Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 2 – Trường THCS Trần Hợi

 Ngày soạn: 26/08/2011
TUAÀN 2
Tieát 5,6:
	TRONG LOØNG MEÏ
 (Trích Những ngày thơ ấu)
 Nguyên Hồng 
I.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
	-Có được những kiến thức sơ giản về thể văn hồi kí.
	-Thấy được đặc điểm của thể văn hồi kí qua ngòi bút Nguyên Hồng: thấm đượm chất trữ tình, lời văn chân thành, dạt dào cảm xúc.
II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG
1.Kiến thức:
	-Khái niệm thể loại hồi kí.
	-Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Trong lòng mẹ.
	-Ngôn ngữ truyện thể hiện niềm khát khao tình cảm ruột thịt cháy bỏng của nhân vật.
	-Ý nghĩa giáo dục: những thành kiến cổ hủ, nhỏ nhen, độc ác không thể làm khô héo tình cảm ruột thịt sâu nặng, thiêng liêng.
2.Kĩ năng:
	-Bước đầu biết đọc - hiểu một văn bản hồi kí.
	-Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân tích tác phẩm truyện.
II.LÊN LỚP
1. OÅn ñònh lôùp:(1 phút)
2.Kieåm tra baøi cuõ : (4 phút)	
 ? Phaân tích söï thay ñoåi taâm traïng cuûa nhaân vaät toâi trong vaên baûn “Toâi ñi hoïc”.
Baøi môùi 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
* Hoaït ñoäng 1: (10 phút)
- Nêu những hiểu biết của em về nhà văn Nguyên Hồng?
- Vị trí của đoạn trích?
-GV khái niệm "hồi kí" 
-GV chốt lại và cho ghi.
* Hoaït ñoäng 2:( 15 phút)
GV hướng dẫn đọc
- Chia bố cục văn bản?
* Hoaït ñoäng 3:( 15 phút)
- Hoàn cảnh của Hồng có gì đặc biệt?
- Qua hoàn cảnh của Hồng em có suy nghĩ gì?
* Hoaït ñoäng 4:( 20 phút)
-Tìm những chi tiết miêu tả tâm địa của người cô?
- Những cử chỉ và tâm trạng của Hồng.
Các nhóm thảo luận xong GV chốt lại.
- Qua những chi ấy thấy bản chất của người cô như thế nào?
- Hình ảnh của người cô tác giả muốn tố cáo điều gì?
 * Hoaït ñoäng 5:( 10 phút)
- Hình ảnh mẹ Hồng có giống như lời người cô nói không?
- Tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng của Hồng khi được gặp mẹ?
- Những cảm giác ấy ca ngợi điều gì?
* Hoaït ñoäng 6:( 10 phút)
- Nhận xét về giọng văn, cảm xúc của nhà văn?
- Thấy được hình ảnh mỗi nhân vật như thế nào?
-Ý nghĩa văn bản?
HS trả lời theo thông tin SGK	- Döïa vaøo SGK trình baøy.
HS trả lời theo chú thích SGK.
Trích Chương IV của tập hồi kí Những ngày thơ ấu.
HS nghe và ghi vào vở
- Boá cuïc: 2 ñoaïn
+ Ñoaïn 1: Töø ñaàu ñeán “hoûi ñeán chöù”=>Cuoäc ñoái thoaïi vôùi ngöôøi coâ.
+ Ñoaïn 2: Phaàn coøn laïi.
=>Nieàm vui gaëp laïi meï.
- Boá maát sôùm
- Meï boû ñi tha höông caàu thöïc.
Hoàngôû vôùi coâ cay nghieät
Tội nghiệp, đáng thương
Nhóm 1, 2 tìm những chi tiết miêu tả tâm địa của người cô
Nhóm 3,4 tìm những cử chỉ và tâm trạng của Hồng
- Bản chất lạnh lùng, độc ác thâm hiểm.
Muốn tố cáo hạng người sống tàn nhẫn, khô héo với tình máu mủ ruột rà trong cái xã hội thực dân nửa phong kiến.
Không, mà rất đẹp
-Bối rối gọi, trán đẫm mồ hôi.
-Mẹ xoa đầu òa lên khóc
- Đùi áp vào đùi mẹ, ngả đầu vào tay, thấy ấm áp, mơn man.
Ca ngợi tình cảm mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.
Giọng văn giàu chất trữ tình, cảm xúc thiết tha
Thấy được tâm địa độc ác của người cô, tâm trạng đau đớn, xót xa, căm phẫn cái XH lạnh lùng.
Tình mẫu tử thiêng liêng không bao giờ vơi trong tâm hồn con người.
I. Taùc giaû, taùc phaåm 
1. Taùc giaû: Nguyeân Hoàng (1918 – 1982) queâ ôû nam Ñònh. Laø nhà văn của những người cùng khổ.Vaên oâng giaøu chaát tröõ tình, daït daøo, caûm xuùc thieát tha, chaân thaønh. 
2. Tác phẩm: trích Chương IV của tập hồi kí Những ngày thơ ấu.
* Hồi kí: là một thể của kí, ở đó người viết kể lại những chuyện, những điều chính mình đã trải qua, đã chứng kiến.
II.Tìm hieåu vaên baûn
* Bố cục: - Boá cuïc: 2 ñoaïn
+ Ñoaïn 1: Töø ñaàu ñeán “hoûi ñeán chöù”=> Cuoäc ñoái thoaïi vôùi ngöôøi coâ.
+ Ñoaïn 2: Phaàn coøn laïi. =>Nieàm vui gaëp laïi meï.
1. Hoàn cảnh của chú bé Hồng.
- Bố nghiện ngập rồi chết
- Mẹ cùng túng phải bỏ đi tha hương cầu thực.
- Hồng ở bà cô ghẻ lạnh, cay nghiệt.
-> Tội nghiệp, đáng thương
2. Tâm trạng của Hồng khi trò chuyện với người cô.
Người cô
Bé Hồng
- Cô cười và hỏi: "Hồng mày có... không".
- Cười rất kịch-> cay độc.
- Giọng vẫn ngọt, mắt long lanh, chằm chằm nhìn-> bình thản,mà mỉa mai.
-Cô ngân dài hai tiếng" em bé". Cô vẫn tươi cười kể
-> châm chọc, nhục mạ, cay nghiệt.
-Bản chất lạnh lùng, độc ác thâm hiểm. 
- Nghĩ đến mẹ rớt nước mắt.
- Cúi đầu-> buồn.
- Im lặng, lòng thắt lại, khóe mắt cay cay, nước mắt đầm đìa -> đau xót.
-Tâm can bị xoắn chặt, cổ họng nghẹn ứ "giá như....mới thôi".-> đau đớn, phẫn uất.
- Nhạy cảm, thương yêu, kính mến mẹ.
* Muốn tố cáo hạng người sống tàn nhẫn, khô héo với tình máu mủ ruột rà trong cái xã hội thực dân nửa phong kiến.
2Tâm trạng của Hồng khi được gặp mẹ.
* Hình ảnh mẹ: Gương mặt tươi sáng, nước da mịn, miệng xinh xắn-> rất đẹp.
* Tâm trạng Hồng
- Nhìn thấy mẹ gọi bối rối đuổi theo.
- Thở hồng hộc, ríu cả chân.
- Mẹ xoa đầu òa lên khóc -> quá xúc động.
- Đùi áp vào đùi mẹ, ngả đầu vào tay, thấy ấm áp, mơn man-> hạnh phúc, vui sướng, rạo rực.
* Ca ngợi tình cảm mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.
III.Toång keát
Giọng văn giàu chất trữ tình, cảm xúc thiết tha. Kết hợp với miêu tả tâm lí nhân vật.
Thấy được tâm địa độc ác của người cô, tâm trạng đau đớn, xót xa, căm phẫn cái XH lạnh lùng. Tình yêu thương và cảm xúc sung sướng khi được gặp mẹ của Hồng. Đồng thời tố cáo cái XH tàn nhẫn khô héo chia cắt tình mẫu tử, nhưng tình mẫu tử thiêng liêng không bao giờ vơi trong tâm hồn con người.
 4. Cuûng coá: (4 phút) Toùm taét giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa ñoaïn trích.
 5. Daën doø: (1 phút) Veà nhaø hoïc baøi, naém ñöôïc noäi dung baøi hoïc. 
Tieát 7	TRÖÔØNG TÖØ VÖÏNG
I.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
-Hiểu được thế nào là trường từ vựng và xác lập được một số trường từ vựng gần gũi.
-Biết cách sử dụng các từ cùng trường từ vựng để nâng cao hiệu quả diễn đạt.
II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1.Kiến thức:
	Khái niệm trường từ vựng.
2.Kĩ năng:
	-Tập hợp các từ có chung nét nghĩa vào cùng một trường từ vựng.
	-Vận dụng kiến thức về trường từ vựng để đọc - hiểu và tạo lập văn bản.
III.LÊN LỚP:
1. OÅn ñònh lôùp: (1 phút)
 2. Kieåm tra baøi cuõ :(4 phút)
 - Caáp ñoä khaùi quaùt cuûa nghóa töø ngöõ laø gì ? Cho moät ví duï.
 - Ñieàn töø baø con, chuù ruoät vaøo ñoaïn vaên sau :
“Nam hoïc taäp ñaït thaønh tích xuaát saéc......trong hoï, nhaát laø ........Nam - ngöôøi ñaõ giuùp ñôõ em raát nhieàu trong hoïc taäp – raát töï haøo phaán khôûi.” 
3. Baøi môùi :
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
*Hoïat ñoäng 1:(20 phút)
 Cho HS ñoïc ñoaïn vaên SGK chuù yù caùc từ ngữ in đñậm
- Tröôøng töø vöïng laø gì ?
- Tìm caùc töø ngöõ mieâu taû hoaït ñoäng cuûa caùc giaùc quan ñeå caûm giaùc?
 GV cho HS ñoïc caùc löu yù trong SGK.
GV lần lượt phân tích từng lưu ý và lấy ví dụ.
- Trường hoạt động của con người
- Trường "nước"
- Trường "chát"
* Hoaït ñoäng 2. (15 phút)
Tìm caùc tröôøng töø vöïng chæ nhöõng ngöôøi ruoät thòt?
Ñaët teân tröôøng töø vöïng?
Xaùc ñònh tröôøng töø vöïng? 
Sắp xếp các từ: mũi, nghe, tai,... vào bảng.
Trong đoạn thơ tác giả chuyển từ trường in đậm nào sang trường in đậm nào?
HS chuù yù caùc từ ngữ in đñậm
-Cuøng chæ caùc boä phaän cuûa cô theå con ngöôøi.
- Tröôøng töø vöïng laø taäp hôïp cuûa nhöõng töø coù ít nhaát moät neùt chung veà nghóa.
Nhìn,troâng,thaáy,ngoù...ngöûi, neám, nghe, sôø,...
HS ñoïc caùc löu yù
( 4 löu yù)
Nhoùm 1 laøm baøi 1
Nhoùm 2 laøm baøi 2
Nhoùm 3 laøm baøi 3
Nhoùm 4 laøm baøi 4
Tác giả chuyển từ trường "quân sự" sang trường "nông nghiệp"
I. Theá naøo laø tröôøng töø vöïng ?
1. Ví du:ï ( SGK)
Maët, maét, da, goø maù, ñuøi, ñaàu, caùnh tay, mieäng => Chæ boä phaän cô theå con ngöôøi .
* Tröôøng töø vöïng laø taäp hôïp cuûa nhöõng töø coù ít nhaát moät neùt chung veà nghóa.
VD: Tröôøng hoaït ñoäng trí tueä: nghó, suy, ngaãm, phaùn ñoaùn, phaân tích...
2.Löu yù :
-Moät tröôøng töø vöïng coù theå bao goàm nhieàu tröôøng töø vöïng nhoû hôn .
- Coù theå bao goàm nhöõng töø khaùc bieät nhau veà töø loaïi.
-Do hieän töôïng nhieàu nghóa moät töø coù theå thuoäc nhieàu tröôøng töø vöïng khaùc nhau .
-Trong vaên, thô, tröôøng töø vöïng ñeå taêng tính ngheä thuaät cuûa ngoân töø . 
II/ Luyeän taäp :
 Baøi taäp1:Tröôøng töø vöïng chæ ngöôøi ruoät thòt Caäu, môï, con, em -> ngöôøi ruoät thòt .
Baøi taäp2:Ñaët teân tröôøng töø vöïng 
a,Duïng cuï ñaùnh baét thuûy saûn 
b, Duïng cuï ñeå ñöïng
c, Hoaït ñoäng cuûa chaân
d,Traïng thaùi taâm lyù 
e,Tính caùch 
g,Duïng cuï ñeå vieát 
Baøi taäp3: Xaùc ñònh tröôøng töø vöïng 
Tröôøng töø vöïng “thaùi ñoä”
Baøi taäp 4.
-Khöùu giaùc:muõi, thôm, ñieác, thính.
-Thính giaùc; tai, nghe, ñieác, roõ, thính.
Baøi taäp 6. Tác giả chuyển từ trường "quân sự" sang trường "nông nghiệp"
4/Cuûng coá : (4 phút)	
- Tröôøng töø vöïng vaø caáp ñoä cuûa nghóa töø ngöõ khaùc nhau ôû ñieåm naøo? 
5/Daën doø : (1 phút) Hoïc baøi, laøm baøi taäp 5, 7 ôû nhaø.
Tieát 8	BOÁ CUÏC CUÛA VAÊN BAÛN
I.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
	-Nắm được yêu cầu của văn bản về bố cục.
	-Biết cách xây dựng bố cục văn bản mạch lạc, phù hợp với đối tượng phản ánh, ý đồ giao tiếp của người viết và nhận thức của người đọc.
II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1.Kiến thức:
	Bố cục của văn bản và tác dụng của việc xây dựng bố cục.
2.Kĩ năng:
	-Sắp xếp các đoạn văn trong bài theo một bố cục nhất định.
	-Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc - hiểu văn bản.
III. LÊN LỚP:
	1/ OÅn ñònh lớp:(1 phút)
2/ Kiểm tra baøi cuõ: (4 phút) Theá naøo laø tính thoáng nhaát veà chuû ñeà cuûa vaên baûn? Laøm theá naøo ñeå ñaûm baûo tính thoáng nhaát ñoù?
3/ Baøi môùi :Giới thiệu bài: (1phút)
 ÔÛ lôùp 7, caùc em ñaõ hoïc boá cuïc vaø maïch laïc trong vaên baûn. Caùc em naém ñöôïc vaên baûn goàm 3 phaàn: Môû baøi, thaân baøi, keát baøi vaø chöùc naêng nhieäm vuï cuûa chuùng. Baøi hoïc hoâm nay nhaèm oân laïi kieán thöùc ñaõ hoïc ñoàng thôøi ñi saâu hôn tìm hieåu caùch saép xeáp toå chöùc noäi dung phaàn Thaân baøi- Phaàn chính cuûa vaên baûn.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
*Hoaït ñoäng 1:(12phút)
- Cho HS ñoïc vaên baûn.
- Chuû ñeà vaên baûn laø gì ? 
-Vaên baûn coù theå chia maáy phaàn ? Chæ roõ töøng phaàn?
-Neâu nhieäm vuï cuûa phaàn môû baøi? 
- Phaàn thaân baøi coù maáy ñoaïn? Neâu nhieäm vuï cuûa töøng ñoaïn? 
- Neâu nhieäm vuï cuûa phaàn keát baøi? 
- Boá cuïc vaên baûn laø gì? Boá cuïc Vaên baûn thöôøng coù maáy phaàn? Nhieäm vuï töøng phaàn?
* Hoaït ñoäng 2:(9 phút)
- Phaàn thaân baøi vaên baûn “Toâi ñi hoïc” keå veà nhöõng söï kieän naøo?
- Caùc söï kieän naøy ñöôïc saép xeáp theo thöù töï naøo?
- Haõy chæ ra nhöõng dieãn bieán taâm traïng cuûa beù Hoàng trong phaàn thaân baøi.
- Laøm noåi baät taâm traïng gì cuûa caâu beù?
- Khi taû ngöôøi, vaät, caûnh...em laàn löôït taû theo trình töï naøo?
- Phaàn noäi dung Thaân baøi thöôøng ñöôïc saép xeáp nhö theá naøo?
 * Hoaït ñoäng 3:(15phút)
- Phaân tích caùch trình baøy trong caùc ñoaïn vaên?
- HS ñoïc vaên baûn “Ngöôøi thaày ñaïo cao ñöùc troïng” 
- Ca ngôïi ngöôøi thaày vöøa coù taøi vöøa coù ñöùc.
- 3 phaàn.
- Thaày giaùo gioûi, tính tình cöùng coûi, khoâng maøng danh lôïi->neâu chuû ñeà cuûa vaên baûn.
- 2 ñoaïn.
- Trình baøy caùc khía caïnh cuûa chuû ñeà 
Toång keát laïi chuû ñeà.
Laø söï toå chöùc caùc ñoaïn vaên ñeå theå hieän chuû ñeà.
Boá cuïc coù 3 phaàn.
Ngaøy ñaàu tieân taùc giaû ñi hoïc.
-Saép xeáp theo söï hoài töôûng nhöõng kæ nieäm veà buoåi töïu tröôøng. Caùc caûm xuùc saép xeáp theo trình töï thôøi gian
-Saép xeáp theo söï lieân töôûng ñoái laäp
-Khi noùi chuyeän vôùi baø coâ.
 -Khi gaëp meï vaø ngoài trong loøng meï.
- Ñau ñôùn tuûi nhuïc, uaát öùc, caêm gheùt nhöõng coå tuïc ñaøy ñoïa meï mình.
- Nieàm vui söôùng cöïc ñoä khi ngoài trong loøng meï.
- Theo thöù töï khoâng gian (phong caûnh), chænh theå- boä phaän (ngöôøi, vaät), tình caûm, caûm xuùc (taû ngöôøi).
Tuøy vaøo chuû ñeà, yù ñoà cuûa ngöôøi vieát. Cuõng thöôøng saép xeáp theo trình töï thôøi gian.
HS thaûo luaän
Nhoùm 1, 2 laøm caâu a,c
Nhoùm 3,4 laøm caâu b,c
I. Boá cuïc cuûa vaên baûn
1. Tìm hiểu ví dụ
- Ngöôøi thaày ñaïo cao ñöùc troïng 
- Xaùc ñònh boá cuïc
a. Môû baøi ( ñoaïn môû ñaàu)
-> neâu chuû ñeà vaên baûn.
b.Thaân baøi ( coù 2 ñoaïn)
-> trình baøy laøm roõ chuû ñeà.
c. Keát baøi ( ñoaïn cuoái)
-> toång keát laïi chuû ñeà.
2. Boá cuïc cuûa vaên baûn laø söï toå chöùc caùc ñoaïn vaên ñeå theå hieän chuû ñeà. Coù ba phaàn: Môû baøi, Thaân baøi, Keát baøi.
II. Caùch boá trí, saép xeáp noäi dung phaàn thaân baøi cuûa vaên baûn. 
1. Tìm hieåu ví duï
a. Vaên baûn "Toâi ñi hoïc" keå veà caûm xuùc ngaøy ñaàu tieân taùc giaû ñi hoïc
- Caùc caûm xuùc saép xeáp theo trình töï thôøi gian, theo söï lieân töôûng ñoái laäp.
b. Dieãn bieán taâm traïng cuûa Hoàng trong vaên baûn “ Trong loøng meï” 
- Khi noùi chuyeän vôùi baø coâ.
 - Khi gaëp meï vaø ngoài trong loøng meï.
*Taâm traïng
- Ñau ñôùn tuûi nhuïc, uaát öùc, caêm gheùt nhöõng coå tuïc ñaøy ñoïa meï mình.
- Nieàm vui söôùng cöïc ñoä khi ngoài trong loøng meï.
2. Được trình bày theo thứ tự tùy thuộc vào kiểu văn bản, chủ đề, ý đồ của người viết. Cũng có thể viết theo trình tự thời gian...
III.Luyeän taäp: 
 Baøi taäp 1: Phaân tích caùch trình baøy yù.
a.Trình baøy yù theo thöù töï khoâng gian: nhìn xa- ñeán gaàn- ñeán taän nôi -ñi xa daàn
b.Trình baøy yù theo thöù töï thôøi gian: veà chieàu – luùc hoaøng hoân .
c. Hai luaän cöù ñöôïc saép xeáp theo taàm quan troïng cuûa chuùng ñoái vôùi luaän ñieåm caàn chöùng minh. 
4/ Cuûng coá :(2 phút) : Boá cuïc cuûa vaên baûn laø gì? Caùch saép xeáp? 
5/ Daën doø :( 1phút): - Hoïc ghi nhôù 
 - Xem tröôùc baøi: Xaây döïng ñoaïn vaê trong vaên baûn.
BGH duyeät
Ngaøy.................................
Toå duyeät
Ngaøy...............................