Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 12, 13, 14

Tuaàn 12
Tieát 45 
 Ngày soạn: 08/10/2011
 Ngày dạy:
 Văn bản :
ÔN DỊCH THUỐC LÁ
I/. Mục tiêu:
- Biết cách đọc-hiểu, nắm bắt các vấn đề xã hội trong một văn bản nhật dụng ; 
- Có thái độ quyết tâm phòng chống thuốc lá .
- Thấy được sức thuyết phục bởi sự kết hợp chặt chẽ phương thức lập luận và thuyết minh trong văn bản .
II/. Kiến thức chuẩn:
Kiến thức :
Mối nguy hại ghê gớm toàn diện của tệ nghiện hút thuốc lá đối với sức khỏe con người và đạo đức xã hội .
Tác dụng của việc kết hợp các phương thức biểu đạt lập luận và thuyết minh trong văn bản .
Kĩ năng :
 - Đọc-hiểu một văn bản nhật dụng đề cập đến một vấn đề xã hội cấp thiết .
 - Tích hợp với phần Tập làm văn để tập viết bài văn thuyết minh một vấn đề của đời sống xã hội .
III/. Hướng dẫn - thực hiện:
Hoạt động của giáo viên
Nội dung
Hoạt động 1 : Khởi động .
- Ổn định lớp .
- Kiểm tra bài cũ :
1.Em hãy nêu tác hại của việc sử dụng bao bì ni lông không đúng ?
2. Văn bản này thuộc loại văn bản gì ? và nêu mục đích của văn bản này .
Hoạt động 2 : Đọc-hiểu văn bản .
Höôùng daãn hoïc sinh ñoïc vaên baûn vaø tìm hieåu chuù thích :
- GV cho ñoïc Hs vaên baûn vaø tìm hieåu chuù thích ( cho 2 HS ñoïc vaên baûn moät laàn moãi Hs ñoïc 2 phaàn): Rõ ràng, mạch lạc, chú ý dòng chữ in nghiêng cần đọc chậm , những câu cần đọc giọng phù hợp : “Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi! Tội nghiệp thay những cái thai còn nằm trong bụng mẹ.” 
- GV höôùng daãn HS tìm hieåu yù nghóa teân goïi vaên baûn ? Tại sao nhan đề lại viết Ôn dịch, thuốc lá ? Dấu phẩy đặt ở đây có ý nghĩa gì ? à GV chốt : 
+ So sánh ôn dịch, thuốc lá với ôn dịch, đại dịch khác .
+ Gây sự chú ý cho người đọc.
+ Dấu phẩy ở giữa là cách nhấn mạnh và mở rộng nghĩa: Lên án, nguyền rủa, 
- GV höôùng daãn Hs chia boá cuïc. 
- Boá cuïc chia laøm maáy phaàn ? Noäi dung chính cuûa töøng phaàn?
GV nhận xét và sửa chữa cách chia và nêu nội dung của từng phần .
Hoạt động 3 : Phân tích .
- GV höôùng daãn HS phaân tích vaên baûn.
- HS ñoïc ñoaïn 1.
a/ Ñoaïn 1 neâu nhaän ñònh veà thuoác laù: ñe doïa söùc khoûe vaø tín maïng con ngöôøi. Khoâng caàn baøn luaän chöùng minh gì theâm.
- GV cho Hs ñoïc thaàm ñoaïn 2 vaø neâu caâu hoûi: vì sao taùc giaû daãn lôøi Traàn Höng Ñaïo baøn veà vieäc ñaùnh giaëc tröôùc khi phaân tích taùc haïi cuûa thuoác laù? Ñieàu ñoù taùc duïng gì trong laäp luaän ?
- GV neâu ví duï boå sung veà taùc haïi cuûa khoùi thuoác laù.
- GV chốt : Thuoác laù ñe doïa söùc khoûe và tính maïng loài ngöôøi, gây ảnh hưởng xấu về đạo đức .kl
- GV neâu caâu hoûi: vì sao taùc giaû ñaët giaû ñònh “Toâi huùt, toâi bò beänh, maëc toâi” tröôùc khi neâu leân nhöõng taùc haïi veà phöông dieän XH cuûa thuoác laù.
- GV toùm noäi dung.
- GV neâu caâu hoûi: Vì sao taùc giaû ñöa ra nhöõng soá lieäu ñeå so saùnh tình hình huùt thuoác laù ôû VN vôùi nöôùc Aâu – Myõ tröôùc khi ñöa ra kieán nghò: ñaõ ñeán luùc moïi ngöôøi. . .oân dòch naøy”.
Hỏi : Văn bản có kết hợp và dẫn chứng như thế nào ? 
Hỏi : trong văn ản sử dụng thủ pháp nghệ thuật tu từ gì để thuyết minh ? 
* GV chốt : Kết hợp lập luận chặt chẽ, dẫn chứng sinh động với thuyết minh cụ thể, phân tích trên cơ sở khoa học .Sử dụng thủ pháp so sánh để thuyết minh một cách thuyết phục một vấn đề y học liên quan đến tệ nạn xã hội .
- Laøm gì ñeå choáng huùt thuoác laù? (Tích hợp bảo vệ môi trường trực tiếp : Hạn chế và bỏ thuốc lá : Tính chất nguy hiểm của thuốc lá (liên hệ các dịch : dịch tả, dịch hạch, đại dịch HIV à ôn dịch thuốc lá còn tệ hơn) ; phê phán lời chống chế (tác giả bác bỏ luận điểm sai lầm, hút là quyền của anh nhưng anh không có quyền đầu độc người khác) 
- Gv toùm laïi noäi dung
- Yeâu caàu Hs ñoïc phaàn ghi nhôù (SGK tr 122)
I/. Tìm hiểu chung:
1. Xuất xứ: 
“Ôn dịch, thuốc lá” thuộc kiểu văn bản nhật dụng đề cập đến vấn đề xã hội có nhiều tác hại .
2.YÙ nghóa nhan ñeà :
Nhan đề văn bản thể hiện quan điểm, thái độ đánh giá đối với tệ nạn thuốc lá .
II/ Đọc –Hiểu văn bản :
1/ Nội dung:
a/ Taùc haïi cuûa thuoác laù :
- Ñoái vôùi ngöôøi huùt thuoác : Beänh ñöôøng hoïng, gaây ung thö, nhoài maùu cô tim .
- Ñoái vôùi ngöôøi khoâng huùt : Ñau tim, vieâm pheá quaûn, öng thö .
- Thieät haïi veà kinh teá, xaõ hoäi .
=> Thuoác laù ñe doïa söùc khoûe và tính maïng loài ngöôøi, gây ảnh hưởng xấu về đạo đức .
b/ Giaûi phaùp haïn cheá huùt thuoác laù: 
- Tuyeân truyeàn, ñöa ra khaåu hieäu.
- Caám quaûng caùo thuoác laù 
2/ Nghệ thuật :
-Kết hợp lập luận chặt chẽ, dẫn chứng sinh động với thuyết minh cụ thể, phân tích trên cơ sở khoa học .
-Sử dụng thủ pháp so sánh để thuyết minh một cách thuyết phục một vấn đề y học liên quan đến tệ nạn xã hội.
3/ Ý nghĩa văn bản: 
Với những phân tích khoa học, tác giả đã chỉ ra các tác hại của việc hút thuốc lá, từ đó phê phán và kêu gọi mọi người ngăn ngừa tệ nạn hút thuốc lá.
Hoaït ñoäng 4 : luyeän taäp : 
Gv cho Hs ñoïc BT1 à Neâu yeâu caàu cuûa baøi taäp vaø höôùng daãn Hs veà nhaø thöïc hieän .(dựa theo sách báo và tài liệu trên internet)
- BT2 Gv cuõng thöïc hieän nhö baøi taäp 1 . (dựa vào đọc thêm SGK/122,123) 
IV. Luyeän taäp :
 Hs thöïc hieän ôû nhaø .
III/ Hướng dẫn tự học :
 Về nhà sưu tầm tranh ảnh, tài liệu của tệ nghiện hút thuốc lá và khói thuốc lá đối với sức khỏe cà con người và cộng đồng.
IV/ Củng cố :
-Thuốc lá lây lan và ảnh hưởng gì đến con người ? 
-Với tệ nạn hút thuốc lá của Việt Nam, ta phải làm gì để hạn chế và bò thuốc lá ? 
V/Dặn dò :
-Bài vừa học : 
+ Học thuộc ghi nhớ .
+ biện pháp hạn chế và bỏ thuốc lá .
-Chuẩn bị bài mới : “Câu ghép (tt)” , cần chú ý : 
+ Tìm hiểu các ví dụ để trả lời câu hỏi trong SGK .
+ Ghi nhớ .
+ Vẽ sơ đồ câu .
-Bài sẽ trả bài : Câu ghép : Ghi nhớ, các ví dụ, bài tập và vẽ sơ đồ câu ghép .
CÂU GHÉP (TT)
I/. Mục tiêu:
 Nắm chắc quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu của câu ghép .
II/. Kiến thức chuẩn:
Kiến thức :
Mối quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu ghép .
Cách thể hiện quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu ghép .
Kĩ năng :
 - Xác định quan hệ ý nghĩa giữa các vế của câu ghép dựa vào văn cảnh hoặc hoàn cảnh giao tiếp .
 - Tạo lập tương đối thành thạo câu ghép phù hợp với nhu cầu giao tiếp .
III/. Hướng dẫn - thực hiện:
Hoaït ñoäng cuûa GV -HS
 Nội dung
Hoạt động 1 : Khởi động .
- Ổn định lớp .
- Kiểm tra bài cũ :
1. Theá naøo laø caâu gheùp ? Ñaët 2 caâu gheùp coù söû duïng caëp quan heä töø ?
2. Trình baøy caùch noái caùc veá trong caâu gheùp.
Phụ : Ñaët 1 caâu gheùp coù söû duïng quan heä töø “Khoâng nhöõng. . . maø. . .” sau ñoù chuyeån thaønh caâu gheùp môùi baèng caùch ñaûo laïi traät töï caùc veá caâu hoaëc boû bôùt 1 quan heä töø.
Giới thiệu bài mới : GV dẫn dắt HS vào bài à GV ghi tựa bài .
Hoạt động 2 : Hình thành kiến thức .
Tìm hieåu veà quan heä yù nghóa giöõa caùc veá cuûa caâu gheùp : 
- Gv cho Hs tìm hieåu quan heä yù nghóa giöõa caùc veá caâu trong phaàn I muïc 1.
- GV cho HS ñoïc baøi taäp vaø traû lôøi caâu hoûi: chæ ra kieåu quan heä yù nghóa giöõa caùc veá caâu.
- GV yeâu caàu HS nhaän xeùt – Gv nhaán maïnh:
+Veá A: Coù leû tieáng Vieät cuûa chuùng ta // ñeïp (keát quaû) 
Veá B: (bôûi vì) taâm hoàn cuûa ngöôøi Vieät Nam ta//raát ñeïp (nguyeân nhaân)
+Quan heä veà yù nghóa: Nguyeân nhaân-keát quaû.
- Gv yeâu caàu HS ñoïc bt2 (I) Döïa vaøo nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc, neâu theâm nhöõng moái quan heä yù nghóa giöõa caùc veá caâu coù ví duï minh hoïa.
Gv nhaán maïnh :
+ Veá a: bieåu thò yù nghóa khaúng ñònh .
+ Veá B: bieåu thò yù nghóa giaûi thích .
- GV döïa vaøo caùc baøi taäp 2,3,4 ôû tieát tröôùc phaàn luyeän taäp. 
Gv ñöa ra ví duï: baûng phuï
- GV höôùng daãn HS laøm bt2: Ñaët caâu phaân tích quan heä yù nghóa .
+ Caùc em //phaûi coá gaéng hoïc (ñeå) thaày meï//ñöôïc vui loøng (vaø) ñeå thaày daïy caùc em // ñöôïc sung söôùng .(quan heä muïc ñích) .
+ (Neáu) ai // buoàn phieàn cau coù (thì) göông // cuõng buoàn phieàn cao coù theo ...(quan heä ñieàu kieän-keát quaû) 
+(Maëc duø) noù // veõ baèng nhöõng neùt to töôùng, (nhö) ngay caû caùi baùt muùc caùm lôïn // söùt moät mieáng cuõng trôû neân ngoä nghónh. (quan heä töông phản .
*GV lấy bài tập ở phần luyện tập và bổ sung thêm (mở rộng) để tìm các câu ghép có quan hệ ý nghĩa khác .
GV gợi ý :
Bài tập 1.c-luyện tập) (quan heä tăng tiến)
Như vậy, chẳng những  mà  chẳng những  mà ,  
Bài tập 1.e- luyện tập) (quan heä nối tiếp)
Hai người/giằng co ..., rồi ai nấy//đều ...nhau [...] 
 VÝ dô: (quan heä lựa chọn)
+ M×nh ®äc hay t«i ®äc. 	(Nam Cao)
+ T«i ch­a lµm kÞp hay anh lµm gióp t«i vËy?
VÝ dô: (quan heä bổ sung)
-Dượng Hương Thư // như một pho đồng đúc, các bắp thịt // cuồn cuộn, hai hàm // răng cắn chặt, quai hàm // bạnh ra 
VÝ dô: (quan heä đồng thời)
-MÑ t«i mÊt, vµ chÞ t«i ®i lÊy chång xa.
+ Sö dông quan hÖ tõ "vµ" chØ quan hÖ ®ång thêi 
- GV keát luaän : 
+ Các vế của câu ghép có quan hệ ý nghĩa với nhau khá chặt chẽ. Những quan hệ thường gặp là : quan hệ nhân quả, quan hệ điều kiện (giả thuyết), quan hệ tương phản, quan hệ tăng tiến, quan hệ lựa chọn, quan hệ bổ sung, quan hệ tiếp nối, quan hệ đồng thời, quan hệ giải thích .
- GV goïi HS ñoïc ghi nhôù SGK
I. Quan heä yù nghóa giöõa caùc veá caâu:
1. Tìm hieåu ví duï:
a. Quan hệ ý nghĩa của các vế trong câu ghép .
+Veá A: Coù leû tieáng Vieät cuûa chuùng ta // ñeïp (keát quaû) 
Veá B: (bôûi vì) taâm hoàn cuûa ngöôøi Vieät Nam ta//raát ñeïp (nguyeân nhaân)
+Quan heä veà yù nghóa: Nguyeân nhaân-keát quaû.
+ Veá A: bieåu thò yù nghóa khaúng ñònh .
+ Veá B: bieåu thò yù nghóa giaûi thích .
b. Quan hệ ý nghĩa khác của câu ghép.
+ Caùc em //phaûi coá gaéng hoïc (ñeå) thaày meï//ñöôïc vui loøng (vaø) ñeå thaày daïy caùc em//ñöôïc sung söôùng.(quan heä muïc ñích) .
+ (Neáu) ai // buoàn phieàn cau coù (thì) göông // cuõng buoàn phieàn cao coù theo ...(quan heä ñieàu kieän-keát quaû) 
+(Maëc duø) noù // veõ baèng nhöõng neùt to töôùng, (nhö) ngay caû caùi baùt muùc caùm lôïn // söùt moät mieáng cuõng trôû neân ngoä nghónh. (quan heä töông phản) 
Bài tập 1.c-luyện tập) 
+Như vậy, chẳng những  mà  chẳng những  mà ,  (quan heä tăng tiến)
Bài tập 1.e- luyện tập) 
+Hai người/giằng co ..., rồi ai nấy//đều ...nhau [...] (quan heä nối tiếp)
 VÝ dô: 
+ M×nh ®äc hay t«i ®äc. 	(Nam Cao)
+ T«i ch­a lµm kÞp hay anh lµm gióp t«i vËy? 
(quan heä lựa chọn)
VÝ dô: 
-Dượng Hương Thư // như một pho đồng đúc, các bắp thịt // cuồn cuộn, hai hàm // răng cắn chặt, quai hàm // bạnh ra  (quan heä bổ sung)
VÝ dô: 
+MÑ t«i mÊt, vµ chÞ t«i ®i lÊy chång xa. 
(quan heä đồng thời,) Sö dông quan hÖ tõ "vµ" chØ quan hÖ ®ång thêi . 
2. Ghi nhôù : SGK Tr 123
Hoạt động 3 : Luyện tập .
Baøi taäp 1: Xaùc ñònh quan heä yù nghóa caùc veá caâu trong nhöõng caâu gheùp döôùi ñaây vaø cho bieát moãi veá caâu bieåu thò yù nghóa gì trong moái quan heä a ... 3 : 
- GV neâu caâu hoûi: Vaán ñeà chính maø taùc giaû ñaët ra trong baøi naøy laø vaán ñeà gì ?
Ai saùng maét ra ? Saùng maét nhö theá naøo?
- Caùch neâu vaán ñeà nhö theá coù taùc duïng gì vôùi ngöôøi ñoïc?
- GV choát yù laïi:
+ Vaán ñeà daân soá vaø keá hoaïch döôøng nhö ñaõ ñöôïc ñaët ra ôû thôøi coå ñaïi .
+ Neâu vaán ñeà baát ngôø .
- GV cho HS döïa vaøo noäi dung cuûa ñoaïn 1:
 Keå toùm taét caâu chuyeän keùn keå cuûa nhaø thoâng thaùi.
- GV: Caâu chuyeän naøy coù yù nghóa, vai troø nhö theá naøo trong vieäc laøm noåi baät vaø gia taêng daân soá vaán ñeà chính?
- GV hoûi tieáp:
 Ñoaïn b2 vaø b3 caùch chöùng minh cuûa ngöôøi vieát coù gì thay ñoåi?
- GV hoûi;
 +Vieäc ñöa ra nhöõng con soá veà tæ leä sinh con cuûa phuï nöõ 1 soá nöôùc nhaèm muïc ñích gì ?
 Coù theå ruùt ra keát luaän gì veà moái quan heä giöõa daân soá vaø söï phaùt trieån XH ? 
- GV choát laïi: Giaùo vieân đưa ra con số thực trạng dân số thế giới và Việt Nam :
+ Việt Nam :
*Năm 1945 : 25 triệu người 
*Năm 2007 : Hơn 80 triệu người 
=> Chỉ hơn 62 năm mà tăng tới 55 triệu người (diện tích không tăng) à sẽ là gánh nặng cho xã hội và nhà nước .
+ Thế giới : 
*Năm 1987 : 5 tỷ người .
*Năm 2007 : hơn 7 tỷ người .
Soa sánh : Đất đai không sinh thêm , của cải vật chất do con người làm ra tăng theo cấp số cộng, dân số tăng thêm cấp số nhân .-> rất khó khăn 
 è Daân soá taêng thì nhieàu vaán ñeà xaûy ra : Kinh teá chaäm phaùt trieån, Löông thöïc thöïc phaåm cung khoâng ñaùp öùng nhu caàu , . . . à Phaûi keá hoaïch hoaù daân soá . (Tích hợp bảo vệ môi trường trực tiếp: Bao bì ni lông và rác thải do dân số ngày càng đông thì việc này cũng là một gánh nặng cho dân tộc và nhân loại) 
Tích hôïp vôùi giaùo duïc moâi tröôøng: Daân soá ñoâng à moâi tröôøng seõ deõ bò aûnh höôûng : Canh taùc heát möùc à Ñaát baïc maøu. Cuoäc soáng bon chen, thöïc duïng (taøn phaù röøng) à aûnh höôûng caøng xaáu cho moâi tröôøng vv.v
Hỏi : Văn bản đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào ? 
+ Kết hợp .
+ lập luận .
+ ngôn ngữ .
- GV chốt : 
+ Sử dụng kết hợp các phương pháp so sánh, dùng số liệu, phân tích .
+ Lập luận chặt chẽ .
+ Ngôn ngữ khoa học, giàu sức thuyết phục .
Hỏi : Sau khi tìm hiểu và phân tích xong, em hãy cho biết ý nghĩa của văn bản này .
- GV chốt : Văn bản nêu lên vấn đề thời sự của đời sống hiện đại : Dân số và tương lai của dân tộc, nhân loại .
- GV hoûi: 
Vaên baûn naøy ñem laïi cho em nhöõng hieåu bieát gì ?
- GV cho HS ruùt ra noäi dung, yù nghóa caàn nhôù cuûa vaên baûn.
I/. Tìm hiểu chung:
1. Xuất xứ :
Vaên baûn nhaät duïng in treân baùo Giaùo duïc & Thôøi ñaïi chuû nhaät soá 28, naêm 1995 của tác giả Thái An .
2. Vấn đề chính :
 Sự phát triển dân số có mối liên quan chặt chẽ đến chất lượng cuộc sống con người và toàn xã hội . Hạn chế sự gia tăng dân số là đòi hỏi tất yếu của sự phát triển xã hội loài người .
3. Boá cuïc: 3 phaàn (khá chặt chẽ) 
a) Töø ñaàu . . . saùng maét ra: Taùc giaû neâu vaán ñeà: Baøi toaùn daân soá vaø keá hoaïch hoùa döôøng nhö ñaõ ñöôïc ñaët ra töø thôøi coå ñaïi.
b) Thaân baøi: “Ñoù laø. . . oâ thöù 34 cuûa baøn côø” : 
- Taäp trung laøm saùng toû vaán ñeà: Toác ñoä gia taêng daân soá raát nhanh.
c/ Keát baøi: Coøn laïi: Keâu goïi loaøi ngöôøi caàn haïn cheá söï buøng noå vaø gia taêng daân soá.
II. Đọc-Hiểu văn bản :
1/Nội dung:
a/ Taùc giaû neâu vaán ñeà (môû baøi):
- Baøi toaùn daân soá vaø keá hoaïch hoùa döôøng nhö ñaõ ñöôïc ñaët ra töø thôøi coå ñaïi.
-> Caùch neâu vaán ñeà taïo ra baát ngôø, haáp daãn loâi cuoán ngöôøi ñoïc.
b. Chöùng minh, giaûi thích toác ñoä gia taêng daân soá raát nhanh (thaân baøi) :
- Taùc giaû so saùnh, giuùp ngöôøi ñoïc hình dung toác ñoä buøng noå vaø gia taêng daân soá laø raát nhanh.
- Neâu leân baøi toaùn coå daãn ñeán keát luaän .
- So saùnh söï gia taêng daân soá gioáng nhö löôïng thoùc trong caùc oâ baøn côø 
- Thöïc teá moãi phuï nöõ laïi coù theå sinh raát nhieàu con .
- Thực trạng tình hình dân số thế giới và Việt Nam ngày càng tăng sẽ ảnh hưởng đến tương lai của dân tộc và nhân loại .
c/Keâu goïi loaøi ngöôøi caàn haïn cheá söï buøng noå vaø gia taêng daân soá:
- Keâu goïi loaøi ngöôøi haïn cheá söï buøng noå vaø gia taêng daân soá. Ñoù laø con ñöôøng toàn taïi cuûa chính loaøi ngöôøi .
- Giải pháp : không có cách nào khác, phải hành động tự giác hạn chế sinh đẻ để làm giảm sự bùng nổ và gia tăng dân số .
2/ Nghệ thuật :
- Sử dụng kết hợp các phương pháp so sánh, dùng số liệu, phân tích .
- Lập luận chặt chẽ .
- Ngôn ngữ khoa học, giàu sức thuyết phục .
3/Ý nghĩa văn bản : 
 Văn bản nêu lên vấn đề thời sự của đời sống hiện đại : Dân số và tương lai của dân tộc, nhân loại .
III/ Hướng dẫn tự học :
 Tìm hiểu và nghiên cứu tình hình dân số của địa phương, từ đó đề xuất giải pháp cho vấn đề này .
IV/ Củng cố tổng kết:
- Hiện nay, nhà nước ta có những giải pháp nào để hạn chế sự gia tăng dân số ?
V/Hướng dẫn về nhà :
Bài vừa học : 
+ Học thuộc ghi nhớ .
+ Tìm hiểu thật kỹ về nghệ thuật.
+ Nhớ những biện pháp để hạn chế sự gia tăng dân số .
Chuẩn bị bài mới : “dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm”, cần chú ý :
+ Nắm đặc điểm của các dấu sau khi tìm hiểu ví dụ .
+ Nắm công dụng của dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm để sử dụng cho thật chính xác .
Bài sẽ trả bài : câu ghép (tt) , chú ý : 
+ Thuộc ghi nhớ .
+ Xem lại các ví dụ và bài tập .
+ Vẽ được sơ đồ câu ghép .
 Tiếng việt:
 	DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
I/. Mục tiêu:
 Hiểu công dụng và biết cách sử dụng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm trong khi viết .
Lưu ý : học sinh đã học hai dấu này ở Tiểu học .
II/. Kiến thức chuẩn:
Kiến thức :
Công dụng của dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm .
Kĩ năng :
 - Sử dụng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm .
 - Sửa lỗi về dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm .
III/. Hướng dẫn - thực hiện:
Hoạt động giáo viên-học sinh
Nội dung
Hoạt động 1 : Khởi động .
Ổn định lớp .
Kiểm tra bài cũ :
1 Theá naøo laø caâu gheùo? Ñaët 2 caâu gheùp: Coù quan heä nguyeân nhaân, quan heä ñieàu kieän
- Giới thiệu bài mới : GV dẫn dắt HS vào bài và ghi tựa bài mới .
Hoạt động 2 : Hình thành kiến thức.
Tìm hieåu coâng duïng cuûa daáu ngoaëc ñôn : 
- GV cho HS quan saùt caùc ñoaïn trích ôû baøi taäp (I) (baûng phuï) vaø yeâu caàu HS traû lôøi caâu hoûi:
-Daáu ngoaëïc ñôn trong nhöõng ñoaïn trích treân duøng ñeå laøm gì?
- GV neâu caâu hoûi: Neáu boû phaàn trong daáu ngoaëc ñôn thì yù nghóa cuûa nhöõng ñoaïn trích treân coù thay ñoåi khoâng?
- GV noùi theâm veà tröôøng hôïp duøng daáu ngoaëc ñôn ñöôïc löu yù ôû muïc II. Nhöõng ñieàu caàn löu yù:
- GV sô keát
- Gv yeâu caàu HS ñoïc phaàn ghi nhôù 1 (SGK Tr 134)
I/Tìm hiểu chung:
1/Daáu ngoaëc ñôn:
* Tìm hieåu ví duï :sgk
*Nhận xét:
a) Giaûi thích : Ngöôøi baûn xöù laø ngöôøi chieán só baûo veä coâng lyù vaø töï do .
b) Giaûi thích veà con Ba Khía 
c) boå sung veà naêm sinh-maát cuûa Lyù Baïch
* Daáu ngoaëc ñôn duøng ñeå ñaùnh daáu phaàn chuù thích (giaûi thích, thuyeát minh, bổ sung).
 Ghi nhôù : (SGK tr 134)
Tìm hieåu coâng duïng cuûa daáu hai chaám : 
- GV cho Hs quan saùt caùc ñoaïn trích ôû muïc II (baûng huï) vaø yeâu caàu HS traû lôøi caâu hoûi: Daáu hai chaám trong nhöõng ñoaïn trích treân duøng ñeå laøm gì?
- GV sô keát:
- GV yeâu caàu 1 HS ñoïc ghi nhôù 2 (SGK tr 135)
2/ Daáu hai chaám:
*Tìm hieåu ví duï :sgk
*Nhận xét :
Baùo tröôùc lôøi ñoái thoaïi .
Baùo tröôùc lôøi daãn tröïc tieáp 
Phaàn giaûi thích .
ð Daáu hai chaám duøng ñeå :
- Ñaùnh daáu (baùo tröôùc) phaàn giaûi thích, thuyeát minh cho phaàn tröôùc ñoù.
- Ñaùnh daáu (baùo tröôùc) lôøi daãn tröïc tieáp (duøng vôùi daáu ngoaëc keùp) hay lôøi ñoái thoïai. (duøng vôùi daáu gaïch ngang).
Ghi nhôù : SGK/135
Hoạt động 3 : Luyện tập .
- Hs ñoïc vaø neâu yeâu caàu BT1
-GV höôùng daãn HS laøm baøi taäp 1: Giaûi thích coâng duïng daáu ngoaëc ñôn (SGK tr 135, 136).
- Hs ñoïc vaø neâu yeâu caàu BT2 .
- Baøi taäp 2: Giaûi thích coâng duïng cuûa daáu hai chaám.
- Hs ñoïc vaø neâu yeâu caàu BT3
- Coù theå boû daáu hai chaám trong ñoaïn trích ñöôïc khoâng ? trong ñoaïn trích taùc giaû duøng daáu hai chaám ñeå laøm gì?
Baøi taäp 4: Veà nhaø laøm tieáp
Gv höôùng daãn :
BT4: Ñöôïc – Caâu cô baûn khoâng thay ñoåi, nhöng chæ coù taùc duïng keøm theo chôù khoâng thuoäc phaàn nghóa cô baûn neân ñaët sau daáu hai chaám laø toát nhaát .
Baøi taäp 5: Sai , vì : daáu ngoaëc ñôn (cuõng nhö daáu ngoaëc keùp) bao giôø cuõng ñöôïc duøng thaønh caëp à nó không thể bình đẳng với một câu có ý khác .
Baøi taäp 6: Veà nhaø laøm tieáp
Gv höôùng daãn :
Gợi ý : 
- câu chuyện khiến người giật mình .
- Không ngờ dân số nhảy vọt khổng lồ.
- dân số trở thành một bài toán hóc búa .
- loài người cùng nhau tìm cách giải quyết vấn đề dân số .
II. Luyeän taäp :
Baøi taäp 1: coâng duïng cuûa daáu ngoaëc ñôn:
a/ Ñaùnh daáu phaàn giaûi thích yù nghóa cuûa caùc cuïm töø “tieät nhieân, ñònh phaân taïi thieân thö, haønh khan thuû baïi hö”
b/ Ñaùnh daáu phaàn thuyeát minh nhaèm giuùp ngöôøi ñoïc hieåu roõ trong 2.290m chieàu daøi cuûa caàu coù tính caû phaàn caàu daãn.
c/ Daáu ngoaëc ñôn duøng ôû 2 choã:
vò trí 1: ñaùnh daáu phaàn boå sung
vò trí 2: ñaùnh daáu phaàn thuyeát minh ñeå laøm roõ nhöõng phöông tieän ngoân ngöõ ôû ñaây laø gì ?
Baøi taäp 2: Coâng duïng cuûa daáu hai chaám:
a/ Ñaùnh daáu (baùo tröôùc) phaàn giaûi thích cho yù hoï thaùch naëng quaù
b/ Ñaùnh daáu (baùo tröôùc) lôøi ñoái thoaïi (cuûa Deá choaét noùi vôùi Deá Meøn)
c/ Ñaùnh daáu (baùo tröôùc) Phaàn thuyeát minh cho yù: ñuû maøu laø nhöõng maøu naøo.
Baøi taäp 3: Boû ñöôïc daáu hai chấm , vì ý nghĩa cơ bản của câu , đoạn văn không thay đổi .
Baøi taäp 4: Veà nhaø thực hiện .
a) Không bỏ được, vì phần sau dấu hai chấm là thông tin cơ bản .
b) có thể bỏ được, vì phần trong ngoặc đơn trả lời cho câu hỏi : hai bộ phận nào ? 
Baøi taäp 5: 
a) Sai, vì phần nằm trong dấu ngoặc đơn chỉ có chức năng giải thích, nên nó không thể bình đẳng với một câu có ý khác .
b) Phần nằm trong dấu ngoặc đơn được coi là một bộ phận của câu (giải thích; phụ chú) .
Baøi taäp 6: Veà nhaø thực hiện .
Gợi ý : 
- câu chuyện khiến người giật mình .
- Không ngờ dân số nhảy vọt khổng lồ.
- dân số trở thành một bài toán hóc búa .
- loài người cùng nhau tìm cách giải quyết vấn đề dân số.
III/Hướng dẫn tự học :
 Tìm văn bản có chứa dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm để chuẩn bị cho bài học 
IV/Củng cố tổng kết:
Dấu ngoặc đơn dùng để làm gì ? 
Dấu hai chấm dùng để làm gì ? 
V/ Hướng dẫn về nhà:
Bài vừa học : 
+ Học thuộc ghi nhớ .
+ Tìm hiểu ví dụ và xem lại các bài tập .
Chuẩn bị bài mới : “đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh” , chú ý :
+ Tìm hiểu các ví dụ à ghi nhớ .
+ Soạn các bài tập trong SGK .
Bài sẽ trả bài : Phương pháp thuyết minh .