸ch bµi tËp.
 T×m hiÓu TLTK phÇn cñng cè.
 §äc kÜ v¨n b¶n: Ng¾m tr¨ng; §i ®­êng vµ häc thuéc lßng.
 ChuÈn bÞ tiÕt 2 vµ bµi: §i ®­êng.
6. NhËn xÐt – Rót kinh nghiÖm.
Ngµy so¹n: 15/ 02/ 2008 Ngµy gi¶ng: Lớp: 8 A: 18/ 02/ 2008
Tiết: 86 Lớp: 8 B: 19/ 02/ 2008
Bài 21
ĐI ĐƯỜNG 
(tẩu lộ)
 Hồ Chí Minh
A. Mục tiêu bài học.
 1. Kiến thức.
 Giúp HS hiểu được bài thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật bình dị, tự nhiên mà chặt chẽ mang ý nhĩa sâu sắc. Từ việc đi đường gian khổ để nói lên bài học đường đời, bài học cách mạng.
 2. Tích hợp.
 Tích hợp với phần Tiếng Việt qua bài: Câu cảm thán; Câu trần thuật.
 Tập làm văn qua bài: Văn biểu cảm và miêu tả.
 Văn qua một số bài thơ trong tập Nhật kí trong tù.
 3. Kĩ năng.
 Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu, phân tích luận điểm luận chứng trong văn bản nghị luận.
B. Chuẩn bị của GV và HS.
 1. Chuẩn bị của GV.
 + Soạn giảng.
 + Sgk – SgV – STK.
 + TLTK: Tranh ảnh.
 2. Chuẩn bị của HS.
 + Đọc Sgk và trả lời các câu hỏi theo yêu cầu trong Sgk.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.
 1. Ổn định tổ chức. (1 phút)
 2. Kiểm tra bài cũ. (3 phút)
 ? Hãy trình bày bài thơ Ngắm trăng (phần dich thơ và phần phiên âm)? 
 HS Đọc thơ.
 GV Nhận xét, đánh giá, cho điểm cho HS.
 3. Bài mới. (1 phút)
 Giới thiệu bài.
Đây là bài thơ thứ 30 trong tập Nhật kí trong tù, sau bài Tết song thập 10/ 10 bị giải đi Thiên Bảo và trước bài Mộ (Chiều tối). Cảm hứng trong Nhật kí trong tù thường được khơi từ hai nguồn: trong nhà giam và trên đường bị giải đi: Lộ thượng (Trên đường đi); Tảo giải (Giải đi sớm); Nhai thượng (Trên đường phố); Cảnh binh khiêng lợn cùng đi; Giữa đường đáp chuyến đi Ung Ninh... Đó là những bài thơ rất tiêu biểu, cho phong cách thơ Hồ Chí Minh, vừa tả cảnh vừa tả tình, vừa có ý nghĩa thực vừa có ý nghĩa tượng trưng, triết lí mà vẫn vui tươi, bình dị. Và Tẩu lộ là một bài thơ như thế nào? Chúng ta đi tìm hiểu nội dung bài học hôm nay.
 Nội dung.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
GV Gọi HS đọc chú thích *Sgk 39.
GV Hướng dẫn đọc: đọc rõ ràng, mạch lạc, chú ý giọng đọc của từng câu 1 nhịp 2/2/3 hoặc nhịp 4/3, nhấn mạnh các điệp từ; giọng chậm rãi suy ngẫm.
GV Đọc mẫu – Gọi HS đọc tiếp.
GV Nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm cách đọc của HS.
GV Gọi HS đọc từ phiên âm tiếng Hán- dịch nghĩa.Sgk 39.
GV Giải thích một số từ trong chú thích Sgk. 39.
 ? Hãy cho biết về thể loại, bố cục của văn bản ?
GV Và vẻ đẹp ấy được thể hiện qua các câu thơ như thế nào ? - Phân tích văn bản.
GV Tác giả nêu ra sự cần thiết và ý nghĩa quan trọng của việc đọc sách. Nhưng tác giả không tuyệt đối hoá việc đọc sách.
GV 
GV Nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm cách đọc của HS.
GV Gọi HS đọc chú thích Sgk. 10.
GV Giải thích một số từ trong chú thích Sgk. 10.
 ? H·y cho biÕt vÒ thÓ lo¹i cña v¨n b¶n ?
? Chóng ta dùa vµo yÕu tè nµo ®Ó x¸c ®Þnh ®óng tªn, kiÓu, thÓ lo¹i v¨n b¶n ?
HS Dùa vµo hÖ thèng luËn ®iÓm, c¸ch lËp luËn vµ tªn v¨n b¶n ®Ó x¸c ®Þnh ®óng tªn, kiÓu, thÓ lo¹i v¨n b¶n.
 ? H·y cho biÕt bè côc cña v¨n b¶n ®­îc chia lµm mÊy ®o¹n?
G §©y lµ mét ®o¹n trÝch nªn kh«ng ®Çy ®ñ c¸c phÇn cña mét v¨n b¶n nghÞ luËn (m ... t mèc ghi dÊu sù tiÕn ho¸ cña nh©n lo¹i. S¸ch trë thµnh kho tµng quý b¸u cña di s¶n tinh thÇn mµ con ng­êi thu l­îm, suy ngÉm suèt mÊy ngh×n n¨m. S¸ch lµ con ®­êng tÝch luü vµ n©ng cao vèn tri thøc.
G VËy coi th­êng s¸ch vµ kh«ng ®äc s¸ch lµ xo¸ bá qu¸ khø lµ kÎ thôt lïi, l¹c hËu lµ kÎ kiªu c¨ng, ng¹o m¹n mét c¸ch ngu xuÈn. §äc s¸ch lµ tr¶ nî qu¸ khø, lµ «n l¹i kinh nghiÖm loµi ng­êi, lµ h­ëng thô kiÕn thøc... lêi d¹y t©m huyÕt cña qu¸ khø.
? Em hiÓu c©u: “Cã ®­îc sù chuÈn bÞ nh­ thÕ th× loµi ng­êi míi cã thÓ lµm ®­îc cuéc tr­êng chinh v¹n dÆm trªn con ®­êng häc vÊn nh»m ph¸t hiÖn thÕ giíi míi” nh­ thÕ nµo ?
G §èi víi mçi ng­êi ®äc s¸ch chÝnh lµ sù chuÈn bÞ ®Ó cã thÓ lµm mét “cuéc tr­êng chinh v¹n dÆm trªn con ®­êng häc vÊn nh»m ph¸t hiÖn thÕ giíi míi” tiÕp tôc tiÕn xa trªn con ®­êng häc tËp ph¸t hiÖn thÕ giíi. Vµ kh«ng thÓ thu ®­îc c¸c thµnh tùu míi trªn con ®­êng ph¸t triÓn häc thuËt nÕu nh­ kh«ng biÕt kÕ thõa vµ ph¸t huy thµnh tùu cña c¸c thêi ®¹i ®· qua.
G Râ rµng c¸ch lËp luËn nh­ trªn lµ hîp lÝ lÏ, thÊu t×nh ®¹t lÝ, kÝn kÏ, s©u s¾c trªn con ®­êng gian nan trau dåi häc vÊn cña con ng­êi, ®äc s¸ch trong t×nh h×nh hiÖn nay vÉn lµ con ®­êng quan träng trong nhiÒu con ®­êng kh¸c. §äc s¸ch lµ con ®­êng tÝch luü tri thøc, n©ng cao kiÕn thøc. §äc s¸ch lµ con ®­êng tù häc. §äc s¸ch lµ häc víi c¸c thÇy v¾ng mÆt... §äc s¸ch cã ý nghÜa lín lao vµ l©u dµi ®èi víi mçi con ng­êi. Dï v¨n ho¸ nghe, nh×n, thùc tÕ cuéc sèng ®ang lµ nh÷ng con ®­êng häc tËp quan träng kh¸c nh­ng kh«ng bao giê thay thÕ ®­îc ®äc s¸ch – v¨n ho¸ ®äc.
I. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n.
(8 phót)
 1. §äc v¨n b¶n.
 2. Gi¶i thÝch tõ khã.
 3. Bè côc – ThÓ lo¹i. 
- ThÓ lo¹i: Th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt §­êng luËt.
- Bè côc: 4 c©u.
+ C©u 1: Khai ®Ò.
+ C©u 2: Thõa ®Ò.
+ C©u 3: ChuyÓn ®Ò.
+ C©u 4: Hîp ®Ò.
II. Ph©n tÝch v¨n b¶n. (8 phót)
4. Cñng cè. (8 phót)
 GV Cung cÊp TLTK: Mét sè bµi th¬ trong tËp NhËt kÝ trong tï vµ bµi viÕt vÒ ®iÒu ®ã.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
 5.DÆn dß – H­íng dÉn HS. (8 phót)
 Häc bµi vµ lµm bµi tËp s¸ch bµi tËp.
 T×m hiÓu TLTK phÇn cñng cè.
 ChuÈn bÞ bµi: ChiÕu rêi ®« (Thiªn ®« chiÕu).
...........................................................................................................................................
Ngµy so¹n: 15/ 02/ 2008 Ngµy gi¶ng: Lớp: 8 A: 18/ 02/ 2008
Tiết: 86 Lớp: 8 B: 19/ 02/ 2008
Bài 21
CÂU CẢM THÁN
A. Mục tiêu bài học.
 1. Kiến thức.
 Giúp HS nắm được khái niệm, đặc điểm công dụng của câu cảm thán.
 2. Tích hợp.
 Tích hợp với phần Văn qua bài: Ngắm trăng và Đi đường.
 Tập làm văn qua bài: Viết bài tập số 5.
 3. Kĩ năng.
 Rèn luyện kĩ năng nhận biết và sử dụng câu cảm thán trong nói và viết.
B. Chuẩn bị của GV và HS.
 1. Chuẩn bị của GV.
 + Soạn giảng.
 + Sgk – SgV – STK.
 + TLTK.
 2. Chuẩn bị của HS.
 + Đọc Sgk và trả lời các câu hỏi theo yêu cầu trong Sgk.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.
 1. Ổn định tổ chức. (1 phút)
 2. Kiểm tra bài cũ. (3 phút)
 ? Hãy trình bày thế nào là câu cầu khiến?
Đáp án:
 Câu cầu khiến có những từ cầu khiến như: hãy, đừng, chớ,... đi, thôi, nào,... hay ngữ điệu cầu khiến, dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo...
 Khi viết câu cầu khiến thường kết thúc bằng dấy chấm than (!), nhưng khi ý cầu khiến không được nhấn mạnh thì có thể kết thúc bằng dấu chấm.
 3. Bài mới. (1 phút)
 Giới thiệu bài.
 Trong cuộc sống hằng ngày và trong khi viết văn bản hặc làm văn chúng ta thường sử dụng những từ ngữ như: ôi, than ôi, hỡi ơi, trời ơi, biết bao, xiết bao... Vậy những từ ngữ đó dùng để biểu thị điều gì với người đọc, người nghe? Nó có tác dụng gì trong nói và viết? Chúng ta đi tìm hiểu bài: Câu cảm thán. 
 Nội dung.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
GV Gọi HS đọc ví dụ Sgk 43. 
 ? Trong nhữngđoạn trích trên câu nào là câu cảm thán?
HS Các câu cảm thán:
- Hỡi ơi Lão Hạc!
- Than ôi!
? Đặc điểm hình thức nào giúp ta nhận biết đó là câu cảm thán?
HS Đặc điểm hình thức giúp ta nhận biết đó là câu cảm thán:
- Sử dụng từ ngữ cảm thán: : hỡi ơi, than ôi.
- Dấu câu: dấu chấm than (!).
? Tác dụng của câu cảm thán?
HS Tác dụng của câu cảm thán dùng để bộc lộ cảm xúc của người nói, người viết trong giao tiếp hằng ngày và trong văn bản nghệ thuật.
? Vậy thế nào là định đặc điểm và công dụng của câu cảm thán?
GV Gọi HS đọc ghi nhớ Sgk 44.
GV Ra bài tập nhanh: Hãy thêm các từ ngữ cảm thán và dấu chấm than (!) để chuyển đổi các câu sau thành câu cảm thán?
Anh đến muộn quá.
Buổi chiều thơ mộng quá.
Những đêm trăng lên.
HS Câu cảm thán:
Trời ơi, anh đến muộn quá!
Buổi chiều thơ mộng biết bao!
Ôi, những đêm trăng lên!
GV Và để củng cố kiến thức về đặc điểm và công dụng của câu cảm thán- chúng ta đi làm bài tập
GV Gọi HS đọc Bài tập 1 Sgk 44.
GV Yêu cầu HS trao đổi- thảo luận.
HS Trao đổi- thảo luận Bài tập 1.
GV Gọi HS trình bày Bài tập 1.
GV Nhận xét, đáng giá.
GV Gọi HS đọc Bài tập 2 Sgk 44.
GV Yêu cầu HS trao đổi- thảo luận.
HS Trao đổi- thảo luận Bài tập 2.
GV Gọi HS trình bày Bài tập 2.
GV Nhận xét, đáng giá.
GV Gọi HS đọc Bài tập 3 Sgk 44.
GV Yêu cầu HS trao đổi- thảo luận.
HS Trao đổi- thảo luận Bài tập 3.
GV Gọi HS trình bày Bài tập 3.
GV Nhận xét, đáng giá.
GV Gọi HS đọc Bài tập 4 Sgk 44.
GV Yêu cầu HS trao đổi- thảo luận.
HS Trao đổi- thảo luận Bài tập 4.
GV Gọi HS trình bày Bài tập 4.
GV Nhận xét, đáng giá.
I. Xác định đặc điểm và công dụng của câu cảm thán. (10 phút)
 1. Ví dụ.
 2.Nhận xét.
 * Ghi nhớ Sgk 8.
II. Luyện tập. (25 phút)
 Bài tập 1.
 Nhận biết câu cảm thán:
- Than ôi!
- Lo thay!
- Nguy thay!
- Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
- Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi!
 Các câu trên là câu cảm thán vì chúng có chứa các từ ngữ cảm thán: Than ôi, thay, hỡi, ơi, chao ôi, và dấu chấm than (!). Các câu còn lại có thể có dấu chấm than (!), nhưng không có từ ngữ cảm thán nên không phải là câu cảm thán.
 Bài tập 2.
 Phân tích tình cảm, cảm xúc trong các ngữ cảnh và nhận biết câu:
a. Lời than thân của người nông dân xưa.
b. Lời than thân của người chinh phụ xưa.
c. Tâm trạng bế tắc của thi nhân trước Cách mạng.
d. Nỗi ân hận của Dế Mèn trước cái chết tức tưởi của Dế Choắt.
 Nhận xét: các câu trên có bộc lộ tình cảm, cảm xúc, nhưng không có các dấu hiệu đặc trưng của câu cảm thán (từ ngữ cảm thán, dấu chấm than (!)),nên không phải là câu cảm thán.
 Bài tập 3.
Đặt câu: 
- Chao ôi, một ngày vắng mẹ sao mà dài đằng đẵng!
- Ôi, mỗi buổi bình minh đều lộng lẫy thay!
 Bài tập 4.
 Câu nghi vấn:
- Có chứa các từ nghi vấn: ai, gì, nào, tại sao, đâu, bao giờ, bao nhiêu, à, ư, hử, hả, chứ, có... không, đã... chưa, hoặc có từ hay để nối các vế có quan hệ lựa chọn.
- Chức năng chính là dùng để hỏi.
- Khi viết thường kết thúc bằng dấu chấm hỏi (?).
 Câu cầu khiến:
- Có chứa các từ cầu khiến: hãy, chớ, đừng, đi, thôi nào, hay ngữ điệu của câu cầu khiến. 
- Chức năng chính là dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo.
- Khi viết thường kết thúc bằng dấu chấm than (!) hoặc dấu chấm (.)- trường hợp cầu khiến không được nhấn mạnh. 
Câu cảm thán:
- Có chứa các từ cảm thán: ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ơi, chao ôi, trời ơi, thay, biết bao, xiết bao, biết chừng nào...
- Chức năng chính là dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói, người viết (trong giao tiếp hằng ngày và trong văn chương). 
- Khi viết thường kết thúc bằng dấu chấm than (!). 
4. Củng cố. (4 phút)
 ? Hãy đặt ba câu có sử dụng câu cảm thán?
GV Gợi ý:
- Chao ôi, sao cuộc đời thật là buồn!
- Ôi, kì diệu biết bao khi mỗi buổi bình minh lên!
- Mỗi ngày đi học về thấy mẹ ở nhà mình vui mừng xiết bao!
5.Dặn dò – Hướng dẫn HS. (1 phút)
 Học bài và làm bài tập Sgk- Sách bài tập.
 Qua các văn bản hãy tìm các câu có sử dụng câu cảm thán? 
 Chuẩn bị bài Câu trần thuật. 
6. Nhận xét – Rút kinh nghiệm.
............................................................................................................................................
Ngày soạn: 18/ 02/ 2008 Ngày giảng: Lớp: 8 A: 20/ 02/ 2008
Tiết: 87+88 Lớp: 8 B: 23/ 02/ 2008
Bài 21
VIẾT BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 5 
A. Mục tiêu bài học.
 1. Kiến thức.
 Giúp HS ôn tập và củng cố lại kiến thức lý thuyết về văn bản thuyết minh. Vận dụng thực hành sáng tạo một văn bản thuyết minh cụ thể đảm bảo các yêu cầu: đúng kiểu loại, bố cục mạch lạc, có các yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm, bình luận, những con số chính xác... nhưng vẫn phải phục vụ cho mục đích thuyết minh. Kiểm tra các bước để viết văn bản.
 2. Tích hợp.
 Tích hợp với phần Tiếng Việt qua các bài Tiếng Việt đã học.
 Văn qua các bài văn đã học.
 Tập làm văn qua các bài văn thuyết minh.
 3. Kĩ năng.
 Rèn luyện kĩ năng viết văn bản thuyết minh.
B. Chuẩn bị của GV và HS.
 1. Chuẩn bị của GV.
 + Ra đề- đáp án- biểu điểm. 
 + Sgk – SgV – STK.
 + TLTK.
 2. Chuẩn bị của HS.
 + Chuẩn bị theo các đề bài trong Sgk 36.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.
 1. Ổn định tổ chức. 
 2. Kiểm tra bài cũ. 
 GV Kiểm tra việc chuẩn bị bài của HS.
 3. Bài mới. 
 Giới thiệu bài.
 HS Trả lời theo hiểu biết của mình.
 GV Nhận xét, đánh giá, định hướng cho HS.????
 như thế nào ? Chúng ta đi tìm hiểu bài học hôm nay. 
 Nội dung.
Đề bài:
 Em hãy giới thiệu về vẻ đẹp mùa hè ở quê hương em?
Yêu cầu:
 Làm đúng theo yêu cầu của bài văn thuyết minh, không lạc sang bài văn tự sự, miêu tả hay biểu cảm thuần tuý. Bài viết khoảng 800 chữ, trình bày có bố cục mạch lạc rõ ràng, chính xác dễ hiểu.
Đáp án, biểu điểm:
1. Mở bài: (1 điểm).
 Giới thiệu sơ lược về quê hương và vẻ đẹp của quê hương khi vào hè.
2. Thân bài: (7 điểm).
 Giới thiệu về tổng quan vẻ đẹp của quê hương trong mùa hè.
 Những nhận xét, đánh giá chung nhất về vẻ đẹp và ý nghĩa của nó.
 Lần lượt giới thiệu và mô tả từng phần vẻ đẹp của quê hương trong mùa hè theo một trình tự nhất định (Có thể theo trình tự không gian hoặc thời gian).
 Nêu vai trò ý nghĩa của mùa hè đối với đời sống con người ở quê hương, đối với môi trường sinh thái, du lịch...
3. Kết bài: (1 điểm).
 Thể hiện tình cảm và sự đánh giá của cá nhân với vẻ đẹp mùa hè ở quê hương mình.
* Phần trình bày: (1 điểm).
4. Củng cố.
 GV Cung cấp TLTK: 1. Rau má với mùa hè.
 2. Củ cải muối.
 3. Riềng: gia vị và vị thuốc.
 4. Đèo Tam Điệp- Ba Dội.
 5. Hà Tây- miền đất du lịch.
 6. Khung cảnh hùng tráng Điện Biên Phủ.
5.Dặn dò – Hướng dẫn HS.
 Học bài và làm bài tập Sách bài tập.
 Hoàn thiện bài tập Sgk 36 (6 đề trong phần ôn tập văn bản thuyết minh).
 Chuẩn bị bài: Chương trình địa phương phần tập làm văn. 
6. Nhận xét – Rút kinh nghiệm.
...............................................................................................................