Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 20 - Trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở Mường Lèo

Tuần 20
Ngày soạn: 14/ 01/ 2008 Ngày giảng: Lớp: 8 A: 28/ 01/ 2008
Tiết: 77 Lớp: 8 B: 28/ 01/ 2008
Bài 19
QUÊ HƯƠNG
 Tế Hang
A. Mục tiêu bài học.
 1. Kiến thức.
 Giúp HS cảm nhận vẻ đẹp tươi sáng, giàu sức sống của một làng quê miền biển Trung Trung bộ và tình cảm quê hương đằm thắm của tác giả. Nghệ thuật tả cảnh, tả tình bình dị mà lắng sâu, thấm thía.
 2. Tích hợp.
 Tích hợp với phần Tiếng Việt qua bài: Câu nghi vấn. 
 Tập làm văn qua bài: Thuyết minh một phương pháp (cách làm). 3. Kĩ năng.
 Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu, đoạ diễn cảm thơ 8 chữ, phân tích hình ảnh thơ nhân hoá, so sánh đặc sắc. 
B. Chuẩn bị của GV và HS.
 1. Chuẩn bị của GV.
 + Soạn giảng.
 + Sgk – SgV – STK.
 + TLTK: Tranh ảnh.
 2. Chuẩn bị của HS.
 + Đọc Sgk và trả lời các câu hỏi theo yêu cầu Sgk.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.
 1. Ổn định tổ chức. (1 phút)
 2. Kiểm tra bài cũ. (3 phút)
 ? Hãy đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ Nhớ rừng của nhà thơ Thế Lữ? 
 HS Đọc thơ.
 GV Nhận xét, đánh giá, cho điểm.
 3. Bài mới. (1 phút)
 Giới thiệu bài.
 GV Cho HS nghe bài hát: Quê hương.
Quê hương, mỗi người chỉ một
Quê hương, nếu ai đi xa không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành người!
 Lời bài ca Quê hương làm ta nhớ tới một làng quê miền Trung Trung bộ từ hơn nửa thế kỉ nay đã in dấu trong thơ Tế Hanh và nhiều bạn đọc yêu thơ. Quê hương tái hiện trong nỗi nhớ của nhà thơ trẻ bằng thể thơ 8 chữ đều đặn, nhịp nhàng, hình ảnh một làng chài ven biển miền Trung với tình cảm yêu mến nồng thắm. Vậy tình cảm quê hương trong bài thơ thể hiện như thế nào? Chúng ta đi tìm hiểu bài học hôm nay. 
 Nội dung.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
GV Gọi HS đọc chú thích *Sgk 17.
 ? Hãy trình bày đôi nét về tác giả - tác phẩm ?
GV Hướng dẫn đọc: đọc rõ ràng, mạch lạc, giọng trong trẻo, chú ý nhịp 3/2/3 hoặc 3/5. 
GV Đọc mẫu – Gọi HS đọc tiếp.
GV Nhận xét, đánh giá, cách đọc. 
GV Gọi HS đọc chú thích Sgk. 10.
? H·y cho biÕt vÒ thÓ lo¹i cña v¨n b¶n ?
? H·y cho biÕt bè côc cña v¨n b¶n ®­îc chia lµm mÊy ®o¹n?
HS Bè côc: Chia lµm 4 ®o¹n.
+ §o¹n 1: 2 c©u ®Çu: Giíi thiÖu chung vÒ lµng quª.
+ §o¹n 2: 6 c©u tiÕp: C¶nh thuyÒn ®¸nh c¸ ra kh¬i .
+ §o¹n 3: 8 c©u tiÕp: ThuyÒn c¸ trë vÒ bÕn. 
+ §o¹n 4: 4 c©u cuèi: N«n nao nçi nhí lµng, nhí biÓn quª h­¬ng.
GV Vµ t×nh c¶m ®ã ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c vÇn th¬ ra sao? - Ph©n tÝch v¨n b¶n.
GV Gäi HS ®äc ®o¹n 1. Sgk.
T¸c gi¶ ®· lÝ gi¶i tÇm quan träng vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch ®èi víi mçi con ngêi nh thÕ nµo ?
HS §Ó lÝ gi¶i vÊn ®Ò quan träng vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch, t¸c gi¶ ®Æt ra trong mèi quan hÖ víi häc vÊn cña con ngêi. Tr¶ lêi c©u hái ®äc s¸ch ®Ó lµm g×, v× sao ph¶i ®äc s¸ch. ? T¸c gi¶ ®a ra c¸c lÝ lÏ.
Mèi quan hÖ gi÷a ®äc s¸ch víi häc vÊn ?
HS §äc s¸ch lµ con ®êng quan träng cña häc vÊn nhng ®ã kh«ng ph¶i lµ con ®êng duy nhÊt cña häc vÊn.
? Häc vÊn lµ g× ?
HS Häc vÊn lµ thµnh qu¶ tÝch luü l©u dµi cña nh©n lo¹i.
Nhng tÝch luü häc vÊn b»ng c¸ch nµo vµ ë ®©u ?
HS TÝch luü b»ng s¸ch vµ ®äc s¸ch
Trong thêi ®¹i ngµy nay, ®Ó trau dåi häc vÊn ngoµi con ®êng ®äc s¸ch th× cßn cã con ®êng nµo kh¸c kh«ng ?
HS Ngoµi trau dåi häc vÊn b»ng con ®êng ®äc s¸ch nh©n lo¹i ngµy nay con tÝch luü tri thøc b»ng con ®êng v¨n ho¸ nghe nh×n qua s¸ch, b¸o, ®µi, ti vi, vi tÝnh....
G Ngµy nay víi sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ – c¸ch m¹ng tin häc, c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, th«ng tin loµi ngêi ®îc truyÒn t¶i phæ biÕn réng kh¾p mäi n¬i, tin tøc cËp nhËt cã thÓ tÝnh tõng phót díi nh÷ng h×nh thøc nghe, nh×n rÊt sinh ®éng, hÊp dÉn vµ l«i cuèn, ®Æc biÖt lµ phim ¶nh... vît qua phÇn nµo hµng rµo ng«n ng÷ v¨n ho¸ vµ v¨n ho¸ nghe, nh×n trë thµnh nÕp sèng míi cña con ngêi hiÖn ®¹i, mang l¹i cho con ngêi nh÷ng lîi Ých to lín....
GV Cung cÊp TLTK: “V¨n ho¸ ®äc vµ v¨n ho¸ nghe, nh×n” trÝch GS. Ph¹m §øc D¬ng – STK trang 12,13.
? H·y cho biÕt tÇm quan träng vµ ý nghÜa cña viÖc ®äc s¸ch hiÖn nay lµ g× ?
HS S¸ch ®· ghi chÐp rÊt c« ®óc, lu truyÒn mäi th«ng tin, mäi thµnh tùu mµ loµi ngêi t×m tßi vµ tÝch luü ®îc qua mäi thêi ®¹i. Nh÷ng cuèn s¸ch cã gi¸ trÞ cã thÓ xem lµ nh÷ng cét mèc trªn con ®êng ph¸t triÓn häc thuËt cña nh©n lo¹i. VËy s¸ch lµ kho tµng quý b¸u lu gi÷ tinh thÇn cña nh©n lo¹i, nh÷ng cét mèc ghi dÊu sù tiÕn ho¸ cña nh©n lo¹i. S¸ch trë thµnh kho tµng quý b¸u cña di s¶n tinh thÇn mµ con ngêi thu lîm, suy ngÉm suèt mÊy ngh×n n¨m. S¸ch lµ con ®êng tÝch luü vµ n©ng cao vèn tri thøc.
G VËy coi thêng s¸ch vµ kh«ng ®äc s¸ch lµ xo¸ bá qu¸ khø lµ kÎ thôt lïi, l¹c hËu lµ kÎ kiªu c¨ng, ng¹o m¹n mét c¸ch ngu xuÈn. §äc s¸ch lµ tr¶ nî qu¸ khø, lµ «n l¹i kinh nghiÖm loµi ngêi, lµ hëng thô kiÕn thøc... lêi d¹y t©m huyÕt cña qu¸ khø.
? Em hiÓu c©u: “Cã ®îc sù chuÈn bÞ nh thÕ th× loµi ngêi míi cã thÓ lµm ®îc cuéc trêng chinh v¹n dÆm trªn con ®êng häc vÊn nh»m ph¸t hiÖn thÕ giíi míi” nh thÕ nµo ?
G §èi víi mçi ngêi ®äc s¸ch chÝnh lµ sù chuÈn bÞ ®Ó cã thÓ lµm mét “cuéc trêng chinh v¹n dÆm trªn con ®êng häc vÊn nh»m ph¸t hiÖn thÕ giíi míi” tiÕp tôc tiÕn xa trªn con ®êng häc tËp ph¸t hiÖn thÕ giíi. Vµ kh«ng thÓ thu ®îc c¸c thµnh tùu míi trªn con ®êng ph¸t triÓn häc thuËt nÕu nh kh«ng biÕt kÕ thõa vµ ph¸t huy thµnh tùu cña c¸c thêi ®¹i ®· qua.
G Râ rµng c¸ch lËp luËn nh trªn lµ hîp lÝ lÏ, thÊu t×nh ®¹t lÝ, kÝn kÏ, s©u s¾c trªn con ®êng gian nan trau dåi häc vÊn cña con ngêi, ®äc s¸ch trong t×nh h×nh hiÖn nay vÉn lµ con ®êng quan träng trong nhiÒu con ®êng kh¸c. §äc s¸ch lµ con ®êng tÝch luü tri thøc, n©ng cao kiÕn thøc. §äc s¸ch lµ con ®êng tù häc. §äc s¸ch lµ häc víi c¸c thÇy v¾ng mÆt... §äc s¸ch cã ý nghÜa lín lao vµ l©u dµi ®èi víi mçi con ngêi. Dï v¨n ho¸ nghe, nh×n, thùc tÕ cuéc sèng ®ang lµ nh÷ng con ®êng häc tËp quan träng kh¸c nhng kh«ng bao giê thay thÕ ®îc ®äc s¸ch – v¨n ho¸ ®äc.
I. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n. (10 phót)
 1. T¸c gi¶ - T¸c phÈm.
- T¸c gi¶: TÕ Hanh sinh n¨m 1921, quª Qu¶ng Ng·i. ¤ng ®­îc Nhµ n­íc trao tÆng gi¶i th­ëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc vµ nghÖ thuËt 1996.
- T¸c phÈm: Quª h­¬ng, n»m trong tËp NgÑn ngµo (1939).
 2. §äc v¨n b¶n.
 3. Gi¶i thÝch tõ khã.
 4. Bè côc – ThÓ lo¹i. 
- ThÓ lo¹i: ThÓ th¬ 8 tiÕng- th¬ míi.
- Bè côc: Chia lµm 4 ®o¹n.
II. Ph©n tÝch v¨n b¶n.
 1. Sù cÇn thiÕt vµ ý nghÜa cña viÖc ®äc s¸ch.
4. Củng cố. (5 phút)
 GV Cung cấp TLTK: 1. Mảnh hồn làng trên cánh buồm giương.
 2. Quê hương của Tế Hanh.
 3. Nhớ con sông quê hương.
 4. Gửi miền Bắc.
 5. Tiếng sóng.
 6. Gửi bạn người Nghệ Tĩnh.
 7. Tế Hanh với quê hương.
 8. Hồn làng biển quê.
5.Dặn dò – Hớng dẫn HS. (1 phút)
 Học bài và làm bài tập sách bài tập.
 Tìm hiểu TLTK phần củng cố.
 Đọc kĩ văn bản: Quê hương và đọc thuộc lòng. 
 Chuẩn bị bài: Khi con tu hú.
6. Nhận xét – Rút kinh nghiệm.
Ngày soạn: 15/ 01/ 2008 Ngày giảng: Lớp: 8 A: 18/ 01/ 2008
Tiết: 78 Lớp: 8 B: 18/ 01/ 2008
Bài 19
KHI CON TU HÚ 
 Tố Hữu
A. Mục tiêu bài học.
 1. Kiến thức.
 Giúp HS cảm nhận được tình yêu cuộc sống, niềm khao khát tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi đang bị giam cầm trong tù ngục được thể hiện bằng những hình ảnh gợi cảm, bay bổng trong thể thơ lục bát giản dụi mà tha thiết.
 2. Tích hợp.
 Tích hợp với phần Tiếng Việt qua bài: Câu nghi vấn.
 Tập làm văn bài: Thuyết minh về một phương pháp (cách làm).
 3. Kĩ năng.
 Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu, đọc sáng tạo thơ lục bát,phân tích những hình ảnh lãng mạn bay bổng trong bài thơ, sức mạnh nghệ thuật của những câu hỏi tu từ.
B. Chuẩn bị của GV và HS.
 1. Chuẩn bị của GV.
 + Soạn giảng.
 + Sgk – SgV – STK.
 + TLTK: Tranh ảnh.
 2. Chuẩn bị của HS.
 + Đọc Sgk và trả lời các câu hỏi theo yêu cầu trong Sgk.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.
 1. Ổn định tổ chức.
 2. Kiểm tra bài cũ.
 ? Hãy đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ Quê hương của nhà thơ Tế Hanh? 
 HS Đọc thơ.
 GV Nhận xét, đánh giá, cho điểm.
 3. Bài mới.
 Giới thiệu bài.
 Với 19 tuổi đời, đang hoạt động cách mạng say sưa ở thành phố Huế thì Tố Hữu bị thực dân Pháp bắt, giam ở xà lim số 1- nhà lao Thừa Thiên Huế. Trong những bài thơ tù được in trong tập thơ Từ ấy – phần 2, Xiềng xích, có bài thơ lục bát: Khi con tu hú. Vậy những tâm huyết, khát vọng hoạt động cách mạng, được tự do của nhà thơ được bộc lộ qua bài thơ ra sao? Chúng ta đi tìm hiểu bài học hôm nay.
 Nội dung.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
GV Gọi HS đọc chú thích *Sgk 19.
 ? Hãy trình bày đôi nét về tác giả - tác phẩm ?
GV Hướng dẫn đọc: 6 câu đầu đọc với giọng vui, náo nức, phấn chấn, 4 câu sau đọc với giọng bực bội, nhấn mạnh các động từ, các từ ngữ cảm thán. 
GV Đọc mẫu – Gọi HS đọc tiếp.
GV Nhận xét, đánh giá, cách đọc. 
GV Gọi HS đọc chú thích Sgk. 10.
? Hãy cho biết về thể loại của văn bản ?
? Hãy cho biết bố cục của văn bản được chia làm mấy đoạn? Nội dung chính của từng đoạn?
HS Bố cục: Chia làm 2 đoạn.
+ Đoạn 1: 6 câu đầu: Chim tu hú thức dậy mùa hè rực rỡ trong lòng nhà thơ.
+ Đoạn 2: 4 câu cuối: Tiếng chim tu hú bừng thức khát vọng tự do cháy bỏng trong lòng người tù cộng sản.
GV Và tình cảm đó được thể hiện qua các vần thơ ra sao? - Phân tích. GV Gọi HS đọc đoạn 1. Sgk.
GV Tác giả nêu ra sự cần thiết và ý nghĩa quan trọng của việc đọc sách. Nhng tác giả không tuyệt đối hoá việc đọc sách.
GV 
GV Nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm cách đọc của HS.
GV Gọi HS đọc chú thích Sgk. 10.
GV Giải thích một số từ trong chú thích Sgk. 10.
 ? H·y cho biÕt vÒ thÓ lo¹i cña v¨n b¶n ?
? Chóng ta dùa vµo yÕu tè nµo ®Ó x¸c ®Þnh ®óng tªn, kiÓu, thÓ lo¹i v¨n b¶n ?
HS Dùa vµo hÖ thèng luËn ®iÓm, c¸ch lËp luËn vµ tªn v¨n b¶n ®Ó x¸c ®Þnh ®óng tªn, kiÓu, thÓ lo¹i v¨n b¶n.
 ? H·y cho biÕt bè côc cña v¨n b¶n ®îc chia lµm mÊy ®o¹n?
G §©y lµ mét ®o¹n trÝch nªn kh«ng ®Çy ®ñ c¸c phÇn cña mét v¨n b¶n nghÞ luËn (më bµi, th©n bµi, kÕt bµi). V× vËy chóng ta chØ ®i gi¶i quyÕt, t×m hiÓu phÇn th©n bµi – Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Nh vËy chóng ta chØ ®i t×m hiÓu bè côc ®o¹n trÝch, tøc lµ ®i t×m hiÓu c¸c hÖ thèng luËn ®iÓm cña v¨n b¶n trÝch.
HS Bè côc: Chia lµm 3 ®o¹n.
+ §o¹n 1: Häc vÊn kh«ng chØ lµ... ph¸t hiÖn cña thÕ giíi míi.- Sù cÇn thiÕt vµ ý nghÜa cña viÖc ®äc s¸ch.
+ §o¹n 2: LÞch sö cµng tiÕn bé... tù tiªu hao lùc lîng. – Nh÷ng khã kh¨n, nguy h¹i hay gÆp ph¶i cña viÖc ®äc s¸ch trong t×nh hßnh hiÖn nay.
+ §o¹n 3: §äc s¸ch kh«ng cèt lÊy nhiÒu... hÕt. – Ph¬ng ph¸p chän s¸ch vµ ®äc s¸ch.
GV VÊn ®Ò ®äc s¸ch ®îc bµn chñ yÕu trªn 3 b×nh diÖn. VËy néi dung cña c¸c luËn ®iÓm, luËn chøng Êy nh thÕ nµo ? - Ph©n tÝch v¨n b¶n.
GV Gäi HS ®äc ®o¹n 1. Sgk.
T¸c gi¶ ®· lÝ gi¶i tÇm quan träng vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch ®èi víi mçi con ngêi nh thÕ nµo?
HS §Ó lÝ gi¶i vÊn ®Ò quan träng vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch, t¸c gi¶ ®Æt ra trong mèi quan hÖ víi h ...  Đặc điểm hình thức: thể hiện trên văn bản bằng dấu chấm hỏi (?) và các từ nghi vấn: (sao, gì).
+ Tác dụng: Cả 3 câu đều có ý nghĩa phủ định.
+ Có thể thay bằng các từ ngữ có ý nghĩa tương đương:
- Cụ không phải lo xa quá như thế.
- Không nên nhịn đói mà để tiền lại.
- ăn hết thì lúc chết không có tiền để mà lo liệu.
b. Câu nghi vấn: 
- Cả đàn bò..., chăn dắt làm sao?
* Phân tích:
+ Đặc điểm hình thức: có dấu chấm hỏi (?) và cụm từ nghi vấn: (làm sao).
+ Tác dụng: tỏ ý băn khoăn, ngần ngại.
+ Có thể thay bằng câu có ý nghĩa tương đương:
- Giao đàn bò... yên tâm chút nào.
c. Câu nghi vấn:
- Ai dám bảo thảo... có tình mẫu tử?
* Phân tích: 
+ Đặc điểm hình thức: có dấu chấm hỏi (?) và đại từ phiếm chỉ (ai).
+ Tác dụng: có ý nghĩa khẳng định.
+ Có thể thay bằng một câu có ý nghĩa tương đương:
- Cũng như con người... tình mẫu tử?
d. Câu nghi vấn:
- Thằng bé kia, mày có việc gì?
- Sao lại đến đây mà khóc?
* Phân tích: 
+ Đặc điểm hình thức: có dấu chấm hỏi (?) và và các từ nghi vấn: (gì,sao)
+ Tác dụng: dùng để hỏi. Những câu dùng để hỏi không thể thay thế bằng những câu có ý nghĩa tương đương.
Bài tập 3.
 Đặt hai câu nghi vấn không dùng để hỏi:
- Bạn có thể kể lại cho mình nghe nội dung bộ phim “Luật đời” được không?
- Sao cuộc đời chị Dậu lại khốn khổ như thế?
Bài tập 4.
 Trong giao tiếp hằng ngày, những câu nghi vấn như: Anh ăn cơm chưa?, Cậu đọc sách đấy à?, Em đi đâu đấy?, Bố làm gì vậy?... thường không dùng để hỏi mà để thay cho lời chào khi gặp nhau. Người được hỏi thường không trả lời vào câu hỏi mà có khi lại đặt những câu hỏi (để đáp lễ) kiểu như: Ang đi dạy học đấy à?, Bạn làm xong bài tập chưa?, Con đang làm gì vậy?... Đây là những câu mang tính chất nghi thức giao tiếp của những người có quan hệ thân mật.
4. Củng cố. (10 phút)
 GV Ra bài tập: 
 - Giả định tình huống của những đáp án cho câu hỏi (dùng để thay lời chào).
 Câu hỏi: Anh có khoẻ không?
 Các câu đáp:
Cảm ơn, tôi rất khoẻ!
Rất tiếc, tôi không được khoẻ lắm!
Thế anh có khoẻ không?
Trời ơi, lâu lắm rồi không trông thấy anh!
Anh đi đâu đấy?
Ơ kìa, tôi cớ tưởng anh đi công tác ở Hà Nội kia mà?
Này, hôm qua họp lớp chỉ thiếu mỗi anh!
Tôi cứ nghĩ là anh quên tôi rồi!
Thiêng thật tôi đang nghĩ đến anh thì anh đến!
Ôi, đúng là rồng đến nhà tôm!
5.Dặn dò – Hớng dẫn HS. (1 phút)
 Học bài và làm bài tập Sgk- Sách bài tập.
 Qua các văn bản đã học hãy xác định các câu nghi vấn. 
 Chuẩn bị bài: Câu cầu khiến.
6. Nhận xét – Rút kinh nghiệm.
Ngày soạn: 17/ 01/ 2008 Ngày giảng: Lớp: 8 A: 28/ 01/ 2008
Tiết: 80 Lớp: 8 B: 28/ 01/ 2008
Bài 19
THUYẾT MINH VỀ MỘT PHƯƠNG PHÁP 
(CÁCH LÀM)
A. Mục tiêu bài học.
 1. Kiến thức.
 Giúp HS biết cách thuyết minh phương pháp (cách làm) một thí nghiệm, một món ăn thông thường, một đồ dùng học tập đơn giản, một trò chơi quen thuộc, cách trồng cây.... từ mục đích, yêu cầu đến việc chuẩn bị, quy trình tiến hành, yêu cầu sản phẩm.
 2. Tích hợp.
 Tích hợp với phần Tiếng Việt qua bài: Câu nghi vấn.
 Văn qua bài: Quê hương; Khi con tu hú.
 Với thực tế cuộc sống ở cách làm một món ăn, đồ dùng học tập...
 3. Kĩ năng.
 Rèn luyện kĩ năng trình bày lại một cách thức, một phương pháp làm việc với một mục đích nhất định. 
B. Chuẩn bị của GV và HS.
 1. Chuẩn bị của GV.
 + Soạn giảng.
 + Sgk – SgV – STK.
 + TLTK.
 2. Chuẩn bị của HS.
 + Đọc Sgk và trả lời các câu hỏi theo yêu cầu trong Sgk.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.
 1. Ổn định tổ chức. (1 phút)
 2. Kiểm tra bài cũ. (3 phút)
 ? Hãy trình bày thế nào là viết đọan văn trong văn bản thuyết minh? 
Đáp án:
 Khi làm một bài văn thuyết minh, cần xác định các ý lớn, mỗi ý viết thành một đoạn văn. Khi viết văn cần trình bày rõ ý chủ đề của đoạn, tránh lẫn ý của đoạn văn khác.
 Các ý trong đoạn văn cần sắp xếp theo thứ tự cấu tạo của sự vật, thứ tự nhận thức (từ tổng thể đến bộ phận, từ ngoài vào trong, từ xa đến gần), thứ tự diễn biến sự việc trong thời gian trước sau hay theo thứ tự chính phụ (cái chính nói trước, cái phụ nói sau).
 3. Bài mới. (1 phút)
 Giới thiệu bài.
 GV Giới thiệu cách làm một số món ăn trong đời sống gia đình.
 Qua việc giới thiệu các món ăn trên đây, người ta thường giới thiệu như thế nào? Cách giới thiệu ra sao? Thường giới thiệu nội dung gì? Cách làm được trình bày theo thứ tự nào? Chúng ta đi tìm hiểu bài học hôm nay: Thuyết minh một phương pháp (cách làm). 
 Nội dung.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
GV Gọi HS đọc văn bản: “Cách làm đồ chơi em bé đá bóng bằng quả khô”Sgk 24- 25.
? Văn bản thuyết minh hướng dẫn cách làm đồ chơi gì? 
HS Văn bản thuyết minh phương pháp làm đồ chơi. Tên đồ chơi: “Em bé đá bóng”.
? Các phần chủ yếu của văn bản thuyết minh một phương pháp là gì? 
HS Văn bản thuyết minh kiểu loại này thường gồm 3 phần chủ yếu:
+ Nguyên vật liệu.
+ Cách làm (phần quan trọng nhất).
+ Yêu cầu thành phẩm (sản phẩm khi đã hoàn thành).
? Phần nào quan trọng nhất? Tại sao?
HS Phần Cách làm (phần quan trọng nhất). Vì đây là phần giới thiệu cách làm một cách đầy đủ, chính xác để làm đồ chơi.
? Phần Nguyên vật liệu nêu ra để làm gì? Có cần thiết không?
GV Yêu cầu HS trao đổi- thảo luận.
HS Trao đổi- thảo luận.
GV Gọi HS trình bày.
GV Nhận xét, đáng giá.
GV Gợi ý: Phần nguyên vật liệu không thể thiếu vì nếu không thuyết minh, giới thiệu đầy đủ các nguyên vật liệu thì không có điều kiện vật chất để tiến hành chế tác sản phẩm. Nếu chỉ nêu phương pháp, cách thức thì không thể tránh khỏi trừu tượng. Lưu ý ở đây có đủ các nguyên vật liệu cần và đủ, từ nguyên vật liệu chính: quả thông, hạt nhãn, hạt vải đến nguyên vật liệu phụ: tăm tre, keo dán, mảnh gỗ... 
? Phần Cách làm được trình bày như thế nào? Theo trình tự nào?
GV Yêu cầu HS trao đổi- thảo luận.
HS Trao đổi- thảo luận.
GV Gọi HS trình bày.
GV Nhận xét, đáng giá.
GV Gợi ý: Phần cách làm bao giờ cũng đóng vai trò quan trọng nhất vì nội dung phần này giới thiệu đầy đủ và tỉ mỉ cách chế tác hoặc cách chơi, cách tiến hành để người đọc có thể làm theo. Cách trình bày phần này cần rất cụ thể, tỉ mỉ, dễ hiểu để người đọc cứ thế theo đó mà làm. Ở ®å ch¬i “Em bÐ ®¸ bãng” b»ng qu¶ th«ng, phÇn d¹y c¸ch lµm gåm 5 b­íc: c¸ch t¹o th©n, ®Çu, lµm mò, c¸ch lµm bµn tay, ch©n, c¸ch lµm qu¶ bãng, g¾n h×nh ng­êi lªn s©n cá (m¶nh gç)...
? PhÇn Yªu cÇu thµnh phÈm cã cÇn thiÕt kh«ng? V× sao?
GV Yªu cÇu HS trao ®æi- th¶o luËn.
HS Trao ®æi- th¶o luËn.
GV Gäi HS tr×nh bµy.
GV NhËn xÐt, ®¸ng gi¸.
GV Gîi ý: PhÇn yªu cÇu thµnh phÈm: yªu cÇu tØ lÖ c¸c bé phËn, h×nh d¸ng, chÊt l­îng s¶n phÈm. PhÇn nµy còng rÊt cÇn ®Ó gióp ng­êi ®äc lµm so s¸nh vµ ®iÒu chØnh, söa ch÷a thµnh phÈm cña m×nh.
GV Gäi HS ®äc v¨n b¶n: “C¸ch nÊu canh rau ngãt víi thÞt l¹c”Sgk 25.
? V¨n b¶n thuyÕt minh h­íng dÉn c¸ch lµm mãn ¨n g×? 
HS V¨n b¶n thuyÕt minh c¸ch lµm mãn ¨n. Tªn mãn ¨n: “canh rau ngãt víi thÞt l¹c”.
? C¸c phÇn chñ yÕu cña v¨n b¶n thuyÕt minh mét c¸ch lµm lµ g×? 
HS V¨n b¶n thuyÕt minh kiÓu lo¹i nµy th­êng gåm 3 phÇn chñ yÕu:
+ Nguyªn vËt liÖu.
+ C¸ch lµm (phÇn quan träng nhÊt).
+ Yªu cÇu thµnh phÈm (s¶n phÈm khi ®· hoµn thµnh).
? PhÇn nµo quan träng nhÊt? T¹i sao?
HS PhÇn C¸ch lµm (phÇn quan träng nhÊt). V× ®©y lµ phÇn giíi thiÖu c¸ch lµm mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c ®Ó lµm mét mãn ¨n.
? PhÇn Nguyªn vËt liÖu ®­îc giíi thiÖu cã g× kh¸c víi phÇn a? V× sao?
GV Yªu cÇu HS trao ®æi- th¶o luËn.
HS Trao ®æi- th¶o luËn.
GV Gäi HS tr×nh bµy.
GV NhËn xÐt, ®¸ng gi¸.
GV Gîi ý: PhÇn nguyªn vËt liÖu, ngoµi lo¹i g× ra cßn cã thªm phÇn ®Þnh l­îng bao nhiªu cñ, qu¶, bao nhiªu ki l« gam, bao nhiªu gam tuú theo sè b¸t ®Üa, sè ng­êi ¨n, m©m...
? PhÇn C¸ch lµm ®­îc giíi thiÖu cã g× kh¸c víi phÇn a? V× sao?
GV Yªu cÇu HS trao ®æi- th¶o luËn.
HS Trao ®æi- th¶o luËn.
GV Gäi HS tr×nh bµy.
GV NhËn xÐt, ®¸ng gi¸.
GV Gîi ý: PhÇn c¸ch lµm, ®Æc biÖt chó ý ®Õn tr×nh tù tr­íc sau, ®Õn thêi gian cña mçi b­íc. (kh«ng ®­îc tuú tiÖn thay ®æi nÕu kh«ng muèn thµnh phÈm kÐm chÊt l­îng).
? PhÇn Yªu cÇu thµnh phÈm ®­îc giíi thiÖu cã g× kh¸c víi phÇn a? V× sao?
GV Yªu cÇu HS trao ®æi- th¶o luËn.
HS Trao ®æi- th¶o luËn.
GV Gäi HS tr×nh bµy.
GV NhËn xÐt, ®¸ng gi¸.
GV Gîi ý: PhÇn yªu cÇu thµnh phÈm, chó ý 3 mÆt: tr¹ng th¸i, mµu s¾c, mïi vÞ. 
G LÝ do sù kh¸c nhau, v× ®©y lµ thuyÕt minh c¸ch lµm mét mãn ¨n do vËy nhÊt ®Þnh ph¶i kh¸c c¸ch lµm mét ®å ch¬i. Kh«ng thÓ tuú tiÖn thay ®æi c¸c b­íc lµm mét mãn ¨n, ph¶i chó ý tr×nh tù tr­íc sau khi lµm.
? NhËn xÐt vÒ lêi v¨n trong 2 v¨n b¶n?
HS Lêi v¨n ng¾n gän chuÈn x¸c.
? VËy thÕ nµo lµ thuyÕt minh mét ph­¬ng ph¸p (c¸ch lµm)?
GV Gäi HS ®äc Ghi nhí Sgk 26.
GV. Vµ ®Ó ®i cñng cè kh¾c s©u kiÕn thøc vÒ phÐp ph©n tÝch vµ tæng hîp 
GV Gäi HS ®äc Bµi tËp Sgk 26.
GV Yªu cÇu HS trao ®æi- th¶o luËn.
HS Trao ®æi- th¶o luËn Bµi tËp.
GV Gäi HS tr×nh bµy Bµi tËp.
GV NhËn xÐt, ®¸ng gi¸.
G ý 2 vµ ý 3 lµ néi dung thuyÕt minh chñ yÕu, quan träng nhÊt cña v¨n b¶n thuyÕt minh vÒ mét ph­¬ng ph¸p nµy. Con sè cô thÓ trong bµi cã ý nghÜa rÊt lín, nh»m chøng minh cho sù cÇn thiÕt, yªu cÇu, c¸ch thøc, kh¶ nawng t¸c dông cña ph­¬ng ph¸p ®äc nhanh lµ hoµn toµn cã c¬ së vµ hoµn toµn cã thÓ häc tËp, rÌn luyÖ ®èi víi mçi chóng ta.
G §äc to, ®äc thµnh tiÕng kh«ng thÓ ®äc nhanh, ®äc diÔn c¶m kh«ng thÓ ®äc nhanh. §äc nhanh chñ yÕu nh»m tiÕt kiÖm thêi gian; trong kho¶ng mét thêi gian ng¾n nhÊt cã thÓ n¾m b¾t ®­îc chÝnh x¸c nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n nhÊt. Nh­ vËy muèn ®äc nhanh chØ cã thÓ ®äc thÇm, ®äc b»ng m¾t vµ ®äc theo ý, theo ®o¹n, theo trang. Muèn thÕ ph¶i rÌn luyÖn kh¶ n¨ng dÞch chuyÓn bao qu¸t cña m¾t khi ®äc, ph¶i tËp trung t­ t­ëng cao ®é. Nh­ng yªu cÇu cña ®äc nhanh vÉn ph¶i lµ hiÓu râ vÊn ®Ò chñ chèt. §iÕu nµy kh¸c víi ®äc nhanh, ®äc l­ít qua, ®¹i kh¸i nªn chØ n¾m b¾t vÊn ®Ò hêi hît hoÆc sai lÖch.
I. Giíi thiÖu mét ph­¬ng ph¸p (c¸ch lµm). (23 phót)
 1. VÝ dô.
 V¨n b¶n: “C¸ch lµm ®å ch¬i em bÐ ®¸ bãng b»ng qu¶ kh«”.
 V¨n b¶n: “C¸ch nÊu canh rau ngãt víi thÞt l¹c”.
 2. nhËn xÐt
 * Ghi nhí Sgk 10.
II. LuyÖn tËp. (14 phót)
 Bµi tËp 
 LËp dµn ý cho bµi thuyÕt minh: “Ph­¬ng ph¸p ®äc nhanh”
- Ngµy nay... ®­îc vÊn ®Ò: Yªu cÇu thùc tiÔn cÊp thiÕt buéc ph¶i t×m c¸ch ®äc nhanh.
- Cã nhiÒu c¸ch ®äc... cã ý chÝ: Giíi thiÖu nh÷ng c¸ch ®äc chñ yÕu hiÖn nay. Hai c¸ch ®äc thÇm theo dßng vµ theo ý. Nh÷ng yªu cÇu vµ hiÖu qu¶ cña ph­¬ng ph¸p ®äc nhanh.
- Trong nh÷ng n¨m gÇn.... hÕt: Nh÷ng sè liÖu, dÉn chøng vÒ kÕt qu¶ cña ph­¬ng ph¸p ®äc nhanh.
4. Củng cố. (2 phút)
 GV Yêu cầu HS nhắc lại khái niệm về văn bản thuyết minh. 
5.Dặn dò – Hướng dẫn HS. (1 phút)
 Học bài và làm bài tập Sgk- Sách bài tập.
 Thuyết minh về phương pháp làm một thứ đồ chơi quen thuộc ở quê em.
 Thuyết minh về cách làm một món ăn dân tộc ở quê em.
 Chuẩn bị bài: Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh.
6. Nhận xét – Rút kinh nghiệm.